Vaart in de Veenkoloniën! De nieuwe vaarroute tussen Erica en Ter Apel verbindt vaarwater in Groningen, Drenthe, Friesland, Overijssel en Duitsland.

Transcriptie

1 (1. titelblad, buitenkant folder:) Vaart in de Veenkoloniën! De nieuwe vaarroute tussen Erica en Ter Apel verbindt vaarwater in Groningen, Drenthe, Friesland, Overijssel en Duitsland. De vaarverbinding wordt hersteld op initiatief van de provincie Drenthe, de gemeente Emmen en de Agenda van de Veenkoloniën en wordt mede mogelijk gemaakt door Ministerie van LNV, Stichting Recreatietoervaart Nederland, provincie Groningen, Waterschappen Hunze en Aa s en Velt en Vecht, en de gemeenten Vlagtwedde, Hoogezand Sappemeer, Veendam, Aa en Hunze, Stadskanaal, Menterwolde, Pekela en Borger Odoorn. (2, achter-buitenkant folder:) Waarom een nieuwe vaarroute? De vaarverbinding tussen Erica in de gemeente Emmen (Drenthe) en Ter Apel in de gemeente Vlagtwedde (Groningen) is een ontbrekende schakel in de Noord-Nederlandse vaarcircuits. Door de aanleg van deze relatief korte vaarverbinding, ontstaan er veel nieuwe verbindingen tussen het Groningse en het Drentse en het Friese vaarwater. Vanaf Ter Apel kunnen toervaarders ook naar Duitsland. Het Rütenbrock Kanal voert naar Haren en via de Eems verder naar het Noord-Duitse vaarwater. Dit is de enige binnenwaterverbinding met Duitsland ten noorden van Arnhem.

2 (Middengedeelte folder:) Vaarroute vol vermaak Boten tot 3.75 meter hoog kunnen in de toekomst een toervaart maken vanaf de Verlengde Hoogeveense vaart naar Ter Apel, en vanaf daar verder Groningen of Duitsland in. Men vaart door de historische brede kanalen van de oorspronkelijke veenkoloniale dorpslinten. Hierover voerden de turfschippers vroeger het veen af. Monumentale bruggen en sluizen herinneren nog aan die rijke geschiedenis. De vaarroute voert langs afwisselende landschappen zoals weidse, authentieke linten, langs toeristische attracties als het Veenpark, langs een mogelijke zeilplas in het Oranjedal, langs verschillende dorpen in het historische veenland en de route komt in de buurt van het centrum van Emmen met het Dierenpark, winkels en andere stedelijke voorzieningen. Vanaf het kanaal is het ook mooi fietsen en wandelen in de bossen of natuurgebieden in de buurt. Langs het water is vissen en zwemmen aantrekkelijk. Op een aantal plaatsen zijn bestaande attracties en overnachtingsmogelijkheden. Waterkruispunt Ter Apel Ter Apel is vooral bekend vanwege het Klooster Ter Apel, gesticht door de kruisheren in 1465, het enige overgebleven Middeleeuwse plattelandsklooster van Noordwest-Europa. Het klooster staat op de top 100 monumentenlijst van UNESCO. Op het water is straks genoeg te kiezen: Ter Apel wordt een kruispunt van vaarverbindingen met Groningen (over het Ter-Apel-Kanaal), ten tweede met Westerwolde (via het Ruiten-Aa kanaal), ten derde met Duitsland via het Haren-Rütenbrock-Kanal en als laatste ook met vaarwater in Zuid-Drenthe, Overijssel en Friesland. Aan dit waterkruispunt ligt een jachthaven met meer dan 100 ligplaatsen, die opgewaardeerd wordt. In de toekomst wil de nieuwe havenmeester rondvaarten en vaarlessen organiseren. Duitse Hanzesteden aan de Ems Vanuit Ter Apel leidt het Haren-Rütenbrock-Kanal naar een interessant vaargebied in Noord- Duitsland, dat zich uitstrekt van de Ems tot het noordelijke kleigebied tegen de Wadden aan. Dit is een groene, waterrijke omgeving met interessante steden, natuurparken en bezienswaardigheden. Haren staat bekend staat als kapiteinsstad door het rijke zeevaartverleden waarover het Harense scheepvaartmuseum ook informeert. Tevens is onlangs flink geïnvesteerd in de watersportfaciliteiten in Haren. Lingen Haren Meppen Via Haren voert de Ems zuidwaarts naar Meppen, met een indrukwekkende oude binnenstad, waar drie waterwegen bij elkaar komen. Tevens is hier een veenmuseum ( Emsland-Moormuseum ). Nog verder zuidelijk ligt de oude vestingstad Lingen.

