Thematische Strategie over het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen
|
|
- Femke Verbeke
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CE Oplossingen voor milieu, economie en technologie Oude Delft HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: fax: fax: ce@ce.nl website: ce@ce.nl Besloten website: Vennootschap KvK Besloten Vennootschap KvK Thematische Strategie over het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen Implicaties voor Nederland Notitie Delft, Januari 2006 Opgesteld door: S.M. (Sander) de Bruyn
2 1 Inleiding Op 21 december 2005 heeft de EU COM(2005)670 Final aangenomen over de Thematische Strategie over het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Deze korte notitie gaat in over de inhoud van de Thematische Strategie en de implicaties voor Nederland in samenhang met ander Nederlands beleid. 2 Thematische Strategie Natuurlijke Hulpbronnen: probleemschets Onder natuurlijke hulpbronnen verstaat de Thematische Strategie: 1 Abiotische en biotische grondstoffen. 2 Milieucompartimenten zoals water, lucht en bodem. 3 Stromingsbronnen, zoals wind, geothermische en zonne-energie. 4 Landgebruik. Het algemene probleem met deze natuurlijke hulpbronnen is dat de kwaliteit en kwantiteit wordt aangetast door de huidige onduurzame productie- en consumptiepatronen. Dit geldt binnen de EU, maar vooral ook daarbuiten. Ecosystemen die de natuurlijke hulpbronnen leveren staan onder druk. Om armere landen ook de mogelijkheden te geven om te groeien, zal er gecoördineerde actie moeten ontstaan die vooruitloopt op de noodzaak om te komen tot meer duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Dit kan zowel een impuls betekenen voor de economie (besparing of grondstoffen levert geld op) als voor het milieu. De Thematische Strategie definieert drie mogelijke probleemgebieden rondom het gebruik van natuurlijke hulpbronnen: a Toenemende schaarste aan natuurlijke hulpbronnen. b Toenemende emissies en afval als gevolg van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. c Schade aan de ecosystemen die natuurlijke hulpbronnen leveren. Van deze drie probleemgebieden is de laatste het meest belangrijke. Immers, schaarste van niet-vernieuwbare hulpbronnen is volgens de Strategie vooral een economisch en niet zozeer een milieuprobleem. En ook zijn de emissies en afval afgenomen door effectief milieubeleid. Toch is wereldwijd de schade aan ecosystemen doorgegaan en brengt de schaarste aan vernieuwbare hulpbronnen (zoals hout en vis) overexploitatie met zich mee. Deze schaarste aan vernieuwbare hulpbronnen én de wereldwijde aantasting aan ecosystemen vormen de meest urgente problemen van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Om deze problemen aan te pakken is beleid nodig dat verder reikt dan het traditionele emissie- en afvalbeleid. Het is noodzakelijk om maatregelen te ontwikkelen die de negatieve impacts van materiaal- en energiegebruik door de levenscyclus (van wieg tot graf) definiëren en de mate van schade te kwantificeren, ongeacht de plaats waar die schade zich voordoet. Het doel van de Thematische Strategie is om de negatieve milieu-impacts veroorzaakt door het gebruik van natuurlijke hulpbronnen te verminderen. Dat kan 1
3 door enerzijds maatregelen te ontwikkelen die de materiaalproductiviteit verhogen en anderzijds de milieudruk van het totale hulpbronnengebruik te verminderen. De strategie beoogt dus de milieueffecten van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen te ontkoppelen van de economische groei. 3 Thematische Strategie Natuurlijke Hulpbronnen: acties en strategielijnen Om de gestelde doelen te bereiken stelt de strategie een viertal acties en een Strategielijn voor: Strategielijn: Toepassing van levenscyclus-denken in het bestaande beleid. Acties A Het opzetten van een Data-centre voor beleidsmakers. B Het ontwikkelen van indicatoren die vooruitgang kunnen meten. C Het opzetten van een High-level forum voor beleidsmakers. D Het opzetten van een Internationaal Panel on the sustainable use of natural resources. Hieronder worden deze nader besproken. Strategie: Toepassing van levenscyclus-denken in het bestaande beleid Allereerst voorziet de Strategie dat levenscyclus denken, tezamen met integratie tussen milieuthema s, meer onderdeel wordt van het bestaande milieubeleid. In de Thematic Strategy on the Prevention and Recycling of Waste wordt dit ook beoogd. Verder ziet de EU een toepassing van het levenscyclus denken en het besparen op grondstoffen voor specifieke economische sectoren als een manier om de concurrentie te bevorderen, aansluitend bij de EU Strategy for Growth and Jobs. Tot slot ziet de EU toepassingen van levenscyclusbenaderingen