Mythes in de inspanningsfysiologie

Transcriptie

1 binnenkor beschikbaar Myhes in de inspanningsfysiologie

2 Myhes in de inspanningsfysiologie

3 Spor, myhe en weenschap Inhoud 1 Inleiding 2 Levensprocessen 3 Energievoorziening 4 VO2max 5 Verzuring en vermoeidheid 6 Is sporen wel zo gezond 7 Slobeschouwing Ajax, Heracles, Achilles, Aegir, Njord. Sporverenigingen zijn vaak genoemd naar goden en helden ui de Griekse of Germaanse myhologie. Van zulke namen gaa een suggesie ui: sporers zijn de myhische helden van vandaag. De sporwereld heef nog meer myhische rekjes, vooral als he om opspor gaa. Er komen geheimzinnige drankjes, aribuen (bijvoorbeeld speciale kleding) en riuele handelingen aan e pas. He mediaspekakel rond evenemen-en als he WK voebal en de Olympische (!) Spelen heef alle kenmerken van een klassiek epos, me inbegrip van de nodige orakelaal. Groe kampioenen hebben in onze maaschappij een bijna goddellijke saus, die ze overigens weer snel kunnen verliezen door een aanklach wegens fraude of he gebruik van verboden middelen. In goden- en heldensagen liggen roem en verdoemenis nog alijd dich bij elkaar. Volgens he woordenboek beeken myhe nie alleen heilig, overgeleverd verhaal, maar ook als waar aangenomen verzinsel. Ook in de weede beekenis is he sporbedrijf rijk aan myhes, maar he ij lijk e keren. Veel verzinsels zijn in de loop van de ijd onwaar gebleken. Zo worden je presaies nie beer door hoge doses viaminen e slikken en kan he geen kwaad om direc na he een e gaan zwemmen. He onmyhologiseren van de spor is he gevolg van oenemende invloed van de weenschap. De inspanningsfysiologie speel daarin een belang rijke rol. We ween

4 seeds meer over wa zich afspeel in he lichaam van de bewegende mens. De sporwereld en de gezondheidszorg maken gebruik van deze kennis, en me succes. Uigekiende rainingsprogramma s zorgen ervoor da wedsrijdrecords blijven sneuvelen en da de overlevingskans van paiënen na een harinfarc oeneem. He Miniserie van Volksgezondheid publiceer ween schappelijk onderbouwde richlijnen voor ziekeprevenie door bewegen. Finesscenra beschikken over apparauur waarmee ieder die da wil zijn fysieke condiie in kaar kan brengen en de effecen van zijn rainingsprogramma nauwgeze kan bijhouden. Meen is ween. Myhe en magie zijn op hun reour en worden vervangen door weenschappelijke feien. Harde feien, waarop je kun bouwen. Of och nie? Door de weenschap op een voesuk e plaasen onsaa he gevaar van nieuwe myhevorming. De zinsnede he is weenschappelijk aangeoond da word vaak gebruik om aan discussie een einde e maken, erwijl de discussie daar juis zou moeen beginnen. Weenschap is mensenwerk. Zelfs de groose geleerden kunnen onnauwkeurige waarnemingen doen of zich bezondigen aan denkfouen. Menselijk is ook de neiging om selecief e winkelen: gewense onderzoeksresulaen worden breed uigemeen, erwijl ongewense worden weggemoffeld. Weenschappers hebben er belang bij da hun onderzoek posiieve (in de zin van: baanbrekende of maaschappelijk bruikbare) resulaen oplever. Da vergroo de kans op publicaie in een gerenommeerd ijdschrif en financiering van nieuwe onderzoeksprojecen door de overheid of he bedrijfsleven. En als onderzoekers zelf al nie selecief e werk gaan, dan gebeur da wel door hun geldschieers: poliici, managers en fabrikanen die op zoek zijn naar een weenschappelijke basis voor hun beleid of produc. Ook gemakzuch speel een rol bij myhevorming in de weenschap. Aueurs van handboeken nemen soms informaie over ui andere werken, of ui een vroegere druk van hun eigen werk, zonder na e gaan of de bereffende heorieën nog wel onderseund worden door recen onderzoek. Toegegeven, door de explosieve oename van weenschappelijke kennis en de ijdsdruk bij he publiceren is he lasig om alles bij e houden. Maar he resulaa is da nieuwe generaies sudenen informaie voorgeschoeld krijgen die soms al jaren acherhaald blijk e zijn. Da is dan alleen bekend in een kleine kring

