Ik zie ik zie. Er is hoop

Transcriptie

1 Preek over 1 Samuel 16: het leven van David (I) Ik zie ik zie wat jij niet ziet. Kennen jullie dat spelletje? Ik zie ik zie wat jij niet ziet en het is (reactie afwachten). Om het spel zo goed mogelijk te spelen kies je iets uit dat niet erg opvalt, want anders raadt de ander het meteen. En als het te moeilijk is, geef je de de ander een hint. Toch? In wat we net hebben gelezen uit de Bijbel gebeurt er net zoiets. God had een nieuwe koning uitgekozen en Samuël moest hem zalven. Alleen, Samuël wist nog niet wie het was. God had hem wel een hint gegeven: het is één van de zonen van Isaï uit Bethlehem. Maar wat gebeurt er? Samuël raadt het helemaal verkeerd! God ziet iemand die hij niet ziet. God wil Samuël leren om te zien wat Hij ziet. En weet je wat? God wil ons vanmorgen ook leren om te zien wat Hij ziet. Dat is bijbellezen en -luisteren: Leren zien wat God ziet. Er is hoop Laten we beginnen bij het begin. Hoofdstuk 15 eindigde zo: Samuel heeft Saul nooit meer terug willen zien, maar hij treurde wel om hem koning Saul was ook een beetje Samuëls persoonlijke project geweest. En de HEER betreurde het dat hij Saul als koning van Israël had aangesteld. Samuël verdrietig, God verdrietig. Wij weten dat Samuël daarna David moest zalven. Maar Samuël wist dat natuurlijk niet meteen. Het zou zo maar weer kunnen dat God een tijdlang niks van zich zou laten horen. Hoe lang zou het duren voordat God weer zou laten merken dat Hij er is? Want dat doet God soms: oordelen door zich te verbergen (vgl. 1 Sam. 3:1). Door een tijd lang niks van zich te laten horen. Willen jullie niet luisteren? Dan zeg Ik niks meer. Dát God hier zo snel al weer spreekt is eigenlijk het eerste wonder van hoofdstuk 16. Want waarom zou God niet op dezelfde manier reageren als in de tijd van Eli? Omdat de mensen van toen beter waren? Helemaal niet. Saul begon goed maar maakte het zo bont dat God hem verwierp. Samuël begon ook veelbelovend maar begint hier we zullen dat straks nog zien toch ook serieuze fouten te maken.

2 Het gaat niet om de mensen. Toen niet en nu niet. Het gaat om God, die het volk een koning gaf en nu zelf zorgt voor een vervolg. God heeft genoeg van Saul Saul die zich steeds minder van zijn zalving aantrok en zich nu aan het ontwikkelen is tot een soort Assad, een Gadaffi die koste wat kost aan de macht wil blijven maar God spreekt nog! Dat is het eerste wonder van hoofdstuk 16. Altijd als God spreekt is er iets bijzonders aan de hand. Dan is het altijd oordeel én genade. Saul heb ik verworpen (dat is het oordeel). Maar ik heb een nieuwe koning uitgekozen! God gaat nooit door alsof er niks aan de hand is. Daarom oordeelt Hij. Er was niet niks aan de hand! Saul was ongehoorzaam geweest. Dat zullen we ook in ónze fouten, eerlijk onder ogen moeten zien. Je kunt nooit verder alsof er niks gebeurd is. Maar eerlijk-zijn, je begeven in Gods oordelen, is altijd de uitgang van Gods genade vinden. Het is een eerste aanwijzing dat God zijn plannen, zijn verlossingswerk wat daar is God mee bezig, daar gáát de Bijbel over, God is in déze gevallen wereld tóch op weg naar een nieuwe wereld dat God zijn verlossingswerk uitwerkt in en met gewone mensen. Met jou en mij. God zegt niet: ik begin overnieuw. Ik maak een nieuwe wereld zónder gewone mensen. Hij wil jou en jou en jou óók meenemen. Naar die nieuwe wereld. Daarom werkt God altijd in oordeel en genade. Er moet heel veel geoordeeld worden. In hoe wij hier zitten. Deze wereld is gevallen en moet door het vuur. Toch is dat voor ons geen reden om verdrietig te zijn. Dat zegt God ook met zoveel woorden tegen Samuël: hoelang blijf je nog treuren Zo mag je als christen in het leven staan. Nog veel meer sinds we Jezus hebben leren kennen. Er is hoop in alle omstandigheden! Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd. (Fil. 4:4) In Bethlehem We gaan verder. Samuël moet naar Bethlehem. Maar hij is bang. Je ziet hier dat Saul zich inderdaad aan het ontwikkelen is tot een machtswellusteling. Saul zal niet aarzelen om wie ook maar een bedreiging voor hem is (ook al is het Samuël) een kopje kleiner te maken. Daarom is Samuël is bang. Maar God daar rekening mee. Zeg dat je bent gekomen om de HEER een offer te brengen. Een tweede aanwijzing dat God zijn verlossingsplan uitwerkt met gewone mensen. God werkt nooit aan verlossing in een bovennatuurlijke wereld zonder problemen. Maar in een wereld vol tegenstand.