bij de integrated impact assessments die de economische, sociale en milieuconsequenties moeten beschouwen van belangrijke overheidsbeslissingen. Ook spreekt de Strategie de wens uit om het bredere lifecycle thinking onderdeel te laten zijn van de Integrated Impact Assessments, en niet noodzakelijkerwijs lifecycle analysis. A Het opzetten van een Data-centre voor beleidsmakers Doel hierbij is om een institutie te ontwikkelen die de bestaande data en informatiebronnen beschikbaar in de EU (Eurostat, EEA, the Joint Research Centre en de DG for Research) en de lidstaten (universiteiten, ministeries, onderzoeksinstellingen) ontsluit. Dit Data-Centre moet als informatieknooppunt fungeren. Het Data-centre is van belang ook voor het ontwikkelen van indicatoren die de vooruitgang van de doelstellingen van de strategie kunnen bepalen. 2
4 B Het ontwikkelen van indicatoren die vooruitgang kunnen meten Erkend wordt dat er op dit moment nog geen goede indicatoren voorhanden zijn om de vooruitgang van de strategie te meten. Tussen zullen deze indicatoren ontwikkeld moeten worden, gericht op: 1 Indicatoren die de efficiency van het materiaalgebruik meten. 2 Indicatoren die evalueren in hoeverre negatieve milieu-impacts zijn verminderd van het materialenverbruik. 3 Een algemene indicator die de vooruitgang meet van het gehele beleid. C Het opzetten van een High-level forum De Strategie voorziet dat lidstaten plannen en maatregelen gaan opstellen om de milieubelasting van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen terug te dringen. Deze plannen zullen indicatoren, doelstellingen en maatregelen bevatten (zie paragraaf 5). De Commissie wil een High-Level Forum (HLF) instellen, bestaande uit senior-beleidsmakers van de lidstaten alsmede NGOs, bedrijfsleven, academici, etc., die de plannen bekijken en mogelijkheden bespreken om die plannen in alle landen door te voeren. Tevens moet dit HLF bekijken in hoeverre maatregelen niet in individuele lidstaten kunnen worden doorgevoerd doordat er geen centrale EU-coördinatie is. D Het opzetten van een Internationaal Panel on the sustainable use of natural resources De Strategie erkent dat het gebruik van natuurlijke hulpbronnen een internationale dimensie heeft die de grenzen van de EU overstijgt. Tegelijkertijd is er zowel binnen de OECD, de VN als landen als Japan en China, groeiende aandacht voor een duurzaam gebruik en beheer van natuurlijke hulpbronnen. Binnen de EU is er ook bij ontwikkelingssamenwerking (DCECI) aandacht voor dit onderwerp. Daarom stelt de Strategie voor om een International Panel op te zetten voor het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen, in combinatie met de UNEP en waar mogelijk, met IEA en UNIDO. Dit panel zal o.a. als onafhankelijk adviesorgaan naar de Commissie optreden, data en indicatoren ontwikkelen en advies geven aan lidstaten hoe ze hun ontwikkelingssamenwerkingstrajecten kunnen vormgeven zodat rekening kan worden gehouden met de milieu-impacts door de keten heen van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Deze acties zullen niet van de ene dag op de andere gerealiseerd kunnen worden. De strategie noemt een tijdshorizon van 25 jaar. 4 Implicaties voor Nederland In de Strategie wordt het voorstel gedaan dat elke EU-lidstaat nationale maatregelen en programma s inzake duurzaam gebruik van de natuurlijke hulpbronnen uitwerkt om de doelstellingen van de strategie te realiseren. Die maatregelen en programma s moeten worden toegespitst op de vormen van hulpbronnengebruik die de grootste milieueffecten veroorzaken. De lidstaten dienen ook mechanismen in het leven te roepen om de vorderingen te bewaken en, voorzover mogelijk, streefcijfers vast te stellen. 3
5 Terwijl Nederland in een eerdere consultatieronde erop heeft aangedrongen om met een Europees beleid te komen, is dit niet gelukt. De Strategie stelt dat de EU slechts op enkele deelterreinen, zoals landbouw en visserij, een gezamenlijke verantwoordelijkheid heeft en dat het dus niet voor de hand ligt dat de EU met een eigen aanpak zou komen. Dit is een wonderlijke omissie, vooral gegeven het feit dat de Strategie elders wel erkent dat landbouw de grootste boosdoener is in termen van milieu-impacts van wieg tot graf. De commissie stelt dus voor dat elk land eigen maatregelen en programma s ontwikkelt die bijdragen aan de doelstellingen van de strategie. In Annex 5 worden een paar voorbeelden gegeven. Men denkt daarbij aan: economische instrumenten, zoals versnelde belastingaftrek en positieve belastingdiscriminatie op basis van milieu-impacts 1, en het labellen van producten en materialen met minder milieu-impacts. De ingediende plannen en maatregelen worden vervolgens besproken