Forte#12. Jaargang 04, juli

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Forte#12. Jaargang 04, juli 2009 www.pianoo.nl info@pianoo.nl"

Transcriptie

1 Forte#12 PIANOo-congres 2009: samen werken aan de crisis 04 Oud-studenten Inkoop komen goed terecht 06 Vakgroepen PIANOo geven inhoud aan het vak 08 Van bergboezem naar dynamisch inkoopsysteem 10 Jaargang 04, juli Colofon Forte is een uitgave van PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden. Postbus 20101, 2500 EC Den Haag, tel Tekstbijdragen van Carolien Nout, Anneke van Oers, Peter de Zoete. Eindredactie: PIANOo. Fotografie: Ron Eskens en Loes Schleedoorn. Ontwerp Besides Purple Amsterdam. Vormgeving en druk: ministerie van Economische Zaken, afdeling PGF.

2 Efficiëntieslag op duurzaamheidscriteria In april presenteerde Minister Cramer (Ruimte en milieu) duurzaamheidscriteria voor 80 productgroepen. Van diverse kanten is gereageerd op de criteria. Belangrijkste kritiek was dat deze te gedetailleerd en te weinig innovatiebevorderend zouden zijn. Minister Cramer heeft daarom eind juni in haar voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer onder meer voorgesteld een efficiëntieslag te maken op de gepubliceerde criteria en deze drastisch te reduceren. Het voorstel houdt het volgende in: de aanpak wordt vooral gericht op die productgroepen en criteria waar op korte termijn de meeste duurzaamheidswinst geboekt kan worden; een aantal productgroepen wordt samengevoegd omdat zij inhoudelijk veel met elkaar samenhangen; er wordt een andere invulling gegeven aan productgroepen waarvoor uitsluitend aandachtspunten waren geformuleerd; middelgerichte criteria worden waar mogelijk meer functioneel of doelgericht geformuleerd. Dit betekent dat er nu nog 45 productgroepen zijn, waardoor de overzichtelijkheid van productgroepen en criteria aanzienlijk toeneemt. De wijzigingen betreffen op dit moment alleen nog de eisen. Waar mogelijk is aangesloten bij beschikbare en gangbare keurmerken. De wensen zullen binnenkort eenzelfde efficiëntieslag ondergaan. Er wordt vastgehouden aan het principe van wensen omdat daarvan een aanjagende werking voor duurzaamheid en innovatie kan uitgaan. De ministerraad stemde op 19 juni jl. in met het voorstel van Minister Cramer. Op 2 juli jl. is het besproken in de Tweede Kamer. Bij het ter perse gaan van deze Forte was de uitslag daarvan nog niet bekend. Kijk voor meer actuele informatie over de gewijzigde criteria op de sites van het ministerie van VROM en SenterNovem. Tot de publicatie van de nieuwe teksten blijven de huidige documenten zoals gepubliceerd op de website van SenterNovem beschikbaar. Het voorstel van de minister en meer informatie vindt u in het dossier Duurzaam Inkopen op onze site. Op onze site vindt u ook de vragen en antwoorden die aan bod kwamen in het Duurzaam spreekuur van SenterNovem tijdens ons congres. 2 Met overheidsinkoop de crisis door Hoe kan de overheid haar inkoop inzetten om de effecten van de economische crisis te verzachten? Met deze vraag ging PIANOo aan de slag en dat resulteerde in dertig suggesties, die, zo bleek ook uit de reacties tijdens het politieke discussiecafé op het PIANOo-congres, navolging verdienen. Opdrachten versneld uitvoeren en de financieringslasten en risico s voor bedrijven verlagen zijn de twee belangrijkste maatregelen die kunnen helpen om de crisis te bestrijden. Een groot deel van de suggesties is niet nieuw. Wel nieuw is de specifieke benadering en de verzameling op één plaats. De lijst werkt als een checklist die overheidsmedewerkers kunnen nalopen op toepasbaarheid in hun projecten. Het document Met overheidsinkoop de crisis bestrijden is in twee versies gepubliceerd, een korte en een lange met achtergrondinformatie. Beide zijn te vinden op de website van PIANOo. Beoordeling inkoopopleiding op PIANOo-desk Iedereen die een inkoopopleiding heeft gevolgd, kan daarover sinds kort zijn waardering aangeven op PIANOo-desk. Zo kan het overzicht uitgroeien tot een Michelin-gids voor inkoopopleidingen. Dat is de bedoeling van de discussiegroep Opleidingen op PIANOo-desk. Niet alleen (oud-)studenten maar ook instellingen zelf kunnen reageren, of een nieuwe opleiding aanmelden. PIANOo gebruikt de informatie ook om te achterhalen of het opleidingsaanbod aansluit bij de behoefte. Zo zijn bijvoorbeeld de Rijksacademie voor Financiën en Economie en de Bestuursacademie gestimuleerd een opleiding te ontwikkelen over inkopen en aanbesteden. Aanmelden voor de groep kan via PIANOo-desk. Meer weten? Mail naar alijd.bunge@pianoo.nl

3 Nieuwe projectleider TenderNed Sinds juni werkt Heleen Mosselman als projectdirecteur bij TenderNed, dat het systeem voor elektronisch aanbesteden in Nederland wordt. Heleen vervangt daarmee Ad Coppens, die volgens afspraak na ruim tweeënhalf jaar weer terug is gegaan naar het ministerie van Defensie. Heleen is afkomstig van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Als hoofdinspecteur personenvervoer bij de Inspectie Verkeer en Waterstaat was zij verantwoordelijk voor het landelijke toezicht op de veiligheid en eerlijke concurrentie binnen het taxi- en busvervoer. Zij was opdrachtgever van het project dat invoering van boordcomputers in taxi s voorbereidt. Daarvoor heeft Heleen verschillende functies binnen de overheid bekleed, waaronder die van plv. directeur-hoofdinspecteur/hoofd Operaties en Vervoer Luchtvaart en hoofd van een stafafdeling Personeel, Communicatie en Organisatie. Bij TenderNed zal Heleen leidinggeven aan het projectteam en zich bezighouden met de ontwikkeling en de daaropvolgende introductie van TenderNed. Werken en innovatie bij waterschappen Zo n vijfenzeventig waterschapsmensen uit het noorden en midden van het land woonden op 15 april 2009 een symposium bij over mogelijke innovatieve vormen van aanbesteding bij de realisatie van waterschapswerken. Onder hen een groot aantal projectleiders, verantwoordelijk voor de aanbesteding van werken bij de negen genodigde waterschappen. Zij kregen van Henk Wijnen (PIANOo) handvatten voor innovatief aanbesteden, gebaseerd op de bouworganisatievormen uit de Leidraad Aanbesteden. En Jaco van Langen (Waterschap Rijn en IJssel) gaf een levendige presentatie over de innovatieve aanbesteding van een ingreep om de waterkwantiteit in de rivier de Berkel te beteugelen. Bijzonder, omdat waterschappen zich doorgaans op dit terrein zelf capabel genoeg achten. Tot ieders verrassing bleek dat de markt over veel goede voorstellen beschikte. Verder was er aandacht voor het belang van rechtmatig aanbesteden, nu de waterschappen daar in 2009 voor het eerst door de accountant op zullen worden afgerekend. Voorzitter Patrick Blom van het Platform Waterschapswerken presenteerde een gedragscode Publiek opdrachtgeverschap, die inmiddels door een aantal waterschappen is omarmd. En in één van de sessies werd geoefend met het hanteren van duurzaamheidcriteria. Op 18 september volgt een (landelijk) bijeenkomst, waarvoor ook opdrachtnemers zullen worden uitgenodigd. De titel: Realiseren van waterschapswerken: van synergie naar symbiose. Heleen Mosselman Innovatief aanbesteden van verkeer- en vervoerprojecten De provincie Noord-Brabant wil dat gemeenten meer werk gaan maken van innovatief aanbesteden, met name op het gebied van verkeer en vervoer. Op 8 april vond een eerste bijeenkomst plaats. De belangstelling bleek groot; ruim dertig mensen van gemeenten waren aanwezig. Zij kregen presentaties over de Leidraad Aanbesteden door het CROW en de ondersteuning die PIANOo biedt, onder meer bij innovatief aanbesteden. Vervolgens kwam een discussie op gang over de kansen en belemmeringen voor innovatief aanbesteden. Daarbij bleek het zendingswerk van de provincie, ondersteund door Rijkswaterstaat in goede aarde te vallen. In de praktijk blijkt innovatief aanbesteden toch nog vaak een brug te ver. Soms vanwege gebrek aan kennis. Of omdat de politieke ruimte ontbreekt. Ook bestaat het idee dat je bij innovatief aanbesteden eerder de regie over een project verliest. Reden dus om het niet bij deze bijeenkomst te laten. Rian Snijder was als coördinator van de Gebiedsgerichte Aanpak betrokken bij de organisatie van de bijeenkomst. De GGA is een samenwerkingsverband tussen gemeenten, provincie, samenwerkingsverband Regio Eindhoven en Rijkswaterstaat op gebied van verkeer en vervoer. We gaan hier zeker mee verder. Volgend jaar als er nieuwe gemeentebestuurders zijn, organiseren we weer een bijeenkomst. We denken erover om dan ook het bedrijfsleven te betrekken. En we houden in de gaten of onze inspanningen inderdaad meer geïntegreerde contracten opleveren. 3

