Van NOx-emissie naar luchtkwaliteit en depositie

Transcriptie

1 Van NOx-emissie naar luchtkwaliteit en depositie 8 december 2011 Berend Hoekstra Senior adviseur luchtverontreiniging

2 Inhoud 1. Problematiek 2. Kader 3. Essenties wet- en regelgeving 4. Besluitvorming in de praktijk 5. Hoe verder?

3 1. Problematiek Effecten op milieu, natuur en gezondheid Gezondheid (vroegtijdige sterfte) Natuur (aantasting biodiversiteit, aantasting soorten en areaal) Luchtverontreiniging is grensoverschrijdend Internationale / Europese context Deregulering, maar complexere vergunningen Stagnatie?

4 1. Problematiek Bedrijven en ontwikkelaars luiden de noodklok

5 2. Kader: causale keten

6 2. Van emissie tot depositie Invloed van luchtemissies: Stoffen NH3 en NOx Emissie naar de lucht Landbouw, verkeer en industrie Verspreiding via de lucht Effecten op gezondheid Depositie Nat en droog Gevolgen natuur Vermesting Verzuring

7 2. Kader: emissies industrie

8 2. Kader luchtkwaliteit en depositie

9 2. Depositie effecten stikstof Meestal is N de belangrijkste groeibeperkende nutriënt Bij toename van de beschikbaarheid: verdringing van veel traag groeiende soorten Dat leidt tot vergrassing, verstruiking, verrruiging,... Neveneffect verzuring Kritische depositie Verschilt per ecosysteem en derhalve ook regionaal

10 3. Beleid Industrie met name: NOx emissiehandel (NEC richtlijn) Emissie-eisen (o.a. stookinstallaties) BBT

11 3. Regelgeving Richtlijnen gericht op activiteiten en milieudruk Voorbeelden: Kwaliteit van brandstoffen Emissieplafonds (2001/81/EG) Grootschalige verbrandingsinstallaties (2001/80/EG) IPPC (96/61/EG)

12 3. Regelgeving Richtlijnen gericht op milieukwaliteit en depositie Voorbeelden: Diverse richtlijnen luchtkwaliteit Habitatrichtlijn

13 3.1 Regelgeving luchtkwaliteit Wettelijk instrumentarium (essentie) Wijziging Wet milieubeheer van 11/10/2007 (luchtkwaliteitseisen) Besluit en Regeling niet in betekenende mate bijdragen Regeling beoordeling luchtkwaliteit Gebaseerd op EU richtlijn luchtkwaliteit

14 Wet luchtkwaliteit Stoffen: NO2 / PM10 / SO2 / Benzeen / CO / Lood / Ozon / Zware metalen (arseen, cadmium, nikkel) / PAK Limitatieve lijst van bevoegdheden Beoordeling inpasbaarheid: Voldoen aan grenswaarden of Geen verslechtering of per saldo verbetering of Niet in betekenende mate bijdrage of Onderdeel van NSL

15 Belangrijkste grenswaarden Stof uurgemiddelde 24-uur gemiddelde jaargemiddelde Stikstofdioxide (NO 2 ) 200 µg/m 3 max. 18x per jaar overschrijden - 40 µg/m 3 (vanaf 2015) Fijn stof (PM 10 ) - 50 µg/m 3 max. 35x per jaar overschrijden (vanaf 2011) 40 µg/m 3 (vanaf 2011)

16 Niet in betekenende mate (NIBM) Kader in Besluit NIBM (alleen voor PM10 en NO2): 3% van de jaargemiddelde grenswaarde Uitwerking in Regeling NIBM: helaas geen kengetallen voor bedrijven

17 Regeling beoordeling luchtkwaliteit Meten luchtkwaliteit Rekenen Basis data (GCN, emissiefactoren, meteo, ruwheid) Beoordelingspunten Afrondingen Standaard rekenmethodes (NNM)

18 3.2 EU Habitatrichtlijn Doel: Waarborgen biologische diversiteit Gunstige staat van instandhouding Wijze: Europees ecologisch netwerk: Natura 2000 gebieden Gevolgen: Instandhoudingsmaatregelen / passende maatregelen Plannen / projecten: passende beoordeling / evt. ADC Implementatie: Natuurbeschermingswet

19 3.2 Natuurbeschermingswet 1998 Beheerplannen Gebiedsgerichte aanpak per gebied (langere termijn) Effecten, maatregelen, fasering Trekker: provincie Bestaand gebruik Opnemen in het beheerplan Niet vergunningplichtig, behalve als er door dit gebruik significante effecten kunnen optreden

20 3.2 Natuurbeschermingswet 1998 Vergunningen voor projecten Voor projecten die een verslechterend of significant verstorend effect kunnen hebben Passende beoordeling voor plannen en projecten Significant effect Alle mogelijke relevante effecten (!) Weigeren als significante gevolgen niet zijn uit te sluiten Behalve: ADC toets