en uitgewisseld in het kader van het High-Level Forum, zoals in par. 3 beschreven. De plannen en maatregelen kennen echter geen verplicht karakter. Nederland zou dit dus in principe zonder directe sancties naast zich neer kunnen leggen en in die zin geen beleid ontwikkelen. Toch zijn er een aantal redenen voor het Ministerie van VROM te noemen om juist wel aansluiting te vinden bij deze Strategie en plannen en maatregelen te ontwikkelen. Allereerst is het vreemd als Nederland de Strategie naast zich neerlegt, terwijl andere landen als de UK, Duitsland en Finland wel bezig zijn met het ontwikkelen en implementeren van een Resource Strategy. Daarnaast kennen de Scandinavische landen al een set van materiaalbelastingen die in het kader van deze Strategie ingezet zullen worden. Verscheidene landen, waaronder Spanje, Tsjechië, Duitsland, Oostenrijk en Italië zijn voorts bezig met het ontwikkelen van materiaalstroomrekeningen en aanverwante indicatoren. Met dergelijke initiatieven in de ons omringende landen zal er wel een zekere druk ontstaan binnen en buiten Nederland om ook plannen en maatregelen te ontwikkelen. Ten tweede staat nog steeds het besluit van de Kamermoties in 1999 en 2001 en het NMP4 overeind waarin is aangekondigd dat Nederland een materialenbeleid gaat voeren gericht op het verminderen van de milieu-impact van materialen door de keten heen. De kans bestaat dat - ook in het licht van de ontwikkelingen in de ons omringende landen - de staatssecretaris vroeg of later erop wordt aangesproken wat daar nu eigenlijk mee gebeurd is. Ten derde omvat de nieuwe Toekomstagenda Milieu elementen over de afwenteling van de milieuproblematiek. Dat past uitstekend in de onderhavige Strategie. Door onze consumptie- en productiepatronen heeft Nederland een zekere verantwoordelijkheid voor het milieu in de landen waar de materialen en producten 1 Pikant dat dit wordt voorgesteld, want tegelijkertijd streeft de commissie juist naar een harmonisatie van de belastingtarieven, zoals bijvoorbeeld de BTW. Het lage BTW-tarief dat Nederland hanteert voor arbeidsintensief werk, zoals voor kappers en schilders ligt juist onder vuur. De Ministers van Financiën van de Europese Unie zullen op 24 januari 2006 een besluit nemen over voortzetting van het verlaagde BTWtarief op arbeidsintensieve diensten. 4
6 vandaan komen die gebruikt worden hier. Door bijvoorbeeld eisen te stellen aan de inkoop van materialen en producten, kunnen milieueffecten hier en daar worden verminderd. Dit past ook bij de recente belangstelling voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2. Daarom zou het Ministerie van VROM er ook voor kunnen kiezen om wel invulling te geven aan de Strategie en dit tegelijkertijd en gecoördineerd op te voeren binnen de VN (WSSD) en de EU. Tot slot worden ook in OESO-verband plannen ontwikkeld om enerzijds het afvalbeleid op te schalen naar een levenscyclusbeleid en anderzijds indicatoren te ontwikkelen die de totale materiaalstromen door de economie als uitgangspunt hebben. Indicatoren en beleidsanalyse kunnen onderdeel worden van de Environmental Performance Reviews die de EU uitvoert. Derhalve lijkt het voor de hand te liggen dat Nederland wel actief invulling geeft aan een Nationaal Plan voor Natuurlijke Hulpbronnen. Welke plannen en maatregelen dan ontwikkeld dienen te worden zal onderwerp van verdere discussies zijn de komende tijd. Een efficiënte aanpak vergt wellicht de volgende stappen: 1 Nagaan wat de Europese Commissie precies wil ten aanzien van de national measures and programmes. 2 Inventariseren wat er op dit moment reeds wordt gedaan op het gebied van beleid en indicatorenontwikkeling rondom natuurlijke hulpbronnen en materialen gericht op verminderen van de milieu-impact in een levenscyclusbenadering dat als input zou kunnen dienen voor de Nationale programma s en maatregelen. 3 Inventariseren wat voor beleid en indicator op korte termijn haalbaar is, wat op langere termijn en wat helemaal niet. 4 Een plan van aanpak maken (methodiek, planning, etc.). 5 Nagaan hoe het High Level Forum dat door de Commissie zal worden opgericht het beste kan worden beïnvloed. 5 Conclusies De Thematische Strategie over het duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen snijdt een belangwekkend thema aan, namelijk hoe de milieudruk van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen verminderd kan worden. Dit is met name van belang gegeven de groeiende aantasting van natuurlijke hulpbronnen wereldwijd en de rol die onze productie- en consumptiepatronen daarin spelen. De schets van de problematiek van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en de doelstellingen van de Strategie komen overeen met het Nederlandse stand- 2 Zo zijn verschillende bedrijven die computers en mobiele telefoons produceren in toenemende mate kritisch op het gebruik van het mineraal coltan (columbite-tantalite) waarvan Congo een grote leverancier is. Voor de winning aldaar echter wordt tropisch regenwoud opgeofferd, werken mensen in erbarmelijke omstandigheden, en de opbrengsten worden gebruikt om de burgeroorlog mede te financieren. Bedrijven als Siemens en Nokia zoeken alternatieven, zodat ze niet medeverantwoordelijk zijn voor de effecten die winning en verkoop van coltan in Congo met zich meebrengt. 5
