aanbod Bibliotheek Umond Noord voor een níeuwe bibliotheekfunctie in Uitgeest

Transcriptie

1 de Bibliotheek Umond Noord Beverwijk, 20 augustus 2015 Betreft: aanbod Bibliotheek Umond Noord voor een níeuwe bibliotheekfunctie in Uitgeest Geacht gemeenteraadslid, Bijgaand treft u "De nieuwe Bibliotheekfunctie van en in Uitgeest" aan. Binnenkort zult u in uw raad een besluit nemen over welke bibliotheekfunctie u wilt realiseren in de gemeente Uitgeest. Wij zijn van mening met deze aanbieding het bibliotheekwerk in de gemeente Uitgeest op een goede manier te kunnen realiseren, binnen de door het college gestelde financiële kaders. Bovendien houdt Uitgeest hierdoor een gecertificeerde bibliotheek en blijft daardoor onderdeel uitmaken van het officiële landelijke bibliotheeknetwerk. De door Bibliotheek Umond Noord opgestelde aanbieding is gemaakt op verzoek van het college van Burgemeester en Wethouders (brief d.d ) en hen reeds eerder toegezonden op 14 april Vrie nd e I i jk^gmete n, (directeur) Vestiging Beverwijk Kerkplein HD Beverwijk T Vestiging Heemskerk Maerten van Heemskerckplein EZ Heemskeĩk T Vestiging Uitgeest Dt. Brugman straat s 1911 EN Uitgeest Jeugdservicepunt Wijk aan Zee Dorpsduinen 12^ EC Wijk aan Zee T bibliotheekijmondnootd@obijmond.nl« NL 33 RABO * BTW nummer NL-oo27.98.g3 1 -Boi«K.v.K

2 \ İ N m Wå

3 0 DE NIEUWE BIBLIOTHEEKFUNCTIE VAN EN IN UITGEEST w ww.bibl i otb eekij mon dn ooĩd.n 1

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Inhoudelijke achtergronden De huidige bibliotheekvestiging Maatschappelijke behoeften zoals voorzien in de 6 nabije toekomst 2.3 Samenwerking met het onderwijs in Uitgeest Activiteiten voor de inwoners van Uitgeest Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorziening 9 3 Een vernieuwend aanbod voor de bibliotheekfunctie in Uitgeest Uitgangspunten Onderdelen van de nieuwe bibliotheek 10 Begroting 14 Aandachtspunten bij de aanbesteding 15 Samenvatting 16 P 2

6 1 inleiding De gemeente Uitgeest bouwt haar huidige bibliotheekvoorziening af en gaat een nieuwe bibliotheekvoorziening inrichten die voldoet aan 3 door de gemeente geformuleerde uitgangspunten. De gemeente Uitgeest betaalt volgens de afbouwregeling subsidie aan Bibliotheek Umond Noord tot 1 juli Dit betekent dus niet dat de dienstverlening al per 1 januari 2016 stopt. De vestiging in Uitgeest sluit, maar leden van de bibliotheek kunnen terecht in een van de andere vestigingen van Bibliotheek Umond Noord om boeken te lenen. Ook het reserveren uit de collectie blijft gewoon voor hen open staan. Voorts blijven in 2016 én de eerste helft van 2017 belangrijke functies van het bibliotheekwerk beschikbaar voor de inwoners van Uitgeest:» gebruik van de digitale collectie; * ondersteuning van het basisonderwijs; «aanbod mediawijsheid voor kinderen en volwassenen;» aanbod voor kinderen met een taalachterstand;» leesbevorderingsactiviteiten;» activiteiten voor kwetsbare ouderen blijven toegankelijk voor inwoners van Uitgeest; «et cetera. Bestuurlijke uitgangspunten:» De bibliotheek dient conform de nieuwe bibliotheekwet, niet primair te worden opgevat als een gebouw, als een activiteit (boeken uitlenen) of als een organisatie maar als een verzameling functies (leesbevordering, cultuureducatie, ontmoeting, kennis S informatie) die op een lokaal passende manier kan worden ingevuld. 1. De bibliotheek is momenteel gevestigd in een gebouw dat eigendom is van de gemeente. Het is vooraf echter niet vanzelfsprekend dat voor de uitvoering van een bibliotheekfunctie een apart gebouw noodzakelijk is. Dit is afhankelijk van de gewenste inkleuring van de bibliotheekfunctie. Een bibliotheekopvatting waar de nadruk ligt op 'media â informatie' heeft bijvoorbeeld niet perse een eigen gebouw nodig maar is vooral digitaal van aard. Een bibliotheekopvatting waarin de sociale functie (ontmoeting) centraal staat, leidt daarentegen wei tot een concrete ruimtebehoefte. Ook dan is echter nog niet zeker dat de huidige locatie het best passend is. Ook andere oplossingen zijn mogelijk (ruimte in scholen, gemeentehuis, dorpshuis).» De toekomstige bibliotheekvoorziening in Uitgeest dient in te spelen op de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen van de laatste jaren. De bibliotheekvoorziening dient toekomstbestendig te zijn in de zin dat deze: 1. adaptief inspeelt op de maatschappelijke behoeften zoals te voorzien in de nabije toekomst 2. in hoge mate gedragen wordt door de gebruikers en direct betrokken maatschappelijke partners.» De toekomstige bibliotheekvoorziening in Uitgeest dient de jeugd en de volwassenen op evenwichtige wijze te bedienen. De jeugd (vooral die tot einde basisschoolleeftijd) dient maximaal te worden bereikt. Met betrekking tot volwassenen is extra aandacht voor volwassenen in een kwetsbare maatschappelijke positie van belang.

7 2 Inhoudelijke achtergronden 2.1 De huidige bibliotheekvestiging In de Probleemstelling en historie zoals verwoord in de notitie van de Gemeente Uitgeest d.d. 20 februari 2015, wordt aangegeven dat er landelijk in circa 15 jaar tijd 50 0 Zo minder boeken worden uitgeleend. Gelukkig is dit landelijk cijfer niet van toepassing op ons voorzieningsgebied. De uitleenfunctie loopt langzaam terug, echter op dit moment komt nog 70 o Zo van de bezoekers naar de bibliotheek voor het lenen van materialen. Tabel 1: Uitleningen bibliotheek Uitgeest Q.1% ,1 0 Zo ,8 0 Zo ,6 o Zo ,9 o Zo ,8 0 Zo ,2 0 Zo ,3 0 Zo ,8 û Zo Op deze cijfers hebben de onderstaande gebeurtenissen significant effect gehad. «In 2007 is de bibliotheek wegens verbouwing een maand gesloten geweest. «In 2014 zijn wegens bezuinigingen de openingstijden teruggebracht. Het aantal leners nam niet af zodat geconcludeerd kan worden dat men in 2014 meer bij de andere vestigingen geleend heeft maar dat de behoefte is gebleven.» Van 2005 t/m 2013 is het aantal uitleningen met 18 0 Zo gedaald, het aanpassen van de openingstijden heeft het aantal uitleningen in 2014 ernstig negatief beïnvloed. Grafiek 1: Uitleningen bibliotheek Uitgeest Uitleningen bibliotheek Uitgeest Ĩ

