Definitie flexibel peil. Flexibel peil; van denken naar doen! Winnie Rip. Doel van het project. Inhoud

Transcriptie

1 Definitie flexibel peil flexibel peil is een peil dat zich op basis van neerslag en verdamping instelt: in de zomer op een laag peil in de winter op een hoog peil. Flexibel peil; van denken naar doen! Winnie Rip Inhoud Doel en aanleiding van het project Verwachte effecten Onderzoeksgebieden De aanpak van het project Wie zijn partner Subsidiegevers Vragen Doel van het project Op peilvak niveau flexibel peilbeheer inzetten als maatregel ter verbetering van de waterkwaliteit en bevordering van de oevervegetatie en verlanding. Subdoelen: Uitvoeren van maatregelen die flexibel peil mogelijk maken; Monitoring van de ecologische en biogeochemische reactie van het watersysteem; Invloed van vraat door ganzen op vegetatie Kwantificeren van effecten op de KRW maatlat; Kwantificeren van effecten op recreatie, funderingen van woningen en agrarische gebruik.

2 Verwachte positieve effecten van flexibel peilbeheer minder aanvoer hard en nutrienten rijk water vermindering van externe fosfaat- en sulfaatbelasting Oxidatie oevers vermindering interne mobilisatie nutrienten vermindering afbraak veen Vermindering sulfide toxiciteit stimulatie van ontwikkeling van oevervegetatie en natuurvriendelijke oevers Maatschappelijke weerstand flexibel peilbeheer Kennisleemten omtrent effecten op: maaiveld daling grondwaterstanden funderingen oevererosie beschoeiingen vrijkomen van terristrische nutrienten beschermde flora (hoogveenbossen) en fauna (Grote vuurvlinder) Ranges van kenmerken van de deelnemende laagveenwateren wateren met aanzienlijke kwel tot aanzienlijke wegzijging; wateren met grondwaterinvloed, tot wateren met een grote aandeel aan water van Vecht, Amsterdam-Rijn kanaal, brak water of neerslagwater; smalle lijnvormige polder wateren, kleine plassen tot grote ondiepe veenplassen; hoogwaardige natuurgebieden tot recreatieve plassen en (tot voor kort) agrarische gebieden. Flexibel peil ranges van 15 tot 5 cm Overzicht van de onderzoeksgebieden 4 plassen: Botshol, Loosdrechtse Plassengebied, Naardermeer, experiment Loenderveen-Oost 5 lijnvormige wateren: 3 peilvakken in buffer Naardermeer, Middelpolder, Polder Mijnden 7 gebieden met ingesteld flex peil: Oostelijke binnenpolder Tienhoven, Westbroekse Zodden, Groene Jonker, Centrale deel polder Ronde Hoep Botmar Vogelhoeke De Deelen Rottige Meenten

3 huidig peil toekomstig Botshol Loosdrechtse plassen en stergebied wp: -2,7 zp: -2,45 fp -2,65 tot -2,45 127,7 ha 64% water Wegzijging 1 tot 3 mm/dag Huidig peil: -1,2 tot -1, Flexibel peil: -1,2 tot -1,5 Natuur Toegankelijk voor roeiboten tot-p =,2 tot,6 mg/l Chlorofyl = 1 tot 3 ug/l Cl= 5 tot 8 mg/l SO 4 = 6 mg S/l Oevers slecht ontwikkeld Kranswieren wisselen van jaar tot jaar Oppervlakte: 2,7 miljoen m2 62% open water Recreatief gebied Communicatie met watersport Onderzoek naar effecten op woningen Maatregelen gericht op bevaarbaarheid Winter defosfateren in plaats van zomer defosfateren Slecht ontwikkelde oevers en onderwatervegetatie Flexibel peilexperiment Naardermeer Vak 4 Driehoek Opzet experiment: 2 proeflokaties isoleren Vak 4: open water (3 ha) en verlandingsvegataties Driehoek: moerasbos (17 ha) Flexibel peil over 5 cm instellen (NAP -,9 m/ NAP -1,4 m) Effectmonitoring Flora en fauna Grond- en oppervlaktewater Bodemprocessen Overzicht van de onderzoeksgebieden 4 plassen: Botshol, Naardermeer (afzonderlijk project olv Jaap Hofstra), Loosdrechtse Plassengebied, Loenderveen-Oost 5 lijnvormige wateren: 2 peilvakken in buffer Naardermeer, Polder Mijnden, Middelpolder 7 gebieden met flex peil: Oostelijke binnenpolder Tienhoven, Westbroekse Zodden, Groene Jonker, Centrale deel polder Ronde Hoep Botmar Vogelhoeke De Deelen Rottige Meenten