3 God houdt daar rekening mee. Als God werkt in en met gewone mensen, overtuigt Hij ook. Als wij komen met onze bezwaren geeft Hij, soms op onverwachte manieren, uitkomst. Daar mag je op vertrouwen. Als Samuël aankomt in Bethlehem komen de oudsten ongerust op hem af gelopen. Een profeet naar ons dorp. Is dat goed nieuws of slecht nieuws? Letterlijk: betekent uw komst vrede (shalom)? Wees gerust, ik kom in vrede antwoordt Samuël. Ik ben gekomen om de HEER een offer te brengen. Tot zo ver oké, het verhaal verloopt soepel, positief, optimistisch. Maar dan gebeurt er iets waarbij de oude man door het ijs zakt. En ik denk eerlijk gezegd wij allemaal. Nog voor de maaltijd (vers 6: meteen bij hun aankomst ) valt Samuëls oog op Eliab. Terwijl God had gezegd (vers 3: Nodig Isaï uit voor het offermaal, dán zal ik je laten weten wat je doen moet. ) Eliab en David Zie je wat hier gebeurt? De oude profeet loopt op de zaken vooruit. De ziener ziet scheel. Eigenlijk heeft hij niks geleerd van de hele affaire met Saul. Saul was namelijk (hst. 9:2): een lange, goedgebouwde jongeman die met kop en schouders boven iedereen in Israël uitstak. Een reus eigenlijk, net als Goliath. Samuël gaat hier flink de mist in. Samuël luistert niet naar God maar zoekt direct de eerste de beste kleerkast. Een Saul 2.0. God maakt Samuël duidelijk (en Hij wil ons ons hier heel duidelijk maken): dat gaan we dus niet nog een keer doen. Ik zie Ik zie wat jij niet ziet. Ik zie een andere koning dan jij ziet. Wat is nu precies het verschil tussen Samuëls we kunnen wel zeggen: onze voorkeur en die van God? Samuël kiest Eliab, een tweede Saul. Bodybuilder eerste klas. Maar God wijst hem heel scherp af. Van de anderen wordt gezegd; hen heb ik niet gekozen (vers 8 en 9) maar bij Eliab klinkt het buitengewoon scherp: hem heb Ik verworpen, afgewezen. 1 In Eliab zet God ons eigenlijk allemaal te kijk. Door Eliab af te wijzen zegt God eigenlijk: menselijke kracht, daar ben Ik absoluut niet van onder de indruk. Wij komen vaak met ónze Sauls, Eliabs, Goliaths. Ook in het geloof. Wij kijken op naar voorbeelden, vrome, standvastige, stoere mensen. 1 Het woord dat gebruikt wordt toen de mensen God als koning weigerden (o.a. 1 Sam 8:7).