8 Tabel 2: Leden bibliotheek Uitgeest jaar leden stijging/daling ,87o 6,7 0 Zo 0,6 0 7o 1,10/0-1,60/0-2,50/0 -Q.9% Grafiek 2: Leden bibliotheek Uitgeest Leden bibliotheek Uitgeest m^mmm t^~ ai^^^'^^^^^^^m^ ~ ; «In 2011 opende de nieuwe vestiging in Heemskerk. Veel leden uit Uitgeest zijn na 2011 naar een andere vestiging gegaan. Tabel 3: Bezoekers bibliotheek Uitgeest jaar bezoekers stijging/daling ,7 0 Zo ,40/ ,3 o Zo ,3oZo ,5 0 Zo ,5 0 Zo ,2 0 Zo

9

10 Grafiek 3: Be2oekers bibliotheek Uitgeest Bezoekers bibliotheek Uitgeest * Door de opening van de nieuwe vestiging in Heemskerk in 2011 zijn veel leden uit Uitgeest na 2011 deze vestiging gaan bezoeken.» In 2014 zijn wegens bezuinigingen de openingstijden teruggebracht. Het aantal leners nam ņieląf zodat geconcludeerd kan worden dat men in 2014 meer bij de andere vestigingen geleend heeft maar dat de behoefte is gebleven. 2.2 Maatschappelijke behoeften zoals voorzien in de nabije toekomst Vergrijzing In Uitgeest neemt de vergrijzing toe: 29 0 Zo meer 65-plussers sinds Ouderen vormen een belangrijke doelgroep voor de bibliotheek waarbij de maatschappelijke behoeften niet mogen worden onderschat. Als het gaat om kwetsbare ouderen richt de bibliotheek zich op preventie, zelfredzaamheid en participatie. Bibliotheekbezoek en lezen verminderen de eenzaamheid van ouderen. Voor ouderen is de bibliotheek vaak nog de enige plek waar ze mediawijzer* kunnen worden. De maatschappelijke waarde van Bibliotheek Umond Noord is door een onafhankelijk bureau in oktober 2014 onderzocht. Uit dit onderzoek kwam tevens naar voren dat de effecten van de bibliotheek met betrekking tot lezen, mediawijsheid en informatievoorziening bijzonder groot zijn. De respondenten gaven aan door het lidmaatschap van c.q. bezoek aan de bibliotheek: meer te zijn gaan lezen ( Z 0 ) - geïnspireerd te zijn geraakt om andere boeken te gaan lezen (QO.5%) - (media-)wijzer te zijn geworden ( zó) weer te zijn begonnen te lezen ( Zo) Wat betreft de rol van de bibliotheek op de gebieden van de sociale cohesie en maatschappelijke participatie bleek dat veel respondenten zichzelf beter konden vermaken, zich minder alleen voelden en meer maatschappelijk betrokken. Men gaf ook aan meer activiteiten van andere organisaties te bezoeken. *Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld

11

12 Laaggeletterdheid Sinds 2014 wordt sterk ingezet, landelijk en lokaal, op het terugdringen van het aantal laaggeletterden. Gemiddeld is ^3% is van de bevolking laaggeletterd (Uitgeest: van de inwoners 18 jaar en ouder zijn er 1322 laaggeletterd). De waarde van de aandacht díe Bibliotheek Umond Noord hieraan besteedt laat zich lastig vertalen in geld. Echter, de kosten die de gemeente Uitgeest moet maken zijn enorm. Zo hebben laaggeletterden vaker geen baan. Lezen en schrijven is een essentiële voorwaarde voor zelfredzaamheid en zorgt voor een verminderde afhankelijkheid hetgeen op termijn enorme kosten bespaart. Mediawijsheid Deze aandacht voor lezen en schrijven is mede essentieel voor de constante toename van de digitalisering in de maatschappij (banken, overheid, nutsbedrijven en de gemeente Uitgeest zelf). Deze ontwikkeling zorgt ervoor dat een toenemend aantal mensen moet kunnen lezen en om moet kunnen gaan met de middelen die een verdere digitalisering biedt. Niet alleen zorgt het niet meegaan in de digitalisering voor achterstand in het dagelijks handelen, maar ook voor extra kosten voor verdere ondersteuning in de toekomst. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van een DigiD, bij het invullen van formulieren, bij het zoeken naar betrouwbare informatie, et cetera. Kinderen Ook een maatschappelijke behoefte is de constante extra aandacht die kinderen behoeven. De bewezen waarde van de bibliotheek op het gebied van taalontwikkeling en leesplezier is bewezen en moet worden vastgehouden. In de Nieuwe Bibliotheekfunctie is deze aandacht gewaarborgd en wordt mede mogelijk gemaakt door voortzetting en intensivering van de samenwerking met voor- en vroegschoolse educatie en met het basisonderwijs. 2.3 Samenwerking met het onderwijs in Uitgeest De scholen weten de weg naar de bibliotheek goed te vinden. Een en ander komt duidelijk tot uiting in het toenemende gebruik van de programma's van Bibliotheek Umond Noord. Alle 5 basisscholen in Uitgeest hebben een abonnement bij de bibliotheek. Zij lenen boeken van de bibliotheek, maar nog belangrijker is hun afname van de programma's die de bibliotheek aanbiedt. Totalen alle scholen Uitgeest kleuters r groepen groepen groepen 5-6 (programma vanaf 2013) 2 6 schríjversbezoek informatievaardigheden leesbevorderingsprogramma's op school mediawijze programma's op school collecties kant en klaar deskundigheidsbevordering leerkrachten 3 totaal De basisscholen in Uitgeest maken gretig en in toenemende mate gebruik van de mogelijkheden om programma's van Bibliotheek Umond Noord af te nemen. De Bibliotheek Umond Noord is hierdoor een belangrijke spil in het aanbod van leesbevorderende activiteiten voor een bijzonder belangrijke doelgroep. 7