21 3.2 Natuurbeschermingswet 1998 Sinds Crisis- en herstelwet: Nadere regels mbt stikstofdepositie Vergunningplicht Gevolgen stikstof van bestaand gebruik (7/12/2004) niet getoetst bij beoordeling vergunning Ook voor uitbreidingen van bestaande en nieuwe activiteiten, indien er per saldo nergens sprake is van een toename Programmatische aanpak vermindering stikstofdepositie (PAS)

22 4.1 Besluitvorming luchtkwaliteit Problemen opgelost? Uit de uitspraken van de Raad van State blijkt dat de vernietiging van besluiten doorgaans gebaseerd is op: - Art 3:2 Awb Zorgvuldige voorbereiding - Art 3:46 Awb Deugdelijke motivering

23 4.2 Besluitvorming depositie Habitatrichtlijn en Natuurbeschermingswet Complex! Begrippen! verslechtering, significant bestaand gebruik Jurisprudentie sterk in ontwikkeling, strenge uitleg Vernietiging van besluiten Depositie ver boven kritische waarde

24 De praktijk Natura 2000 gebieden

25 Uitvoering

26 Het begrip significant verstorend effect Europees begrip! Voorzorgsbeginsel (effecten kunnen optreden) Cumulatie en externe werking Objectieve gegevens / beste wetenschappelijke inzichten Specifieke milieukenmerken en omstandigheden Onzekerheden? Monitoring; Hand aan de kraan

27 De praktijk: besluiten Omvang onderzoeksgebied verschillend en niet onderbouwd Focus ligt op effect van plan/project; cumulatieve effecten worden niet beschouwd Beoordeling stikstof veelal sectoraal ipv integraal Veelal technisch oordeel over significantie zonder nadere onderbouwing Geen uniforme onderzoeksmethodiek (emissiefactoren, achtergrond, modellen, depositiesnelheid, )

28 De praktijk: jurisprudentie Onderzoek: Zorgvuldig onderzoek nodig Beschouwen alle relevante feiten KDW: De kritische depositiewaarde lijkt onomstreden en wordt gebruikt als signaal voor het mogelijk optreden van significante gevolgen Toename/afname, cumulatie, externe werking, maatregelen Relatie andere wetgeving: Wabo vergunning of andere vergunning kan nimmer een bestaand recht creëren onder NBW

29 De lessen uit de praktijk Het gaat veelal mis bij de eerste hindernis: Zorgvuldige voorbereiding en deugdelijke motivering: Geen objectieve gegevens (beperkte toename, effect klein tov achtergrond) Omvang onderzoeksgebied Cumulatie Sectorale afweging ipv integrale beoordeling

30 De lessen uit de praktijk Oorsprong van falen: Afstemming tussen inhoudelijk technische onderzoeksopzet en beoordeling aan juridische procedurele aspecten wordt onvoldoende afgestemd. Druk om besluiten door te zetten? Vast willen houden aan de wens dat een plan/project geen significant effect kan veroorzaken.

31 5. Hoe nu verder - luchtkwaliteit Nationaal Samenwerkingsprogramma (NSL) Aanpak om enerzijds projecten te realiseren en anderzijds door het treffen van maatregelen de luchtkwaliteit te verbeteren, zodanig dat tijdig voldaan wordt aan de grenswaarden in heel Nederland Ontkoppeling projectbesluiten: geen toets aan grenswaarden, maar aan programma

32 5. Hoe nu verder - depositie Vereenvoudiging en verheldering regelgeving Via Crisis- en Herstelwet Stikstof en besluitvorming Programmatische aanpak Stikstof (PAS) Beheerplannen Significante reductie in depositie realiseren Voldoende waarborgen realiseren

33 Programmatische aanpak Stikstof (PAS) Beoogde doel: Een programma ter vermindering van de depositie. Afspraken op Rijks-, provinciaal en gebiedsniveau over maatregelen Opname van een doelstelling in beheerplannen (creëren ontwikkelruimte) Vlottrekken vergunningverlening

34 Verdergaande beoordeling stikstofdepositie Risico s en onzekerheden (black box gehalte) Tauw bezig met ontwikkeling verbeterd model voor bepalen effecten Kwantitatieve uitspraken effecten (niveau en tempo) Fysische, chemische en biologische processen Individuele soorten en hun kenmerken Specifieke bodemeigenschappen, -processen, hydrologie Verzurende en neutraliserende effecten Beperken risico s

35 Van inspanning naar resultaat

36 Vragen? Tauw bv Ir. Berend W. Hoekstra Postbus AC Deventer Tel Mob Fax