5 van specialisen. Een andere reden om informaie kriiekloos over e nemen is onzag voor de saus van een onderzoeker. Myhes onsaan vaak in een omgeving waar gehech word aan hiërarchie en auoriei. De sporwereld is daarvan een voorbeeld. Vroeger was ook de gezondheidszorg een auoriair bolwerk, maar daar heef zich in de loop der jaren een culuuromslag volrokken. Zo worden paramedici nie meer gezien als simpele uivoerders van wa de ars voorschrijf, maar als deskundigen op hun eigen errein. Deze emancipaie breng voor hen de verpliching me zich mee om hun professionele handelen weenschappelijk e onderbouwen (evidence-based pracice). He onmaskeren van myhes is daarvan een onderdeel. Misschien kan di boek daarbij voor inspiraie zorgen. Di boek gaa over myhes op he gebied van de inspanningsfysiologie. He is bedoeld voor professionals die in sudie of beroep me inspanningsfysiologie e maken hebben (fysio- en ergoherapeuen, rainers, bewegingsechnologen) en verder voor iedereen die zich ineresseer voor wa er ijdens inspanning gebeur in he menselijk lichaam. Voor he begrijpen van de kernhoofdsukken (4, 5 en 6) is een zekere basiskennis van de fysiologie noodzakelijk. Wie deze kennis nie heef, of nog eens wil opfrissen, word aangeraden de hoofdsukken 2 (Levensprocessen) en 3 (Energievoorziening) e lezen. Anderen kunnen deze hoofdsukken overslaan. Hoofdsuk 4 gaa over he begrip maximale zuursofopname (VO2max). Hoe meer zuursof je kun opnemen, hoe hoger je energieproducie en dus hoe groer je presaievermogen, als er verder geen beperkingen zijn. De VO2max word beschouwd als de gouden sandaard voor de lichamelijke condiie. Maar deze sandaard lijk soms wel een oversaf. Aan de hand van de VO2max worden rainingseffecen gemeen, wedsrijdpresaies voorspeld, gezondheidsrisico s bepaald en zelfs beschuldigingen geui over vermeend dopinggebruik, zoals Albero Conador overkwam ijdens de Tour de France van Is da allemaal e veranwoorden? Hoofdsuk 5 gaa over verzuring en vermoeidheid. De heorie da fysieke uipuing he gevolg is van melkzuurproducie in de spieren (lacische acidose) lijk een van de hardnekkigse myhes ui de inspanningsfysiologie e zijn.

6 Veel mensen geloven er nog seeds in, ondanks de sroom van publicaies ui de laase vijfien jaar waarin deze heorie word onkrach. Waar kom de verzuringsheorie vandaan? Hoe serk zijn de bewijzen egen deze heorie? Als vermoeidheid en uipuing nie door melkzuur worden veroorzaak, waardoor dan wel? En heef he begrip lacaadrempel, da zo n belangrijke rol speel in de rainingsleer, nog wel enige beekenis? In hoofdsuk 6 kom de vraag aan bod of sporen wel zo gezond is. Da lijk een open deur, gezien alle richlijnen en arikelen waarin een acieve leefsijl word gepropageerd. Maar nie iedereen is overuigd. De bioloog Midas Dekkers schreef een boek van ruim 300 pagina s (Lichamelijke oefening, 2006) me als sloconclusie da hersengymnasiek de enige gymnasiek is waar je gezond van word. Ook hersenonderzoeker Dick Swaab zie in Wij zijn ons brein (2010) alleen maar nadelen van spor: degeneraie van he zenuwselsel, veel blessures en een kor leven ( firace naar de dood ). Plaagsoojes van inellecuelen die nie van spor houden? Of hebben zij misschien och gelijk? Hoofdsuk 7 is een slobeschouwing. Welke uispraken die in di boek zijn behandeld kunnen als myhes worden beschouwd? Heef da gevolgen voor de prakijk? Wa kunnen we doen om nog besaande myhes e onmaskeren en de vorming van nieuwe myhes egen e gaan? Of heef da allemaal geen zin en zijn myhes onuiroeibaar.