Tilburg Studentenstad

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Tilburg Studentenstad"

Transcriptie

1 Tilburg Studentenstad PAGE 1

2 PAGE 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 Beleidsmatige aandacht 4 Kiezen voor onderwijs, studenten als kans 5 Afstemming met instellingen en studentenorganisaties 6 Samenvatting en conclusies 6 2. Imago en identiteit 7 Concurrentie, nationaal en internationaal 7 Campagne 'Tilburg is Thuis' 7 Scholenstrijd nieuwe stijl 8 3. Tilburg Studentenstad: faciliteren en participeren 9 Voordelen van een studentenstad 9 Tilburg als studentenstad, vergelijkenderwijs 10 De studentenorganisaties 11 Signalen van studenten als uitgangspunt Studentenklimaat Studentenhuisvesting Aantrekkingskracht binnenstad Faciliteren studentenorganisaties Zichtbaarheid, communicatie en samenwerking Sportklimaat Randvoorwaarden Internationalisering Participatie Valorisatie en projecten voor de samenleving Cultuur en hoger onderwijs Ondernemerschap en arbeidsmarkt Wonen (en werken) Aansluiting en acquisitie Ondernemersklimaat, een ketenbenadering Vestigingsklimaat Financiële vertaling uitvoeringsprogramma s Gebruikte afkortingen 31 PAGE 3

4 1. Inleiding Tilburg telt circa studenten (voltijds en deeltijds) die een opleiding volgen aan een van de drie instellingen voor Hoger Onderwijs, Avans Hogeschool, Fontys Hogescholen en de Universiteit van Tilburg (UvT). Bijna de helft van dat aantal woont op kamers in de stad. Uit die aantallen blijkt de betekenis van studenten voor de stad, een betekenis die zich ook op andere vlakken manifesteert: studenten houden de stad jong, het zijn kansrijke jongeren, met kennis en kunde die voor de stad nuttig en bruikbaar is. Met een organiserend vermogen waar de stad baat bij heeft. Het uitgangspunt van denken in deze nota is dat studenten belangrijke kennis met zich meebrengen, een serieuze economische factor vormen, vertegenwoordigers zijn van een positieve jongerencultuur, en met hun organisatiestructuren een uniek eigen organiserend vermogen hebben en bijdragen aan een innovatief cultureel klimaat in de stad. Na hun afstuderen zijn ze interessant voor de arbeidsmarkt en blijkt er steeds meer ondernemend potentieel onder hoger opgeleiden. Daar kan de stad baat bij hebben. Natuurlijk, studenten zijn niet altijd een lust voor de stad, maar hen in huis te hebben biedt veel meer mogelijkheden dan dat het problemen met zich meebrengt. Beleidsmatige aandacht Studenten vormen een groep waar de gemeente zich tot nu toe in beleidsmatige zin niet nadrukkelijk in heeft verdiept. De verklaring daarvoor is waarschijnlijk vooral dat Tilburg lang een klassieke arbeidersstad was, die zich moest hervinden na de crisis in de textielindustrie in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Die toen een begrijpelijke strategie voerde om moderne industrie naar de stad te trekken, maar die minder oog had voor de explosieve groei van het hoger onderwijs in de stad en voor de kansen die dat bood. Daarbij, de instellingen zaten goeddeels buiten het centrum, wat de samenwerking niet bevorderde. Sinds de late jaren negentig zijn er de eerste aanzetten van toenadering. Het vraagstuk van de studentenstad bijvoorbeeld staat sinds 2000 op de gemeentelijke agenda, en heeft geleid tot werkgroepen en investeringen op het gebied van studentenhuisvesting, sport, communicatie en internationalisering. Uit die structuur is een aantal samenwerkingsverbanden ontstaan, zoals de taskforce studentenhuisvesting, de werkgroep Tilburg Studentenstad, de campagne Tilburg is Thuis, die hebben geleid tot concrete resultaten en de komst van het bureau Kennismakelaar, dat sinds 2009 nader vorm geeft aan de samenwerking tussen de gemeente en de drie instellingen voor hoger onderwijs. De noodzaak om die samenwerking op te zoeken wordt verder onderstreept door de sterke vergrijzing waarmee Brabant te maken krijgt. In 2015 wordt een tekort verwacht van werknemers in de provincie, waarmee er een economische sense of urgency is om te investeren in een vestigingsklimaat dat aantrekkelijk is voor studenten en hoger opgeleiden. Dat is eens te meer van belang gelet op het relatief lage percentage hoger opgeleiden in de provincie. Uit cijfers in de Brabantse kennisinvesteringsagenda foto 2009 blijkt dat het percentage hoger opgeleiden in de provincie 29.8% bedraagt, tegen 31.3% in Nederland. Weliswaar is er sprake van een sterke stijging sinds 1996 (toen: 22.3%), maar zowel toen als nu scoort de provincie 1.5% onder het nationaal gemiddelde. Wel heeft de provincie een bovengemiddeld aandeel in het aantal bèta-afgestudeerden in Nederland: 19%. Daar staat tegenover dat de groei ook op dit vlak in Brabant achterblijft: in Nederland nam het aantal bèta-afgestudeerden sinds 2000 met 7.8% toe, hier met 6.9%. Overigens is de doelstelling van de nationale Kennis Investerings Agenda om in 2016 een percentage van 50% hoger opgeleiden in de beroepsbevolking te hebben. Deze ontwikkeling is ook terug te zien bij de instellingen voor hoger onderwijs, die kampen met een dalend marktaandeel. Hoewel er het laatste jaar sprake is van absolute stijging van de studenteninstroom, is er al jaren sprake van een dalend marktaandeel van de meeste Tilburgse opleidingen. Onderzoeksbureau TNO vergeleek in 2009 op verzoek van Kences, de landelijke vereniging voor studentenhuisvesters, de universiteitssteden en berekende de impact van universiteiten, PAGE 4