7 punt tot nu toe, zoals uitgedragen in het NMP4, de diverse studies die in navolging van het NMP4 zijn uitgevoerd, de standpunten van Nederland uitgedragen in de OECD/EU en de interne notities en discussies binnen het ministerie van VROM 3. In die zin sluit de strategie goed aan bij het heersende denken binnen Nederland over materialen en natuurlijke hulpbronnen. Het valt dan ook niet uit te sluiten dat Nederland, door als een van de eerste landen de problematiek te benoemen in het NMP4 en de vroeg uitgevoerde studies, een zekere invloed heeft gehad op de besluitvorming binnen de EU. De Strategie leidt niet tot directe verplichtingen voor Nederland. Als Nederland geen actie verder onderneemt, heeft dat voor Nederland binnen de EU geen directe gevolgen. Er kunnen echter wel indirecte gevolgen zijn, afhankelijk van de voortvarendheid waarmee het onderwerp door andere landen wordt opgepakt. Zo kan er een zekere druk ontstaan voor Nederland om ook maatregelen te nemen. De Strategie kan ook als kans worden gezien om binnen de EU onderwerpen als afwenteling van de milieuproblematiek naar andere landen en generaties op de agenda te zetten. Het Millennium Ecosystem Assessment laat zien dat de mensheid de afgelopen vijftig jaar de ecosystemen sneller en drastischer dan ooit tevoren heeft veranderd, vooral om te voldoen aan de groeiende vraag naar voedsel, zoet water, hout, vezels en brandstoffen. Het Ministerie van VROM wil in de Toekomstagenda Milieu aandacht hiervoor. Daarom lijkt het zinvol voor het Ministerie van VROM om wel actief een programma op te stellen waarmee enerzijds naar Brussel kan worden gecommuniceerd over de voortgang in beleid gericht op het verminderen van afwenteling, en anderzijds afwenteling binnen Nederland concreet vorm te geven. Daarnaast zou Nederland actief kunnen deelnemen aan de overlegorganen die in het kader van de Thematische Strategie worden voorgesteld: het DataCentre, het HLF en het International Panel. 3 Dit standpunt valt samen te vatten als: (i) effecten van productie en consumptie van materialen buiten de EU is voornaamste problematiek; (ii) de doelstelling is vermindering van milieu-impact over de gehele keten (levenscyclusbenadering), ongeacht waar die milieu-impact plaatsvindt; (iii) indicatoren moeten aansluiten bij de doelstelling; (iv) beleid rondom natuurlijke hulpbronnen zou moeten worden geïntegreerd met andere beleidsterreinen, zoals afval- en productenbeleid. 6
Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,
Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,
Nadere informatieEnergieprijzen in vergelijk
CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 611 HH Delft 611 HH Delft tel: tel: 015 015 150 150 150 150 fax: fax:
Nadere informatieNederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Nadere informatie3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen
3/12/13 Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Mieke Houwen Horizon 2020 : klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Agenda n Horizon 2020 algemeen n
Nadere informatieDe economie van milieubelastende materialen
De economie van milieubelastende materialen Sander de Bruyn CE Delft Materialen en economie Materialen zijn producten die op markten worden verhandeld Overheidsingrijpen is gewenst als de markten niet
Nadere informatieBESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE
BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE An Vercalsteren An.vercalsteren@vito.be VITO Unit Duurzaam Materialenbeheer Minaraad hoorzitting: Indicatoren voor een circulaire economie 18/5/2017 OUTLINE
Nadere informatieAb Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO
Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze
Nadere informatieKwantificeren van Milieuprestatie. Mantijn van Leeuwen
Kwantificeren van Milieuprestatie Mantijn van Leeuwen NIBE (Experts in Sustainability) Ondersteund door LCA gegevens, maakt u betere beslissingen NIBE speelt een centrale rol tussen producenten, ontwerpers,
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. N.B. : Voor de algemene analyse zie de analytische synthese.
