Valpreventie in de huisartsenpraktijk. Dr Elie Balligand

Transcriptie

1 Valpreventie in de huisartsenpraktijk Dr Elie Balligand 27/05/2016

2 Agenda Introductie Valproblematiek Enkele cijfers Getuigenis Valpreventie in de (huisartsen)praktijk Medicatie Casuïstiek 2 27/05/2016

3 Introductie Elie Balligand Huisarts groepspraktijk (Beringen) 3 27/05/2016

4 Introductie Masterproef Bereidheid tot valpreventie bij 55 plussers Professor dr Koen Milisen KU Leuven Voorzitter EVV 4 27/05/2016

5 Enkele cijfers Thuiswondende 65-plussers: 28-35% valt minstens 1x/jaar Bij 75-plussers meer dan 40%! In RVT s: 50-70% valt minstens 1x per jaar Milisen, et al., 2004; Fleming, Matthews, Brayne, & CC75C, 2008; WIV, 2013; NSW Health, 2010; Milat, Watson, Monger, Barr, Giffin, & Reid, 2011; Collerton, et al., 2012) 5 27/05/2016

6 Enkele cijfers 40-60% valincidenten heeft letsel tot gevolg 10-15% ernstige letsels (breuken, hoofdtrauma,...) 1-2% heeft heupfractuur 5% heeft hoofdtrauma 6 Financieel: euro meerkost in jaar volgend op fractuur! Morbiditeit/mortaliteit: 20% immobiel, 25-33% sterft binnen het jaar Psychosociale gevolgen: Valangst minder bewegen stijgen valrisico + meer sociale isolatie Milisen, et al., 2004; Fleming, Matthews, Brayne, & CC75C, 2008; WIV, 2013; NSW Health, 2010; Milat, Watson, Monger, Barr, Giffin, & Reid, 2011; Collerton, et al., /05/2016

7 Getuigenis 7 27/05/2016

8 Getuigenis - Vallen hoort niet zomaar bij het ouder worden - Effect Tai Chi / kracht- en evenwichtoefeningen - Bewustwording valproblematiek zonder angstig te zijn 8 27/05/2016

9 BELANGRIJK!!! Focus op behoud zelfstandigheid en zelfredzaamheid = POSITIEVE BOODSCHAP 9 27/05/2016

10 MULTIFACTORIËLE en MULTIDISCIPLINAIRE preventie 10 afname in aantal valincidenten met 24% (RaR 0.76, 95% BI 0.67 tot 0.86; 19 trials;9503 deelnemers) (Gillespie et al, 2012) Op VOORWAARDE dat: goede therapietrouw patiënt voldoende opvolging door gezondheidswerker goede communicatie/samenwerking tussen gezondheid- & welzijnswerkers 27/05/2016

11 Valpreventie in de (huisartsen)praktijk 1. Netwerk in kaart brengen voor verwijzingen en samenwerking 2. Identificeren van de hoog risicopatiënten 3. Multifactoriële evaluatie 4. Multifactoriële interventie + follow-up 11 27/05/2016

12 1. Netwerk Regio Kine: bekend met consultatief kinesitherapeutisch onderzoek (CKO), valpreventie en F-pathologie Ergo: check mutualiteiten in jullie regio Aanspreken thuisverpleegkundigen O.a. zorgwinkels, orthopeed (verkrijgen rollator, wandelstok, ) Specialistische diensten ziekenhuizen (valklinieken?, dagkliniek geriatrie? Wat wordt concreet aangeboden?) 12 27/05/2016

13 2. Identificeren verhoogd valrisico Verhoogd valrisico bij: 1. aanbieden bij huisarts na acuut valincident 2. twee of meer valincidenten laatste 12 maanden 3. loop- en/of evenwichtsproblemen (klinisch oordeel, eventueel Timed up and go test) Zo geen verhoogd valrisico algemene gezondheidspromotie met focus op valpreventie (folders, ) 13 27/05/2016

14 Timed Up and Go test Timed up and Go 14 27/05/2016

15 3.Multifactoriële evaluatie Begint met valanamnese! 15 27/05/2016

16 b) Multifactoriële evaluatie Valrisicofactoren valangst evenwicht, spierkracht, mobiliteit medicatie omgeving en gedrag VAL risico orthostatische hypotensie voeten en schoeisel zicht