5 hogescholen, academische ziekenhuizen en onderzoekscentra op de lokale economie. In het Nederlandse kenniscomplex werken in totaal personen; 73% van hen werkt in één van de dertien kennissteden. Bij elkaar vertegenwoordigden deze in 2005 een economische omvang van 14,5 miljard euro waarvan 10,9 miljard in de dertien steden terecht komt. TNO deelt dat bedrag door het aantal ingeschreven studenten, en komt zo op een afgerond gemiddeld van 25 duizend euro per student. De economische impact van het hoger onderwijs in Tilburg bedraagt, op die manier berekend, 650 miljoen euro per jaar. Vertaalt men die impact in werkgelegenheidscijfers, dan bedraagt die in Tilburg 5,7% van de totale werkgelegenheid. Dat is hoger dan in een grote stad als Rotterdam (5%), maar minder dan bijvoorbeeld Leiden (18.5%) en Wageningen (37,5). Met zulke aandelen is het hoger onderwijs een belangrijke sector in de economie van de dertien steden. Avans Hogeschool, Fontys Hogescholen en UvT behoren in Tilburg tot de grootste werkgevers van de stad en zijn van grote economische betekenis voor de stad. Studenten zelf dragen echter ook in steeds belangrijke mate bij aan de stedelijke economie. Van de bijna studenten woonde in 2008 bijna 46% op kamers in Tilburg, van de ruim voltijdstudenten is dat 55%. Die uitwonende studenten hebben elk een besteedbaar inkomen van gemiddeld 770 euro per maand, gezamenlijk besteden alleen al de op kamers wonende studenten ruim 80 miljoen per jaar in de stad. Vertaald in arbeidsplaatsen: een kleine 3400 banen, ofwel 3,5% van de Tilburgse beroepsbevolking. Kiezen voor onderwijs, studenten als kans De economische ontwikkelingen zijn debet aan het toenemende belang dat de gemeentelijke overheid ziet om de samenwerking met het hoger onderwijs te intensiveren. Dat gebeurt niet alleen op het gebied van huisvesting, sportvoorzieningen, studentenverenigingen en cultureel klimaat. Ook op economisch vlak zijn de laatste jaren belangrijke bijdragen geleverd, onder meer aan de komst van het Ondernemerscentrum op de UvT, de stichting Starterslift, Brabant Center for Entrepreneurship (o.a. ondernemerschaponderwijs) en dienstverlening ten behoeve van de stedelijke samenleving. Ook de ondersteuning van een aantal studentenevenementen is ter hand genomen, onder meer door de inspanningen van het bureau Kennismakelaar, Gebiedsteam Binnenstad en de werkgroep Tilburg Studentenstad. Bij dit alles dient aangetekend te worden dat Tilburg geen klassieke studentenstad is, en dus voor de taak staat om met een eigen, eigentijdse aanpak te komen tot een vestigingsklimaat in de brede zin van het woord - dat studenten en hoger opgeleiden weet te boeien. Een belangrijk pluspunt daarbij is dat Tilburg wél een stad is waarin sinds de 19 e eeuw onderwijs een onderscheidend element is. De Fraters van Tilburg, de Zusters van Liefde, uitgeverij Zwijssen, het enorme aanbod aan beroepsonderwijs, de Katholieke Leergangen, waaruit een van de grootste lerarenopleidingen van Nederland is ontstaan, de Universiteit van Tilburg, het techniekonderwijs op alle niveaus, de educatieve musea met hun wortels in de lokale geschiedenis, de organisatie Ons Middelbaar Onderwijs. Het is een greep, verre van volledig. De betekenis van het onderwijs voor de stad is enorm. Als er sprake is van een wezenskenmerk van Tilburg, dan is het onderwijs. Dat gold voor het oude, negentiende eeuwse Tilburg, maar meer nog voor het moderne Tilburg, met alleen al in het Hoger Onderwijs een kleine studenten. Hoger onderwijs met een bijzonder karakter, overwegend op het gebied van alfa- en gammakennis: economie, recht, onderwijs, sociale wetenschappen, communicatie, kunsten, sport et cetera. Momenteel bewegen studenten zich - als studenten - per definitie tijdelijk in hun studentenstad. De talenten van studenten kunnen beter benut worden, het is te weinig zichtbaar wat studenten te bieden hebben en het aantal hoger opgeleiden dat hier werk vindt en zich in de stad vestigt is beperkt. De studentenstad die Tilburg kan zijn is een stad waar studenten welkom zijn, ook na hun studie, een stad die hen trekt en verleidt om iets terug te doen: participatie. Het beleid dat in deze nota bepleit wordt heeft tot doel het aantal studenten te vergroten dat zich in Tilburg vestigt, studenten zich actiever en meer zichtbaar in de stad te laten manifesteren, ondernemerschap onder studenten en afgestudeerden te stimuleren en op het PAGE 5

6 scheppen en behouden van werkgelegenheid voor afgestudeerden. Dat betekent in economische zin een keuze voor het versterken van de relatie met de (zakelijke) dienstverlening, waarbij versterken van het bestaande netwerk en een gerichte acquisitie speerpunten zijn. Afstemming met instellingen en studentenorganisaties De ideeën, plannen en uitvoeringsvoorstellen in deze nota zijn in belangrijke mate gebaseerd op de opvattingen en voorstellen van de instellingen voor hoger onderwijs en studentenorganisaties. Het beleid dat in deze nota bepleit wordt, dient doelen die ook voor de instellingen van groot belang zijn. Met hen is over de benoemde onderwerpen in de voorbereiding uitvoerig gesproken, ook met het oog op de intensieve samenwerking die op veel vlakken nodig is. Bij een aantal onderwerpen en uitvoeringsprogramma s zullen de instellingen de regie hebben, zoals de UvT bij de ontwikkeling van een studentencentrum in de binnenstad. De studentenorganisaties hebben aangegeven zich te willen verenigen in een studentenraad, een signaal dat duidt op een volwassen houding en een reden te meer voor de gemeente om de samenwerking met de studenten te intensiveren. Aan de totstandkoming van deze nota hebben studenten overigens een wezenlijke bijdrage geleverd. Samenvatting en conclusies Tilburg is een stad die zich in een transformatieproces bevindt, en waar de onderwijssector de afgelopen decennia de grootste groeisector is geweest. Tilburg is een universiteitsstad van formaat, en een van de grotere studentensteden in Nederland. Toch staat de stad niet als zodanig op het vizier, en wordt ze vaak ook niet zo beleefd, noch door studenten, noch door buitenstaanders, zoals scholieren. Een aantrekkelijke, hartelijke studentenstad beschikt over adequate studentenhuisvesting en voorzieningen en kenmerkt zich door een prikkelend klimaat waarin studenten en studentenorganisaties kunnen gedijen en zich uitgenodigd voelen om iets voor de stad te betekenen. Zo n stad wil Tilburg zijn, niet alleen omdat studenten daar belang bij hebben, maar ook de instellingen voor hoger onderwijs, de gemeente, de provincie, de stedelijke samenleving. Nadrukkelijk worden in deze nota ook activiteiten voorgesteld op het gebied van ondernemerschap en arbeidsmarkt. Dan gaat het weliswaar om studenten ná hun afstuderen, maar het belang om de samenwerking tussen overheid en onderwijsinstellingen op dit punt aan te halen is aantoonbaar groot. Deze nota bepleit een samenhangende benadering, gestoeld op drie pijlers: 1. Een gerichte en doordachte marketing van de stad als studentenstad (imago) 2. Een ruimhartig, vitaal en stimulerend vestigingsklimaat voor studenten (identiteit) 3. Een stimulerend beleid om afgestudeerden te binden aan de stad (kenniseconomie). Bij een samenhangende aanpak zijn meerdere partijen nodig. Buiten, maar ook binnen het stadhuis. De afdelingen Onderwijs, Economie, Binnenstad, Ondernemerszaken en Communicatie worden zoveel mogelijk betrokken bij de activiteiten die samen met de instellingen en studenten ontwikkeld gaan worden. De gemeente fungeert soms als regisseur en cofinancierder, maar vaker als ondersteunende partner. In elk hoofdstuk van deze nota zijn keuzes en meerdere concrete actiepunten opgenomen, gebundeld in een uitvoeringsprogramma. Een samenvatting daarvan is als slothoofdstuk opgenomen. Het uitvoeringsprogramma wordt in 2010 en 2011 met kracht ter hand wordt genomen. De ambitie is om met dit beleid te bewerkstelligen Tilburg uit te laten groeien tot een aantrekkelijke, ondernemende studentenstad. Een onderwijsstad, die in vergelijkende onderzoeken onder studentensteden een plaats inneemt in het linkerrijtje. Zoiets is uiteraard niet binnen een vloek en een zucht gerealiseerd: ook de aandacht voor studenten en de relatie met het hoger onderwijs is een kwestie van duurzaamheid. PAGE 6