Directoraat-generaal Communicatie EENHEID PUBLIEKE OPINIE Brussel, 15/10/2008 KLIMAATVERANDERING Speciale Eurobarometer 300 Voorjaar 2008 Eerste ruwe resultaten: Europees gemiddelde en belangrijke nationale
Nadere informatieVOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE
VOETAFDRUKKEN VAN NEDERLANDSE CONSUMPTIE De ecologische effecten van Nederlandse consumptie in het buitenland PBL-Notitie Trudy Rood, Harry Wilting en Aldert Hanemaaijer 22 januari 2016 Colofon Voetafdrukken
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 6.11.2017 COM(2017) 644 final 2017/0286 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het namens de Europese Unie in het ACS-EU-Comité van ambassadeurs in te nemen
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieStakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0
Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Ir. Piet van Luijk / min. BZK 03-12-2013 1 Waar staan we Bepalingsmethode die aansluit op Europese bepalingsmethoden Nationale MilieuDatabase die geschikt
Nadere informatieCirculaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel Niveaus van circulariteit (10 R s) 1. Refuse: weigeren/voorkomen gebruik 2. Reduce: gebruik
Nadere informatieVoorstel voor een aanbeveling van de Raad inzake beleid ter bestrijding van voortijdig schoolverlaten
Fiche 2: Mededeling voortijdig schoolverlaten aanpakken 1. Algemene gegevens Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en
Nadere informatieEcodesign. Leen Van Aken. Groep Design & Technologie
Ecodesign Leen Van Aken Groep Design & Technologie Wat is ecodesign? Eco - design Ecologisch > esthetisch, ergonomisch, economisch, functioneel, Levenscyclus > ontwerp, productie, distributie, gebruik
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 000 Nota over de toestand van s Rijks Financiën Nr. 54 BRIEF VAN DE ALGEMENE REKENKAMER Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 10 februari 2017 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 10 februari 2017 (OR. en) 6082/17 ENV 111 DEVGEN 19 ONU 24 RELEX 109 FIN 89 NOTA van: aan: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers/de
Nadere informatieENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom
Nadere informatieEnergiebesparing koffieverpakkingen
Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150
Nadere informatieNATUUR EN BIODIVERSITEIT
NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 21 501-08 Milieuraad Nr. 399 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatie"Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten
"Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten Deze conclusies zijn gebaseerd op het verslag: "Beoordeling van het vlaggenschipinitiatief
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1994 1995 22 112 Ontwerp-Richtlijnen Europese Commissie Nr. 48 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.5.2017 COM(2017) 265 final 2017/0105 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het namens de Unie in te nemen standpunt in het subcomité voor sanitaire en fytosanitaire
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 31.5.2016 COM(2016) 351 final 2016/0162 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot vaststelling van het namens de Europese Unie in het kader van de betrokken comités van
Nadere informatieDe Commissie heeft op 22 september 2011 een mededeling over het stappenplan voor een efficiënt hulpbronnengebruik in Europa ingediend 1.
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 9 december 2011 (14.12) (OR. en) 18346/11 ENV 940 POLGEN 228 ENER 399 TRANS 357 MAR 160 RECH 428 COMPET 603 ECOFIN 877 AGRI 860 PECHE 387 NOTA van: het secretariaat-generaal
Nadere informatieA D V I E S Nr. 1.941 ------------------------------- Zitting van dinsdag 26 mei 2015 ----------------------------------------------
A D V I E S Nr. 1.941 ------------------------------- Zitting van dinsdag 26 mei 2015 ---------------------------------------------- IAO Proces post-2015 x x x 2.762-1 Blijde Inkomstlaan, 17-21 - 1040
Nadere informatieCommunicatieplan. Energie- & CO 2 beleid. Van Gelder Groep
Van Gelder Groep B.V. Communicatieplan Energie- & CO 2 beleid Van Gelder Groep 1 2015, Van Gelder Groep B.V. Alle rechten voorbehouden. Geen enkel deel van dit document mag worden gereproduceerd in welke
Nadere informatieVoorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 4.11.2013 COM(2013) 761 final 2013/0371 (COD) Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD tot wijziging van Richtlijn 94/62/EG betreffende verpakking en
Nadere informatieartikel SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL
SUSTAINGRAPH TECHNISCH ARTIKEL SUSTAINGRAPH is een Europees project, gericht (op het verbeteren van) de milieuprestaties van Europese Grafimediabedrijven binnen de productlevenscyclus van hun grafimedia
Nadere informatieAluminium, LCA en EPD
Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15
Nadere informatieB8-0360/37. Anja Hazekamp, Curzio Maltese, Eleonora Forenza, Barbara Spinelli namens de GUE/NGL-Fractie
27.4.2015 B8-0360/37 37 Overweging A A. overwegende dat "Voedsel voor de planeet, energie voor het leven" het thema van de expo 2015 in Milaan is en dat dit evenement een forse impuls kan geven aan het
Nadere informatieIntroductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen
Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen Vrije Universiteit Seminar Netwerk Groene Groei 8 september 2015, Den Haag Netwerk Groene Groei