4 PIANOo-congres 2009: Werk aan de crisis! Ruim 600 overheidsinkopers kwamen op 4 juni naar Utrecht om nieuwe kennis op te doen en uit te wisselen op het vierde jaarcongres van PIANOo. De dag stond in het teken van de economische crisis met veel discussies, politieke debatten en workshops over nieuwe ontwikkelingen op inkoopgebied. Hét evenement dat inhoud koppelt aan netwerken, zo bleek uit de reacties. Een impressie. Dagvoorzitter Felix Rottenberg bespreekt met PIANOo-directeur Wouter Stolwijk wat inkoop kan bijdragen om de economische crisis te bestrijden. Stolwijk: Inkoop is een strategisch instrument. Overheden moeten dat zeker nu voluit benutten. Onze 30 suggesties in Met overheidsinkoop de crisis bestrijden kan ze daarbij zeker helpen. In het politieke discussiecafé droomt Tweede Kamerlid Mei Li Vos (PvdA) even weg bij het idee van een staatssecretariaat van Inkoop. Haar tafelgenoten Sharon Gesthuizen (SP), rechts op de foto, Ton Elias (VVD) en Antoinette Vietsch (CDA), pleiten met haar voor overheidsinkopers met meer lef en minder stress. Dat wil zeggen; uiteraard de regels voor inkoop goed toepassen, maar ook de vrijheid benutten die de wet biedt. Elco Brinkman, voorzitter van Bouwend Nederland, Marcel de Ruiter, CPO van de gemeente Rotterdam en Hans van der Vlist, secretaris-generaal van het ministerie van VROM (v.l.n.r.), kijken met verschillende blik naar overheidsinkoop. Brinkman: Blijf vooral innoveren en voer grote projecten sneller uit. De Ruiter tipt dat de overheid ook alert moet zijn om nu de kortingen te grijpen die leveranciers onder druk van de economische teruggang soms aanbieden. 4 Netwerken is ook werken. Zo wisselen veel inkoopprofessionals van gemeenten, provincies, waterschappen en het rijk, hun ervaring op inkoopgebied èn hun visitekaartjes uit. Bij de pakken neerzitten, of juist aanpakken? Deze twee congresbezoekers bespreken in de pauze hun oplossing. De informatie van de PIANOo-stand komt hen daarbij goed van pas. Maar liefst 26 verschillende sessies over de economische crisis, de aanbestedingspraktijk, wet- en regelgeving en professionalisering werden in drie rondes aangeboden. De actieve inbreng van de bezoekers leverde boeiende discussies op.

5 Cradle-to-cradle helpt Haarlemmermeer bij duurzaam aanbesteden Haarlemmermeer is één van de snelst groeiende gemeenten van Nederland. Een netwerkorganisatie, gericht op flexibiliteit, verantwoordelijkheden delen en samenwerking. Sinds 2006 nam de aandacht voor inkoop sterk toe en groeide het aantal inkoopmedewerkers van vijf tot elf. Haarlemmermeer wil een voortrekkersrol vervullen bij duurzame ontwikkeling. Medewerkers krijgen volop ruimte en vrijheid voor nieuwe initiatieven. In die sfeer treffen inkoopadviseur Paul Peek en milieuadviseur Rene Blom elkaar rond het onderwerp cradle-to-cradle (C2C) en duurzaam aanbesteden. Paul Peek en Rene Blom Hoe ver is Haarlemmermeer met duurzaam aanbesteden? Paul Peek: De gemeente is nu een aantal jaren bezig met de professionalisering van de (inkoop) organisatie. Dat verloopt prima. Inmiddels staan we klaar om de duurzaamheidscriteria van SenterNovem organisatiebreed in te voeren. Als eerste gemeente in Nederland ontwikkelen we in samenwerking met een extern bureau een monitoringsysteem om de vorderingen bij duurzaam aanbesteden continu in kaart te brengen. Dat helpt ons om snel met verbeteringen te komen. De nulmeting van februari/maart dit jaar gaf aan dat de gemeente goed op weg is. Maar ook dat er nog flinke stappen te zetten zijn. En wat is de inzet van de gemeente met C2C? Rene Blom: Ik ben momenteel betrokken bij de realisatie van nieuwe woongebieden aan de westzijde van de Haarlemmermeer, de zogeheten Westflank. Wij zien C2C daarbij vooral als een inspirerend concept. Een idee dat mensen mobiliseert en bij elkaar brengt. De essentie van C2C is het zoeken naar een totaal nieuwe manier van produceren, van economie in feite. Door anders te ontwerpen, vanuit een innovatieve opvatting over hergebruik. C2C is goed bruikbaar om duurzame doorbraken te realiseren voor deze hyperactieve regio. Ook bij andere ruimtelijke projecten (ACT en Park20/20) speelt C2C een rol. En hoe zien jullie de link tussen C2C en duurzaam aanbesteden? Paul Peek: Bij de tachtig productgroepen waarvoor de duurzaamheidscriteria inmiddels zijn vastgesteld zijn er aardig wat die betrekking hebben op de bouwsector, met name de GWW. Cradle-to-cradle is een interessante kandidaat om duurzaamheid verder uit te dragen naar de woningbouwsector, bedrijventerreinen en inrichting van de openbare ruimte. Daar liggen over het algemeen de grootste uitgaven voor de gemeente. Ook in andere trajecten zijn er mogelijkheden om C2C mee te nemen, zoals afvalverwerking. Bij de Europese aanbesteding voor projectmanagers is bijvoorbeeld gevraagd naar referentieprojecten met CO2-neutraliteit, integraal gebiedsontwerp en duurzaam bouwen. Rene Blom: C2C draagt nieuwe concepten voor samenwerking aan. Wij kunnen onze ambities alleen samen met anderen realiseren. Dat moeten pioniers zijn, ondernemende initiatiefnemers net als in de tijd dat Haarlemmermeer tot ontwikkeling kwam. We zoeken mensen, organisaties, bedrijven die met ons willen werken aan duurzame ontwikkelingen vanuit de C2C-gedachte. Hoe je die pioniers inschakelt, is een typische aanbestedingsvraag. Paul Peek vertelt over de recente masterclass van PIANOo samen met SenterNovem over C2C en is enthousiast over de mogelijkheden. Er liggen fantastische uitdagingen. De sprekers tijdens deze masterclass, Roger Cox en Bert Lejeune van Paulussen Advocaten overtuigden mij dat er zoveel meer mogelijk is bij aanbesteden. Je moet de grenzen van wat wel en niet mag durven op te zoeken. Dan kan er iets moois ontstaan. Haarlemmermeer gaat zeker van zich laten horen op dit gebied! Op 14 mei jl. organiseerden PIANOo en SenterNovem een masterclass Cradle to Cradle in Utrecht. Het verslag en de presentaties van deze bijeenkomst vindt u op (Bijeenkomsten en opleidingen > Verslagen overige bijeenkomsten) 5

6 Oud-studenten Inkoop komen goed terecht Als een van de weinige hogescholen biedt de Hanzehogeschool Groningen de specialisatie Inkoop aan. Het blijkt aan te slaan, te meer omdat de afgestudeerden tot nog toe gemakkelijk een baan weten te vinden. Drie oud-studenten vertellen. Hanzehogeschool biedt specialisatie inkoop en aanbesteden Je ervaart pas hoe leuk het is als je het doet. Deze Cruijffiaanse wijsheid geldt zeker voor de oud-studenten van de Hanzehogeschool in Groningen die in hun opleiding Facility Management de specialisatie Inkopen en Aanbesteden volgden. Veel van onze studenten zijn onbekend met inkoop, maar als ze in de loop van de opleiding ermee in aanraking komen, raken ze steeds enthousiaster, zegt Marius van der Woude, Hogeschooldocent en coördinator van de minor/specialisatie. Hij stond mede aan de wieg van de inkoopspecialisatie en was ook initiatiefnemer tot het lectoraat inkoopmanagement. Het is ook een leuke en boeiende studie. Dit jaar volgen 65 studenten de specialisatie. Aan het einde van hun studie presenteren zij hun kennis en vaardigheden op een seminar. Daar worden ze vaak gespot door hun toekomstige werkgever. 6 Johan Rodenhuis Veel te ontwikkelen in overheidsinkoop Johan Rodenhuis (28), inkoper bij het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) Anderhalf jaar geleden ben ik afgestudeerd en sinds mei vorig jaar werk ik bij het CJIB als inkoper. ICT zit in mijn inkooppakket; ik verzorg onder andere het contractbeheer en bied ondersteuning bij aanbestedingen. De publieke sector is een interessante, want complexe sector, waar je te maken hebt met grote inkoopvolumes en specifieke wet- en regelgeving. Je kunt er goed doorgroeien als young professional. Ik heb zowel in de private als publieke sector gewerkt. In een commerciële omgeving heb je meer vrijheid van handelen. Bij de overheid liggen de procedures vaster, ben je gebonden aan de Europese aanbestedingsrichtlijnen en moet je je te allen tijde kunnen verantwoorden. Dus je moet van tevoren heel precies en zorgvuldig het inkoopproces voorbereiden. Daar ligt voor mij ook de uitdaging. De specialisatie Inkoop sluit goed aan bij de praktijk. Nu leer ik weer andere dingen, bijvoorbeeld hoe te functioneren als projectleider. In de toekomst zie ik genoeg perspectief in dit vak, mogelijk voor een avontuur in het buitenland. Ik wil graag puur op tactisch of strategisch niveau werken en volg daarom aanvullende NEVI-opleidingen.