7 2. Imago en identiteit Tilburg is in alle opzichten een studentenstad, maar staat als gezegd niet zodanig op het vizier. Als het gaat om de waardering voor de stad blijkt Tilburg in onderzoeken en enquêtes, zoals in de Keuzegids Hoger Onderwijs, steevast minder dan gemiddeld te scoren als het gaat om cultuur, horeca en studentenorganisaties (zie ook hoofdstuk 2). Dat betreft het oordeel van studenten, die dus al een beeld van de stad hebben. Echter, ook scholieren zien Tilburg niet als studentenstad, en hebben nauwelijks een beeld van Tilburg. Als er associaties zijn, dan gaat het om Willem II en 013. Vergelijkenderwijs legt de stad het qua imago bij scholieren af tegen andere universiteitssteden. Het imago is niet goed, de identiteit de beleving van de stad door studenten is beter, vooral doordat studenten goed te spreken zijn over belangrijke aspecten als huisvesting en sport. Er zit een behoorlijk groot verschil tussen imago en identiteit en dat spitst zich toe op zaken die niet met de opleidingen als zodanig te maken hebben: de stad, de cultuur, de voorzieningen en de sfeer: kortom het vestigingsklimaat voor studenten. Dergelijke factoren spelen in zowel de marketing als het keuzegedrag een belangrijke rol, naast uiteraard de kwaliteit en reputatie van de opleidingen. Concurrentie, nationaal en internationaal Kwesties als huisvesting, cultuur, horeca, verenigingsleven en werkgelegenheid worden steeds belangrijker nu scholieren steeds meer te kiezen hebben: in het wetenschappelijk onderwijs, maar ook in het HBO. De UvT bijvoorbeeld biedt een opleidingspakket dat goeddeels ook voorhanden is in Nijmegen, Utrecht, Rotterdam en Maastricht. Dat zijn de steden waarmee Tilburg - deels afhankelijk van de woonplaats van de aankomende student - dan ook in concurrentie is. Deze steden hebben allen een beter imago bij studenten. Een nieuwe categorie vormen de internationale studenten. Uit panelgesprekken en studenteninitiatieven blijkt ook dat deze studenten de kwaliteit van de stad van toenemend belang vinden. Buitenlandse studenten zijn er zich minder dan Nederlandse studenten van bewust dat de kwaliteitsverschillen in Nederland klein zijn. De reputatie van de instelling is uiteraard veruit het belangrijkste argument, maar goede huisvesting, een stimulerend internationaal klimaat en mogelijkheden om te kunnen participeren in het stedelijk leven dragen zeker bij aan de tevredenheid van studenten over hun keuze voor hun studiestad. Degenen die in Tilburg hebben gestudeerd, zouden vanaf dat moment een ambassadeur voor zowel de instelling als de stad dienen te zijn. Campagne 'Tilburg is Thuis' Zowel de gemeente Tilburg als de Tilburgse onderwijsinstellingen hebben belang bij het trekken van studenten naar Tilburg. Dat heeft geleid tot een gemeenschappelijke campagne, die in augustus 2009 officieel van start is gegaan. De campagne Tilburg is Thuis richt zich primair op havo- en vwo-scholieren met een concrete interesse in opleidingen die in Tilburg worden aangeboden. Secundair richt de campagne zich ook op vitale beslissers in het keuzeproces: met name de ouders en decanen van deze scholieren. Er wordt gefocust op een gebied in een straal van kilometer rondom de stad. Voor de campagne, die drie jaar duurt, is een bedrag van euro gereserveerd, de instellingen voor hoger onderwijs financieren de helft. In de campagne wordt voor het voetlicht gebracht dat Tilburg lééft op het gebied van muziek, sport, debatten, congressen, verenigingsleven en uitgaan. De partijen hebben gekozen voor een benadering waarbij de doelgroep centraal staat en wordt geprikkeld c.q. uitgedaagd om de stad zelf te ontdekken en scholieren zelf de conclusie laat trekken dat Tilburg inderdaad een aantrekkelijke stad is om te studeren. De campagne is geen PR-verhaal, maar draait om de kernwoorden eerlijk, persoonlijk, authentiek en geloofwaardig. De zachte kanten van de stad (hartelijk, kleinschalig, informeel, gezellig) worden als sterktes neergezet. Binnen dat kader vertellen studenten hun eigen verhaal, vooral via media en platforms die jongeren veel bezoeken (Hyves, Twitter, YouTube et cetera). Het gaat daar om een virtueel beeld van de stad, in filmpjes, in beelden, in reportages, verslagen van activiteiten, gebracht door studenten zelf. PAGE 7