3 Veenkoloniale historie in Emmer-Compascuum Toervaarders komen door het hart van Emmer-Compascuum en proeven zo de hedendaagse sfeer van een Veenkoloniaal lintdorp. Er zijn winkels, horeca waar watersporters kunnen verpozen en een mini-camping. In de toekomst kunnen meer toeristische initiatieven ontstaan met aanlegplaatsen, allerlei voorzieningen of een terras. Wandelend of op de fiets kunnen de vaargasten vanaf hier ook goed uitstapjes maken, naar bijvoorbeeld het geluidssportcentrum Pottendijk (karten en crossen). Ook is het eeuwenoude dorp Roswinkel een bezoek waard, met de beroemde theaterboerderij en andere creatieve activiteiten. De Pompoenerie in Nieuw-Weerdinge geeft excursies en workshops. Beekherstel De Runde De Runde was een beek die oorspronkelijk het water vanaf het hoogveengebied Bargerveen afvoerde naar het noorden. De Runde voert langs het Veenpark en mondt uit in de Ruiten Aa bij Ter Apel. De beekloop en het beekdal van de Runde worden hersteld om het water- en ecologisch systeem weer gezond te maken. Het beekwater kan zelfs schoon water aanvoeren voor de visvijver en openluchtzwembad in Emmer-Compascuum. Het beekherstel draagt ook bij aan landschappelijke en toeristische versterking. Langs de Runde worden fiets-, en wandel- en ruiterroutes aangelegd die het bestaande toeristisch-recreatief netwerk verder verdichten. En kano s en kleine bootjes kunnen dan op de Runde varen. Kanorondje Als de Runde bevaarbaar is, wordt het mogelijk een rondje te kanoën of te roeien via de Runde, het Oosterdiep en het Veenpark. Dit zal dan het eerste kanocircuit in Drenthe zijn. Particuliere plannen spelen hierop in. In de zomer van 2007 opent een minicamping haar terrein op Landgoed Rolfers. Dit zal tevens als een extreme sportcentrum fungeren. Het is in eerste instantie bedoeld als trainingscentrum voor elitetroepen en andere sportieve groepen maar ook minder extreem gebruik is wellicht mogelijk. De ondernemer wil activiteiten als moutainbiken, duiken, klimmen, hardlopen door het veen, nachtelijke survivals en dergelijke organiseren. Het Oosterdiep is een lang en recht kanaal tussen Emmer Compascuum en Barger Compascuum met authentieke elementen: Viertorenbrug, sluisjes met status van cultuurhistorisch erfgoed. Halverwege zou een aanlegsteiger een koppeling kunnen vormen met