Nadere informatieVERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli Voorzitter van de commissie, Agnes Mulder
Tweede Kamer der Staten- Generaal Vergaderjaar 018-019 1 501-08 Milieuraad Nr. 785 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli 019 Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat
Nadere informatie8792/1/16 REV 1 dui/cle/as 1 DG G 2B
Raad van de Europese Unie Brussel, 23 mei 2016 (OR. en) 8792/1/16 REV 1 FISC 73 ECOFIN 383 NOTA I/A-PUNT van: aan: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers (2e
Nadere informatie14950/18 gys/gra/fb 1 LIFE.1.B
Raad van de Europese Unie Brussel, 30 november 2018 (OR. en) 14950/18 AGRI 595 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap het Speciaal Comité Landbouw/de Raad Geactualiseerde EU-strategie voor de bio-economie
Nadere informatieADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE
ADVIES VOOR DE M.E.R.-BEOORDELING OVER DE PRODUCTIE VAN PRIMAIR ALUMINIUM BIJ ALUMINIUM DELFZIJL 28 MEI 2001 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING...1 2. ADVIES VAN DE COMMISSIE OVER DE M.E.R.-BEOORDELING...2 2.1
Nadere informatieZA5470. Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)
ZA5470 Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FL315 Attitudes of European entrepreneurs towards eco innovation
Nadere informatiePUBLIC. Brussel, 8 november 2010 (12.11) (OR. en) RAAD VAN DE EUROPESE UNIE /10 Interinstitutioneel dossier: 2007/0267 (CNS) LIMITE FISC 129
Conseil UE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE PUBLIC Brussel, 8 november 2010 (12.11) (OR. en) 15578/10 Interinstitutioneel dossier: 2007/0267 (CNS) LIMITE FISC 129 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap het
Nadere informatieGrondstoffenschaarste in drie dimensies
Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting
Nadere informatieCirculaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO
Circulaire Economie Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO Lineair Take make waste Planned obsolence Selling stuff Circulair: Lange
Nadere informatie14890/09 gar/gar/sd 1 DG I
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 23 oktober 2009 (26.10) (OR. en) 14890/09 ENV 720 MAR 152 TRANS 414 INFORMATIEVE NOTA van: het secretariaat-generaal van de Raad aan: De delegaties Betreft: Een EU-strategie
Nadere informatieVoor vandaag. Balanced Scorecard & EFQM. 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004. Aan de hand van het 4x4 model. De 3 facetten.
Balanced Scorecard & EFQM 2de Netwerk Kwaliteit Brussel 22-apr-2004 Voor vandaag! Grondslagen van Balanced Scorecard Aan de hand van het 4x4 model! Het EFQM model in vogelvlucht De 3 facetten! De LAT-relatie
Nadere informatiePARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU
PARITAIRE PARLEMENTAIRE VERGADERING ACS-EU Commissie sociale zaken en milieu 19 september 2003 APP 3590/1-16 AMENDEMENTEN 1-16 Ontwerpverslag (APP 3590) Joaquim Miranda en Gado Boureïma (Niger) over duurzaam
Nadere informatieCOMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD
COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 16.12.2004 COM(2004) 810 definitief Voorstel voor een BESCHIKKING VAN DE RAAD tot vaststelling van de gevolgen van de toetreding van Tsjechië en Polen
Nadere informatieBehoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta
Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Rotterdam Energy Port 2015 R.Willems 1 Definitie Natuurlijk Kapitaal The world s stocks of natural assets which include
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 2.3.2016 COM(2016) 62 final 2016/0036 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de ondertekening, namens de Europese Unie, van de Overeenkomst van Parijs, die
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 31.10.2016 COM(2016) 703 final 2016/0346 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het namens de Europese Unie in te nemen standpunt in het Associatiecomité in
Nadere informatieCONCLUSIES VAN HET VOORZITTERSCHAP
CONCLUSIES VAN HET VOORZITTERSCHAP EUROPESE RAAD VAN GÖTEBORG 15 EN 16 JUNI 2001 SN 200/1/01 REV 1 II. EEN STRATEGIE VOOR DUURZAME ONTWIKKELING 19. Duurzame ontwikkeling - voorzien in de behoeften van
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 22.2.2017 COM(2017) 86 final 2017/0038 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot vaststelling van het namens de Europese Unie in de betrokken comités van de Economische
Nadere informatieFiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst
Fiche 5: Mededeling Volgende stappen voor een duurzame Europese toekomst 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Commissie aan het Europese Parlement, de Raad, het Europees Economisch
Nadere informatieDuurzame internationale handelsketens
Duurzame internationale handelsketens Van niche naar norm De rol van regulering 26 Sept 2014 Mark van Oorschot PBL Beleidsevaluatie en onderzoek Verbeteren besluitvorming via objectieve informatie Evalueren
Nadere informatieNieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer
Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10
Nadere informatiede heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 1 juni 2017 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2017/0105 (NLE) 9741/17 VOORSTEL van: ingekomen: 29 mei 2017 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: COEST 113 PHYTOSAN 8 VETER 42