13

14 2.4 Activiteiten voor de inwoners van Uitgeest Bibliotheek Umond Noord organiseert ook voor Uitgeest, lezingen en workshops ter vergroting van de zelfredzaamheid van de inwoners. In het veranderende landschap wordt media wijsheid steeds belangrijker. Het is niet voor niets dat Bibliotheek Umond Noord hier in toenemende mate op inspeelt. Mede om aan deze toenemende vraag te kunnen voldoen organiseert de bibliotheek lezingen en workshops ter vergroting van de zelfredzaamheid van de inwoners. Er wordt veel aandacht besteed aan het mediawijzer maken van zowel kinderen als volwassenen. Speciaal opgeleide mediacoaches komen op de scholen om kinderen lessen te geven over bijvoorbeeld veilig internetten of informatie zoeken via internet. Voor volwassenen en ouderen zijn er: «digitale inloopspreekuren;» workshops over het gebruiken en lenen van e-books; «workshop zelf apps leren maken; «Bijeenkomsten over privacy op het web of een baan vinden met Linked-ln. Speciaal voor ouderen is er een maandelijks tabietcafé en de ouderen maken het meest gebruik van het digitale inloopspreekuur. Ook activiteiten ter bevordering van lezen vinden veel aftrek. Het begint al bij Boekstart, een project in samenwerking met de gemeente Uitgeest, waarbij ouders van pasgeboren baby's worden uitgenodigd hun kind lid te maken. Zij ontvangen bij het bibliotheeklidmaatschap een koffertje met een cadeautje. Kinderen die op jonge leeftijd dagelijks worden voorgelezen hebben bij de start op de basisschool een woordenkennis van 2500 woorden tegenover 1500 worden bij kinderen die niet worden voorgelezen. In 2014 ging het voor Uitgeest om 53 baby's die lid werden. Gedurende de basisschoolleeftijd komen kinderen in de bibliotheek op groepsbezoek en via attractieve programma's wordt aandacht besteed aan leesbevordering. Nog meer leesbevordering vindt plaats door het organiseren van succesvolle literaire lezingen en deelname aan grote landelijke leesbevorderingsactiviteiten zoals: «Boekenweek;» Nederland Leest;» Kinderboekenweek. Het gemiddeld aantal bezoekers van alle lezingen en workshops stijgt jaarlijks met W/o. Voor leeskringen is er de leeskringkoffer-service waarbij een aantal boeken van dezelfde titel én achtergrondinformatie over de schrijver en het boek wordt geleverd. Naast de collectie kunnen inwoners van Uitgeest zich ook ontwikkelen door het bijwonen van lezingen en workshops over een scala aan onderwerpen. Een greep uit het aanbod aan activiteiten in 2014: «baanbrekend solliciteren; «genealogie voor beginners;» blog- en columnschrijven; «uw budget de baas. De bibliotheek organiseert dit nooit alleen, maar altijd met haar samenwerkingspartners. In 2014 heeft dít geresulteerd in een structurele samenwerking met 43 partners, met 17 incidentele partners en was er een (structurele) samenwerking met 32 basisscholen. Hierdoor wordt het bereik van de bibliotheek en haar uitstraling exponentieel vergroot.

15

16 Nog meer activiteiten voor met name kwetsbare inwoners::» Klik S Tik (cursisten leren de beginselen van internet);» introductiebezoeken voor cursisten Nederlands (NT1 en NT2); * een leeskring voor laaggeletterden met een speciale collectie Lees ä Schrijf;» programma's als 'Oefenen.nľ;» Ondersteuning van taalvrijwiltigers voor het aanpakken van de laaggeletterdheid;» de Bibliotheek aan Huis: de boeken worden bij de klant thuisbezorgd en weer opgehaald;» de haal-en brengservice waarbij een vrijwilliger de oudere van en naar de bibliotheek brengt. In haar notitie: 'De bibliotheek, vanzelfsprekend ook actieve partner binnen het sociaal domein' (bijlage 1) staat vermeld wat de bibliotheek momenteel doet voor de kwetsbare burger en wat zij nog meer gaat doen. 2.5 Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorziening (WSOB) De Wet noemt 5 kernfuncties waaraan een bibliotheek moet voldoen: - Ter beschikking stellen van kennís en informatie - Bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie Bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur - Organiseren van ontmoeting en debat Laten kennis maken met kunst en cultuur Natuurlijk voldoet de Nieuwe Bibliotheekfunctie van Uitgeest aan de in de wet genoemde kernfuncties. De Wet stelt dat bibliotheken samen met de provinciale ondersteuningsinstellingen en de Koninklijke Bibliotheek één netwerk vormen van openbare bibliotheekvoorzieningen. Er is een gezamenlijke catalogus, interbibliothecair leenverkeer, een gezamenlijk collectieplan, op andere deelnemers afgestemde digitale infrastructuur en ledenadministratie én ondersteuning van het onderwijs. Het is aan de gemeente om lokaal de functies op een passende manier te organiseren. De vijf kerntaken dragen bij aan de persoonlijke ontwikkeling en aan de verbetering van de maatschappelijke kansen. De WSOB stelt dat de fysieke bibliotheek en de digitale bibliotheek een twee-eenheid vormen. De digitale bibliotheek vormt een groeipotentieel. Echter op dit moment is het aandeel geleende e-books nog zeer gering en ook de toename in geleende e-books is niet significant. In de WSOB wordt ervan uitgegaan dat digitaal en fysiek naast elkaar zal blijven bestaan. De digitale bibliotheek is ondergebracht bij de Koninklijke Bibliotheek en wordt betaald via een verplichte uitname uit het gemeentefonds. De digitale collectie is alleen beschikbaar voor leden van een gecertificeerde openbare bibliotheek zoals bibliotheek Umond Noord.

17 »

18 3 Een vernieuwend aanbod voor de bibliotheekfunctie in Uitgeest 3.1 Uitgangspunten Kijkend naar het kader dat is meegegeven door de gemeente Uitgeest (zie inleiding) en naar de door Bibliotheek Umond Noord geschetste maatschappelijke ontwikkelingen én naar de genoemde kernfuncties in de Wet komen wij tot een aantal uitgangspunten: 1 Bibliotheek Umond Noord is van mening dat een fysieke plaats in het dorp van belang is om uit de collectie te kunnen lenen en om een prettig en laagdrempelige ontmoetingsplaats te kunnen bieden. De Wet onderschrijft de noodzaak van een fysieke plek! 2 Aandacht moet vooral besteed worden aan de doelgroep kinderen en de doelgroep (kwetsbare) ouderen. Speciale thema's zijn digitalisering/mediawijsheid en iaaggeletterdheid. 3 Uitgeest blijft onderdeel van Bibliotheek Umond Noord en als gevolg daarvan blijven de inwoners toegang houden tot:» de landelijke digitale bibliotheek;» landelijk georganiseerde leesbevorderingsactiviteiten zoals (Kinder)Boekenweek en Boekstart;» interbibliothecair leenverkeer «de totale collectie van de bibliotheekvestigingen in Beverwijk, Heemskerk en Velsen. Aan alle eisen in de Wet wordt voldaan en Uitgeest blijft onderdeel uitmaken van het landelijk openbaar bibliotheekwerk. 4 Het aanbod van Bibliotheek Umond Noord valt binnen de door de gemeente geschetste maximale beschikbare subsidie van C , Onderdelen van de nieuwe bibliotheek 1 De uitleenfunctie en leestafel in Uitgeest Deze functie kan prima worden vormgegeven vanuit een ruimte in het gemeentehuis van Uitgeest. Alhoewel ook lege ruimten in een schoolgebouw een optie kunnen zijn, ligt dit minder voor de hand. Schooldirecties en leraren zullen niet willen dat zomaar iedereen de school in en uit kan lopen en voor een openbaar toegankelijke bibliotheek is dit wel een voorwaarde. De collectie bestaat uit een op kinderen van 0 tot 12 jaar toegespitste collectie boeken en andere materialen. Deze collectie is vergelijkbaar met de huidige collectie voor deze doelgroep. De collectie voldoet aan de eisen die worden gesteld aan een gecertificeerde bibliotheek. Voor volwassenen wordt een leestafel ingericht met landelijke en regionale dagbladen en tijdschriften. Voor de kwetsbare minder mobiele ouderen worden de Bibliotheek aan Huisdienst en de haal- en brengservice extra gepromoot. Qua openingstijden wordt met onbemande openingsuren en met bemande openingsuren gewerkt. Op de maandag-, dinsdag-, woensdag en donderdagmiddag is een professionele bibliothecaris aanwezig om met name kinderen, maar ook volwassenen van deskundig advies te voorzien. In de ochtenden is de bibliotheek onbemand open, er is wel een vrijwillige toezichthouder aanwezig. Afhankelijk van de openingstijden van het gemeentehuis zijn er opties tot openstelling op avonden of op zaterdag.