8 Daarnaast worden beurzen, voorlichtingsdagen, media en activiteiten ingezet om scholieren naar de site te geleiden. In een studentenhuis aan de Noordstraat zijn kamers gehuurd, waar scholieren in het weekeinde te gast zijn in Tilburg. Een campagneteam voert de campagne uit, bedacht door bureau Schepnet, onder leiding van een campagneleidster. Het team bestaat uit vier studenten, die uit heel verschillende hoeken van de studentenwereld komen. De campagne wordt permanent geëvalueerd door het Tilburgse bureau Schepnet, bedenker van de campagne. Een redactieraad, bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente en de instellingen, begeleidt de campagne, voedt, reflecteert en geeft concrete adviezen aan het campagneteam. Scholenstrijd nieuwe stijl Sinds 2003 organiseert Tilburg de scholenstrijd, een competitie tussen scholen voor voortgezet onderwijs. Het doel was om Tilburg te positioneren als een levendige, aantrekkelijke studentenstad en Tilburgse studenten, die deze quiz organiseerden, meer zichtbaar te laten zijn in de stad. In eerste instantie richtte de scholenstrijd zich op de middelbare scholen in Tilburg en directe omgeving. Studenten van SOTS (Stichting Overleg Tilburgse Studentenverenigingen) tekenen voor de organisatie, daarbij ondersteund door de gemeente. In 2008 is voor het eerst een scholenstrijd georganiseerd voor alle scholen in Brabant, in 013. In 2009 is besloten om de scholenstrijd en de campagne Tilburg is Thuis zoveel mogelijk op elkaar te laten aansluiten. In het voorjaar van 2010 zal de scholenstrijd voor het eerst via het web plaatsvinden en bestaan uit een kennisquiz die op dezelfde leest is geschoeid als de klassieke scholenstrijd. De finale vindt plaats in Tilburg, tijdens het Tilburgs Studentenfestival Hieraan nemen de vijf beste scholen deel, het festival zal verder bestaan uit optredens van scholenbands en een concert van een meer bekende artiest. De scholenstrijd zou moeten uitgroeien tot een jaarlijks fenomeen, zoveel mogelijk gekoppeld aan het Tilburgs Studenten Festival en de campagne. Uitvoeringsprogramma 2.1 Voor de komende periode staat een goede uitvoering van de campagne centraal. Extra aandacht wordt geschonken aan de bekendheid van de campagne in de stad en onder de hier al zittende studenten, en aan de verbinding tussen de campagne en de scholierenactiviteiten van de instellingen. 2.2 De scholenstrijd wordt maximaal gekoppeld aan de campagne. Scholen worden actief benaderd, om tot een deelname van tenminste 50% van de Brabantse middelbare HAVO/VWO scholen. Het Tilburgs Studentenfestival wordt ondersteund om de finale van de scholenstrijd in te bedden. 2.3 Het informatie-, promotie- en campagnemateriaal van de gemeente en de instellingen, dat gericht is op studiekiezers, wordt in 2010 maximaal op elkaar afgestemd en getoetst bij een jongerenpanel en het studentenpanel (zie: Zichtbaarheid en samenwerken). Daarbij kan gebruik worden gemaakt van het Fontys Promoteam (lerarenopleiding). 2.4 Voor internationale studenten zijn sites, informatiemateriaal en het boek A Touch of Tilburg gemaakt. De komst van een studentenportal voor deze groep, waarin de positionering van de stad wordt meegenomen, zal worden ondersteund. 2.5 Tilburg dient aantrekkelijk te zijn voor kenniswerkers en internationale trainees. De komst van een expatcenter in Tilburg wordt ondersteund, met als doel formaliteiten binnen twee dagen geregeld te hebben en mensen zich zo snel mogelijk thuis te laten voelen. 2.6 De agenda van de instellingen en de ambities in relatie tot de stad worden beter bekend gemaakt bij de politieke partijen. Jaarlijks zal een bijeenkomst worden georganiseerd met de commissie Maatschappij. PAGE 8

9 3. Tilburg Studentenstad: faciliteren en participeren Studenten brengen belangrijke kennis met zich mee, vormen op zich een serieuze economische factor, vertegenwoordigen de positieve jongerencultuur, hebben met hun verenigingsstructuren een uniek eigen organiserend vermogen, dragen bij aan een innovatief cultureel klimaat in de stad en zijn een interessant arbeidspotentieel voor de regio. Het vergt een goede, interessante en vitale stad om deze kansrijke jongeren te trekken en te binden: eigenzinnig, met levendige studentenorganisaties, met interessante impulsen op het gebied van kennis, popmuziek, debat, sport. Een vitale studentenstad is ook een stad waar kenniseconomie floreert, met innovaties, kennisverknopingen, kruisbestuivingen en nieuwe vormen van economie en bedrijvigheid. Een studentenstad is ook een concept dat studenten verleidt om iets terug te doen voor de stad, om te participeren. Op plekken en bij mensen die baat kunnen hebben bij de kennis en vaardigheden van studenten. In Tilburg speelde het studentenleven zich van oorsprong af in het hart van de stad. Vanaf de jaren twintig in de vorige eeuw waren de opleidingen van de toenmalige Katholieke Leergangen en de Katholieke Handelshoogeschool (de voorgangers van Fontys Hogescholen en de UvT), gevestigd in de stad, aan de huidige Tivolistraat. Studenten en academici waren duidelijk zichtbaar in het straatbeeld en kwamen bij elkaar in nabij gelegen horecagelegenheden. Door de groei die het hoger onderwijs sinds de jaren vijftig doormaakte ontstond toen ook in Tilburg de behoefte aan ruimere huisvesting. In de binnenstad was die lastiger te vinden dan aan de randen van de stad (in veel universiteitssteden een dilemma). Het ruimtelijk en economisch voordeel was evident, de prijs die werd betaald was dat het hoger onderwijs meer en meer uit het straatbeeld verdween. Ook de activiteiten die studenten ontplooien vonden sindsdien steeds vaker plaats op de onderwijsinstelling zelf. Betrokkenheid bij de stad was er overigens wel, bijvoorbeeld in de vorm van stages, afstudeeronderzoeken of fenomenen als de rechtswinkel. Bij het karakteriseren van de situatie moet niet vergeten worden dat Tilburg een gespecialiseerde universiteit heeft. Met zes goed aangeschreven faculteiten, maar geen Medicijnen, Wis- Natuur en Scheikunde, Geschiedenis of talen, opleidingen die op klassieke universiteiten in binnen- en buitenland wel te vinden zijn. Opgericht in 1927 is de UvT daarnaast een van de jongere universiteiten in het land. Tradities die elders letterlijk zijn ingeburgerd, bestaan in Tilburg dan ook nog maar relatief kort. Dat geldt ook voor studentenorganisaties. Stad en universiteit waren lang niet erg aan elkaar gewend. Er is sprake van een kentering. De laatste jaren heeft de gemeente de komst van gezelligheidsverenigingen in de binnenstad gestimuleerd, activiteiten worden nadrukkelijker ondersteund en de samenwerking met studentenorganisaties krijgt steeds meer gestalte. Daarmee zijn er bouwstenen gelegd voor een beleid dat tot doel heeft van Tilburg een aantrekkelijker studentenstad te maken, waar studenten zowel gefaciliteerd worden als uitgedaagd om zich met hun kennis en kunde nuttig te maken voor de stad. De voordelen van een dergelijk beleid liggen op zowel economisch, maatschappelijk als cultureel vlak. Voordelen van een studentenstad In de inleiding werd al becijferd dat studenten jaarlijks een bedrag van circa 80 miljoen euro besteden aan wonen, leven en uitgaan. In bredere zin wordt de economische waarde van het hoger onderwijs en de kennisindustrie in de stad door TNO op circa 625 miljoen euro geraamd. Voor de gemeente zijn vooral de zogenoemde uitwonende studenten van belang, die zich inschrijven in het bevolkingsregister en in de stad wonen. Circa 55% van de voltijdstudenten woont op kamers, hetgeen aanmerkelijk minder is dan in populaire steden als Maastricht en Utrecht. Met respectievelijk 73% en 60% uitwonende studenten profiteren beide steden financieel aanmerkelijk meer dan Tilburg. Elke procent groei van het aantal uitwonende studenten levert de stad jaarlijks 1.5 miljoen euro aan bestedingen op. PAGE 9