4 Als we ambtsdragers zoeken (het gaat hier om geestelijke leiders, leiders van het volk van God) dan gaat het vaak onwillekeurig ook zo. Man in pak, getrouwd, liefst met kinderen, 50-er (iets jonger mag tegenwoordig ook). Maar zien we ook wie God ziet? God zoekt mensen die met hun hart bij de HEER zijn (vers 7) en bij zij verlossingswerk. En nu komt David in beeld. Maar we moeten meteen oppassen om het beeld niet simplistisch te maken. Het is dus zo dat God bodybuilders (of mannen in pakken) afwijst en alleen lelijke mensen uitkiest. Dat is te simpel. Want wat blijkt? David is helemaal niet lelijk. Het is een knappe jongen met sprekende ogen en een rode gloed over z n haar (vers 12). Ook vers 18: Hij behoort tot een voorname familie en is een goed krijgsman, en hij is welbespraakt en goedgebouwd. Het gaat niet om de afwijzing van de persoon Eliab. Die zegt niks, daar weten we niks van (behalve zijn lengte). Om hem gaat het niet. God gebruikt Eliab om jou en mij duidelijk te maken waar Hij níet naar zoekt (mensen die op eigen kracht leven) en David om duidelijk te maken waar Hij wél naar zoekt: naar mensen die met hun hart bij God zijn. Naar mensen die zich in alle omstandigheden verheugen omdat ze weten van God en zijn verlossingswerk. En dat kan met of zonder pak, met of zonder kinderen, met of zonder geld. Dat is hier niet het punt. Als Samuël dat doorkrijgt, dat God naar het hart kijkt, dan wint hij aan scherpte. De profeet in hem wordt opnieuw wakker. Kijk maar. Als de zeven zonen zijn voorgesteld vraagt Samuël zich niet af of hij het zich misschien ingebeeld heeft, dat God weer sprak. Nee, God hád gezegd: ga naar Bethlehem en zalf mijn nieuwe koning. Welnu, ik ben hier toch in Bethlehem? Dan moet er nóg een zoon zijn. Isaï, heb jij nog een zoon? Ja, het kleintje. Zo staat het er letterlijk: het kleintje. Hij is bij de schapen en de geiten. Samuël begint te zien wat God ziet. Ik zie Ik zie wat jij niet ziet, Isaï: het kleintje. God wil ons door met deze gezalfde aan te komen iets laten zien van de manier waarop Hij werkt. Juist zijn kleine gestalte maakt hem geschikt voor het koningschap. God kiest, net zoals wij vaak doen met dat spelletje, iemand uit aan wie je niet meteen kunt zien: dat is m! Juist door zijn gebrek aan borstkas en sixpack (David is kleiner, dat is het punt hier) maakt God duidelijk dat Hij op zoek is naar geloof en vertrouwen. God wil geen tweede Saul. Iemand waarmee wij makkelijk afgoderij plegen. [dia]

5 Is dit uw koning? David is hier beeld van Jezus. Wel gezalfd maar nog niet op de troon. Een koning die door het lijden verheerlijkt zou worden. Gelouterd door vertrouwen, gericht op God. Dat hadden de mensen niet verwacht. Dat verwachten mensen nog steeds niet. Zelfs nu nog regeert onze Koning de verhoogde Jezus op een manier die verborgen is voor wie Hem niet wil zien. God vraagt geloof, vertrouwen in zijn koning. David en jij Maar het verhaal heeft ook alles te maken met jou. [dia 2 leeg scherm] David is op het eerste gezicht zo gewoon. Hij komt hier het verhaal van God zo gewoon binnen met de schapen- en de geitenpoep nog aan z n schoenen. Van hem wordt niet eens verteld dat hij geheiligd werd voor het offermaal. De derde aanwijzing dat God zijn verlossingsplan uitwerkt met gewone mensen. Niet met geestelijke kleerkasten, begaafde sprekers, vrome priesters. Maar gewoon, met mensen zoals jij en ik. Misschien denk je: ja, dat was David. De grote David. Maar David begon klein. En hij is op de beslissende momenten altijd klein gebleven. Klein voor God. Lees de Psalmen. Er is niet één Psalm van Saul. Van David meer dan 70. Misschien denk je: David was koning. Maar hij was 20 jaar koning incognito, undercover. Aan het hof van Saul, in het hol van de leeuw. Op de vlucht, verraden, achtervolgd. Let op dat David meteen aan het hof van Saul terecht komt. Niet om daar het kunstje af te kijken. Zich voor te bereiden op, te leren hoe hij koning moet zijn. Maar om daar koning te zíjn! Dienend, in het hol van de leeuw. Zoals jij en ik in deze wereld. God zoekt gewone mensen om in déze gevallen wereld koning te zijn. Gewoon op school, op je werk, thuis. In deze wereld waar satan rondgaat als een brullende leeuw. God zoekt vrachtwagenchauffeurs, hoveniers. Mensen met een eigen bedrijf, consultants, verpleegkundigen, managers, huismannen en vrouwen. Gods werkt zijn verlossingsplan uit in al die levens. Je wordt christen genoemd om door het geloof een lid van Christus te zijn en zo deel te hebben aan zijn zalving om: als profeet zijn naam te belijden, als priester jezelf als een levend dankoffer aan Hem te offeren, en als koning in dit leven [ ] tegen de zonde en de duivel te strijden [ ]. (Heidelbergse catechismus, zondag 12). Snap je dat dit verhaal over jou gaat? Het gaat in de Bijbel altijd om gewone mensen. Gewone mensen die met hun hart bij de HEER zijn. In de David-geschiedenis spelen mensen met ambten, koningen, priesters, wijzen vaak een dubieuze rol.