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 18 augustus 2016 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 18 augustus 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0248 (NLE) 11723/16 TRANS 324 VOORSTEL van: ingekomen: 17 augustus 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: de heer
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 043 Groene economische groei in Nederland (Green Deal) Nr. 15 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 4.4.2019 COM(2019) 167 final 2019/0089 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD inzake het namens de Europese Unie in de Internationale Graanraad in te nemen standpunt met
Nadere informatie1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA s Gravenhage
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA s Gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2113 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN
Nadere informatie10997/19 DAU/cg 1 RELEX.1.B
Raad van de Europese Unie Brussel, 8 juli 2019 (OR. en) 10997/19 RESULTAAT BESPREKINGEN van: d.d.: 8 juli 2019 aan: het secretariaat-generaal van de Raad de delegaties nr. vorig doc.: 9233/19 Betreft:
Nadere informatieA8-0189/ Voorstel voor een richtlijn (COM(2016)0758 C8-0529/ /0374(CNS)) Door de Commissie voorgestelde tekst
29.5.2017 A8-0189/ 001-013 AMENDEMENTEN 001-013 ingediend door de Commissie economische en monetaire zaken Verslag Tom Vandenkendelaere Btw-tarieven op boeken, kranten en tijdschriften A8-0189/2017 (COM(2016)0758
Nadere informatieGEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.1.2015 C(2015) 328 final GEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE van 30.1.2015 tot wijziging, met het oog op aanpassing aan de technische vooruitgang, van bijlage
Nadere informatieOnze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen
Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen
Nadere informatieDe vragenlijst van de openbare raadpleging
SAMENVATTING De vragenlijst van de openbare raadpleging Tussen april en juli 2015 heeft de Europese Commissie een openbare raadpleging gehouden over de vogel- en de habitatrichtlijn. Deze raadpleging maakte
Nadere informatieOnze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen. Heleen de Coninck, 13 september 2011
Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen
Nadere informatied) EUR-Lex
Fiche 3: Mededeling: Monitoringraamwerk voor de Circulaire Economie 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.8.2016 COM(2016) 508 final 2016/0248 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot vaststelling van het standpunt van de Unie met betrekking tot de wijzigingen van de bijlagen
Nadere informatieDeze ontvangt u mede namens de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Paul Blokhuis.
21 501-31 Raad voor de Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken Nr. 465 Brief van de minister voor Medische Zorg Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den
Nadere informatieGEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE. van 30.1.2015
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.1.2015 C(2015) 383 final GEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE van 30.1.2015 tot wijziging, met het oog op aanpassing aan de technische vooruitgang, van bijlage
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 29.5.2017 COM(2017) 267 final 2017/0106 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD tot vaststelling van het namens de Europese Unie in het kader van de betrokken comités van
Nadere informatieConclusies van de Raad betreffende de bestrijding van het tabaksgebruik
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 17 november 1999 (OR. en) 12545/1/99 REV 1 LIMITE SAN 171 Betreft : Conclusies van de Raad betreffende de bestrijding van het tabaksgebruik DG I CONCLUSIES VAN DE RAAD
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 8 februari 2016 (OR. en)
Conseil UE Raad van de Europese Unie Brussel, 8 februari 2016 (OR. en) Interinstitutionele dossiers: 2016/0010 (CNS) 2016/0011 (CNS) 5827/16 LIMITE PUBLIC FISC 14 ECOFIN 71 NOTA van: aan: Betreft: Voorzitterschap
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieVerpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017
Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen
Nadere informatieRAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 29 november 2007 (04.12) (OR. en) 14449/07 JUSTCIV 281
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 29 november 2007 (04.12) (OR. en) 14449/07 JUSTCIV 281 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap het Coreper/de Raad Resultaten van de Diplomatieke Conferentie te Den
Nadere informatieMasterclass LCA. Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma
Masterclass LCA Wat kan je met LCA-studies in afvalland? Geert Bergsma CE Delft sinds 1978 Onafhankelijk onderzoek en advies Milieu, economie, techniek en beleid Energie, transport, afval, biomassa, voedsel,
Nadere informatieFiche 2: Richtlijn betreffende facultatieve verleggingsregeling en het snelle reactie mechanisme tegen btw-fraude
Fiche 2: Richtlijn betreffende facultatieve verleggingsregeling en het snelle reactie mechanisme tegen btw-fraude 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel: Voorstel voor een Richtlijn van de Raad tot wijziging
Nadere informatieActiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen
Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen 1.Inleiding In het Steenkoolconvenant, dat in 2014 is gesloten, zijn het Ministerie