19

20 2 Activiteiten in de 5 kernfuncties Kernfunctie 1: ter beschikking stellen van Kennis en Informatie Speerpunt binnen deze kernfunctie is het mediawijzer maken van volwassenen. Hiervoor voert de bibliotheek programma's uit als Klik S Tik, maar worden ook workshops georganiseerd over veilig internetten, social media, de digitale overheid enz. Nieuwe mediawijze activiteiten voor volwassenen, met name voor de kwetsbare ouderen: Digisterker, de Formulierenbrigade, Tabletcafé in Uitgeest. De landelijke website met zowel landelijke als regionale als lokale content biedt inwoners een scala aan mogelijkheden om zichzelf verder te ontwikkelen. Daarnaast biedt de website ook handige tools waar de inwoners van Uitgeest inmiddels aan gewend zijn én veelvuldig gebruik van maken (reserveren, verlengen, digitale inleverattentie enz.). Kernfunctie 2: bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie De bibliotheek biedt voor de allerjongsten Boekstart aan, een wetenschappelijk bewezen succesformule om taalachterstand bij de start in de basisschool te voorkomen. Tevens staat de ondersteuning van de voorschoolse voorzieningen en het basisonderwijs in deze kernfunctie centraal. Voorafgaand aan de Nationale Voorleesdagen wordt voor alle leerkrachten van groep 1 en 2 aan deskundigheidsbevordering gedaan. Groepen basisschoolleerlingen komen op bezoek in de bibliotheek om programma's te volgen ter vergroting van hun leesplezier of om beter te leren informatie te zoeken (jaarprogramma basisonderwijs, bijlage 2). Er is een grote keuze voor de leerkrachten als het gaat om welke programma's zij voor hun groep willen afnemen. Voor leerkrachten is er om het jaar de cursus Open Boek voor lees coördinatoren, hetgeen uiteindelijk uitmondt in een schoolleesplan waardoor lezen voor het plezier in de schooi een vaste plek krijgt. Tevens nemen de lees coördinatoren deel aan het regionale netwerk voor lees coördinatoren Umond Noord. Indien er onvoldoende boeken in de school aanwezig zijn, kunnen (thema)collectie's geleend worden door de school. Mediawiisheid is een speerpunt binnen deze kernfunctie. De speciaal opgeleide mediacoaches van de bibliotheek worden op school ingezet om lessen te geven over bijvoorbeeld omgaan met social media, pesten, leren programmeren en veilig internetten. Daarnaast worden groepen in de bibliotheek mediawijzer gemaakt door bijv. groepsbezoeken met de i-pad of verhoging van de informatievaardigheden. Nieuw is dat, in eerste instantie via een pilot met een school in Beverwijk, gezamenlijk (school, bibliotheek én ouders) het lezen en leesplezier structureel én gemonitord wordt aangepakt. Door vergelijking met de landelijke monitor van De Bibliotheek op School (dbos) is per groep en zelfs op individueel niveau na te gaan welke vorderingen bereikt worden op het gebied van de taaivaardigheid. Nieuw is het opzetten van Uitgeest Leest voor! in navolging van Heemskerk Leest voor! Kinderen met een taalachterstand worden gedurende 20 weken door een vrijwilliger thuis voorgelezen. Niet alleen de kinderen hebben hier baat bij, ook de ouders leren dat voorlezen leuk en nuttig kan zijn. Dit is een project waarin de bibliotheek vrijwilligers schoolt in het voorlezen en de boeken hiervoor ter beschikking stelt. Bewezen is dat kinderen uit dergelijke projecten beter gaan scoren op taalvaardigheid en leesplezier.

21 Nieuw is voor schooljaar dat, naast de doorgaande lijn leesbevordering die al in het huidige aanbod zit, er ook een leerlijn mediawijsheid op verzoek van de leerkrachten wordt geïntroduceerd. Deze leerlijn wordt ontwikkeld voor de groepen 1 t/m 8. Kernfunctie 3: bevorderen van lezen en laten kennismaken met literatuur In deze kernfunctie vallen alle leesbevorderinasactiviteiten voor volwassenen:» de Bibliotheek aan Huis;» het ondersteunen van leeskringen;» deelname aan landelijke projecten o.a. - Kinderboekenweek; - Boekenweek; - Nederland leest; - Maand van het Spannende Boek; - Nationale Voorleesdagen; - de Jonge Jury. Speerpunt in deze kernfunctie is de dienstverlening aan laaggeletterden. Kennismakingsbezoeken met de bibliotheek met aandacht voor de speciale collectie voor laaggeletterden. Aangezien in Uitgeest geen collectie voor volwassenen meer is, vinden de rondleidingen in een van de andere bibliotheekvestigingen plaats. Nieuw is uitbreiding van de ondersteuning van leeskringen laaggeletterden. Nieuw is ondersteuning van taalvrijwilligers in Uitgeest. Kernfunctie 4: organiseren van ontmoeting en debat De activiteiten van de 100-talentenbibliotheek worden voortgezet. Hierbij organiseren kinderen in kamercommissies activiteiten voor andere kinderen en voeren deze ook uit. Ook proberen kamercommissies programma's uit voordat deze programma's in het aanbod van de bibliotheek worden opgenomen. Nieuw is, dat met name voor de kwetsbare ouderen, uitbreiding van het aanbod van laagdrempelige bijeenkomsten wordt georganiseerd. Denk daarbij aan seniorencafés en tabletcafés. Kernfunctie 5: laten kennis maken met kunst en cultuur Bibliotheek Umond Noord gaat door met het organiseren van haar succesvolle literaire lezingen. Deze lezingen zijn met korting toegankelijk voor leden van de bibliotheek. Daarnaast worden nog meer lezingen en workshops georganiseerd, bijv. over het landschap van Noord-Holland of vesting van Amsterdam. Ook hier geldt een korting voor bibíiotheekfeden. Voor alle activiteiten in de kernfuncties geldt, dat samenwerking met andere organisaties wordt gezocht. Onze belangrijkste samenwerkingspartner is het onderwijs, maar er wordt met allerlei organisaties samengewerkt (historische kring, boekhandel, welzijn enz.). Wij geloven in de kracht van samenwerking waarbij ieders deskundigheid bijdraagt aan de kwaliteit en de flexibiliteit en betaalbaarheid. Het bedenken en opzetten, het onderhouden van de contacten met andere samenwerkingspartners een zaak van de professionele bibliotheekmedewerker is. Bij de uitvoering wordt zoveel mogelijk een beroep op vrijwilligers gedaan. Bibliotheek Umond Noord werkt met veel vrijwilligers en voorziet dat dit zal toenemen de komende jaren.