7 Praktijk soms ingewikkelder dan je denkt Yi An Yung (24), inkoper Facilitair Bedrijf bij de Hanzehogeschool Groningen Direct na mijn afstuderen in augustus 2008 ben ik aan de slag gegaan. Het bevalt me erg goed; ik kan hier nog veel leren. Mijn werk bestaat voor het grootste gedeelte uit aanbestedingen doen. Verder doe ik inkoopgerelateerde projecten, zoals het verzorgen van contractmanagement. Ervaring in de private sector heb ik niet, dus dat kan ik moeilijk vergelijken. Misschien is het werk daar meer gespitst op onderhandelingsvaardigheden. Ik heb tijdens mijn studie stage gelopen bij de gemeente Groningen. Dat beviel goed; de gang van zaken rondom aanbestedingen spreekt me bijvoorbeeld aan. Het was een bewuste keuze, waar de opleiding een stimulerende rol in speelde. Natuurlijk leer je op school vooral de theorie en merk je in de praktijk pas dat de zaken soms iets ingewikkelder zijn dan je denkt. Zo merk ik dat het best lastig is om een gedetailleerde toelichting te geven als een leverancier bij een aanbesteding volgens objectieve criteria is afgewezen. Ik heb wel ambities in het inkoopvak, dat steeds interessanter wordt en meer aanzien krijgt. Ik hoop binnen enkele jaren door te groeien naar een senior inkoopfunctie. Yi An Yung Politieke belangen maken inkoop uitdagend Marlies Koopman (23), inkoopadviseur gemeente Groningen Marlies Koopman Na mijn afstuderen in augustus 2008 ben ik direct begonnen bij de Dienst Informatie en Administratie op de afdeling Commerciële Zaken. Ik werk in een team en verzorg mede de inkoop op facilitair gebied voor het gehele concern. Het is leuk en afwisselend werk en ik ervaar veel vrijheid om mijn eigen aanpak te kiezen. Tijdens mijn studie heb ik stage gelopen in de private sector. Europese- en gemeentelijke aanbestedingsregels zijn belangrijke factoren om rekening mee te houden. En ook politieke belangen spelen mee. Niet alleen de laagste prijs is van doorslaggevend belang, maar ook duurzaamheid of de inzet van werklozen. Gezamenlijk met andere publieke organisaties aanbesteden kan weliswaar voordeel opleveren, maar werkt soms vertragend omdat de besluitvorming langer duurt. Dat is wel eens lastig maar aan de andere kant ook weer een uitdaging. Mijn opleiding was vooral gericht op de private sector, maar ik ervaar dat niet als een gemis. Je leert wel een bestek opstellen, maar alle aspecten van een aanbesteding leer je pas echt in de praktijk. Ik koos destijds niet zo bewust voor de opleiding Facility Management, maar ben uiteindelijk wel blij dat ik de minor Inkoopmanagement heb gevolgd en zeker nu ik eenmaal op deze weg zit, wil ik mij verder specialiseren. 7

8 PIANOo-Vakgroepen geven inhoud aan het inkoopvak Een prachtig vak, maar wat houdt het in? Wat is de essentie van inkopen bij de overheid? Welke kwaliteitseisen kunnen daaraan gesteld worden? Bij wie kunnen overheidsinkopers terecht die vragen hebben over hun vak? Daar houden de vakgroepen van PIANOo zich mee bezig. Inkopen in de publieke sector bestaat uit veel meer aspecten dan het aanbestedingsrecht. Welke aspecten dat zijn en hoe die zich tot elkaar verhouden willen we met de vakgroepen duidelijk maken. De PIANOo-vakgroep aanbestedingsrecht heeft zijn bestaansrecht na een jaar ruimschoots bewezen. De PIANOo-vakgroep inkoopmanagement in de publieke sector is nog vers, en daarvan verwacht ik hetzelfde, aldus PIANOo-directeur Wouter Stolwijk. Visies op het aanbestedingsrecht in de praktijk Wij bieden inkopers onderbouwde en praktisch toepasbare visies op essentiële aspecten van het aanbestedingsrecht, zegt Gert-Wim van de Meent, advocaat bij Loyens en Loeff en bijzonder hoogleraar aanbestedingsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is sinds september 2007 voorzitter van de PIANOo-vakgroep Aanbestedingsrecht, die tot nu toe vijf van dergelijke visies publiceerde. Je kunt van inkopers niet verwachten dat ze continu alle jurisprudentie volgen, laat staan die op waarde kunnen schatten. Toch is daarvan veel te leren. De wet biedt regels op hoofdlijnen. Wat die voor de praktijk betekenen, vind je in de rechtelijke uitspraken. En onze visies vatten die overzichtelijk samen. De PIANOo-vakgroep bestaat uit mensen uit de praktijk, en vertegenwoordigt het hele spectrum van aanbestedende diensten. Gemeenten, provincies, rijk, waterschappen, maar ook zogenaamde speciale sectorbedrijven. De deelnemers zitten op persoonlijke titel in de vakgroep. Zij leveren de onderwerpen aan waarover de vakgroep zich buigt. Dat zijn dus per definitie zaken die aansluiten bij de praktijk van inkopers. De term visie benadrukt dat het geen droge opsommingen zijn van uitspraken, maar dat ze de essentie van die uitspraken toespitsen op aanbestedingskwesties waarmee inkopers vrijwel dagelijks te maken hebben. Tegelijk zijn het juridisch stevig onderbouwde verhalen. Met verwijzingen naar jurisprudentie en literatuur. Wetenschappelijk verantwoord dus, en tegelijk toegankelijk geschreven. Gert-Wim van de Meent Tot nu toe publiceerde de PIANOo-vakgroep Aanbestedingsrecht vijf visies: over termijnen, de toepassing van model K, het inzetten van werklozen en mensen met een beperking bij overheidsopdrachten, de openbaarheid van prijzen, en inbesteding. Ze zijn te vinden op de website van PIANOo. Verschillende andere visies zijn in voorbereiding. Inkoopmanagement op de snijtafel De PIANOo-vakgroep Inkoopmanagement heeft net zijn eerste bijeenkomsten achter de rug. Voorzitter Jan Telgen - hoogleraar Inkoopmanagement aan de Universiteit Twente - vertelt enthousiast over zijn hooggespannen verwachtingen. Het is toch heel bijzonder dat alle inkoopspecialisten die we hebben benaderd, direct hebben toegezegd mee te werken. Nog sterker: bij de twee bijeenkomsten die we tot nu toe hebben gehad, was iedereen aanwezig. Dat tekent hun betrokkenheid. We hebben er allemaal veel zin in! Net als bij de vakgroep Aanbestedingsrecht zijn alle typen aanbestedende diensten in de vakgroep Inkoopmanagement vertegenwoordigd. Hun eerste onderwerp is innovatie. We gaan ons niet bezighouden met wat wel en niet mag. Onze vraag is hoe je dingen doet. Bijvoorbeeld hoe je met unsollicited proposals kunt omgaan, voorstellen die zonder uitvraag op een aanbestedende dienst afkomen. Of neem innovatiegericht aanbesteden: je weet dan niet wat je krijgt en toch moet je voorstellen kunnen beoordelen. Hoe doe je dat? Op deze onderwerpen gaan we echt de diepte in, met een mooie mengeling van kennis uit de praktijk en wetenschappelijke inzichten. Het resultaat gaan we in toegankelijke papers samenvatten. De eerste kan er in september liggen. We mikken op twee per jaar. 8

