Belastingnieuws Binnenlands Bestuur

Transcriptie

1 Belastingnieuws Binnenlands Bestuur Nieuwsflits Juni 2013 Woningstichting Maasdriel inzake het begrip 'btw-bouwterrein' 1. Algemeen 2. Inleiding de samenloopregeling 3. De casus 4. Procedure 5. Gevolgen voor de praktijk 6. Afrondend

2 Woningstichting Maasdriel inzake het begrip 'btwbouwterrein' Bron: Hoge Raad, 7 juni 2013, nr. 10/02888bis 1. Algemeen De Hoge Raad heeft op 7 juni 2013 in de zaak van Woningstichting Maasdriel een belangrijke uitspraak gedaan over het begrip bouwterrein in de zin van de btw. Een terrein is volgens de Hoge Raad een btw-bouwterrein als het terrein op het moment van de levering daadwerkelijk is bestemd om te worden bebouwd. De Hoge Raad volgt het arrest van het Europese Hof van Justitie in de zaak C-543/11, Woningstichting Maasdriel, dat eerder bepaalde dat de Nederlandse invulling van het begrip btw-bouwterrein te strikt is en daardoor niet in lijn is met dwingende Europese btw-regelgeving. De uitspraak heeft ons inziens belangrijke gevolgen voor de Nederlandse praktijk. In de praktijk zal namelijk eerder sprake zijn van een btw-bouwterrein dan dat tot op heden het geval was, met name als alleen de opstal is gesloopt. Vanwege het grote belang voor de praktijk hebben wij voor u het volgende overzicht gemaakt. 2. Inleiding de samenloopregeling De casus betreft de toepassing van de samenloopregeling tussen btw en overdrachtsbelasting bij de overdracht van onroerende zaken. In de kern en ontdaan van alle nuances komt die regeling erop neer dat een vrijstelling van overdrachtsbelasting geldt bij de verkrijging van een btw-bouwterrein als gevolg van een met btw belaste levering van dat bouwterrein: de zogenoemde samenloopvrijstelling. Verplichte btw-heffing is aan de orde bij de levering van bouwterreinen en nieuwe gebouwen. De levering van oude gebouwen en van onbebouwde terreinen die geen bouwterrein zijn, is als uitgangspunt btw-vrijgesteld. 3. De casus De gemeente Maasdriel (hierna ook: de gemeente) heeft aan de woningstichting Maasdriel (hierna ook: de woningstichting) een onroerende zaak verkocht.

3 Op het moment van het sluiten van de koopovereenkomst bevindt zich nog een oud bibliotheekgebouw met een openbaar parkeerterrein op het perceel. Volgens de verkoopovereenkomst dient de gemeente het terrein onbebouwd te leveren en daarom het oude bibliotheekgebouw te slopen en het parkeerterrein te verwijderen. Op het moment van de levering van het perceel was het parkeerterrein nog steeds in gebruik en niet verwijderd. Het bibliotheekgebouw was wel gesloopt maar ter zake van de nieuwbouw was nog geen omgevingsvergunning verstrekt. De woningstichting had voor de nieuwbouw al voorbereidingen getroffen en een aanvraag voor een omgevingsvergunning bij de gemeente ingediend. De gemeente heeft ter zake van de levering van het perceel een factuur met btw uitgereikt omdat volgens partijen een btw-bouwterrein was geleverd. De levering van een btwbouwterrein is belast met btw en de verkrijging door de woningstichting is op grond van de voormelde samenloopvrijstelling vrijgesteld van overdrachtsbelasting. 4. Procedure De Belastingdienst neemt het standpunt in dat de levering is vrijgesteld van btw en de verkrijging is belast met overdrachtsbelasting. De woningstichting heeft volgens de Belastingdienst onbebouwde grond verkregen die niet kwalificeert als een btw-bouwterrein. In het verlengde daarvan heeft de Belastingdienst bij de woningstichting overdrachtsbelasting nageheven. Op grond van de Nederlandse btw-regelgeving wordt als een btw-bouwterrein aangemerkt: onbebouwde grond; waaraan bewerkingen plaatsvinden of hebben plaatsgevonden; en/of ten aanzien waarvan voorzieningen worden of zijn getroffen die uitsluitend dienstbaar zijn aan de grond; en/of waarvan in de omgeving voorzieningen zijn getroffen; en/of waarvoor ter zake een omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit is verleend; Dit alles met het oog op de bebouwing.