22

23 3 De digitale bibliotheek De digitale bibliotheek is toegankelijk voor leden van een gecertificeerde bibliotheek (Umond Noord is gecertificeerd). Inmiddels is een aanbod van e-books beschikbaar. Verder is digitale landelijke content beschikbaar, bijvoorbeeld speciaal voor de kinderen (Leesplein) of voor volwassenen (Literatuurplein). En er is een scala aan apps beschikbaar: de poëzie app, de vakantiebieb-app, de LuisterBieb-app, de Muziekweb-app en de VerhalenBieb-app. Bibliotheek Umond Noord volgt de landelijke digitale ontwikkelingen op de voet en deze zijn en komen ook beschikbaar voor de leden uit Uitgeest. 4 Marketing Bibliotheek Umond Noord is in toenemende mate actief op het gebied van marketing, zeker als het gaat om ledenbehoud en ledenwerving. Marketingambities van Bibliotheek Umond Noord:» optimalisatie van het aantal lidmaatschappen van de bibliotheek;» optimalisatie van het aantal bezoekers van de bibliotheek; * optimalisatie van het activiteitenaanbod;» verhoging inkomsten bibliotheek door groei aantal betalende leden en fondsenwerving van sponsoren;» optimalisatie van het aantal bezoekers van de website; * optimalisatie van de uitleenfunctie

24 Begroting uren p/w kosten Personeelskosten Frontoffice: Locatie beheer 4 C Bezetting uitlening 12 C Inval bij ziekte/verlof 2 c Backoffice: Bedrijfsdiensten *) c ICT beheer*) c Collectievorming 2 c Dienstverlening onderwijs, ouderen, etc. 16 c Totaal personeelskosten 36 c Huisvestingskosten **) c Collectie jeugd c Bijdrage collectie volwassenen Heemskerk c Kranten/tijdschriften c ICT c Overige kosten c Totaal kosten c Inkomsten c Subsidie e *) kosten/uren toegerekend op basis van aantal inwoners **) In deze begroting is geen post voor de huur van een gebouw opgenomen, ervan uit gaande dat er kosteloos ruimte wordt aangeboden door de gemeente binnen het gemeentehuis. Het bedrag bestaat uit de bijdrage voor de huisvesting van de backoffice in Beverwijk en enkele posten zoals verzekeringen, belastingen, inventaris etc.

25 Aandachtspunten bij de aanbesteding In uw probleemstelling geeft u aan dat de dienstverlening feitelijk stopt per 1 januari Dit is echter niet het geval. De gemeente Uitgeest betaalt volgens de afbouwregeling subsidie aan bibliotheek Umond Noord tot 1 juli De vestiging in Uitgeest sluit, maar leden van de bibliotheek kunnen terecht in een van de andere vestigingen van Bibliotheek Umond Noord om boeken te lenen. Ook het reserveren uit de collectie blijft gewoon voor hen open staan. Voorts blijven in 2016 functies van het bibliotheekwerk beschikbaar voor de inwoners van Uitgeest: gebruik van de digitale collectie, ondersteuning van het basisonderwijs, aanbod mediawijsheid voor kinderen en volwassenen, aanbod voor kinderen met een taalachterstand, leesbevorderingsactiviteiten enz. Ook de activiteiten van de bibliotheek voor kwetsbare ouderen blijven toegankelijk voor inwoners van Uitgeest. Bibliotheek Umond Noord is gewend met de gemeenten die haar opdrachtgever zijn uitgebreide prestatieafspraken te maken. Wij nemen aan dat dit ook voor een nieuwe periode het geval zal zijn. Hierbij is overleg met de andere gemeenten waar de bibliotheek voor werkt, nodig. De kosten zijn op prijspeil 2016 geraamd; we gaan er van uit dat de jaarlijkse kosten worden geïndexeerd.

26 Samenvatting De gemeente Uitgeest heeft in 2013 besloten om het budget voor het bibliotheekwerk te schrappen en de subsidierelatie met Bibliotheek Umond Noord stop te zetten. Volgens een vastgestelde afbouwregeling wordt in 4 jaar tijd de subsidie met steeds 25 0 Zo verminderd. In overleg met wethouder Spaanderman werd gemeld dat nog wel C ,- beschikbaar zou blijven voor bibliotheekwerk, maar met zo'n forse bezuiniging zou het bibliotheekwerk op een andere wijze vorm gegeven moeten worden. Er is gesproken over 'een bibliotheek in afgeslankte vorm'. Welke vorm en welke ambities de gemeente Uitgeest nastreeft was tijdens het overleg nog niet helder. Vervolgens heeft de gemeente Uitgeest een probleemstelling en bestuurlijke uitgangspunten opgesteld en bureau Questum onderzoek laten verrichten. De uitkomsten van dit onderzoek zijn nog niet bekend. Op 2 april is aan Bibliotheek Umond Noord verzocht om een alternatief voor de bibliotheekvoorziening bij de gemeente Uitgeest in te dienen. Bibliotheek Umond Noord voldoet graag aan dit verzoek en deze aanbieding is daarvan het gevolg. Wij zien een terugloop in de aantallen uitleningen, maarzeker niet in de mate zoals geschetst in de probleemstelling. De uitleenfunctie is nog altijd van belang en ook in de nabije toekomst niet overbodig. In onze aanbieding blijft de bibliotheek in Uitgeest onderdeel van bibliotheek Umond Noord en blijven de collecties van deze bibliotheek plus de collectie van bibliotheek Velsen beschikbaar voor de inwoners van Uitgeest. Wel is het zo, dat kinderen ná de basisschool en volwassenen, voor het kiezen uit een ruime en evenwichtig samengestelde collectie boeken en andere materialen naar een van de andere vestigingen van Bibliotheek Umond Noord zullen moeten gaan. In de nieuwe bibliotheekfunctie van Uitgeest is voorzien ín een collectie voor 0 tot 12 jarigen. De digitale bibliotheek (e-boeken, databanken, apps) blijft beschikbaar voor de inwoners van Uitgeest omdat de bibliotheekfunctie in Uitgeest onderdeel uitmaakt van Bibliotheek Umond Noord, een gecertificeerde bibliotheek. De kernfuncties zoals vermeld in de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorziening worden in dit voorstel allen op een professionele wijze uitgevoerd. De bibliotheek doet dit altijd ín samenwerking met vele andere organisaties zoals de voor- en vroegschoolse instellingen en het basisonderwijs. Als één ding duidelijk is geworden uit bovenstaande plannen, is dat het belang van DE NIEUWE BIBLIOTHEEKFUNCTIE VAN EN IN UITGEEST. Niet alleen blijkt uit de cijfers dat de bibliotheekfunctie leefí, maar ook dat de nieuwe bibliotheekfunctie onmisbaar is in Uitgeest Hele groepen inwoners raken verstoken van de toegang tot boeken, informatie, kennis en kennissen. Het maatschappelijk belang mag niet worden onderschat Zonder de nieuwe bibliotheekfunctie raken ouderen bijvoorbeeld verder in een isolement en verwijderd van de dagelijkse realiteit die meer en meer in het teken zal staan van digitalisering. Hiermee zullen de kosten van het vinden van een oplossing voor dit probleem, weliswaar uit een ander potje, vele malen hoger zijn dan de kosten die nu worden gemaakt om inwoners met elkaar in contact te laten komen en één van de grootste gemeenschappelijke hobby's met elkaar te laten delen.