17 Multifactoriële evaluatie a) Mobiliteit/spierkracht/evenwicht b) Medicatie c) Orthostatische hypotensie d) Visus e) Voeten en schoeisel f) Omgeving en gedrag g) Valangst 17 27/05/2016

18 Multifactoriële evaluatie Bijkomend nazicht zo argumenten voor bijkomende risicofactoren (acuut/chronisch) vb. cardio (sick sinus,..) neuro (CVA, parkinsonisme) ortho (gonartrose, spinaal kanaal stenose) infectie (UWI, ) 18 27/05/2016

19 b) Multifactoriële evaluatie Risicofactor Evenwicht, spierkracht, mobiliteit Suggesties evaluatievragen Voor verder onderzoek, verwijs naar kinesitherapeut Medicatie Vraag naar alle voorgeschreven en vrij verkrijgbare medicatie die pt inneemt Ga na of pt risicovolle geneesmiddelen inneemt Controleer het medicatieschema Vraag hoe de pt zijn medicatie inneemt Vraag verpleegkundige inadequate therapietrouw te diagnosticeren en signaleren Orthostatische hypotensie Heeft u last van duizeligheid/draaierigheid? Bij het rechtstaan uit bed, stoel of zetel, of bij het bukken? Binnen het uur na een maaltijd? Let op inname medicatie die OH in de hand kan werken

20 b) Multifactoriële evaluatie Risicofactor Suggesties evaluatievragen Visus Heeft u moeite bij het lezen, TV-kijken, autorijden? Schenkt u soms teveel koffie in een kop of schenkt u er soms naast? Heeft u moeite met het inschatten van een stoeprand, trede of trap? Draagt u (uw eigen) een bril? Wanneer bent u de laatste keer naar de oogarts geweest? Draagt u een bi- of multifocale bril? Oftalmologische diagnoses in het verleden? Behandelvoorstel opgevolgd? Voetproblemen, risicohoudend schoeisel Heeft u klachten t.h.v. uw voeten? Loopt u wel eens op blote voeten of op uw kousen? Draagt pt aangepast schoeisel?

21 Orthostatisme Anamnese Heeft u last van duizeligheid/draaierigheid? Bij het rechtstaan uit bed, stoel of zetel, of bij het bukken? Binnen het uur na een maaltijd? Klinisch onderzoek: BD liggend/staand ( 0 en 3 min) OH BD daling van >=20mmHg systolisch >=10mmHg diastolisch zo stijging HF >=30/min of HF >= 120/min tachycardiesyndroom 21 27/05/2016

22 Visus Heeft u moeite bij het lezen, TV-kijken, autorijden? Schenkt u soms teveel koffie in een kop of schenkt u er soms naast? Heeft u moeite met het inschatten van een stoeprand, trede of trap? Eventueel zelf E-lineaire test, anders nazicht Ophtalmo 22 27/05/2016

23 Medicatie Ouderen gevoeliger nevenwerkingen farmacokinetiek (gedaalde nierfunctie, gedaalde absorptie, gedaald metabolisme, distributie vet/vetvrij) farmacodynamiek (grotere gevoeligheid bij de eindorganen) therapie(on)trouw (met gevaar van over- of onderdosering) Ouderen lijden vaak aan multimorbiditeit en polyfarmacie en beide zijn onafhankelijke risicofactoren voor vallen 23 27/05/2016

24 Medicatie 4 of meer geneesmiddelen = verhoogd valrisico Risicomedicatie: oa de psychofarmaca DUS: Check indicatie van elk medicijn (cf START-STOPP criteria), Check voor dubbelgebruik, check cascadefenomeen Check of risicomedicatie kan afgebouwd worden 24 27/05/2016

25 Medicatie 4 of meer geneesmiddelen = verhoogd valrisico Risicomedicatie: oa de psychofarmaca ANDERE? DUS: Check indicatie van elk medicijn (cf START-STOPP criteria), Check voor dubbelgebruik, check cascadefenomeen Check of risicomedicatie kan afgebouwd worden 25 27/05/2016