10 Studenten zetten zich op meerdere manieren in voor de stad, zowel met hun kennis als met hun daden. In een stad met veel studenten kunnen bedrijven en (maatschappelijke)instellingen gebruik maken van goedkope kennis, door middel van stages, onderzoeken en projecten. De instellingen investeren in kennisvalorisatie en ontwikkelen een steeds breder aanbod dat van grote betekenis kan zijn voor het regionale bedrijfsleven, de maatschappelijke sector en ook de gemeente als organisatie. De gemeente ondersteunt nieuwe werkvormen, die beter inspelen op de vragen die leven bij bedrijven en de stad. Daarnaast leveren studenten, al dan niet is samenwerking met de onderwijsinstellingen, ook maatschappelijke bijdrages in de vorm van vrijwilligersprojecten, goede doelenacties, dienstverlening voor mensen met een smalle beurs et cetera. Er gebeurt veel op dit terrein wat beter zichtbaar kan worden gemaakt, zodat het een voorbeeldwerking krijgt. Maatschappelijke innovatie in de stad kan meer garen spinnen bij deze kennis en kunde, anderzijds ontstaat door deze wisselwerking een betere binding met Tilburg. Fontys Hogescholen instellingen leveren via stages en andere projecten waarvoor studiepunten worden verleend een belangrijke bijdrage in maatschappelijke zin. Nieuwe initiatieven als het op te zetten huiswerkbegeleidingsinstituut van de lerarenopleidingen, passen ook in dit kader. Zonder studenten zou de stad verschralen waar het gaat om debatten, evenementen, optredens, voorstellingen, congressen. Ook de instellingen spelen een uiterst belangrijke rol in het culturele patroon van de stad. Niet alleen door hun afgestudeerden, maar ook de verenigingen en gezelschappen die ze ondersteunen en door de faciliteiten en podia die ze bieden. Ook hier geldt dat veel activiteiten plaatsvinden op de instellingen, waar ze vaak ook geschikt zijn voor een groter publiek. De zichtbaarheid ervan kan vergroot worden, de faciliteiten om zaken te organiseren in de stad kunnen worden verbeterd. Tilburg als studentenstad, vergelijkenderwijs Onder studenten is de waardering voor de stad redelijk, maar een van de laagste onder de Nederlandse universiteitssteden. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de Keuzegids Hoger Onderwijs. Vergelijkbare signalen komen naar voren uit panelgesprekken met studenten en met vertegenwoordigers van studentenorganisaties, en uit de studentenmonitor van de UvT. De keuzegids kijkt naar cultuur, horeca en verenigingsleven: drie belangrijke ingrediënten voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Studenten zelf spreken in panelgesprekken en enquêtes vaak van een meer studentvriendelijk of studentgericht aanbod, waarbij de overheid een rol kan spelen door te faciliteren, te stimuleren en te verbinden. Het gaat niet om het bevorderen van een klassieke studentencultuur, die zich vooral afspeelt achter de ramen en deuren van verenigingspanden, maar om een positief en stimulerend vestigingsklimaat dat uitgaat van zichtbaarheid, betrokkenheid bij de stad en verbinding met andere initiatieven en organisaties. Het creëren van zo n vestigingsklimaat is het uitgangspunt van dit hoofdstuk. Oordeel over studentstad (bron: Keuzegids Hoger Onderwijs) Stad Cultureel aanbod Horeca Verenigingsleven Totaal 1. Amsterdam Groningen Utrecht Maastricht Rotterdam Leiden Nijmegen Eindhoven Enschede Tilburg Delft Wageningen PAGE 10