4 routestructuren over land, bijvoorbeeld een fietspad dat aansluit op de Runde, Scholtenszathe en Berkenrode. Veengeschiedenis in het Veenpark Het Veenpark is een (openlucht)museum over de verveningstijd en laat het verleden zien met levensechte plaggenhutten, werkplaatsen en huizen van notabelen. Deze indrukwekkende historie van pioniers is voor de toerist nauwelijks herkenbaar: daarom vertelt het Veenpark de verhalen. De trekpleister wordt binnenkort flink gemoderniseerd: het museale deel krijgt een opknapbeurt, er komt een speels belevingspad door het veen en er zijn plannen voor vakantiebungalows. De terrassen,en speeltuinen zijn vrij toegankelijk voor voorbijgangers op de fiets, te voet of met de auto. De vaarroute voert straks dwars door het park, en op twee plekken in het Veenpark worden aanlegplaatsen gecreëerd. Misschien kunnen hier straks ook historische schepen aanleggen. Prille ideeën voor een werfje zoals de Bataviawerf met leerwerkplaatsen kunnen het concept aanvullen. Het Veenpark is een uitstekende overstapplek voor recreatievaarders om te voet of op de fiets het veengebied verder te verkennen. Omgekeerd kunnen bezoekers van het Veenpark (fietsers, wandelaars en dagrecreanten met de auto) ook een bootje huren, een rondvaart maken of genieten van de voorbijkomende boten vanuit de speeltuin en horeca. Het Veenpark is een knoop- en informatiepunt voor water- en landrecreatie. Struinen in hoogveenreservaat Berkenrode Het Veenpark organiseert samen met Staatsbosbeheer educatieve tochten door het hoogveenreservaat Berkenrode. Liefhebbers van natuur en buitenlucht kunnen hier hun hart ophalen. De vaarroute voert dwars door Berkenrode heen. Het mes snijdt aan twee kanten: het is een aantrekkelijke omgeving voor de watersporter en het nieuwe water(peil) gaat verdroging en inklinking van het veen tegen. Comfort op landgoed Scholtenszathe Tegen de flank van de Hondsrug bouwt het nieuwe landgoed Scholtenszathe een sfeer van oude glorie op. Een nazaat van de bekende familie van de historische industrieel Scholten heeft al veel bosgebieden ontwikkeld op voormalig landbouwgrond. Er zijn plannen in ontwikkeling voor vakantie- en permanente woningen, een hotel, golfbaan, sauna en andere recreatieve voorzieningen. Vaargasten zouden vanaf het Scholtenskanaal noordwaarts het landgoed kunnen bereiken, waar aanlegplaatsen met horecagelegenheid en terras voorstelbaar zijn. Zo zou Scholtenszathe de mogelijkheden voor wandelen, fietsen en ontspanning binnenshuis aan eigen gasten en watersporters kunnen aanbieden. Oostersebos Op de Hondsrug ligt het Oostersebos. De bossen van Landgoed Scholtenszathe liggen hiertegen aan in het lager gelegen beekdal van de Runde. Zo ontstaat een recreatiegebied met forse omvang, waardoor een complete wandel-, fiets- of ruitertochten mogelijk zijn.

5 Het Oostersebos is ooit aangeplant op hoogveen, waarvan de hoogte (van 3 meter) pas goed opvalt op de randen van afgravingen. Het bos heeft daardoor veel reliëf en grote natuur- en cultuurhistorische waarden. Tussen de bospercelen liggen open delen met heide en vennetjes. Toeristische Overstap Plek naar het zuiden Het Scholtenskanaal loopt in het zuiden dood op de N37 (straks snelweg A37). Vanaf een beschutte aanlegplek in deze zuidhoek kunnen de vaargasten over land uitzwermen naar Klazienaveen, Zwartemeer en verder. Op de fiets is het vanaf hier ook niet ver naar het Bargerveen, een bijzonder hoogveengebied dat zich uitstrekt tot over de Duitse grens. Het heeft een grote natuurwaarde vanwege de omvang en unieke habitat. Er leven bijzondere planten- en dierensoorten. Het Veenloopcentrum in Weiteveen organiseert excursies onder leiding van een gids. Varen over de hoge Hondsrug heen De vaarroute voert ten zuiden van het Oostersebos langs en buigt daarna weer noordwaarts. In dit gedeelte moet het kanaal enkele hoogtemeters overbruggen met sluizen. Rond een sluis is altijd van alles te doen, te zien en te eten en daarom zal naar verwachting rond de sluizen later meer toeristische aanbod ontstaan. In Nieuw Dordrecht, heeft Jans Brands een museum met voorwerpen uit de Drentse geschiedenis. Op de minicamping hier kan men overnachten. Optie onderhoudsservice in Oranjedorp of Bargermeer De vaarroute passeert het bedrijventerrein Bargermeer. Hoe dit er uit zal gaan zien, staat nog niet vast. Het kanaal kan door een dubbele groenstrook voeren, of er kan zich watergebonden bedrijvigheid ontwikkelen. Een werf met reparatiemogelijkheden, een zeilmakerij en motoronderhoud kan erg nuttig zijn voor watersporters. Een optie is om aan één waterkant een groene strook aan te leggen (met riet) die kan fungeren als waterzuivering voor aanvoer van schoon water bijvoorbeeld richting het Oostersebos. Zo zouden pieken in de waterafvoer (bijvoorbeeld vanaf de stad) opgevangen en gezuiverd kunnen worden, waardoor een knelpunt (afvoer piekbelasting water) verandert in een kans (tegengaan verdroging). Stedelijke voorzieningen in Emmen Voorbij Bargermeer komt de toervaarder op het Oranjekanaal, die Emmen in voert. De nabijheid van het centrum van de stad Emmen biedt de vaarroute de nodige afwisseling. Het Dierenpark is de belangrijkste attractie (met jaarlijks ruim 1,5 miljoen bezoekers). Ook de stedelijke voorzieningen zoals winkels, horeca, uitgaansmogelijkheden en evenementen bieden een aantrekkelijk aanbod voor toervaarders. De beste plek voor een haven bij Emmen is nog niet bepaald. De Bladderswijk loopt nu dood op het bedrijventerrein Bargermeer, waar flinke opwaardering nodig is voor toeristisch gebruik. Een andere mogelijkheid ligt verder weg, bij de bocht in het Oranjekanaal. Als de sluis wordt opgeknapt, ontstaat daar achter een geschikte ruimte voor een jachthaven met voorzieningen. Op dit knooppunt van land en water zouden voorzieningen passen zoals een supermarkt, watersporthelling met trailerhelling, enzovoort.

