Grondstofconflicten of duurzame energie

Transcriptie

1 Grondstofconflicten of duurzame energie Symposium Vredesweek 19 september 2012 Kennisbijeenkomst over toenemende wereldwijde schaarste aan grondstoffen en oplossingen van Twentse bodem. Diverse experts geven stof tot denken en doen. Ir. Egbert van Hattem In opdracht van Vredesweek 2012 September 2012 Wetenschapswinkel UT

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 2 Presentatie Jan Emmerzaal 5 Presentatie Joseph Wilde-Ramsing 15 Presentatie Thomas Hoppe 30 BIJLAGEN: Poster Vredesweek september Poster Grondstofconflict of duurzame energie Kennisbijeenkomst 19 september Symposium Vredesweek

3 Voorwoord Vlak voor de zomervakantie benaderde Jan Schaake mij. Jan en ik kennen elkaar vanuit onze studententijd, best alweer een poosje geleden. Als algemeen secretaris van Kerk en Vrede wist hij mij en daarmee ook de Wetenschapswinkel van de Universiteit Twente vlot te vinden. In 2012 namelijk was het onderwerp van de jaarlijkse Landelijke Vredesweken (15-23 september) gewijd aan het thema van de internationale strijd om grondstoffen. De Ambassade voor Vrede Enschede, wilde bekijken of men bij de invulling daarvan samenwerking kon vinden met de UT. Steeds vaker zijn olie en andere schaarse, waardevolle materialen en mineralen, aanleiding tot internationale spanningen of zelfs regelrecht inzet van conflicten. Op de Universiteit Twente vindt op diverse gebieden onderzoek plaats dat direct of indirect gerelateerd is aan deze problematiek, zoals: ontwikkeling van alternatieve energiebronnen, duurzame ontwikkeling van slimme materialen en alternatieven voor schaarse grondstoffen (zoals in de ICT), het verdelen van energiestromen afkomstig van diverse duurzame energiebronnen op bedrijfs-, wijk- of zelfs individueel woonniveau. Behalve de technische kanten van de zaak is op de UT ook expertise aanwezig over bestuurskundige aspecten van internationale conflicten, het berekenen van footprints van schaarse stoffen (met name water) en omgang met schaarse grondstoffen in ontwikkelingslanden (ITC). Vanuit Natuur en Milieu Overijssel, sloot Paul Santman (Energie en Duurzaamheid) zich enthousiast aan bij de uitwerking van het idee tot een kennisbijeenkomst. Paul zag een goed aanknopingspunt voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ook hierin speelt de UT een actieve rol waarvan de oprichting, eerder dit jaar, van het Green Energy Initiative Twente getuigt. De strategische onderzoeksthema s worden hier gebundeld: - Energie uit biomassa - ICT en Smart Grids - Duurzame, geavanceerde materialen - Gedragswetenschappen en bestuurskundige aspecten. Symposium Vredesweek

4 De inspanningen van Jan, Paul en ik resulteerden uiteindelijk in een geslaagde kennisbijeenkomst, gehouden op woensdag 19 september 2012 onder de titel: Grondstofconflict of duurzame energie? Olie, steenkool, goud en andere grondstoffen zijn vaak de oorzaak van conflict in plaats van een bron van welvaart en vrede. Welke rol spelen bedrijven, overheden en consumenten in Nederland hierin? Wat kunnen wij hier voor de mensen daar betekenen? Kan Twente vrede bieden? Deze vraagstellingen werd benaderd vanuit drie uitdagende invalshoeken die elkaar bleken aan te vullen: - Jan Emmerzaal: Directeur Green Energy Initiative Universiteit Twente, over de gebundelde onderzoeksinspanningen en visie op duurzame energie van de UT. - Joseph Wilde-Ramsing: SOMO (een onafhankelijke not-for-profit onderzoeks- en netwerkorganisatie die richt zich op duurzame ontwikkeling; zowel sociaal, ecologisch als economisch) over de - vanuit het leefmilieu en sociale omstandigheden bezien - catastrofale omstandigheden rondom kolen- en uraniummijnen. - Thomas Hoppe: onderzoeker Universiteit Twente over het energielandschap en duurzame energieprojecten in Twente. Na de pauze reageerden sprekers en publiek op enkele prikkelende stellingen. Er ontstond een levendige discussie. Ook konden de bezoekers een schaalmodel in werking bekijken, waarbij houtsnippers via pyrolyse omgezet werden in bio-olie. Via deze Twentse vinding kunnen (bijvoorbeeld) energiecentrales milieuvriendelijk worden bijgestookt. De avond heeft in ieder geval mijn blik op internationale grondstofconflicten en de rol en verantwoordelijkheid van internationale maar zeker ook nationale politici hierin, verruimd en verdiept. De urgentie van de problematiek is mij eens te meer duidelijk geworden, vooral door de indrukwekkende bijdrage van Joseph Wilde Ramsing. Regionale initiatieven en de onderzoeksinspanningen van de UT blijven de moeite waard maar wat mij betreft wel met meer bewustzijn van het grote internationale verhaal inclusief de scherpe randjes. Egbert van Hattem Enschede, 8 november Symposium Vredesweek

5 De drie sprekers worden geïnterviewd door Egbert van Hattem. Symposium Vredesweek

6 5

7 6

8 7

9 8

10 9

11 10

12 11

13 12

14 13

15 Twee studenten van de Universiteit Twente tonen een schaalmodel waarin houtsnippers via pyrolyse worden omgezet in bio-olie. Deze kan bijgestookt worden in elektriciteitscentrales. Symposium Vredesweek

16 15

17 16

18 17

19 18

20 19

21 20

22 21

23 22

24 23

25 24

26 25

27 26

28 27

29 28

30 29

31 30

32 31

33 32

34 33

35 34

36 35

37 36

38 37

39 Na de pauze reageerden sprekers en publiek op enkele prikkelende stellingen. Symposium Vredesweek

40 BIJLAGEN Symposium Vredesweek

41 40

42 41