27 Bijlage 1 De bibliotheek, vanzelfsprekend ook actieve partner binnen het sociaal domein Bibliotheek Umond Noord Oktober 2014

28 Inhoud Biz. Inleiding 3 De Bibliotheek voor de kwetsbare burger 4 Voorlees BV en Heemskerk lees voor! 6 De zelfredzame S participerende burger en de bibliotheek 7 De bibliotheek voor ouderen 8 De bibliotheek voor ondernemers 9 Werk(zoekende) 8t re-integratie en de bibliotheek 10 2

29 Inleiding U ontvangt deze nota om u op de hoogte te stellen van de rol die de bibliotheek reeds vervult in het sociaal domein én om u te informeren over de verdere stappen van de bibliotheek in dit sociaal domein. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) formuleert als kerntaak dat de openbare bibliotheken de roi hebben om alle burgers vrije toegang tot informatie, kennis en cultuur te bieden, zodat zij zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in de maatschappij. De huidige maatschappelijke doelen voor bibliotheken richten zich dan ook vanzelfsprekend op: Actief burgerschap en sociale netwerken Opleidingsniveau en arbeidskansen Versterking gemeentelijke en regionale netwerken en infrastructuur. Deze doelen raken direct aan de veelvormige opdracht die de gemeenten met ingang van 2015 krijgen als gevolg van de drie decentralisaties (3D). De bibliotheek is niet alleen een excellent kennisinstituut; de bibliotheek kan veel betekenen waar het gaat om voorlichting en activiteiten die zich richten op preventie, zelfredzaamheid en participatie. Wat doen bibliotheken van oudsher om participatie en zelfredzaamheid te stimuleren?» Kennis en informatie bieden over (lokale) maatschappelijke voorzieningen * Diensten en activiteiten die digivaardigheid en geletterdheid bevorderen «Fungeren als laagdrempelige ontmoetingsplaats die een rol kan spelen bij het bestrijden van eenzaamheid, werk zoeken, interesses delen etc.» Veel van wat de bibliotheek doet gaat over preventie; de bibliotheek levert een bijdrage aan het opdoen van kennis, stelt mensen in de gelegenheid contacten te leggen en biedt mogelijkheden hun geest te scherpen. De bibliotheek heeft een voorsprong in het benaderen, betrekken en samenbrengen van diverse doelgroepen, het aanjagen van kennis en beleving door leesbevordering en overige activiteiten. Bovendien ís de bibliotheek a! een vertrouwde en betrouwbare plek voor verschillende doelgroepen binnen de gemeente. Waarin kan de bibliotheek de gemeente ondersteunen bij het uitvoeren van de drie decentralisaties? De bibliotheek maakt heldere keuzes in de ondersteuning van de kwetsbare burgers. In veel gevallen gebeurt dit al van oudsher. Voorbeelden hiervan zijn:» de Bibliotheek aan Huis, een service waarmee mensen díe niet in staat zijn om naar de bibliotheek te komen thuis van boeken worden voorzien «de internetintroducties en opvolger 'Klik 81 Tik, het internet op'; vanaf het allereerste begin van internet heeft de bibliotheek het als haar taak gezien om mensen mediawijs te maken «rondleidingen, gratis bibliotheekpassen en een speciale collectie voor laaggeletterden Gezien het grote belang én risico van de gevolgen van de 3D heeft de bibliotheek ervoor gekozen om haar middelen anders in te zetten ten gunste van de ondersteuning van de burger bij deze transities. Op de navolgende pagina's brengt de bibliotheek in kaart hoe zij, samen met partners, bijdraagt aan de uitvoering van de 3D en het stimuleren van zelfredzaamheid, eigen kracht, sociale cohesie en participatie. De bibliotheek richt zich daarbij met name op de doelgroepen 'de kwetsbare burger' (digibeet en/of laaggeletterd), de zelfredzame en participerende burger, de oudere, de ondernemer/zzp'er en de werkzoekende. Voor iedere doelgroep doet de bibliotheek een concreet vernieuwend aanbod van activiteiten en diensten die de kwaliteit van het sociaal domein, zelfredzaamheid en burgerkracht versterken. 3

30 De bibliotheek voor de kwetsbare burger Om te kunnen participeren in de maatschappij en om zelfredzaam te zijn, moet de burger digivaardig en taaivaardig zijn. In de Rijksbegroting 2015 wordt genoemd dat de burger de diensten van de overheid in toenemende mate digitaal kan afnemen; vanaf 2017 heeft de burger uitsluitend nog met een digitale overheid te maken. Ook de gemeente richt zich, net als andere overheidsinstanties, steeds meer op online dienstverlening. Uit onderzoek (sep '13} van het Ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat van de burgers extra ondersteuning nodig heeft bij het gebruik van e- overheid. Ook de Nationale Ombudsman heeft onderzoek gedaan. De uitkomst staat in het rapport 'De burger gaat digitaaľ(dec '13): de overheid is op de goede weg, maar er moet een werkwijze ontwikkeld worden voor burgers die de ontwikkelingen niet kunnen bijbenen of er moeten alternatieven geboden worden. De bibliotheek kan hierbij ondersteunen. De bibliotheek biedt laagdrempelige non-formele educatie en bereikt daarmee groepen die in het circuit van het formele leren buiten de boot vallen. Met non-formele leerprogramma's als Klik 8t Tik en Digisterker helpt de bibliotheek burgers om digivaardiger te worden. Klik 8t Tik maakt al enige jaren onderdeel uit van het bibliotheekaanbod van activiteiten op gebied van mediawijsheid. Hiermee leren de cursisten de beginselen van het internet. Klik 8i Tik gaat qua moeilijkheidsgraad vooraf aan Digisterker. Digisterker is ontwikkeld om de digitale vaardigheid te verbeteren en om de burger te leren gebruik te maken van de elektronische overheid, zoals de website van de gemeente, Belastingdienst, Sociale Verzekeringsbank en Regelhulp. Aanmaken van en inloggen met DîgiD, gebruik van 'mijn-omgevingen' en het digitaal loket van de gemeente zijn onderdeel van de cursus. Digisterker is bedoeld voor functioneel digibeten: zij hebben wel wat ervaring met computer en internet maar niet met de e-overheid. De cursus omvat 6 modules; het leermodel is voordoen en vooral zelf doen, stap voor stap met intensieve begeleiding. De gebruikelijke procedure rond Digisterker is dat de gemeenten een contract afsluiten met Digisterker waarna zij de bibliotheek opdracht geven om Digisterker uit te rollen in de betreffende gemeenten. Gemeente en instanties als UWV kunnen mensen, die een uitkering ontvangen, attenderen of zelfs verplichten aan de cursus deel te nemen. De bibliotheek wil graag hierover in contact treden met de afdeling Werk â Inkomen van de gemeenten om te praten over ondersteuning en verwijzing. De bibliotheek bevordert de taalvaardigheid van burgers met activiteiten als introductiebezoeken voor cursisten Nederlands (NT1 en NT2) en leeskringen voor laaggeletterden, met de speciale collectie Lees 8t Schrijf en met programma's als 'de Slimme nieuwslezer' en 'Oefenen.nl'. Daarnaast biedt de bibliotheek ondersteuning aan taa(vrijwilligers. De bibliotheek helpt door middel van de 'Formulierenbrigade' burgers bij het begrijpen en invullen van allerhande formulieren van de overheid en van andere instanties. Doel Het bieden van laagdrempelige non-formele educatie om kwetsbare burgers digivaardiger en taalvaardiger te maken en te leren gebruik te maken van de elektronische overheid om zo de zelfredzaamheid van de burger te stimuleren. 4