9 Jan Telgen Om meer zicht te krijgen op de onderwerpen, is een literatuurscan uitgevoerd. Daaruit bleek over het onderwerp unsollicited proposals weinig praktijkkennis te vinden te zijn. Dat geldt ook voor launching customer : de overheid die innovatie uitlokt met zijn aanbestedingsgedrag. Voor dat onderwerp werkt de vakgroep samen met een specialist van PIANOo, Marieke van Putten. De deelnemers vinden het prachtig dat ze zelf de onderwerpen kunnen aandragen. Ze komen met nieuwe ideeën, stimuleren en inspireren elkaar. Ze vertonen een enorme gedrevenheid. Jan Telgen juicht het initiatief van PIANOo voor de vakgroep van harte toe. In Italië en in Engeland zijn er aparte researchgroepen die werken aan kennis over overheidsinkoop. Dat illustreert de behoefte die er overal is om dit vak verder te ontwikkelen. Het gaat echt om een leemte in onze kennis. Tien jaar geleden werd er nog gelachen als je sprak over public procurement. Maar het is iedereen inmiddels duidelijk dat er veel te winnen valt met professioneler inkopen bij de overheid. Wederzijdse bevruchting Terug naar Wouter Stolwijk. Hoe ziet hij de verhouding tussen de twee vakgroepen? Inkopers bij de overheid hebben te maken met zowel de eisen van rechtmatigheid als van doelmatigheid. In mijn ogen heeft in het verleden de nadruk teveel gelegen op de rechtmatigheid. En dat is het halve verhaal. Overheidsinkopen is commercieel handelen op een markt vanuit een publiekrechtelijke context. Daarom hang ik nu wat meer over naar de doelmatigheidskant. Gert-Wim van de Meent kan zich in die omschrijving goed vinden. Het is de kunst om beide aspecten goed met elkaar te verbinden. Als de nadruk op rechtmatigheid overheerst, is er te weinig ruimte voor vernieuwing. Maar als doelmatigheid de enige maatstaf zou zijn, loop je het risico van onrechtmatig handelen. De vakgroepen moeten daarom ook met elkaar in gesprek over die verhouding. Jan Telgen ziet eveneens de meerwaarde van samenwerking. Ik denk daarbij aan het uitwisselen van mensen. Of een uitnodiging aan de vakgroep Aanbestedingsrecht een paragraaf toe te voegen aan een van onze papers. Maar ik zie het er ook van komen dat we een gezamenlijk product opleveren. Voor Wouter Stolwijk is het van strategisch belang voor de overheid dat de vakgroepen erin slagen de vereisten voor de inhoud van het vak met elkaar te definiëren. De echte uitdaging voor overheidsinkopers ligt in het strategisch bijdragen aan de doelen van de overheid. Vakgroep Aanbestedingsrecht Gert Wim van de Meent (voorzitter) Huib van Romburgh Michiel Mulder Robert Jaspers Focks John Konijn Jeroen Regtuijt Bas Ten Haaf Remco Ververs Anette Tielbeke Marina Schooten Ann Marie Kühler Leo Baaijen Jos Schreijen Jacobien Muntz-Beekhuis PIANOo Natasja Guijt (secretariaat) PIANOo Bijzonder hoogleraar Aanbestedingsrecht/UVA, Advocaat/Loyens & Loeff Ministerie van LNV RWE-Energy Nederland Provincie Noord-Holland Provincie Zuid-Holland Gemeente Enschede Waternet Dienst Vastgoed Defensie Hoofd Inkoop en Logistiek, UVA Rijksgebouwendienst Europa decentraal PIANOo, TenderNed PIANOo Vakgroep Inkoopmanagement Jan Telgen (voorzitter) Significant Eva Hoffmann Significant Ruart Jagt Stichting ICTU Marcel Stuijts Bureau Inkoop Zuid-Oost Brabant Fredo Schotanus Significant Brigitte Faber-de Lange Hogeschool Arnhem Nijmegen Henk Jan van Mossel Ymere Gàry Habets Gemeente Utrecht Marie-Jose van Overveld Waterschap Brabantse Delta Nicole Poldervaart Wageningen Universiteit Pauline Bos Hoogheemraadschap Delfland Marleen Hermans Ministerie van VROM Annemiek Jacobs Gemeente Enschede Ditmar Waterman Directeur Inkoopsamenwerking RIJK Jos Schreijen PIANOo Natasja Guijt (secretariaat) PIANOo 9

10 Van bergboezem naar dynamisch inkoopsysteem Waterschap Brabantse Delta zet kritiek om in professionele inkoopfunctie Wat kan een waterschap doen om ingesleten slordigheden bij aanbestedingen te voorkomen? Brabantse Delta in Breda gebruikte negatieve publiciteit om in versneld tempo een professionele inkooporganisatie uit de grond te stampen. Binnen anderhalf jaar van niets naar vijf inkopers. En een resultaat om met afgunst naar te kijken. Begin 2008 kreeg Brabantse Delta veel negatieve publiciteit over de aanbesteding van de vierde bergboezem bij Breda. Die aandacht zorgde voor een stevige bestuurlijke rugwind voor de bestaande plannen voor professionalisering. Hein van Stokkom, als secretaris - directeur de hoogste ambtenaar van de Brabantse Delta, kijkt terug. We waren als management al langer overtuigd dat professionele ondersteuning van inkoopprocessen de enige manier is om te zorgen dat je niet nat gaat. Toch bleek het invoeren daarvan alles behalve een peulenschil. Iedereen was hard bezig met het realiseren van onze ambitieuze doelen. Men was ervan overtuigd het goed te doen. En als dan blijkt dat goed niet goed genoeg is, is dat een hele schok. Aan het opvangen van die schok besteedde Hein van Stokkom veel tijd. Bestuurders hebben nog wel eens de neiging zware woorden te gebruiken. Maar je schiet er niet veel mee op om medewerkers de mantel uit te vegen. Er was geen sprake van onwil, maar van onkunde en onwetendheid. Projectleiders en budgethouders deden hun stinkende best om dingen voor elkaar te krijgen. Hun integriteit stond geenszins ter discussie. We hebben daarom een groot aantal acties uitgezet om te zorgen dat de rechtmatigheid bij inkopen en aanbestedingen niet in het geding komt. Een zelfstandige afdeling inkoop was daar één van. 10 Sneltreinvaart Het besluit om een aparte afdeling in het leven te roepen, werd medio 2007 genomen. Op dat moment was inkoop nog vooral operationeel en op facilitaire goederen gericht. Fieke Schoonis, als bedrijfseconoom sinds een jaar betrokken bij het doorlichten van de bedrijfsprocessen, kreeg de opdracht de afdeling op poten te zetten. Bij de officiële start op 1 januari 2008 kende de afdeling al drie medewerkers. Geen van drieën had op dat moment veel ervaring met de wereld van de waterschappen. Fieke Schoonis

11 Omdat de verantwoordelijkheden voor de inkoopprocedures al op hoofdlijnen waren vastgelegd bij het besluit tot het instellen van de afdeling, konden Fieke en haar medewerkers snel aan de slag met het opstellen van het inkoopbeleid. Binnen drie maanden lag er een boekje met richtlijnen voor de inkoopprocedures. Dat was een stevige basis voor ons verdere werk. We hebben het boekje aan de hele organisatie uitgedeeld en met ondersteuning van Hein onder de aandacht gebracht van iedereen die met inkopen en aanbesteden van doen heeft, zegt Fieke Schoonis. In sneltreinvaart volgden nog vele andere tools waarmee de projectleiders en budgethouders hun voordeel kunnen doen. Van inkooprichtlijnen tot rekenmodellen, standaardbrieven, model-offerteaanvragen. Een van de tools waar Fieke in het bijzonder trots op is, is een set van beoordelingsystematieken. Dat bleek een gouden greep. Ze zijn in principe bij iedere aanbesteding te gebruiken. Ze leveren aanwijzingen over de gunningsprocedure. Maar je kunt er ook vooraf mee doorrekenen wat de aanbesteding zal opleveren. Minstens zo belangrijk is de begeleiding, ondersteuning en advisering die de waterschappers krijgen bij hun aanbestedingen. Inkoop is bij iedere aanbesteding boven de drempel verplicht betrokken. Bij sommige aanbestedingen heeft de afdeling zelfs het initiatief. Dat is het geval bij aanbestedingen met een hoog risico en wanneer er duidelijk kansen liggen bij samenwerking tussen afdelingen. In welke gevallen dat is, blijkt uit het inkoopjaarplan, waarvoor alle afdelingen verplicht zijn hun voorgenomen aanbestedingen te melden. Harten veroveren Natuurlijk verloopt de introductie van zo n nieuwe werkwijze niet zonder slag of stoot. Maar als er tastbare resultaten komen, ebt de weerstand snel weg. Zo bemerkte Fieke Schoonis aanvankelijk een redelijke mate van scepsis bij de budgethouders. Die zagen alleen maar meer werk op zich afkomen. Achteraf zijn ze meestal wel overtuigd van het nut van onze bemoeienissen. Ze zien lagere prijzen of betere leveringsvoorwaarden. Dan zien ze ook dat professionele inkoop hen helpt hun eigen werkprocessen beter te plannen en te organiseren. Het maakt nogal uit of je vooraf goed bedenkt wat je wilt krijgen, of dat je afwacht wat er uit de bus komt rollen. Een van de onderwerpen waarmee de afdeling wist te scoren was de inhuur van tijdelijke medewerkers. Voor zowel technisch als ICT-personeel bestaat er nu een eigen database met zo n 25 aanbieders. Ook ZZP ers komen daarvoor in aanmerking; de eisen voor opname in de database zijn bewust laag gehouden. Door te werken met standaarduitvragen en -beoordelingen, kan men nu binnen twee weken op reglementaire wijze iemand aantrekken. Fieke: Het is een beetje te vergelijken met een dynamisch aankoopsysteem. Opdrachtgevers krijgen op deze manier meer offertes binnen, die bovendien goed met elkaar zijn te vergelijken. Duidelijk is verder dat aanbieders nog beter hun best doen en eerder marktconforme tarieven hanteren. De afdeling werkt hard aan de uitbreiding van zijn professionele ondersteuning. Fieke Schoonis beschikt momenteel niet over een ervaren rot die ook goed thuis is in de waterschapswereld. Maar daar wordt een mouw aangepast. Door te investeren in kennis bij bestaande medewerkers kunnen we meer betekenen voor de afdeling realisatie, de mensen die met aanbestedingen in de GWW-sector te maken hebben. Die zijn gewend om zelfstandig te opereren op dit gebied. We willen hiervoor de nodige specialistische kennis verwerven. Dat geldt ook voor ICT-inkopen. Overtuigende resultaten Niet veel waterschappen beschikken op dit moment over een eigen inkoopafdeling die binnen zo korte tijd zoveel wist te bereiken. De belangstelling bij andere waterschappen voor de resultaten bij Brabantse Delta is dan ook groot. Onderwerpen die momenteel in de belangstelling staan, als innovatief en duurzaam aanbesteden vragen om een ervaren en goed ingespeelde inkooporganisatie. Brabantse Delta is er in ieder geval klaar voor. De les die Fieke Schoonis leerde, is duidelijk. Als je als waterschap iets blijvends wil veranderen in de manier van aanbesteden, moet je mensen overtuigen dat het ze er iets aan hebben voor hun eigen werkprocessen, dus om een beter product te maken. Met het bestuur vind ik het natuurlijk fantastisch dat we goedkoper uit zijn door slim in te kopen. Maar ik heb gemerkt dat voor budgethouders meer grip krijgen op hun eigen werk belangrijker is. Professioneel aanbesteden jaagt zo professioneel werken aan. Het is leuk om dat te zien gebeuren! Hein van Stokkum 11