4 2 peilvakken in buffer Naardermeer huidig Polder Mijnden-Oost Huidig: JP -1,52 toekomst: FP -1,52 tot -1, huidig toekomstig peilvak 16-6 fp -1,7 tot -1,6 fp -1,5 tot-1,2 peilvak 16-7 fp -1,7 tot -1,6 fp -1,7 tot -1,4 Gezamenlijk 216 ha 8,3 % water Kwel Voormalig agrarisch gebruik Verpacht tot-p =,15 tot,3 mg/l Cl = 12 tot 2 mg/l Tot-N = 2,2 tot 4 mg/l JP -1,7 JP -1,52 JP -1,52 JP -1,52 Staatsbosbeheer 85 ha 7,4 % water Huidig Kwel: 1 tot 3 mm/dag Voormalig agrarisch gebruik verpacht Gemiddeld huidige kwaliteit tot-p=,21 mg/l SO 4 = 22,3 mg/l Cl = 23,5 mg/l tot-n = 3,7 mg/l Voormalig Krabbescheer; Nu slecht ontwikkelde water en oevervegetatie huidig peil wp -2,45 en zp -2,4 4 ha 18,4% water Wegzijging toekomstig fp -2,55 tot -2,25 Voormalig agrarisch gebruik verpacht Middelpolder 5,2 m NAP (water)peil (m t.o.v. maaiveld) Oppervlaktewater- en grondwaterregime huidige situatie -,2 -,4 -,6 -,8-1 -1,2-1,4-1,6-1, Jaar grondwaterpeil rekenpunten GxG waterpeil

5 (water)peil (m t.o.v. maaiveld) (water)peil (m t.o.v. maaiveld) Scenario 1 Scenario 2 Grondwaterpeil rekenpunten GxG waterpeil Oppervlaktewater- en grondwaterregime flexibel peil -2,35/-2,65 zonder tussenpeil -,2 -,4 -,6 -,8-1 -1,2-1,4-1,6-1, Jaar Scenario 3 Scenario 6 Grondwaterpeil rekenpunten GxG waterpeil Oppervlaktewater- en grondwaterregime flexibel peil -2,35/-2,55 met tussenpeil -2,45 -,2 -,4 -,6 -,8-1 -1,2-1,4-1,6-1, Jaar (water)peil (m t.o.v. maaiveld) (water)peil (m t.o.v. maaiveld) grondwaterpeil rekenpunten GxG waterpeil Oppervlaktewater- en grondwaterregime flexibel peil -2,35/-2,55 zonder tussenpeil -,2 -,4 -,6 -,8-1 -1,2-1,4-1,6-1, Jaar Grondwaterpeil rekenpunten GxG waterpeil Oppervlaktewater- en grondwaterregime flexibel peil -2,25/-2,55 -,2 -,4 -,6 -,8-1 -1,2-1,4-1,6-1, Jaar Overzicht van de onderzoeksgebieden 4 plassen: Botshol, Naardermeer (afzonderlijk project olv Jaap Hofstra), Loosdrechtse Plassengebied, Loenderveen-Oost 5 lijnvormige wateren: 3 peilvakken in buffer Naardermeer, Middelpolder, Polder Mijnden 7 wateren met flex peil: Oostelijke binnenpolder Tienhoven, Westbroekse Zodden, Groene Jonker, Centrale deel polder Ronde Hoep Botmar Vogelhoeke De Deelen Rottige Meenten Westbroekse zodden en Oostelijke binnenpolder 1hoven Westbroekse zodden Huidig peilbeheer: winterpeil -1, en zomer peil -,9 m NAP herkomst van water (fracties) en chloride Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven Westbroek Molenpolder II Maarsseveense Zodden Molenpolder I