4 De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 10 augustus 2001, nr , LJN AB3243, geoordeeld dat sloop van oude opstallen niet als een bewerking van de grond met het oog op toekomstige bebouwing kan worden aangemerkt en daarmee onvoldoende is om een fiscaal bouwterrein te laten ontstaan. Dit is naar de rechtsopvatting van de Hoge Raad slechts anders als de na sloop verkregen onbebouwde grond met het oog op de bebouwing bewerkingen en dergelijke ondergaat. Bijvoorbeeld nasloopse handelingen zoals een grofegalisatie en sanering. De woningstichting vecht de opgelegde naheffingsaanslag overdrachtsbelasting aan. Nadat het door de woningstichting ingediende bezwaar door de Belastingdienst was afgewezen heeft de woningstichting beroep ingesteld. De Nederlandse rechter oordeelde in eerste en tweede aanleg dat de levering van het betreffende perceel grond geen btw-bouwterrein was omdat de grond weliswaar was aan te merken als onbebouwd, maar na de sloop geen handelingen waren verricht om met het oog op bebouwing van de grond een btwbouwterrein te maken. Op basis van inmiddels constante Europese rechtspraak besloot de Hoge Raad de betreffende casus Maasdriel en meer in het bijzonder de Nederlandse uitleg van het begrip btw-bouwterrein, ter toetsing aan het Europese Hof van Justitie voor te leggen. Het Hof van Justitie overweegt dat de levering van onbebouwde, maar voor bebouwing bestemde grond is belast met btw. Bij de beoordeling of de onbebouwde grond voor bebouwing is bestemd moet volgens het Hof van Justitie rekening worden gehouden met de wilsverklaring van partijen en de onderbouwing van deze wilsverklaring met objectieve gegevens. In de onderhavige casus was door de verkoper met het oog op de nieuwbouw het oude bibliotheekgebouw gesloopt en diende de verkoper het parkeerterrein te verwijderen. In dat geval moet het terrein als btw-bouwterrein worden aangemerkt en is de levering belast met btw. De Hoge Raad oordeelt dat het (Nederlandse) begrip btw-bouwterrein zoveel als mogelijk in overeenstemming met de rechtspraak van het Hof van Justitie moet worden uitgelegd. Volgens het Hof van Justitie dient een terrein als een btw-bouwterrein te worden beschouwd wanneer uit een beoordeling van alle omstandigheden met inbegrip van de intentie van partijen, mits deze wordt ondersteund door objectieve gegevens blijkt dat op de datum van de levering het betrokken terrein daadwerkelijk was bestemd om te worden bebouwd. De Hoge Raad verlaat zijn rechtsopvatting zoals aangegeven in zijn arrest van 10 augustus 2001, nr , LJN AB3243, dat bij gehele sloop van een gebouw de vrijkomende grond eerst dan kan worden aangemerkt als btw-bouwterrein, indien na de sloop van het gebouw bewerkingen aan de grond hebben plaatsgevonden met het oog op nieuwe bebouwing.