31 Samenwerkingspartners Bibliotheek Velsen Gemeenten uwv Stichting Digisterker ProBiblio Seniorweb Bibliotheek Zuid-Kennemerland Vluchtelingenwerk ROC (Nova College) Taaiaanbieders als Agens, Inova Stichting Welzijn Beverwijk Stichting Welzijn Velsen Welschap Werkgroep Buitenlandse Vrouwen Beverwijk Stichting Vluchtelingenwerk Vernieuwend aanbod De bibliotheek neemt Digisterker op in het aanbod van activiteiten op gebied van mediawijsheid. De bibliotheek is in 2014 met succes gestart met een leeskring voor laaggeletterden. In 2015 wordt het aantal leeskringen voor laaggeletterden uitgebreid. Nieuw in het programma zijn 'slimme nieuwslezer-groepen'. De deelnemers lezen en bespreken samen het actuele nieuws. De bibliotheek start met de 'Formulierenbrigade'. Dit is een inloopspreekuur waar deskundige vrijwilligers de burgers helpen bij het begrijpen en invullen van allerhande formulieren. Dit kunnen formulieren zijn van de overheid maar ook van andere instanties. De bibliotheek organiseert bijeenkomsten om taalvrîjwilligers te ondersteunen en deskundigheidsbevordering te bieden. Begroting Bibliotheek Umond Noord ontplooit de initiatieven voor digibeten en laaggeletterden als onderdeel van de reguliere werkzaamheden. Uren worden volgens de 'Strategie Bibliotheek Umond Noord vanaf 2015' met name ingezet voor de taken mediawijsheid en laaggeletterdheid. Het bieden van non-formele educatie op gebied van mediawijsheid en laaggeletterdheid behoort tot de basistaken van de bibliotheek. Een jaarabonnement Digisterker kost een middelgrote gemeente ( inwoners) C per jaar. Het digitaal loket van de deelnemende gemeente wordt dan onderdeel van het cursusmateriaal. Digisterker heeft een voordelige variant voor meerdere deelnemende gemeenten in een werkgebied van een bibliotheek. Voor elke volgende gemeente in het werkgebied van een bibliotheek wordt C in rekening gebracht. Vanwege de vergevorderde samenwerking tussen Bibliotheek Umond Noord en Bibliotheek Velsen beschouwt Digisterker de Umond ais één werkgebied. Doen zowel Gemeente Beverwijk als Gemeenten Velsen en Heemskerk mee, dan kost een jaarabonnement elke gemeente C Bij twee deelnemende gemeenten komt het jaarbedrag per gemeente op C De bibliotheek vraagt de gemeenten om een besluit te nemen om een contract met Digisterker af te nemen (liefst in gezamenlijkheid) en de bibliotheek vervolgens opdracht te geven de kwetsbare burgers via Digisterker met de e-overheid vertrouwd te maken. 5

32 De Voorlees BV en Heemskerk leest voor! leder jaar start ongeveer een kwart van de kinderen op de basisschool met een taalachterstand. Ook in de Umond kennen we dit probleem. Bibliotheek Umond Noord participeert daarom ín het project 'Heemskerk leest voor!' dat onlangs van start is gegaan. Door kinderen eenmaal per week thuis voor te lezen wordt geprobeerd de taalachterstand terug te dringen. Dit stimuleert de taalontwikkeling van kinderen én verbindt mensen met verschillende achtergronden met elkaar. Tegelijkertijd is bekend, dat hoe langer je wacht, hoe groter de achterstand van kinderen wordt. Dit zorgt voor problemen bij de instroom van kinderen in het primair onderwijs. Zo vroeg mogelijk beginnen met voorlezen, zingen, taalspelletjes en een op het jonge kínd gerichte communicatie levert een enorme bijdrage aan een goede taalontwikkeling en een betere schoolcarrière. Het project 'Heemskerk leest voor!' is een initiatief van Welschap waar de bibliotheek vanzelfsprekend partner in is. Bibliotheek Umond Noord en Bibliotheek Velsen willen gezamenlijk het initiatief nemen om een dergelijk project 'de Voorlees BV' ook in Beverwijk en Velsen van de grond te krijgen. Met een project als de Voorlees BV springt de bibliotheek in op een maatschappelijk probleem: laaggeletterdheid. Door bij families in hun veilige omgeving (thuis) voor te gaan lezen, stimuleer je boven genoemde punten met als extra voordeel dat niet alleen de kínderen worden geprikkeld, maar ook de ouders. De samenwerking tussen de bibliotheek, Welzijn, vrijwilligers, ouders en kinderen, maar ook onderwijsinstellingen zorgt voor een brede aanpak van dit probleem. De effectiviteit van het vergelijkbare landelijke programma VoorleesExpress is door een onafhankelijke commissie van deskundigen getoetst. Het Nederlands Jeugdinstituut zegt over de VoorleesExpress: 'De VoorleesExpress kinderen presteerden na afloop van het project beter op taalvaardigheid (boekorîëntatie, verhaalbegrip, begrijpend lezen en woordenschat) en hadden meer leesplezier. Ook is de taalomgeving in huis verrijkt: ouders hebben meer plezier in het voorlezen en zien het belang van lezen meer; het aantal bibliotheekbezoeken is toegenomen en er zijn meer boeken in huis voor de kinderen; kinderen kijken vaker en langer în boeken van de gezinnen leest regelmatig en 5096 ervaart meer leesplezier, vijfjaar na de VoorleesExpress. Doel Het voorkomen van taalachterstand en het bevorderen van een betere startpositie van jonge kinderen. Daartoe wordt ingezet op verhogen van het taalniveau van jonge kinderen door ouder(s) te leren hoe zij hun kinderen kunnen begeleiden bij de taalontwikkeling. Samenwerkingspartners Bibliotheek Velsen Stichting Welzijn Velsen Stichting Welzijn Beverwijk Welschap Vrijwilligerscentrale Velsen Vrijwilligerscentrale Beverwijk/Heemskerk Basisscholen in Velsen, Beverwijk en Heemskerk Vernieuwend aanbod Starten van het project 'de Voorlees BV' in Velsen en Umond Noord. De mogelijkheid om het programma uit te breiden naar een voorleesproject waarbij kinderen (structureel) voorlezen aan ouderen. Begroting Bibliotheek Velsen en Bibliotheek Umond Noord initiëren de Voorlees BV als onderdeel van hun reguliere werkzaamheden. Het stimuleren en het bevorderen van leesgedrag is onderdeel van de basistaken van de bibliotheek. 6