6 Westbroekse zodden Flexibel peil tussen -,9 - -1,1 NAP Groene Jonker -6,4 NAP -1,95 m NAP : pmw : pmw5, /6: pmw26 FP -5,1 tot -5,6 1 inlaat percelen,6 8 altijd openstaande inlaat neerslag kwel initieel -3,7 NAP,4 6 meting loosdrecht meting oost -6,4 NAP, meting_west chloride_west_berekend Natuurmonumenten; 96 ha Oostelijk deel kwel en Westelijk deel wegzijging Open water: Ondiepe plassen door het opzetten van het waterpeil en afgraven van het maaiveld. Rietlanden: Brede zones randen plassen met open, deels onder water staande rietlanden en rietland dat alleen in de winter onder water staat. Vochtige graslanden: Op hogere delen ontstaan vochtige bloemrijke graslanden, die geschikt zijn voor weidevogels. Gebieden buiten de friese boezem met variabel peilbeheer Algemene aanpak Vastleggen uitgangssituatie Detaillering voorbereiding maatregelen per gebied Uitvoering van maatregelen Uitvoeren monitoring Evaluatie effectiviteit van maatregelen Ervaringen van en met andere waterschappen Disseminatie projectresultaten

7 Vergelijkend veldonderzoek Effect waterpeilfluctuaties Monitoring: (1) Binnen een gebied vergelijken met en zonder peilfluctuatie (2) Vergelijken tussen gebieden met en zonder peilfluctuatie Algemene monitoring Opstellen wateren stoffenbalansen Meten van effecten op de maaivelddaling Meten van de hellingshoek oevers en percentage droogval van oevers bij laag peil. Monitoren van grondwaterstanden en kwaliteit freatisch grondwater Monitoring van ecologische en biogeochemische effecten van het watersysteem op flexibel peilbeheer Kwantificering van effecten op de KRW maatlatten (3) Vergelijken voor en na peilfluctuatie Specifieke monitoring Interne eutrofiering Fosfaatmobilisatie, in geselecteerde gebieden die (vroeger) als landbouwgrond worden gebruikt Effecten op het Natura 2 habitattype Hoogveenbos. Oever- en watervegetatie bij uitsluiten van vraat voor en na instellen van flexibel peilbeheer Kwantificeren van effecten op agrarische gebruik (agrarische (gras)opbrengst, grondwaterstanden in relatie tot agrarisch gebruik; maaivelddaling,); Kwantificeren van effect van flexibel peilbeheer op recreatieve gebruik zoals bevaarbaarheid van Loosdrechtse Plassen, kwaliteit oeverbescherming en op funderingen van huizen (Loosdrechtse plassen, Loenderveen-Oost) Kwantificeren effecten op (weide)vogels (polder Mijnden, Middelpolder, groene Jonker) Experimenteelveldonderzoek Effecten van flexibel peil op de vestiging van waterplanten Onderzoek met matjes met ingezaaide soorten die boven, op en onder de waterlijn worden geplaatst Plaatsen van kooien voor invloed van vraat door ganzen. oever 2 x 5? m 2 x 2m open water