5 5. Gevolgen voor de praktijk Wat betekent dit arrest voor de praktijk? Btw-bouwterrein Een terrein is volgens de Hoge Raad een btw-bouwterrein als het terrein op het moment van de levering daadwerkelijk is bestemd om te worden bebouwd. In dat verband is van belang dat op het moment van levering met behulp van objectieve gegevens kan worden aangetoond dat het terrein zal worden bebouwd. Dit kan bijvoorbeeld geschieden door dit gegeven in de overeenkomst en/of akte vast te leggen, maar ook bewerkingen, voorzieningen of vergunningen kunnen het voornemen tot bebouwing ondersteunen. Op basis van het Don Bosco arrest kwalificeert onder voorwaarden een terrein met gebouw waarbij met het oog op nieuwbouw een aanvang is gemaakt met sloop als onbebouwd terrein. Komen partijen overeen dat een btw-bouwterrein wordt geleverd dan moeten partijen ook duidelijk afspreken aan welke eisen dit terrein moet voldoen. Immers het begrip 'bouwterrein' kent op basis van het Don Bosco arrest, in combinatie met het onderhavige arrest verschillende verschijningsvormen. Samenloopvrijstelling Doordat in meer gevallen dan tot op heden sprake is van een btw-bouwterrein is de samenloopvrijstelling voor de overdrachtsbelasting eerder van toepassing. De uitkomst van dit arrest in samenhang met het arrest Don Bosco opent diverse mogelijkheden om de verschuldigdheid van overdrachtsbelasting te voorkomen of te vermijden. Let echter op: de valkuil van de ongewenste en vroegtijdige verkrijging van de economische eigendom in de zin van de overdrachtsbelasting is nog altijd aanwezig. In reactie op het arrest Don Bosco nam de Belastingdienst veelvuldig het standpunt in dat de samenloopvrijstelling alleen van toepassing was als sprake was van een verkrijging als gevolg van een met btw belaste levering van een btw-bouwterrein in de zin van de Nederlandse btwregelgeving. De samenloopvrijstelling gold volgens de Belastingdienst niet als een terrein werd geleverd dat op grond van het Don Bosco arrest kwalificeerde als btw-bouwterrein. Dit standpunt is ons inziens niet langer houdbaar nu de Hoge Raad expliciet heeft geoordeeld dat het begrip bouwterrein conform Europese regelgeving en jurisprudentie moet worden uitgelegd.

6 In het bijzonder voor gemeenten en provincies is de toepasselijkheid van de samenloopvrijstelling in de overdrachtsbelasting van minder belang: zij kunnen zich bij de verkrijging van onroerende zaken normaliter beroepen op de voor hen geldende (specifieke) vrijstelling overdrachtsbelasting. Voor hen is het voorgaande daarom bovenal van belang voor het antwoord op de vraag of in voorkomende situaties al dan niet btw is verschuldigd als zij onroerende zaken leveren. Beleid staatssecretaris van Financiën over het begrip bouwterrein In zijn besluit van 14 juli 2009 (nr. CPP2008/137M) volgt de Staatsecretaris het arrest van de Hoge Raad van 10 augustus 2001, nr , LJN AB3243 en stelt de staatssecretaris zich op het standpunt dat sloophandelingen geen bewerkingen aan de grond zijn. Het geheel of gedeeltelijk slopen van bestaande gebouwen leidt volgens het besluit van de Staatssecretaris niet tot het ontstaan van een btw-bouwterrein maar tot onbebouwde grond. Dit standpunt van de Staatssecretaris lijkt niet geheel in overeenstemming met het arrest van het Hof van Justitie in de zaak Don Bosco en Woningstichting Maasdriel. Belastingplichtigen kunnen zich met succes beroepen op de inhoud van het besluit en daarmee kiezen voor een btw-vrijgestelde levering, zolang het voormelde beleidsbesluit nog niet is ingetrokken. Dat neemt niet weg dat belastingplichtigen zich ook op rechtspraak mogen beroepen als die voor hen gunstiger is. Deze mogelijkheid heeft de Belastingdienst niet. Als gevolg van de mogelijkheid voor belastingplichtigen om zich naar wens op voormeld besluit of op de rechtspraak te beroepen, bestaat voor hen een zekere beoordelingsvrijheid om voor het fiscaal meest profijtelijke alternatief te kiezen, zolang het voormelde besluit nog niet is ingetrokken. Wij verwachten dat het besluit op korte termijn wordt aangepast. Willen partijen een onbebouwd terrein dat voor bebouwing is bestemd respectievelijk een terrein waarbij de opstal (geheel of gedeeltelijk) is gesloopt maar nog geen nasloopse handelingen zijn verricht toch zonder btw leveren dan adviseren wij partijen om zo snel mogelijk te contracteren en te transporteren. Eventueel kan daarbij in de ter zake van de levering op te maken notariële akte een ontbindende voorwaarde worden opgenomen zodat desgewenst de levering ongedaan kan worden gemaakt indien zulks wenselijk is, zonder verlies van overdrachtsbelasting.