11 In bovenstaande stedenvergelijking is niet het oordeel over wonen meegenomen, een cruciaal aspect voor studenten. Tilburg komt op dat punt in het onderzoek van de Keuzegids goed uit de bus. De waardering voor de beschikbaarheid van kamers en de kwaliteit ervan is de laatste jaren toegenomen. Tilburg staat op een vierde plaats, en kent een van de lagere huren. Het aantal kamerbewoners is in vergelijking met de traditionele universiteitssteden laag, in vergelijking tot jongere universiteitssteden als Eindhoven en Enschede is het hoger. Een tweede cruciale element betreft de sportvoorzieningen. In Tilburg participeren alle instellingen (in verschillende mate) in het universitair sportcentrum. De waardering daarvoor is vergelijkenderwijs goed. Het landelijk gemiddelde cijfer dat studenten aan de sportvoorzieningen geven is een 8.0, Tilburg staat op een vierde plaats met een fraaie 7.8. De studentenorganisaties Het leeuwendeel van de activiteiten in de stad wordt georganiseerd door georganiseerde studenten. Daarbij is onderscheid te maken tussen gezelligheidsverenigingen (de conventionele studentenvereniging), studieverenigingen (verbonden aan een specifieke opleiding), sportverenigingen en culturele verenigingen. De verenigingen zijn actief, en benaderen de gemeente regelmatig, bijvoorbeeld met de vraag om ondersteuning van een evenement, een vergunning of samenwerking rond een congres of studiedag. Ze worden gesteund door de instellingen, waarbij de universiteit het leeuwendeel van het aantal verenigingen telt. De instellingen steunen en stimuleren studentenorganisaties op een groot aantal punten en scheppen zo belangrijke randvoorwaarden voor studenten om zich te verenigen. De steun van de hoger onderwijsinstellingen kan worden ingedeeld in vier categorieën: Stimuleren van studenten om actief te worden bij een studentenorganisatie, bijvoorbeeld door bestuursbeurzen. Financieel ondersteunen van studentenorganisaties, -evenementen en -activiteiten. Ondersteuning middels diensten en faciliteiten. Organisatorische en personele ondersteuning Deze ondersteuning van het studentenleven kent natuurlijk financiële consequenties. Zo keert de UvT jaarlijks ruim 2100 maanden aan bestuursbeurzen uit aan studenten, die actief zijn binnen de studentenwereld. Fontys Hogescholen stelt in Tilburg tot 259 maanden beschikbaar. De bestuursbeurs heeft de hoogte van de basisbeurs voor studenten vanuit de IB-groep ( 259,76 per maand, ultimo 2009). Wat betekent dat de onderwijsinstellingen via deze ondersteuningsmaatregel jaarlijks rechtstreeks investeren in het studentenleven. In totaal, op de drie bovengenoemde punten, investeren de onderwijsinstellingen jaarlijks ruim een miljoen euro. Hierbij neemt de UvT dus het grootste deel voor haar rekening. Indirect gaan er nog aanzienlijke bedragen naar kantoren voor verenigingen, steun aan sociëteiten en dergelijke. De gemeente speelt steeds meer een rol door (selectief) evenementen en activiteiten te ondersteunen, door vergunningen te verlenen, door samenwerking aan te gaan, door verenigingen te ondersteunen bij hun vestiging in de binnenstad. Het is de ambitie om die steun uit te bouwen zodat er een herkenbaar, levendig studentenklimaat in met name de binnenstad ontstaat. Signalen van studenten als uitgangspunt In de voorbereiding op deze nota zijn studentenorganisaties gevraagd mee te denken over de verbetering van het studentenklimaat en de rol van de gemeente. Op initiatief van de gemeente is er in 2009 een excursie georganiseerd naar Leuven, een populaire studentenstad. Studentenorganisaties hebben daar aan bestuurders van onderwijsinstellingen en gemeente de zaken voorgelegd waar in hun ogen de meeste verbeteringen te realiseren zijn. Daaruit zijn vier PAGE 11

12 initiatieven ontstaan die in de loop van 2010 worden uitgewerkt, in samenwerking tussen de instellingen, de studentenorganisaties en de gemeente. Het gaat om de volgende zaken: Een studentencentrum in de binnenstad met onder meer studie- en horecafaciliteiten (dit initiatief is reeds opgepakt door de UvT). Het ontwikkelen van een meer attractieve introductie (TIK-week) en een betere inpassing ervan in het totaal van welkomstactiviteiten dat Tilburg beter positioneert (de UvT heeft hier reeds het voortouw genomen). Een betere vertegenwoordiging van studenten in de stad, door de oprichting van een studentenraad. Een intentieverklaring is in november 2009 reeds getekend. Een betere positionering van de stad, door een grootschalig en veelzijdig studentensportevenement. Aanpak Bij het versterken van het studentenklimaat is de leidende gedachte dat enerzijds dient te worden geïnvesteerd in een goed vestigingsklimaat voor studenten (faciliteren) en dat anderzijds studenten daarmee ook uitgenodigd worden om hun kennis en vaardigheden in te zetten voor de stad (participeren). Elk onderwerp in dit hoofdstuk wordt ingeleid met een korte beschouwing, gevolgd door keuzes en concrete plannen. Het totaal van die plannen wordt opgenomen in een uitvoeringsprogramma. PAGE 12

13 3.1 Studentenklimaat In samenspraak met instellingen van het hoger onderwijs en de studentenorganisaties zijn de thema s benoemd die vitaal zijn voor een sterke studentenstad en een aantrekkelijk studentenleven: Studentenhuisvesting (3.1.1) Aantrekkingskracht binnenstad (3.1.2) Faciliteren studentenorganisaties (3.1.3) Zichtbaarheid, communicatie en samenwerking (3.1.4) Sportklimaat (3.1.5) Randvoorwaarden (3.1.6) Studentenhuisvesting Het aantal studenten dat op kamers woont in Tilburg is naar schatting ongeveer Relatief gezien betekent dit dat zo n 55% van de voltijdstudenten in Tilburg woont. Met dit percentage bevindt Tilburg zich in de middenmoot van studentensteden. In steden als Maastricht en Utrecht ligt het percentage uitwonende studenten met 73% en 60% aanmerkelijk hoger. De kwaliteit en prijs van de studentenkamers zijn in Tilburg goed. Kamers zijn relatief goedkoop met een gemiddelde prijs van 259 (ter vergelijking: in Utrecht 363). De kwaliteit van de kamers wordt door studenten als goed beoordeeld. In Tilburg is studentenhuisvesting gerealiseerd op enige afstand van de binnenstad. Er zijn twee zaken die aandacht verdienen. De woonwensen van studenten veranderen, er is vraag naar kwalitatief betere woningen, met zelfstandige voorzieningen. Het Intermezzocomplex is een product van dit samenwerkingsverband. Een tweede ontwikkeling betreft het explosief groeiend aantal buitenlandse studenten dat in Tilburg studeert. De buitenlandse studenten vormen een specifieke doelgroep met net iets andere behoeften. Het beleid rond studentenhuisvesting wordt in belangrijke mate bepaald door de in 2000 ingestelde Taskforce Studentenhuisvesting (dit heet inmiddels: Bestuurlijk Overlegorgaan Studentenhuisvesting). Dit orgaan kent vertegenwoordigers van de gemeente, de onderwijsinstellingen en de woningbouwcorporaties. Keuzes Het verhogen van het aantal studenten dat op kamers woont in Tilburg kent een sterk economisch belang. Iedere stijging van één procent betekent een groei van de investeringen in de regio van maar liefst 1,5 miljoen euro per jaar. Daarom zal de gemeente, in samenwerking met de hoger onderwijsinstellingen, zich meer gaan inzetten om studenten te bewegen om op kamers te gaan in Tilburg. De groei van het aantal (internationale) studenten leidt tot een nieuw soort (tijdelijke) woningbehoefte. Hoewel het voor de hand ligt om internationale studenten in de omgeving van de instellingen te huisvesten, is het met het oog op de stedelijke cultuur verstandig zoveel mogelijk binnenstedelijke locaties te benutten voor deze doeleinden. Nieuwbouw zou tot de verbeelding moeten spreken en zo kunnen zorgen voor een onderscheidend en herkenbaar studentengebouw. Uitvoeringsprogramma De gemeente zal communicatie en marketing versterken om studenten er van te overtuigen dat het op kamers wonen in Tilburg vele voordelen kent. In samenwerking met de onderwijsinstellingen en de wooncorporaties zal getracht worden een specifieke strategie ter bevordering van het aantal uitwonende studenten in Tilburg te ontwikkelen. De introductietijd PAGE 13