8 Experimenteel onderzoek proefvijvers Effecten flexibel peil onder gecontroleerde omstandigheden Proefvijvers (36 stuks) inrichten met: Sediment; liefst veen winter 21/11 Planten van oeverplanten, kraggevormer(s), ondergedoken waterplanten voorjaar 211 Monitoren t/m zomer 211 Factoren: Steile en glooiende oever Verschillend peil, star, flexibel 1.2 m 3 x 3 m Twee waterbeheerders: 1. Waternet (penvoerder) 2. Wetterskip Fryslan Vier onderzoeksbureaus: 3. Deltares (grondwater; geotechniek; maatschappelijk) 4. NIOO (vegetatie en begrazing) 5. B-Ware (biogeochemische effecten ) 6. Witteveen en Bos (projectcoordinatie) Drie natuurbeheerders: 7. Natuurmonumenten 8. Staatsbosbeheer 9. Landschap Noord-Holland STOWA Watermozaiek Legenda voorbereiden maatregelen uitvoeren maatregelen flexibel peil ingesteld Uitgangssituatie meten Monitoring effecten flexibel peilbeheer Planning Planning Maatregelen aanpassing waterhuishoudkundige situatie Gebieden Botshol Naardermeer Nieuwe Keverdijkse polder Zuidpolder beoosten Muiden Loenderveen-Oost Middelpolder Mijnden Muyeveld (loosdrecht) Planning Monitoring effecten flexibel peilbeheer Gebieden Botshol Naardermeer Nieuwe Keverdijkse polder Zuidpolder beoosten Muiden Loenderveen-Oost Middelpolder Mijnden Muyeveld (loosdrecht) Westbroekse Zodden O-Binnenpolder 1 hoven De groene Jonker Ronde Hoep Flexibel peil; van denken naar doen! VRAGEN?

9 Penvoerder Waternet (Rob Vaes) Projecttrekker Waternet (Winnie Rip) Projectcoordinator W+B (Piet-Jan Westendorp) Financien Communicatie Onderzoek Maatregelen Afstemming Agentschap NL Provincie Evers&Manders (Erik- Jan Langkamp) Deltares (.) STOWA NIOO (Liesbeth Bakker) Deltares (Geert van Wirdum) B-WARE (Fons Smolders) Wetterskip Fryslan (Theo Claassen) Waternet Watersysteembesturing Beheer Natuurmonumenten, Landschap Noord-Holland, Staatsbosbeheer Kerngroepoverleg Kerngroepoverleg Kerngroepoverleg Kerngroepoverleg 1 keer per 6 weken 1 keer per 6 weken 1 keer per 6 weken 1 keer per 6 weken Projectgroepoverleg 3 x (1 keer per half jaar ) Gebied Specifieke maatregelen Specifieke onderzoeks- en aandachtspunten Botshol (natuur) Naardermeer (natuur) Buffergebieden om Naardermeer (natuur) Polder Muyeveld: Loosdrechtse plassen, Vuntus, Breukeleveense Plas, Tienhovense plasen en zodden (recreatie en natuur) Mijnden-oost (natuur; verpacht voor agrarisch gebruik) Middelpolder (natuur; verpacht voor agrarisch gebruik) Loenderveen-oost (natuur; drinkwaterplas) Opties: Groene Jonker, Westbroekse Zodden, Oostelijke Binnenpolder van 1hoven, Ronde Hoep (natuur). Wieden en Weerribben (natuur) Ophogen waterkering Defosfateren in de winter Hydrologisch isoleren proefgebied; Tegengaan van begrazing stuwen en dammen, kleine pompen Ophogen waterkering Verdiepen kunstwerken in de vaarverbindingen Communicatie middelen ontwikkelen; Water aan- en afvoer via nedereindse Vaart naar Molenpolder en Westbroekse zodden Hydrologisch isoleren van natuurpeilvak dmv plaatsen van dammen, stuwen en duikers; tegengaan van begrazing. Nieuwe hoofdwatergang, dammen, Nieuwe inlaat, Stuwen Oevers verflauwen. Automatiseren van stuw en inlaten Tegen gaan begrazing geen maatregelen nodig; al flexibel peil ingesteld Maatregelen uitgevoerd door Reest en Wieden Defosfateren in de winter; Waterkwaliteitsverschil (sulfaat) inlaat water tussen winter en zomer; Grondwaterstanden op legakkers en blauwgraslanden (Natura 2); Steile oevers Effect flexibel peil op hoogveenbossen (Natura 2); Begrazingsonderzoek; Maaivelddaling Fosfaatbelasting door historische mestgift; Maaiveld daling Funderingen van woningen Communicatie naar belanghebbenden. Conflict met bevaarbaarheid van de plassen daarom instanties die verantwoordelijk zijn voor de Bevaarbaarheid van de plassen activeren. Weidevogels; Maaiveld daling; Fosfaatbelasting door historische mestgift Waterberging/NBW; Communicatie met agrariërs in Mijnden-west; begrazingsonderzoek Maaivelddaling grondwaterstand (3 m peilverschil tussen bovenland en droogmakerij) Fosfaat-flux; Weidevogels Fundering woningen; Aanleg nieuwe oevers; ABB (wegvangen brasem); vraatonderzoek Effecten flexibel peilbeheer op de lange termijn Effecten op Natura2 doelsoorten; Fosfaatbelasting; Uitwisselen Kennis ander Waterschap Vlietpolder (Rijnland; agrarisch) Maatregelen zijn uitgevoerd door Rijnland Uitwisseling kennis met ander Waterschap Botmar, Vogelhoeke, De Deelen en Rottige meenten (Fryslan) Maatregelen zijn uitgevoerd door Fryslan Uitwisseling kennis met ander Waterschap