12 Ed van der Sommen Je moet als inkoper geen tunnelvisie hebben De Nederlandse politiekorpsen bundelen sinds kort hun kennis en expertise op inkoopgebied in de Divisie Inkoop en Supply, onderdeel van de vtspn. Als het aan Ed van der Sommen ligt, groeit het uit tot hèt landelijk expertisecentrum op inkoopgebied voor alle korpsen. Waarom is deze divisie opgericht? De korpsbeheerders, de hoofdcommissarissen en de voorziening tot samenwerking Politie Nederland (vtspn) hebben elkaar gevonden in het gezamenlijke streven om de kennis en krachten op inkoopgebied te bundelen. Het doel is financiële voordelen te behalen, niet alleen door gezamenlijk scherp in te kopen, maar ook door contracten beter uit te nutten en processen te standaardiseren. Daardoor word je als marktpartij interessanter. Waar kijkt u met tevredenheid op terug? Wij hebben in korte tijd een degelijke organisatie opgezet. In anderhalf jaar tijd hebben we veel werk verzet, met name het proces van behoeftestelling en aanbesteding gestandaardiseerd. Wij willen doorgroeien naar een expertisecentrum dat het vertrouwen van het totale veld heeft. Wat was moeilijk? Het was bij de start niet eenvoudig om de juiste mensen te vinden. Advertenties in het korpsblad Blauw leverden niet veel op. Uiteindelijk is het gelukt via het bureau werving en selectie en ons eigen netwerk. Nu de organisatie er eenmaal staat en de ontwikkeling van de landelijke inkoop groeit, neemt ook de animo toe om bij ons te komen solliciteren. Wat is jullie aanpak? Ons inkooppalet is heel gevarieerd, dat gaat van schoenen tot wapens. De behoeftestelling moet van de gebruiker komen. En politiemensen zijn heel kritisch! Wij verzorgen gezamenlijke aanbestedingen, voornamelijk op ICT-gebied, bewapening en uitrusting. Daarnaast adviseren we de korpsen bij hun eigen inkooptrajecten; wij geven aan hoe je de vraag het beste in de markt kunt zetten, of toetsen de processen die ze erbij doorlopen. Wij hebben kennis van de markt, van producten, wetten en regels bij elkaar. Een brede blik dus, want je moet als inkoper geen tunnelvisie hebben! Ons doel is uit te groeien tot hèt landelijk expertisecentrum op inkoopgebied voor alle korpsen. Welk type inkoper bent u privé? Ik ben niet echt een inkoper, maar iemand die houd van organisatieveranderingen. Ik vind het leuk om een toko op te bouwen. Wat inkopen betreft ben ik net als zoveel andere Nederlanders: eerst uitgebreid op Google zoeken om te bepalen wat ik precies wil en dan uitvinden wie het voordelig levert. Paspoort Naam: Ed van der Sommen Functie: Manager Divisie Inkoop & Supply bij de vtspn Vorige functie: Directeur Nederlands Politie Instituut (NPI) Beïnvloedbaar inkoopbudget: moeilijk aan te geven; landelijke diensten besteden jaarlijks voor 1 miljard euro aan. Aantal inkoopmedewerkers: 15 van de 150 medewerkers van onze Divisie; dat is inclusief de afdeling Schade en verzekeringen. Trots op: al het werk dat onze divisie in een jaar tijd heeft verzet Inspirerend op vakgebied: mijn eigen mensen Recente privéaankoop: nieuwe tv EXPERTISECENTRUM AANBESTEDEN

PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID

PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden heeft als taak het inkopen en aanbesteden bij alle overheden te professionaliseren. Met oog voor rechtmatigheid

Nadere informatie

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 Workshop Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 1 Inleiding Kan een dynamisch aankoopsysteem zorgen voor de juiste verbinding met uw ICT vraag? Verwachtingen? Uw relatie met ICT inkoop / DAS Dynamisch

Nadere informatie

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG

EXPERTS MEET THE. Seminars voor financials in de zorg WWW.BAKERTILLYBERK.NL/FINANCE4CARE DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG MEET THE EXPERTS KENNISMAKING MET LEAN IN DE ZORG: ANDERS DENKEN VOOR EFFICIËNTERE ZORG DOOR DR. VINCENT WIEGEL OP 16 OKTOBER 2014 VERBINDENDE CONTROL DOOR MR. DR. HARRIE AARDEMA OP 6 NOVEMBER 2014 INKOOP

Nadere informatie

Aanbestedingen winnen en klanten behouden

Aanbestedingen winnen en klanten behouden Aanbestedingen winnen en klanten behouden Duurzaamheid als onderscheidend vermogen Scherpenzeel, 12 december 2014 Alexander Reuvers Agenda Opening & introductie Aanbesteden (30 minuten) Eerste workshop

Nadere informatie

Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Take Padding

Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Take Padding Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Conferentie duurzame aankopen Brussel Programmatorische federale overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling Take Padding 1 december 2011

Nadere informatie

Innovatie. tijdens de looptijd van het contract. Innovatiegericht Inkopen publicatie 3

Innovatie. tijdens de looptijd van het contract. Innovatiegericht Inkopen publicatie 3 Innovatie tijdens de looptijd van het contract Innovatiegericht Inkopen publicatie 3 Innovatiegericht Inkopen De Nederlandse overheid besteedt jaarlijks ruim 57 miljard euro aan producten, diensten en

Nadere informatie

Inkoop en contractmanagement

Inkoop en contractmanagement Syllabus Inkoop en contractmanagement Een inspirerende bundeling van theorie en praktijk, tips en ervaringen, kansen en bedreigingen. Inclusief best practices bij onder meer Universiteit Twente, ING, provincie

Nadere informatie

Jong Talent Programma s

Jong Talent Programma s Kennis van de Overheid Jong Talent Programma s Investeer in de toekomst van uw organisatie Jong talent heeft de toekomst Ze zijn er gelukkig volop: jonge mensen die kiezen voor een carrière bij de overheid.

Nadere informatie

Innovatiegericht inkopen

Innovatiegericht inkopen Innovatiegericht inkopen & Maatschappelijke (transitie) vraagstukken Baldwin Henderson 3 oktober 2018 Selectie onder de drempel 1 PROGRAMMA Innovatiegericht inkopen & MVI Waarom, wat & Hoe (een beetje

Nadere informatie

Ambitie brengt je naar een hoger niveau

Ambitie brengt je naar een hoger niveau Ambitie: Excellent Lokaal Overheidsmanagement Ambitie brengt je naar een hoger niveau Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Duizenden aanbieders van opleidingen zijn er in overheidsland. En

Nadere informatie

Inkoop- en aanbestedingsbeleid Waterschap Vallei & Eem 2012

Inkoop- en aanbestedingsbeleid Waterschap Vallei & Eem 2012 Inkoop- en aanbestedingsbeleid Waterschap Vallei & Eem 2012 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. DOEL VAN HET INKOOP- EN AANBESTEDINGSBELEID... 3 3. KADERS VAN INKOPEN EN AANBESTEDEN... 4 4. BEPALING AANBESTEDINGSPROCEDURE...