14 voor nieuwe studenten kan een belangrijke rol spelen in de keuze van studenten om op kamers te gaan De wens van studenten om in de binnenstad te wonen zou moeten worden gepreciseerd door twee zaken in kaart te brengen. Enerzijds, waar is studentenhuisvesting (in de toekomst) mogelijk en wenselijk? Anderzijds, naar welke locaties gaat de voorkeur van studenten uit. Daarnaast zal het eerder genomen initiatief 'wonen boven winkels' in de binnenstad opnieuw op haalbaarheid worden getoetst Studenten willen weten of de kamer die zij huren voldoende veilig is. Vandaar de intentie om een keurmerk Veilige Studentenkamer te ontwikkelen: kamerverhuurders kunnen een inspectie aanvragen, waarvan de uitkomsten vermeld zullen worden op een site. Communicatie over dit onderwerp kan binnen het gemeentelijk materiaal voor studenten meer nadrukkelijk aandacht krijgen Aantrekkingskracht binnenstad De binnenstad is in een studentenstad doorgaans bij uitstek dé ontmoetingsplek. Er zijn universiteitsgebouwen, studentenvoorzieningen, sociëteiten en uiteraard winkels, cultuur en horeca. Uit bijvoorbeeld de Keuzegids Hoger Onderwijs blijkt dat Tilburgse studenten specifieke faciliteiten missen, die in andere universiteitssteden meer aanwezig zijn: een stadsmensa, een grand café voor en door studenten, een studentendiscotheek, studie- en werkplekken, culturele plekken voor studenten. Studenten geven aan dat de binnenstad buiten de drie sociëteiten die wel goed gelegen zijn meer mogelijkheden biedt voor ontmoeting. Dat de binnenstad in Tilburg door studenten weinig sfeervol (teveel grijs, te weinig groen) wordt bevonden, is van minder belang dan het feit dat studenten weinig reden hebben om er zijn: ze bevinden zich overdag veelal op de terreinen van de onderwijsinstellingen. Die, met uitzondering van Fontys Hogescholen Hogeschool voor de Kunsten, buiten de binnenstad zijn gehuisvest. Een zichtbare, herkenbare plaats heeft het studentenleven dan ook niet in Tilburg. Hierdoor mist het hart van de stad de uitstraling die past bij een grote studentenstad. Wanneer zich in de toekomst mogelijkheden voordoen om onderwijsgebieden te creëren in de binnenstad, dan wel dicht tegen de binnenstad aan, is dat vanuit het perspectief van het studentenleven een wenselijke ontwikkeling. De komst van Fontys naar de Spoorzone zou een geweldige stimulans voor de binnenstad zijn. Goede bus- en fietsverbindingen tussen de onderwijsgebieden en de binnenstad zijn en blijven daarnaast belangrijk. Het fietspadenplan van Tilburg is uitstekend voor studenten, maar goed onderhoud (ook qua verlichting) moet vanzelfsprekend zijn. De busverbindingen tussen de onderwijsinstellingen en de binnenstad zijn aan de maat, het is echter de vraag of de binnenstad niet beter bereikbaar kan worden gemaakt. Keuzes Om de binnenstad meer de uitstraling van een studentenstad te geven is een grotere aanloop van studenten noodzakelijk. De binnenstad zou door studenten als een tweede huiskamer moeten worden ervaren. Een aantrekkelijk aanbod en goede bereikbaarheid zijn de belangrijkste voorwaardes. Uitvoeringsprogramma De UvT heef de ambitie om in de binnenstad een studentencentrum te huisvesten, met bijvoorbeeld werkplekken voor studenten en een stadsmensa. Dit zou een belangrijke impuls geven aan het studentenklimaat in de binnenstad. Voor zover dat mogelijk is zou de gemeente een dergelijk initiatief moeten ondersteunen in termen van vergunningverlening, begeleiding bestemmingsplanwijziging et cetera De mogelijkheden om de fiets- en busverbindingen tussen de binnenstad en de onderwijsgebieden verder te verbeteren worden in kaart gebracht en waar mogelijk ondersteund. PAGE 14

15 - 3.6 De band tussen student en stad kan versterkt worden middels het stimuleren van activiteiten en evenementen in de binnenstad.. De horeca in Tilburg zal worden benaderd om beter in te spelen op studenten en (in afstemming met de studentenraad-in-oprichting) een keurmerk 'studentenhoreca' te ontwikkelen Binnen de gemeente wordt de haalbaarheid van een draadloos digitaal stadsnetwerk onderzocht, toegesneden op studenten en hoger opgeleiden. Tevens bestaat de wens om de Interpolistuin open te stellen voor het publiek, met onder meer een Wi-Fi netwerk dat voor studenten de mogelijkheid biedt ook buiten te studeren Faciliteren studentenorganisaties Bijna alle studentenactiviteiten worden georganiseerd in verenigingsverband. Om die reden is een sterk studentenorganisatieleven van vitaal belang. Activiteiten die buiten het bestek van de verschillende opleidingen vallen, worden vaak georganiseerd door specifieke studentenverenigingen. Daarvan heeft Tilburg er vier: TSC Sint Olof, TSV Plato, TSR Vidar en TSV d Artagnan. In Tilburg zijn zo n 2000 studenten (15% van de uitwonende populatie) lid van een van die vier studentenverenigingen. Percentueel is dat niet gek veel anders dan in andere steden, in absolute aantallen maakt het nogal wat uit.. Zo tellen Rotterdam en Utrecht respectievelijk 5000 en 6000 studenten die lid zijn van een studentenvereniging. In Maastricht, waar bijna studenten minder studeren dan in Tilburg, is het aantal studenten dat lid is van een studentenvereniging gelijk aan Tilburg. In vergelijkend perspectief scoort Tilburg dan ook laag (10 e plek) op dit punt. De verenigingen nemen zelf hun verantwoordelijkheid, maar de stad heeft om bovengenoemde redenen eveneens belang bij sterke studentenorganisaties. Keuzes Een goed vestigingsklimaat, met een faciliterende opstelling waar het gaat om activiteiten, en een betere positionering van de stad zijn voorwaardelijke aspecten waarin de gemeente een rol kan spelen. Studentenorganisaties worden beschouwd als de belangrijkste aanspreekpunten binnen de studentenwereld. In die zin is er behoefte aan sterke organisaties, die aansprekende, goed georganiseerde activiteiten bieden. Uitvoeringsprogramma De studentenorganisaties die reeds gehuisvest zijn in de binnenstad van Tilburg en de grotere activiteiten goed positioneren op communicatief en promotioneel vlak als iconen van het studentenleven. Afhankelijk van de activiteit kan worden gedacht aan pers, mupi s, banieren op locatie Grotere studentenevenementen in de binnenstad zouden moeten uitgroeien tot vaste elementen op de evenementenkalender. In aanmerking komen TIK (introductieweek studenten), TUC (studentencantus) en Tilburg Studenten Festival (richt zich ook op scholieren). Vanuit de studentenorganisaties wordt momenteel gewerkt aan een vierde studentenevenement, een groot studentensporttoernooi in de binnenstad. Deze activiteit past goed binnen de ambitie om in het kader van studentenbeleid studentenevenementen een prominenter plek op de evenementenkalender te geven. De verwachting is dat het sportevenement in 2011 voor het eerst zal plaatsvinden Het uitbouwen en versterken van studentenleven in Tilburg is een proces van langere adem. Studentorganisaties wisselen echter jaarlijks van bestuur. Om kennisoverdracht bij de opvolging van besturen te garanderen organiseert de gemeente elk jaar een bijeenkomst. Daarin komen aan de orde de relatie van studentenorganisaties met de gemeente, diverse praktische zaken en de manier waarop gemeenschappelijke ambities in het betreffende jaar vorm gegeven kunnen worden Zichtbaarheid, communicatie en samenwerking In Tilburg worden door studenten veel interessante dingen georganiseerd, maar lang niet altijd even zichtbaar. Kenmerkend voor de stad zijn ze in elk geval niet. De activiteiten vinden vaak plaats binnen de muren van een onderwijsinstituut, een studentensociëteit of zijn erg PAGE 15