Nadere informatieEIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa
EIR 2019: Selectie van de belangrijkste feiten over de stand van de uitvoering van de milieuwetgeving in Europa DEFINITIE, DOELSTELLINGEN EN VOORDELEN VAN EIR De Evaluatie uitvoering milieubeleid (EIR)
Nadere informatieRAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 20 maart 2012 (OR. en) 7909/12 Interinstitutioneel dossier: 2012/0052 ( LE) ACP 37 FI 217 PTOM 7
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 20 maart 2012 (OR. en) 7909/12 Interinstitutioneel dossier: 2012/0052 ( LE) ACP 37 FI 217 PTOM 7 VOORSTEL van: de Europese Commissie d.d.: 20 maart 2012 Nr. Comdoc.: COM(2012)
Nadere informatieTitel voorstel: Voorstel voor een verordening van de Raad inzake de vertaalregelingen voor het EU-octrooi
Fiche 9: Verordening EU octrooi vertaalregelingen 1. Algemene gegevens Titel voorstel: Voorstel voor een verordening van de Raad inzake de vertaalregelingen voor het EU-octrooi Datum Commissiedocument:
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 9 september 2016 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 9 september 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0265 (COD) 12056/16 ADD 2 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 7 september 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: ECOFIN
Nadere informatieFiche 1: Mededeling stimuleren grensoverschrijdende elektronische handel
Fiche 1: Mededeling stimuleren grensoverschrijdende elektronische handel 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Mededeling van de Europese Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch
Nadere informatieFiche 4: Wijziging btw-richtlijn op het gebied van btw-tarieven op boeken, kranten en tijdschriften
Fiche 4: Wijziging btw-richtlijn op het gebied van btw-tarieven op boeken, kranten en tijdschriften 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel: Voorstel voor een richtlijn van de Raad tot wijziging van Richtlijn
Nadere informatieMateriaalstromen door de economie en milieubeleid
CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie CML Centrum Milieukunde Leiden Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 2611 HH HH Delft Delft tel: 015
Nadere informatieVoorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 6.3.2019 COM(2019) 99 final 2019/0049 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat namens de Europese Unie moet worden ingenomen in de Visserijorganisatie
Nadere informatieJAARLIJKSE EMAS ONTMOETING
JAARLIJKSE EMAS ONTMOETING Revisie van Bijlagen I, II en III en integratie van de Norm ISO 14001-2015 Sébastien Paquot Europese Commissie Agenda 1. Goedkeuring van de herziene bijlagen voornaamste wijzigingen
Nadere informatieGEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.1.2015 C(2015) 386 final GEDELEGEERDE RICHTLIJN../ /EU VAN DE COMMISSIE van 30.1.2015 tot wijziging, met het oog op aanpassing aan de technische vooruitgang, van bijlage
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 7 november 2016 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 7 november 2016 (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 2016/0346 (NLE) 14116/16 COEST 289 WTO 316 VOORSTEL van: ingekomen: 31 oktober 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: de
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1286 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE
Nadere informatieAdvies over het Belgische rapport voor de Voluntary National Review 2017
Advies over het Belgische rapport voor de Voluntary National Review 2017 Een proces met 8 raden Federaal: FRDO Brussel: RLBHG, ESRBHG Vlaanderen: MiNaRaad, SERV Wallonië: CWEDD, CESW Duitstalige gemeenschap:
Nadere informatieCommunicatieplan Energie- & CO 2
Communicatieplan Energie- & CO beleid Versie 9 - Januari 013 Akkoord Directie: Inhoud: 1. Inleiding 1.1 Ambitie 1. Aansluiting op de marktontwikkelingen 1.3 Doelstellingen en voorgenomen acties in 01 1.4
Nadere informatieDuurzaam Inkopen in onderwijs. Betty de Keizer De Keizer Kennismakelaar
Duurzaam Inkopen in onderwijs Betty de Keizer De Keizer Kennismakelaar Duurzaam inkopen, inleiding Duurzaam inkopen in onderwijs Spelers in het veld en hun rol Suggesties voor aanpak Informatiebronnen
Nadere informatieDe kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein
De kansen voor de - met oog op recycling - The Limits to growth Verscheen in 1972 Uitgangspunt: Één wereld Overshoot Exponentiële groei Actie (o.a.): Systeemveranderingen Resource efficiency Recycle Vervangen/Substitutie
Nadere informatieRAAD VA DE EUROPESE U IE. Brussel, 14 december 2011 (15.12) (OR. en) 18650/11 Interinstitutioneel dossier: 2007/0267 (C S) FISC 170
RAAD VA DE EUROPESE U IE Brussel, 14 december 2011 (15.12) (OR. en) 18650/11 Interinstitutioneel dossier: 2007/0267 (C S) FISC 170 OTA I/A-PU T van: het secretariaat-generaal aan: het Coreper / de Raad
Nadere informatieNWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans
NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA CIRCULAIRE ECONOMIE EN GRONDSTOFFENEFFICIËNTIE Een duurzame circulaire economie gaat uit van volledige herbruikbaarheid
Nadere informatieVoorstel voor een RICHTLIJN VAN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 14.12.2015 COM(2015) 646 final 2015/0296 (CNS) Voorstel voor een RICHTLIJN VAN DE RAAD tot wijziging van Richtlijn 2006/112/EG betreffende het gemeenschappelijke stelsel van
Nadere informatie