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Inkoopmanagement & Procurement De cursus Inkoopmanagement & Procurement duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Inkoop- en aanbestedingsbeleid. Versie 2016

Inkoop- en aanbestedingsbeleid. Versie 2016 Inkoop- en aanbestedingsbeleid Versie 2016 Inhoudsopgave 1. INLEIDING 3 2. DOEL VAN HET INKOOP- EN AANBESTEDINGSBELEID 3 3. ETHISCHE UITGANGSPUNTEN & DUURZAAMHEID 3 4. KADERS VAN INKOPEN EN AANBESTEDEN

Nadere informatie

Masterclass Communicatie & acquisitie voor, tijdens en na een aanbesteding

Masterclass Communicatie & acquisitie voor, tijdens en na een aanbesteding Masterclass Communicatie & acquisitie voor, tijdens en na een aanbesteding Berenschot Johan Stuiver Martijn Röfekamp Hanzehogeschool Groningen Geke Werkman-Bouwkamp Marius van der Woude Gert Walhof Groningen,

Nadere informatie

Gemeentelijke regisseurs. Regisseren en de kunst van de verleiding

Gemeentelijke regisseurs. Regisseren en de kunst van de verleiding Gemeentelijke regisseurs Regisseren en de kunst van de verleiding Van traditioneel management naar modern regisseren De gemeente heeft de regie dat gebeurt niet zomaar, en ook niet van de ene op de andere

Nadere informatie

Inkoopbeleid VRU. Versie 1.2 Vastgesteld d.d door het DB

Inkoopbeleid VRU. Versie 1.2 Vastgesteld d.d door het DB Inkoopbeleid VRU Versie 1.2 Vastgesteld d.d. 11-12-2017 door het DB Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Het Inkoopbeleid 2 2.1 Vier pijlers 2 2.2 De VRU is een integere opdrachtgever 2 2.3 De VRU koopt doelmatig

Nadere informatie

Drempels. droom. werkelijkheid

Drempels. droom. werkelijkheid Drempels tussen droom en werkelijkheid Een dynamisch groen kennissysteem, midden in de praktijk In de groene sector spelen vraagstukken waar direct en gerichte antwoorden voor nodig zijn. Goede oplossingen

Nadere informatie

Congres. KOSTENBESPARING door SAMENWERKING in de BOUW en INFRA. Dinsdag 5 juni CineMec Ede, Laan der Verenigde Naties 150, 6716 JE Ede

Congres. KOSTENBESPARING door SAMENWERKING in de BOUW en INFRA. Dinsdag 5 juni CineMec Ede, Laan der Verenigde Naties 150, 6716 JE Ede Congres KOSTENBESPARING door SAMENWERKING in de BOUW en INFRA CineMec Ede, Laan der Verenigde Naties 150, 6716 JE Ede Bouw- en infraprojecten worden geplaagd door kostenoverschrijdingen. Hoe kan een project

Nadere informatie

Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren

Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren Door: Martine van Dijk A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman Net zoals bij alle gemeenten, raken de decentralisaties

Nadere informatie

Als u zaken doet met de overheid...

Als u zaken doet met de overheid... Als u zaken doet met de overheid... Het duurzame inkoopbeleid van de overheid Duurzaamheid staat hoog op de agenda van de overheid. Om de markt voor duurzame producten te stimuleren, geeft zij zelf het

Nadere informatie

GEDRAGSCODE PUBLIEK OPDRACHTGEVER- SCHAP

GEDRAGSCODE PUBLIEK OPDRACHTGEVER- SCHAP GEDRAGSCODE PUBLIEK OPDRACHTGEVER- SCHAP Het Opdrachtgeversforum in de bouw is een netwerkorganisatie van (semi-)publieke opdrachtgevers in de bouw en infrastructuur. Deelnemers zijn: de Alliantie, Dienst

Nadere informatie

Dames en heren, 1 DVHN, 9 september 2015.

Dames en heren, 1 DVHN, 9 september 2015. Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, opening bijeenkomst Klantengroep Samenwerking Noord (Holland Web Week), Groningen, 16 september 2015 Dames en heren, Goed nieuws is geen nieuws, zeggen

Nadere informatie

Het Nieuwe Aanbesteden

Het Nieuwe Aanbesteden Het Nieuwe Aanbesteden Gemeente Utrecht professionaliseert inkoop Gàry Habets; Hoofd Bureau Aanbestedingen 1 Inhoud Context aanbestedingsregels Utrechts aanbestedingsbeleid 1999 Wijzigingen Utrechts aanbestedingsbeleid

Nadere informatie

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Informatienota Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Nummer 2018/176459 Portefeuillehouder Botter, J. Programma/beleidsveld 6.2 Gemeentelijk bestuur Afdeling

Nadere informatie

Sollicitatietraining: op weg naar stage & werk

Sollicitatietraining: op weg naar stage & werk Sollicitatietraining: op weg naar stage & werk De jongeren die zich aanmelden bij Maljuna Frato hebben een grote afstand tot de arbeidsmarkt en hebben weinig of geen zicht op hun mogelijkheden, kwaliteiten

Nadere informatie

Back to the Future Business Alignement in Publieke Inkoop? Aan de hand van de inkooporganisatie van de Gemeente Amsterdam toen, nu en straks

Back to the Future Business Alignement in Publieke Inkoop? Aan de hand van de inkooporganisatie van de Gemeente Amsterdam toen, nu en straks Back to the Future Business Alignement in Publieke Inkoop? Aan de hand van de inkooporganisatie van de Gemeente Amsterdam toen, nu en straks 23 januari 2015 2 Inhoud 1. Trends: Toen Nu Straks 2. Hoe kun

Nadere informatie

De publieke inkoper in tijden van crisis

De publieke inkoper in tijden van crisis De publieke inkoper in tijden van crisis Jan Telgen Universiteit Twente Agenda Wat betekent een crisis voor de publieke sector? De standaard reactie: bezuinigen Stimuleren economie met inkoop! Hoe dan?

Nadere informatie

EXPERTS MET KARAKTER

EXPERTS MET KARAKTER EXPERTS MET KARAKTER KANSEN BENUTTEN? EERST ZIEN, DAN SCHAKELEN Tempo-Team is specialist in flexibele arbeid. Door onze koppeling van commercieel denken en een sterke betrokkenheid, zijn we al 35 jaar

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

Inkoopbeleid Gemeente Heusden

Inkoopbeleid Gemeente Heusden SIGNIFICANT Inkoopbeleid Gemeente Heusden Meer ruimte, meer verantwoordelijkheid Barneveld, 17 juli 2009 Auteurs: Tom Hoeben Elliott Thijssen Gemeente Heusden Significant B.V. Thorbeckelaan 91, 3771 ED

Nadere informatie

Persoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1

Persoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1 Talenten Aanzien en Erkenning 3 Besluitvaardigheid 8 Confrontatie en Agitatie 4 Doelgerichtheid 4 Talenten Hulpvaardigheid 5 Ontzag 3 Orde en Netheid 4 Pragmatisme 6 Stressbestendigheid 7 Verantwoording

Nadere informatie

Deze leergang is een vliegwiel voor beweging

Deze leergang is een vliegwiel voor beweging PROGRAMMA URBAN PROFESSIONAL Deze leergang is een vliegwiel voor beweging Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman De afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht ontwikkelde

Nadere informatie

Jan de Laat OVERSTAG

Jan de Laat OVERSTAG Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten

Nadere informatie

LMD brandweer. Kansen voor ontwikkeling en doorgroei

LMD brandweer. Kansen voor ontwikkeling en doorgroei LMD brandweer Kansen voor ontwikkeling en doorgroei LMD brandweer kansen voor ontwikkeling en doorgroei Als leidinggevende bij de brandweer heb je een bijzondere en veelzijdige baan. Je werkt in een snel

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap. Het Opdrachtgeversforum in de bouw

Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap. Het Opdrachtgeversforum in de bouw Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap Het Opdrachtgeversforum in de bouw Het Opdrachtgeversforum in de bouw is een netwerkorganisatie van (semi-)publieke opdrachtgevers in de bouw en infrastructuur. Deelnemers

Nadere informatie

Masterclass Succes in gebiedsontwikkeling

Masterclass Succes in gebiedsontwikkeling Masterclass Succes in gebiedsontwikkeling Werkt u mee aan gebiedsontwikkelingsprojecten en kunt u deskundige feedback gebruiken? Wilt u een succesvol gebiedsplan realiseren? Dan is de Masterclass Succes

Nadere informatie

Project-, Programma- en AdviesCentrum. Resultaten die eruit springen PPAC

Project-, Programma- en AdviesCentrum. Resultaten die eruit springen PPAC Project-, Programma- en AdviesCentrum Resultaten die eruit springen PPAC Binnen Veiligheid en Justitie groeit het belang van projectmatig en programmatisch werken. Ook neemt de behoefte toe om medewerkers

Nadere informatie

Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0

Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0 Betere onderwijsondersteuning met Student Informatie Systemen SIS 2010: VAN INSCHRIJFSYSTEEM NAAR ONDERWIJS 2.0 MINISYMPOSIA Ter introductie / 2 Op 22 maart 2010 organiseerde M&I/Partners een minisymposium

Nadere informatie

MEDIACONTACT SITUATIE

MEDIACONTACT SITUATIE MEDIACONTACT Wilco Bontenbal SITUATIE U, als manager, krijgt ongetwijfeld wel eens te maken met de. Daarom is het belangrijk om inzicht te krijgen in uw natuurlijke stijl van optreden in de en uw voorkeur

Nadere informatie

Iedereen sterk. Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers

Iedereen sterk. Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers Iedereen sterk Zo stimuleer je innovatief gedrag en eigenaarschap van medewerkers JANUARI 2016 Veranderen moet veranderen Verandering is in veel gevallen een top-down proces. Bestuur en management signaleren

Nadere informatie

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW Opbouw van ons actieplan Speerpunten: Acties: Samenwerking voortzetten en uitbouwen Iedereen bewust maken Verder vooruit kijken Wat blijven

Nadere informatie

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Foto: Willem Mes In dit plan kun je stap voor stap lezen hoe je via een Zon-Privé actie eenvoudig zonne - panelen kunt aanbieden aan je medewerkers.