10 namen gebieden namen gebieden huidig peil toekomstig peil peilrange (m) totaal flex peil al peilrange van fp oppervlak oppervlak oppervlak ingesteld huidig peil toekomstig (m) (m2) water land % water Muyeveld (loosdrecht) "-1,2 tot -1, fp -1,2 tot -1,5,15 Muyeveld (loosdrecht) nee peilvak 6-1 "-1,2 tot -1, fp -1,2 tot -1,5, ,7 Loenderveen-Oost fp -1,2 tot -1,1fp -1,3 tot -1,,3 Loenderveen-Oost ja, + peilvak 67-3 fp -1,2 tot -1,1 fp -1,3 tot -1,, , Botshol nee peilvak 42-2 wp: -2,7 en zp: fp -2,65 tot -2,45, ,37-2,45 Naardermeer ja, + peilvak 2-1 fp -1,1 tot -,9 experiment ,1 Nieuwe Keverdijkse ja,+ peilvak 16-6 fp -1,7 tot -1,6 fp -1,5 tot-1,2 polder,3 Nieuwe Keverdijkse polder ja, + peilvak 16-7 fp -1,7 tot -1,6 fp -1,7 tot -1,4, ,32 Zuidpolder beoosten Muiden nee peilvak 15-2 jaarpeil -1,45 fp -1,5 tot -1,2, ,82 Middelpolder nee peilvak MP2a wp -2,45 en zp -2,4 fp -2,55 tot -2,25, ,37 Mijnden nee peilvak 59-2 Jaarpeil:-1,52 fp -1,52 en -1,17, ,41 O-Binnenpolder ja afgesloten petgaten vrij peil vrij peil ,7 1 hoven?? Westbroekse Zodden ja afgesloten petgaten vrij peil vrij peil?? , Botshol wp: -2,7 en zp: fp -2,65 tot -2,45,2 Naardermeer fp -1,1 tot -,9 experiment Nieuwe Keverdijkse polder fp -1,7 tot -1,6fp -1,5 tot-1,2,3 Nieuwe Keverdijkse polder fp -1,7 tot -1,6fp -1,7 tot -1,4,3 Zuidpolder beoosten Muiden jaarpeil -1,45 fp -1,5 tot -1,2,3 Middelpolder wp -2,45 en zp -2fp -2,55 tot -2,25,3 Mijnden Jaarpeil:-1,52 fp -1,52 en -1,17,35 O-Binnenpolder 1 hoven vrij peil vrij peil?? Westbroekse Zodden vrij peil vrij peil?? De groene Jonker ja peilvak 41-7 fp -5,1 tot -5,6 fp -5,6 tot -5,1,5 96 Ronde Hoep ja fp -2,8 tot -2,45 fp -2,8 tot -2,45,35 De groene Jonker fp -5,1 tot -5 fp -5,6 tot -5,1,5 Ronde Hoep fp -2,8 tot -2,45fp -2,8 tot -2,45,35 Winter- minus zomerpeil (cm) gebied oud verschil nieuw verschil De Deelen +,5 Rottige Meente? +,4 t Zwin -,18 / +,25 Vogelhoeke +,18 Botmeer -,15 +,2