6 Behalve de profeet Nathan. Ik hoop en bid dat ik een Nathan mag zijn. Dat ik de waarheid zeg, eerlijk, en zonder aanzien des persoons. Priesters Ambten worden in de Bijbel altijd aangesteld ter wille van het volk. God wil geen geestelijkheid, waar wij tegenop kijken. Maar gewone gelovigen die met hun hart bij de HEER zijn. Zodat andere gewone mensen via die gewone gelovigen zouden opkijken naar GOD! Waarom willen we toch altijd opkijken naar mensen? Omdat we dan niet zelf hoeven te leven voor God. Dat is de harde waarheid. Maar God beloofde Israël dat zij een priestervolk zou zijn (Exodus 19:6). Een priestervolk. Dat moet een schok zijn geweest voor de mensen net uit Egypte. Daar hadden een paar priesters alle macht in handen. Zij beheersten de rituelen en leidden staatszaken vanuit tempels en paleizen, in mooie gewaden. En dan zegt God: ik ga van jullie een priestervolk maken: van een stelletje slaven! Wat doet een priester? Omgaan met God. Persoonlijk, zelf. Zonder de afstand van de tussenkomst van anderen. Mensen bij God brengen. Dat ook. Dat was een schok. En dat is een schok. Toch? Als je dat tot je door laat dringen. Dat God wil omgaan met gewone mensen. Het moet ook een schok geweest zijn voor David. Hij was ook maar een gewone jongen. Zij naam wordt pas genoemd in vers 13. En toch was juist híj Gods koning. Weet je wat het mooie was bij David? Zijn kwaliteiten zie je pas als hij ze gebruikt. De effectiviteit van zijn slinger als hij stenen zoekt in de strijd (in de verzoeking). Zijn muzikale talent en mooie stem als zijn hart onrustig is of demonen Saul onrustig maken (in de strijd). Zijn schoonheid pas in het licht van Gods verkiezing. Zijn koningschap wordt zichtbaar door het lijden heen. Daarin was hij beeld van Jezus. En voorbeeld voor ons. God, die gewone mensen roept, redt, bevrijdt. Gewone mensen bij wie kracht er niet vanaf straalt maar die sterk blijken in de strijd. Als ze hun handen vouwen in gebed. Die overeind blijven in de verzoeking. Als ze hun mond opendoen met een lied. Gewone mensen die verheerlijkt worden tot hun doel komen niet omdat ze zelf zo fantastisch zijn, maar in het licht van Gods verkiezing.

7 Gods Geest Tot slot. Hoe doe je dat? Hoe leef je zo? Ik wijs op een belangrijk gegeven in de tekst. Vers 13: van toen af aan was David doordrongen van de Geest van de HEER. Vanaf wanneer? Vanaf zijn zalving. Maar wat was die zalving. Die zalving bestond uit olie als bekrachtiging maar vooral uit Gods Woord. Welk Woord? Nou dit: Hij is het, hem moet je zalven. Dat woord is ook voor jou. Als je bij Jezus hoort. Jij bent het, jij hoort bij mij! Jou ga ik gebruiken. Met dat Woord, als dat Woord doordringt in je binnenste komt de Geest. En die Geest verdrijft de angst. Dat is het belangrijkste. 2 Die Geest maakt bovendien dat anderen wel van je móeten houden. Zoals Saul op David gesteld raakte. Ook al betekent zijn komst het einde van zijn eigen positie, zijn koningschap. Maar het is ook een scherpe vraag. Saul raakte wel op David gesteld maar ging niet van zijn troon. Dat is de tragiek, de ondergang van Saul. Net zoals Pilatus geen schuld in Jezus zag maar toch geen afstand deed van zijn macht. Als jij die Geest van Jezus wil, die zalving, die zekerheid, die onverschrokkenheid, die heerlijke onschuld dan moet je de zeggenschap overdragen. Jij van de troon. Jezus erop. Wie mag het zeggen? [amen] 2 Hoe zou het zijn geweest om als gezalfde aan het hof van de koning te werken? Wist Saul van Davids zalving? Waarom kwam David echt bij Saul aan het hof? Zouden Sauls spionnen ermee te maken hebben gehad om een oogje op een mogelijke bedreiging voor hun koning te houden?