6 Vanaf de haven bij Emmen zal een pendeldienst of fietsroute langs Zuidbarge ontwikkeld moeten worden voor een goede verbinding met het centrum van Emmen. Over het Oranjekanaal zou een kanoroute ook toeristen naar het centrum kunnen brengen tot aan de es. Over de es is het dan nog een korte, aantrekkelijke wandeling via de nieuwe locatie van het Dierenpark naar het centrum. Idee voor zeilplas Oranjedal In de natuurlijke laagte van het Oranjedal zou een zeil- en recreatieplas van flink formaat kunnen ontstaan. Er zijn plannen om in het Oranjedal een waterbekken te maken die pieken in de waterafvoer kan opvangen. De gemeente overweegt om er een permanente plas van te maken, die geschikt is voor zeilen, surfen, varen en zwemmen. In een apart deel zou bijvoorbeeld ruimte gereserveerd kunnen worden voor speedboten, waterskiërs en kitesurfers. Langs de oevers kunnen dagrecreatie, horeca en verblijfsrecreatie zich verder ontwikkelen. Via een sluis kunnen de toervaarders van de vaarroute op het meer komen. Een plas met open water biedt een goede afwisseling met de vaarcircuits van kanalen. Hier kunnen toervaarders en andere recreanten langer verpozen, terwijl de vaarcircuits meer uitnodigen om steeds verder te trekken. Verbinding zeilplas en zwemplas In het nabijgelegen Parc Sandur vormt de zwemplas Rietplas het natte hart. Parc Sandur is tegelijk een woonwijk en recreatiepark. Er is een luxe, overdekt zwembad, een overdekt speelparadijs, een klimwand, sportcentrum met o.a tennis, fitness en poolbiljart, een restaurant, een supermarkt, kano- en fietsverhuur en een golfbaan met 9 holes en plannen voor uitbreiding. Tevens zijn er voorzieningen om te midgetgolfen, paintballen, handboogschieten en vissen. Over land, en mogelijk ook via het water, kan dit recreatieve aanbod van Parc Sandur gekoppeld worden aan de voorzieningen van de zeilplas Oranjedal als die aangelegd wordt. Technisch moet nog worden onderzocht of een waterverbinding mogelijk is. Aansluiting op bestaand vaarwater De vaarroute sluit ten zuiden van Oranjedorp aan op het bestaande vaarwater van het Oranjekanaal. Vanaf hier kan men varen naar Emmen en onder de A37 door. De Verlengde Hoogeveense Vaart loopt oostwaarts tot in het centrum van Klazienaveen en westwaarts naar Erica en verder naar Hoogeveen, Meppel, de Overijsselse plassen, het Friese Meren gebied en tenslotte het IJsselmeer. Vanaf Zandpol kunnen boten over het Stieltjeskanaal ook naar de vestingstad Coevorden varen, en vandaar verder naar Twente. In de toekomst kunnen toervaarders ook een rondje varen in de Duitse grensstreek. Er zijn voorzichtige plannen voor het herstel van het Almelo-Nordhorn-kanaal.Hierdoor zouden boten terug kunnen varen via de Eems naar Haren en verder naar Ter Apel.