7 Verandering btw-wetgeving Wij verwachten dat het begrip btw-bouwterrein zoals dat in de Nederlandse Wet op de omzetbelasting 1968 wordt gedefinieerd meer in lijn wordt gebracht met de Europese btwregelgeving. Dat wil zeggen dat in meer gevallen sprake is van een btw-bouwterrein en eerder ter zake van de levering btw is verschuldigd. Een dergelijke verandering in de wet- en regelgeving zal ons inziens gepaard moeten gaan met een langlopende overgangsperiode voor wat betreft reeds bestaande overeenkomsten. Verleden Het arrest kan ook gevolgen hebben voor in het verleden geleverde terreinen. Dit is bijvoorbeeld het geval als tijdig bezwaar is gemaakt tegen de verschuldigdheid van overdrachtsbelasting die ter zake van de verkrijging is betaald. 6. Afrondend De praktijk zal met betrekking tot dit onderwerp in de komende tijd ervaring blijven opdoen. Voorts verwachten wij dat de wet- en regelgeving op korte termijn wordt gewijzigd. Omtrent de ontwikkelingen zullen wij u nader informeren. Deze nieuwsflits is opgesteld door: Wladimir Rouwenhorst wladimir.rouwenhorst@nl.pwc.com Joep Swinkels joep.swinkels@nl.pwc.com Jeffrey Rous jeffrey.rous@nl.pwc.com

8 Colofon De nieuwsbrief Belastingnieuws Binnenlands Bestuur is een uitgave van PwC Belastingadviseurs die gemeenten, provincies en waterschappen informeert over fiscale ontwikkelingen op het gebied van met name omzetbelasting, het BTW-compensatiefonds en loonheffingen. Abonnementen Een gratis abonnement voor u of uw collega verkrijgt u na aanmelding. Aanmelden kan door het sturen van een met vermelding van de nieuwsbrief waarop u zich wil abonneren, uw naam, adresgegevens van uw organisatie en adres naar: ps.btw-nieuwsbrief@nl.pwc.com. Mocht u deze nieuwsbrief niet langer willen ontvangen dan kunt u op hetzelfde adres terecht. Reacties Als u op deze nieuwsbrief wilt reageren dan kunt u een sturen aan ps.btwnieuwsbrief@nl.pwc.com. Deze publicatie is uitsluitend opgesteld als algemene leidraad voor relevante kwesties en dient niet te worden geïnterpreteerd als professioneel advies. U dient niet te handelen op basis van de in deze publicatie vervatte informatie zonder nader professioneel advies te hebben ingewonnen. Er wordt geen enkele expliciete of impliciete verklaring verstrekt of garantie geboden ten aanzien van de juistheid of volledigheid van de in deze publicatie vervatte informatie, en voor zover toegestaan krachtens de wet, aanvaarden de bij deze publicatie betrokken PwC firms, medewerkers en vertegenwoordigers geen enkele aansprakelijkheid, voor de gevolgen van enige handeling dan wel omissie door hetzij uzelf hetzij enige andere persoon op basis van de in deze publicatie vervatte informatie of voor enig besluit waaraan die informatie ten grondslag ligt. Bij PwC in Nederland werken ruim mensen met elkaar samen vanuit 12 vestigingen en drie verschillende invalshoeken: Assurance, Tax & HRS en Advisory. We leveren sectorspecifieke diensten en zoeken verrassende oplossingen, niet alleen voor nationale en internationale ondernemingen, maar ook voor overheden en maatschappelijke organisaties. PwC firms leveren sectorspecifieke diensten op de gebieden Assurance, Tax & HRS en Advisory om waarde toe te voegen voor klanten. Meer dan mensen in 154 landen in firms binnen het PwC-netwerk delen hun gedachten, ervaringen en oplossingen om nieuwe perspectieven en praktische oplossingen te ontwikkelen. 'PwC' is het merk waaronder member firms van PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL) handelen en diensten verlenen. Samen vormen deze firms het wereldwijde PwC-netwerk. Elke firm in het netwerk is een afzonderlijke juridische entiteit en handelt voor eigen rekening en verantwoording en niet als vertegenwoordiger van PwCIL of enige andere member firm. PwCIL verricht zelf geen diensten voor klanten. PwCIL is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor het handelen of nalaten van welke van haar member firms dan ook, kan geen zeggenschap uitoefenen over hun professioneel oordeel en kan hen op geen enkele manier binden PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK ). Alle rechten voorbehouden