Nadere informatie

Benoeming aanbestedingsambassadeur en rapportage Nalevingsmeting Europees Aanbesteden 2008

Benoeming aanbestedingsambassadeur en rapportage Nalevingsmeting Europees Aanbesteden 2008 > Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal voor Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den

Nadere informatie

PIANOo Congres 26 mei 2011 Mr. Pauline Bos tel. 070-3819724 E-mail bos@pro10.nl. Pro 10

PIANOo Congres 26 mei 2011 Mr. Pauline Bos tel. 070-3819724 E-mail bos@pro10.nl. Pro 10 Focus op contractbeheer PIANOo Congres 26 mei 2011 Mr. Pauline Bos tel. 070-3819724 E-mail bos@pro10.nl Pro 10 Partners in Procurement & Tendering Carolina van Nassaustraat 27 2595 TK Den Haag Nederland

Nadere informatie

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een

Nadere informatie

Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015

Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015 Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal 2015 Juryrapport Ambassadeur Heldere Taal - april 2015 Ambassadeur Heldere Taal 2015 Inleiding Veel ambtenaren zetten zich in om de communicatie van en binnen de overheid

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

Inkoop Kalender Platform Shared Services bij de Overheid Wim Lousberg directeur SSC-ZL Cindy Rondas hoofd Inkoop SSC-ZL 4 oktober 2017

Inkoop Kalender Platform Shared Services bij de Overheid Wim Lousberg directeur SSC-ZL Cindy Rondas hoofd Inkoop SSC-ZL 4 oktober 2017 Inkoop Kalender 2018 Platform Shared Services bij de Overheid Wim Lousberg directeur SSC-ZL Cindy Rondas hoofd Inkoop SSC-ZL 4 oktober 2017 Het Shared Service Center Zuid-Limburg ontstaan Ontstaan Heerlen,

Nadere informatie

Presenteren & Promoveren 2014

Presenteren & Promoveren 2014 Presenteren & Promoveren 2014 Een training voor promovendi De dissertatie is af. Het was een klus, maar de manuscriptcommissie heeft haar goedkeuring gegeven. De datum voor de promotie is al weken bekend.

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-049 Houten, 16 november 2009 Onderwerp: Actualisering Inkoop- en aanbestedingsbeleid Beslispunten: Onderstaande kaderstellende aspecten rondom het aangepaste

Nadere informatie

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Foto: Willem Mes In dit plan kun je stap voor stap lezen hoe je via een Zon-Privé actie eenvoudig zonnepanelen kunt aanbieden aan je medewerkers.

Nadere informatie

30501 Regels voor het gunnen van overheidsopdrachten door aanbestedende diensten en opdrachten door speciale-sectorbedrijven (Aanbestedingswet)

30501 Regels voor het gunnen van overheidsopdrachten door aanbestedende diensten en opdrachten door speciale-sectorbedrijven (Aanbestedingswet) 32440 Nieuwe regels omtrent aanbestedingen (Aanbestedingswet 20..) 30501 Regels voor het gunnen van overheidsopdrachten door aanbestedende diensten en opdrachten door speciale-sectorbedrijven (Aanbestedingswet)

Nadere informatie

Zo doet de gemeente Heerenveen zaken

Zo doet de gemeente Heerenveen zaken Zo doet de gemeente Heerenveen zaken Vastgesteld door de gemeenteraad van de gemeente Heerenveen op.. 2015 1. Inleiding Deze nota is opgesteld vanuit de gedachte, dat iedere inkoopactie maatwerk behoeft,

Nadere informatie

Perselectief Interim. Specialistisch Interim Management

Perselectief Interim. Specialistisch Interim Management Perselectief Interim Specialistisch Interim Management Inleiding De laatste economische ontwikkelingen hebben organisaties nieuwe uitdagingen gegeven. Of het nu de sector bouw is of onderwijs & overheid,

Nadere informatie

Innovatie Wmo versus kleur gemeentelijke colleges B&W

Innovatie Wmo versus kleur gemeentelijke colleges B&W Innovatie Wmo versus kleur gemeentelijke colleges B&W Prof.dr. Jan Telgen 1, Niels Uenk MSc 2 De Universiteit Twente en het Public Procurement Research Centre 3 (PPRC) hebben de mate van innovatie in recente

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Post HBO Inkoopmanagement & Procurement De Post HBO opleiding Inkoopmanagement & Procurement duurt onge veer 5 maanden en omvat 10 colleges van 3 uur. U volgt de opleiding met 10-15 studenten in Utrecht.

Nadere informatie

Aanbestedingswet. Jeroen Zegveld/Marcel Stuijts Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost-Brabant j.zegveld@bizob.nl/m.stuijts@bizob.

Aanbestedingswet. Jeroen Zegveld/Marcel Stuijts Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost-Brabant j.zegveld@bizob.nl/m.stuijts@bizob. Hoe stelt u uw (inkoop)organisatie in op de Jeroen Zegveld/Marcel Stuijts Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost-Brabant j.zegveld@bizob.nl/m.stuijts@bizob.nl 6 DECEMBER 2012 Agenda Inleiding Inkooporganisatie?

Nadere informatie

De kracht van een goede opdracht

De kracht van een goede opdracht PREVIEW De kracht van een goede opdracht Het moment is nu Als er íets zeker is, dan is het wel dat dit een bijzonder interessante tijd is om bij een woningcorporatie te werken. Naast de sociale opgave

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen?

Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen? WORKSHOP 10 Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen? Drs. Roderick Timmermans MMO, Het NIC Drs. W. (Wolter) van der Vlist, Agentschap NL 21 juni 2011 Workshop 1 Het Nieuwe Werken Agenda Kennismaking

Nadere informatie

De waterschappen als publieke opdrachtgever

De waterschappen als publieke opdrachtgever De waterschappen als publieke opdrachtgever (periode 2014-2016) Voor iedereen die met de waterschappen te maken krijgt als opdrachtgever voor de realisatie van, of het beheer en onderhoud aan, (waterschaps)werken,

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet

Nadere informatie

Strategische inkoop. a. De behoefte en vraag van gebruikers is leidend bij de levering van. Door Henk Rietveld en Leon-Paul de Rouw Augustus 2004

Strategische inkoop. a. De behoefte en vraag van gebruikers is leidend bij de levering van. Door Henk Rietveld en Leon-Paul de Rouw Augustus 2004 Strategische inkoop Door Henk Rietveld en Leon-Paul de Rouw Augustus 2004 1. Inleiding Vanuit vraaggericht facility management streeft de facilitaire organisatie naar een optimale aansluiting tussen facilitaire

Nadere informatie

DUURZAAM INKOPEN IN DE FRIESE

DUURZAAM INKOPEN IN DE FRIESE DUURZAAM INKOPEN IN DE FRIESE WATERKETEN PROJECTPLAN ontwikkeling plan van aanpak Datum Versie ontwikkeling 8-10-2010 Concept 1 12-11-2010 Definitief Definitief - - pagina 2 van 8 I N H O U D S O P G A

Nadere informatie

Verbeterplan inkoopfunctie

Verbeterplan inkoopfunctie Verbeterplan inkoopfunctie Artikel 213a onderzoek team control Gemeente Goeree-Overflakkee Team Inkoop April 2017 In het kader van het periodiek onderzoek naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van

Nadere informatie

Workshop Overtuigend en Ontspannen Presenteren. Voor technische professionals. Donderdag 20 juni 2013

Workshop Overtuigend en Ontspannen Presenteren. Voor technische professionals. Donderdag 20 juni 2013 Workshop Overtuigend en Ontspannen Presenteren Voor technische professionals Donderdag 20 juni 2013 Programma We behandelen achtereenvolgens de volgende thema's: 0. Kwaliteiten en presenteren 1. Omgaan

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

West. Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten. Rijkswaterstaat. Deze uitgave is een samenwerking tussen

West. Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten. Rijkswaterstaat. Deze uitgave is een samenwerking tussen West #1 Special: Bijeenkomst van Leergemeenschap West-Nederland Water- en Ruimteberichten Deze uitgave is een samenwerking tussen Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat www.rijkswaterstaat.nl 0800-8002

Nadere informatie

Leiderschap & Lef Irma Wijsman. De Zaak Wijsman ontwikkeling van talent en leiderschap 2015 www.dezaakwijsman.nl info@dezaakwijsman.