26 STOPP START criteria Farmaka.be: EB ondersteuning ikv polyfarmacie Ervaringen? Deelnemers Come-on studie? 26 27/05/2016

27 Medicatie Getuigenis afbouw slaapmedicatie 27 27/05/2016

28 Medicatie Afbouw slaapmedicatie: ervaringen delen Met welk product? Op welke manier? Hoe snel/traag? Magistraal? 28 27/05/2016

29

30 Multifactoriële interventie = Afhankelijk van valanamnese en de weerhouden risicofactoren Cfr richtlijn EVV op MULTIDISCIPLINAIR + voorzien FU: 1,3,6 maand? NB: denk ook aan fractuurpreventie Ca, Vit D en osteoporose R/ 30 27/05/2016

31 Fractuur preventie Bij wie? Bij alle 65 j met verhoogd valrisico Hoe? Naast valpreventie! Leefstijladvies in kader van fractuurpreventie Gezonde evenwichtige voeding met voldoende zuivelproducten Bewegen met voldoende gewichtsdragende activiteiten Regelmatig buitenkomen ( veilige zonexpositie ) Niet roken Alcoholgebruik beperken Calcium en vitamine D supplementen 31 27/05/2016

32 b) Fractuur

33 Casuistiek Casus 1: dame 64j: komt met dochter, 2 maal gevallen laatste 6 maand 33 27/05/2016

34 Casuistiek Casus 1: dame 64j: komt met dochter, 2 maal gevallen laatste 6 maand - geen BWZ verlies, geen prodromen - telkens overdag op straat, benen willen niet mee - builen en blutsen MVG: -zwaar VKO met kapotte rechter enkel jaren 80 (gebruikt wandelstok) -hypertensie Medicatie: Nobiretic 34 27/05/2016

35 Multifactoriele evalutatie: Timed up and Go: 9sec, maar duidelijk verkorte steunfase rechts Visus OK Geen orthostatisme Medicatie: Nobiretic D/ Orthopedisch probleem: artrose enkel na ongeval 30j geleden Interventie: R/ Consult ortho en kine: orthopedische schoen, kine voor mobilisatie enkel sindsdien niet meer gevallen, geen wandelstok meer nodig 35 27/05/2016

36 Welk aspect mankeert? Haalbaar in huisartsen praktijk? 36 27/05/2016

37 Casuistiek Casus 2: dame 84j, thuis verschillende keren gevallen, begint bang te worden, is al heel voorzichtig 37 27/05/2016

38 Casus 2: dame 84j, thuis verschillende keren gevallen, begint bang te worden, is al heel voorzichtig -steeds struikelval, enkel overdag -bij verplaatsingen in huis (zonder rollator of stok) -snijwonden en kneuzingen, geen breuken 38 27/05/2016

39 MVG: hypertensie, DM type 2, TKP links, carotisendartrectomie, osteoporose Medicatie: Glucophage 500 2dd Furosemide 40mg (3x per week) Captopril 100 1dd Lormetazepam 1mg 1dd Totalip 20 mg 1dd Paracetamol 500 3dd CaCO3 1g 1dd, D- cure x per maand Prolia sc 2x per jaar Asaflow 80 mg 1dd 39 27/05/2016

40 Multifactoriële evaluatie: - Timed up and Go: 22s met stok - Zicht E-lineaire test 3/10 - Woont in huis met dochter, weinig plaats voor verplaatsingen met hulpmiddel - Steeds meer bang om te vallen, durft oa. niet meer naar brievenbus - Polyfarmacie 40 27/05/2016

41 Interventie: -Kracht en evenwichtsoefeningen bij kine F-patho -Ergotherapeutisch advies: PAS geinstalleerd, tapijten verwijderd/kasten verschoven, beugel in badkamer -Momenteel afwachtend ikv (slaap)medicatie -Cataract ingreep reeds gepland NB: aanpassing meubilair in huis dochter niet mogelijk, stap te ver. FU is gepland 41 27/05/2016

42 Dank voor jullie aandacht! 42 27/05/2016

43 Dank voor jullie aandacht! 43 27/05/2016

44 Vragen / opmerkingen? 44 27/05/2016