7 Streekcentrum Klazienaveen De Verlengde Hoogeveense Vaart loopt in het centrum van Klazienaveen dood op het gedempte deel van de vaart. Hier worden momenteel aanlegplaatsen gerealiseerd, dicht bij de winkels en horeca. Op de demping is een nieuw winkelcentrum gebouwd met de toepasselijke naam t Schip. Waterdriesprong De Verlengde Hoogeveense Vaart leidt westwaarts naar Erica en Nieuw Amsterdam/Veenoord. Op de driesprong met het Stieltjeskanaal zou Nieuw Amsterdam graag een jachthaven aanleggen. Hier bevindt zich het Van Gogh-huis en er is een treinverbinding naar Emmen. Er zijn plannen voor landgoed Hospers om 160 hectare grond. te ontwikkelen met bos. Landgoed Erica biedt kampeerplaats voor zo n 60 families op een boerderijlandschap. Langs het historische Dommerskanaal Vanuit Zandpol voert het Dommerskanaal richting Weiteveen. Dit water is niet bevaarbaar, maar enkele vaste bruggen kunnen later misschien opgehoogd of beweegbaar gemaakt worden. Het Dommerskanaal voert langs Griendtsveen, een oude turfstrooiselfabriek met een smalspoormuseum. Ook hier wordt informatie aangeboden over het veengebied en haar (internationale) geschiedenis. De fabriek is omgevormd tot vergaderlocatie met oude allure. Tevens zijn er in Griendtsveen vergevorderde, ambitieuze uitbreidingsplannen voor een Wildlife Resort. De bedoeling is om de grondwaterstand in het veengebied te verhogen, waardoor een wild gebied ontstaat waarin wilde Noord-Europese dieren (bijvoorbeeld elanden) rondlopen. Toeristen kunnen meerdere dagen in vakantiebungalows verblijven temidden dit wild park. In Weiteveen is een Veenloopcentrum van waaruit wandelingen door de toegankelijke delen van het hoogveenreservaat Bargerveen georganiseerd worden. Dit kan een goed startpunt zijn voor een grensoverschrijdende (fiets)tocht met het thema veengeschiedenis: in Twist, net over de Duitse grens, wordt nog dagelijks veen af gegraven voor commerciële doeleinden.

8 (laatste pagina rechts onderaan:) Wanneer is de nieuwe vaarroute klaar? Het weer bevaarbaar maken van de kanalen start in het noorden: vanaf het Achtste Verlaat bij Ter Apel tot Barger Compascuum. Het Veenparkkanaal wordt momenteel al verlengd en aangepast zodat het hoogveenrestant Berkenrode minder uitdroogt. Dit natuurproject ligt in het verlengde van het beekherstel van de Runde. Eind 2007 zal dit Veenparkkanaal ook aangesloten zijn op de recreatieve vaarroute bij Barger- Compascuum en het Scholtenskanaal, die tot Klazienaveen loopt (rond 2009 klaar). Vanaf het Oostersebos wordt vervolgens een stuk nieuw kanaal gegraven tot het bestaande Oranjekanaal in Oranjedorp. Wanneer dit klaar is, hangt onder andere af van nog te volgen procedures. Alle betrokken partners gaan de komende vijf tot maximaal tien jaar hard werken om de vaarverbinding te realiseren. Als alles meezit is de gehele vaarroute tussen Erica en Ter Apel bevaarbaar in We houden de vaart erin!