Leiderschap & Lef Irma Wijsman. De Zaak Wijsman ontwikkeling van talent en leiderschap 2015 www.dezaakwijsman.nl info@dezaakwijsman. Leiderschap & Lef Irma Wijsman De Zaak Wijsman ontwikkeling van talent en leiderschap 2015 www.dezaakwijsman.nl info@dezaakwijsman.nl Leiderschap & Lef Vijf portretten van leiders Wat is dat beetje extra

Nadere informatie

Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek

Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek 1 Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Samenwerkingsverband Oost-Achterhoek Hoofdstuk 1 Inleiding Bij het inkopen en aanbesteden door de overheid worden publieke gelden aangewend. Hierop rust de verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Samenwerking tussen twee personen in het perspectief van metaprogramma s

Samenwerking tussen twee personen in het perspectief van metaprogramma s Samenwerking tussen twee personen in het perspectief van metaprogramma s Tijdens het e NLP congres gaf Wil Princen een inkijk in de wereld van de Metaprofiel Analyse. Hij deed dit op een boeiende manier

Nadere informatie

Piet-Hein Kolff Hoofd Ingenieursbureau s-hertogenbosch Commissielid Aanbesteden en Inkopen VNG 6 Omgaan met partners in de markt De bouwaffaire heeft er toe geleid dat Gemeenten en opdrachtnemers op afstand

Nadere informatie

straatjutten de workshops

straatjutten de workshops straatjutten de workshops inleiding De beste kansen & ideeën liggen op straat, maar de meeste mensen zien ze niet. Met de Straatjutmethode leer je ze te vinden en te vertalen naar concepten voor je eigen

Nadere informatie

Terugblik gebiedsbijeenkomst Berkel Almen-Borculo

Terugblik gebiedsbijeenkomst Berkel Almen-Borculo Terugblik gebiedsbijeenkomst Berkel Almen-Borculo Hoe leggen we samen de puzzel? Op 1 februari was de gebiedsbijeenkomst Berkel Almen-Borculo bij Camping De Heksenlaak in Barchem. Ruim 140 belangstellenden

Nadere informatie

Beleidsadviseur Sociaal Domein

Beleidsadviseur Sociaal Domein Kennis van de Overheid Beleidsadviseur Sociaal Domein Talentprogramma voor jonge professionals Investeer in de toekomst van uw afdeling Junior talenten kunnen een bijzondere rol spelen bij de transformatie

Nadere informatie

JONGEREN IN GELDERLAND OVER

JONGEREN IN GELDERLAND OVER JONGEREN IN GELDERLAND OVER een sterk bestuur en hun gemeente Aanleiding De provincie Gelderland werkt samen met VNG Gelderland aan het project Sterk Bestuur Gelderland (SBG). In het project wordt het

Nadere informatie

Winst behalen met PPSconstructies

Winst behalen met PPSconstructies Winst behalen met PPSconstructies Er valt veel winst te behalen met PPS-constructies. Maar dan moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Daar komt wel wat bij kijken. Het denken in PPS is

Nadere informatie

wakker Jonge honden schudden waterleidingbedrijf Creativiteit eigen organisatie benut voor vernieuwing

wakker Jonge honden schudden waterleidingbedrijf Creativiteit eigen organisatie benut voor vernieuwing Jonge honden schudden waterleidingbedrijf wakker Waterleidingbedrijf Oasen in het Groene Hart is een sterk op controle en beheersing gerichte organisatie. Niet echt de omgeving voor creativiteit en vitaliteit.

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

CONCEPT.. ( datum) Versie:. ( nummer )

CONCEPT.. ( datum) Versie:. ( nummer ) Persoonlijke Balanced Scorecard van.( naam ) Pagina 1 2. Inhoud Titel Pagina 1. Voorblad 1 2. Inhoud 2 3. Aanleiding 3 4. Missie 4 5. Doelstellingen 5 6. Kritieke succesfactoren 6 7. Overzicht prestatie-indicatoren

Nadere informatie

Werken en leren. bij Valkenhof

Werken en leren. bij Valkenhof bij Valkenhof 1 bij Valkenhof Werk je graag met en voor ouderen? Ben je enthousiast, zorgzaam en deins je niet terug voor flexibele werktijden en veel afwisseling? In deze brochure lees je meer over de

Nadere informatie

Ondernemerschap door loslaten van vaste functies

Ondernemerschap door loslaten van vaste functies Organisatie naam: Full Management Support Plaats: Breda Aantal medewerkers: 25 en een netwerk van ZZP ers Soort arbeidsflexibiliteit: zelfsturende teams, ondernemerschap door functionele flexibiliteit

Nadere informatie

Nota Inkoop- en Aanbestedingsbeleid 2016

Nota Inkoop- en Aanbestedingsbeleid 2016 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 DEEL 1 NOTA INKOOP- EN AANBESTEDINGSBELEID 2016... 3 1 Inleiding... 3 1.1 Professioneel opdrachtgeverschap... 3 1.2 Doelstellingen nota Inkoop- en Aanbestedingsbeleid 2016...

Nadere informatie

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek

Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Evalueren van projecten met externen Kennisdocument Onderzoek & Statistiek Zwaantina van der Veen / Dymphna Meijneken / Marieke Boekenoogen Stad met een hart Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 3 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Weerbaarheidsnieuws. Thema: duurzame inzetbaarheid. Nr. 17 NIEUWSBRIEF. Inhoudsopgave: Weerbaarheidsnieuws

Weerbaarheidsnieuws. Thema: duurzame inzetbaarheid. Nr. 17 NIEUWSBRIEF. Inhoudsopgave: Weerbaarheidsnieuws Programma Versterking Professionele Weerbaarheid NIEUWSBRIEF Nr. 17 juli 2015 Weerbaarheidsnieuws Eind 2015 stopt het programma. De onderzoek-portefeuille gaat over naar de Politieacademie. Tijdens het

Nadere informatie

Onderhandelen met lef en liefde

Onderhandelen met lef en liefde Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets

Nadere informatie

Jong en veelbelovend

Jong en veelbelovend Jong en veelbelovend Geen bedrijf kan zonder jong talent. Ook Facilicom niet. Maar in tijden van krimp is het moeilijk om plekken voor hen te creëren. Hoe gaan jonge talenten hiermee om? Denken ze een

Nadere informatie

De rekenkamercommissie heeft in 2010 een onderzoek ingesteld naar het inkoop en aanbestedingsbeleid van de gemeente Terneuzen.

De rekenkamercommissie heeft in 2010 een onderzoek ingesteld naar het inkoop en aanbestedingsbeleid van de gemeente Terneuzen. Plan van Aanpak De rekenkamercommissie heeft in 2010 een onderzoek ingesteld naar het inkoop en aanbestedingsbeleid van de gemeente Terneuzen. In het naar aanleiding van dit onderzoek uitgebrachte rapport

Nadere informatie

Flitsende en bruisende dienstverlening

Flitsende en bruisende dienstverlening Beleidsprogramma A+O fondsen Flitsende en bruisende dienstverlening Door: Rieke Veurink/ Fotografie: Shutterstock / Kees Winkelman Niet meer alleen het oude faciliteren, maar op weg gaan naar iets nieuws.

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Kenmerk Uw kenmerk Datum 22 mei 2018 Betreft Nadere

Nadere informatie

Realisatie. Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening

Realisatie. Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening Realisatie Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening DE PILOTSTARTER Werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening

Nadere informatie

Duurzaam inkopen, gewoon doen!

Duurzaam inkopen, gewoon doen! Duurzaam inkopen, gewoon doen! Duurzaam Inkopen, 27 januari 2010 ir. Mark Hoogbergen Adviseur Agenda 1 Introductie 4 Criteria 2 Waarom 5 Aan de slag 3 Doelstelling > Menu extra s Agentschap NL Als het

Nadere informatie

Innovatie binnen de grenzen van de wet. PIANOo-congres als het om vertrouwbaarheid gaat!

Innovatie binnen de grenzen van de wet. PIANOo-congres als het om vertrouwbaarheid gaat! Innovatie binnen de grenzen van de wet PIANOo-congres 2010 als het om vertrouwbaarheid gaat! Inhoud presentatie Inleiding en kennismaking Kader: waar hebben we het over? Juridisch kader, tips en trucs

Nadere informatie

InnoTeP 2013. Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken

InnoTeP 2013. Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken InnoTeP 2013 Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken Fredo Schotanus, Jan-Pieter Papenhuijzen & Alexander Degenkamp 27 september 2013 Inhoud 3. 1. 2. Inhoud Pagina 2 van 17 Introductie Innovatie

Nadere informatie

Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent

Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent Inhoudsopgave Welkom en voorstellen Wat is innovatief aanbesteden? I-model Wat is nu (juni 2009) innovatief?

Nadere informatie

Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo

Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent Inhoudsopgave Welkom en voorstellen Wat is innovatief aanbesteden? I-model Wat is nu (juni 2009) innovatief?

Nadere informatie