33 De zelfredzame 8t participerende burger en de bibliotheek In een tijd waarin de maatschappelijke rol van de actieve, zelfredzame burger in al zijn verschillende hoedanigheden (buurtbewoner, consument, werknemer, lid van een belangenorganisatie, enz.) steeds belangrijker wordt, ontplooit de bibliotheek activiteiten die preventieve maatregelen ondersteunen en de 'eigen kracht' van burgers bevorderen. De bibliotheek is leverancier van en/of deelnemer aan een aantal projecten waaraan je als burger deel kunt nemen. Projecten als de AntiKraakBieb van Bibliotheek Velsen en BUUV zijn hier voorbeelden van. De burger wordt gestimuleerd om zelfstandig en actief deel te nemen aan deze projecten en kan op een laagdrempelige manier zijn bijdrage leveren aan het bestaan hiervan. De bibliotheek bevordert de sociale cohesie in de gemeente met het aanbod van informele bijeenkomsten als het Boekstartcafé, het Alzheimercafé, het Tabletcafé en het Seniorencafé. Doel van de diverse cafés is de burgers elkaar te laten ontmoeten en eikaar onderling te helpen. Naast het versterken van de sociale cohesie draagt dit bij tot de zelfredzaamheid en participatie van de burger in de huidige maatschappij. De bibliotheek is laagdrempelig en toegankelijk en daardoor bij uitstek de plek om dergelijke activiteiten op te zetten. Hiermee ondersteunt de bibliotheek de zelfredzame burger en helpt de bibliotheek de mensen met elkaar in contact te brengen. Zo ontstaat er een uitwisseling van kennis, informatie en activiteiten onderling. Doel De bibliotheek stimuleert de burgers om op een non-formele manier te leren, zich te ontplooien en om bij te dragen aan de maatschappij. Ook levert de bibliotheek een bijdrage aan de bestrijding van eenzaamheid. Samenwerkingspartners Bibliotheek Velsen Stichting Welzijn Ouderen Beverwijk Stichting Welzijn Velsen Welschap BUUV Vernieuwend aanbod Het BUUV project is in fysieke vorm een onderdeel van Bibliotheek Umond Noord en Bibliotheek Velsen. In de nabije toekomst worden rondom dit project verschillende activiteiten ontwikkeld en uitgevoerd. Uitbreiding van het aanbod van laagdrempelige bijeenkomsten (cafés), waar burgers elkaar op een informele manier kunnen ontmoeten en elkaar helpen Begroting Bovenstaande activiteiten zijn onderdeel van de reguliere werkzaamheden van de bibliotheek en behoren tot de basistaken van de bibliotheek. 7

34 De bibliotheek voor ouderen In de hele Umond wordt een toename van de vergrijzing verwacht. De bibliotheek vervult al een belangrijke rol voor ouderen en dat wil zij graag voortzetten. Ouderen vormen vanouds een belangrijke doelgroep voor de bibliotheek. Bijna inwoners van de Umond van 55 jaar en ouder zijn lid van de bibliotheek. Daarnaast gebruikt nog een grote groep ouderen de bibliotheek om een krant of tijdschrift te lezen of om elkaar te ontmoeten. De bibliotheek betekent veel voor de groep ouderen waar het gaat om voorlichting en activiteiten die zich richten op preventie, zelfredzaamheid en participatie. Bibliotheekbezoek en het lezen verminderen het gevoel van eenzaamheid. Met tal van activiteiten als lezingen, workshops, 'iedereen kan lezen-beurs', nationale voorleeslunch voor ouderen, inloopspreekuren en de informele voorlichtings- en ontmoetingsfunctie van bijvoorbeeld het Seniorencafé en het Tabletcafé ondersteunt de bibliotheek de groep kwetsbare ouderen en bevordert zo de zelfredzaamheid en de participatie in de maatschappij. Voor de groep minder mobiele thuiswonende ouderen is er de specifieke dienstverlening: de Bibliotheek aan Huis. Met deze service worden de boeken bij de klant thuis bezorgd en weer opgehaald. Bibliotheek Umond Noord heeft een haal- en brengservice aan deze dienstverlening toegevoegd. Een vrijwilliger haalt de klant thuis op en brengt deze naar de bibliotheek. De bibliotheek heeft in zorginstellingen uitleenpunten ingericht waar de bewoners hun boeken kunnen ruilen. Daarnaast biedt de bibliotheek 'service-op-maať aan zorginstellingen. Een voorbeeld hiervan is de ondersteuning van de activiteitenbegeleiding in de zorginstellingen door middel van advies en themacollecties. Doel Zelfredzaamheid van ouderen bevorderen door voorlichting te geven die zich richt op preventie. Bieden van laagdrempelige toegang tot kennis en informatie. Eenzaamheid verminderen door bibliotheekbezoek en het lezen van boeken en tijdschriften te faciliteren. Samenwerkingspartners Viva zorggroep Alle zorginstellingen in het werkgebied Vrijwilligerscentrale Beverwijk/Heemskerk Stichting Welzijn Ouderen Beverwijk, Welschap VISIO Senioracademie Ontmoetingscentrum de Stut Vernieuwend aanbod De Bibliotheek start met een maandelijks Seniorencafé. Er is elke keer een andere gratis workshop/lezing te volgen of een actueel thema te bespreken. Informatie en gezelligheid tegelijk en het biedt de kans om andere senioren te ontmoeten. De bewoners van de zorginstellingen worden steeds ouder, waardoor er naast de uitleenpunten behoefte ontstaat aan 'service-op-maať. De bibliotheek biedt collecties boeken in grote letter en op daisy rom voor slechtzienden, maar ook themacollecties die aansluiten bij de behoefte en leefwereld van de oudere. Begroting Bibliotheek Umond Noord ontplooit de initiatieven als onderdeel van de reguliere werkzaamheden. Uren worden volgens de 'Strategie Bibliotheek Umond Noord vanaf 2015' mede ingezet voor de doelgroep ouderen. Het faciliteren van bibliotheekbezoek en het bieden van een ook voor ouderen aantrekkelijke collectie behoort tot de basistaken van de bibliotheek. Van oudsher maakt Bibliotheek Umond Noord gebruik van vrijwilligers voor de service 'de Bibliotheek aan huis'. 8