16 kleinschalig. Het gevolg is onbekendheid, zowel onder studenten als onder andere stadsbewoners. Dergelijke activiteiten kunnen juist als een inspirerend voorbeeld werken en geven gezicht aan wat de betekenis van studenten kan zijn. Aan de andere kant ervaren studenten Tilburg als te weinig boeiend, terwijl er enorm veel activiteiten en evenementen worden georganiseerd. Aan studenten gaan veel deze activiteiten voorbij omdat ze vaak niet bekend blijken, bijvoorbeeld doordat studenten gebruik maken van andere communicatiekanalen. De geringe betrokkenheid heeft zonder twijfel ook te maken met het gebrek aan evenementen en activiteiten die interessant zijn voor studenten. De evenementen die worden georganiseerd voor studenten zijn te kleinschalig om een groter studentenpubliek te trekken. Studentenorganisaties zijn momenteel alleen op deelterreinen aan te spreken, terwijl er behoefte is om met studenten te overleggen. Dat geldt zowel voor de gemeentelijke organisatie als de studenten zelf. Er is in het voortraject van deze nota door studentenorganisaties, studie-, sport-, en studentenverenigingen een intentieverklaring getekend om in de loop van 2010 een studentenraad op te richten. Doel van deze raad is om de belangen van het studentenleven te behartigen bij de gemeente Tilburg en de hoger onderwijsinstellingen. De raad heeft de ambitie een afspiegeling te zijn, waarin ook de internationale studenten een plek hebben. De raad ziet het als zijn taak studentenorganisaties bijeen te brengen, waar onderlinge dynamiek en kruisbestuiving kunnen leiden tot versterking of verbreding van activiteiten. Keuzes Studentenactiviteiten kunnen meer herkenbaar en zichtbaar worden, vooral in de binnenstad. Voor studenten zelf, maar ook voor andere inwoners van de stad en studiekiezers. De communicatie over studentenevenementen wordt meer toegesneden op jongerenmedia en de communicatiekanalen van studenten. Waardoor ook studenten een juist beeld krijgen van de enorme hoeveelheid activiteiten in de stad. De studentenraad wordt een van de gesprekspartners inzake studentenbeleid en communicatie. Specifieke aandacht is nodig voor de groeiende groep internationale studenten. Uitvoeringsprogramma Het studentenleven dient een belangrijke plek te krijgen in (de promotie van) de binnenstad. Het doel is te komen tot meer herkenbare activiteiten in de binnenstad (de grotere evenementen, maar ook zaken als gala s, startersdagen, kennisbijeenkomsten). Tevens zullen de activiteiten beter onder de aandacht worden gebracht Studenten bewonen in de binnenstad een aantal markante, vaak historische panden, die niet herkenbaar zijn als studentenpand. Om de panden te markeren zullen - in overleg met studentenorganisaties - gevelvlaggen worden opgehangen. Dit voornemen is reeds vastgelegd in de nota Vlaggen voor studentenhuizen. (2009) De hotspots op studentengebied in de binnenstad zullen gemarkeerd worden. Bewegwijzering op de fietsroutes die veel door studenten worden gebruikt, is een van de manieren om dit te doen Op dezelfde leest geschoeid als het bestaande burgerpanel komt er in 2010 een studentenpanel. Dat bestaat uit een vaste groep studenten van alle drie de instellingen die in beginsel twee keer per jaar benaderd worden met een vragenlijst. Kennis die uit deze enquêtes wordt gehaald kan gebruikt worden beleid ten opzichte van Tilburg als Studentenstad te evalueren en eventueel bij te stellen De studentenorganisaties in Tilburg hebben een intentieverklaring getekend om te komen tot een studentenraad. De raad zal worden beschouwd als een van de gesprekspartners van de gemeente inzake studentenbeleid. De verwachting is dat de raad kan bijdragen aan een betere communicatie onder en voor studenten en aan de versterking van belangrijke evenementen. De komst van die raad is dan ook een wenselijke ontwikkeling, die voor zover mogelijk gestimuleerd wordt In breder verband zal de gemeente in zowel 2010 als 2011 een gezamenlijke bijeenkomst organiseren van de onderwijsinstellingen, gemeente en studentbestuurders. PAGE 16

17 De communicatie van studentenactiviteiten en activiteiten die voor studenten interessant zijn is voor verbetering vatbaar. Bestaande media kunnen beter benut worden, maar de komst van een studentenportal of studentensite zou ook om redenen van stadspositionering zeer wenselijk zijn. Binnen zo n site zou niet alleen de standaard agenda een plaats hebben, maar ook impressies van activiteiten, evenementen, het aanbod van diensten, kwesties van de studentenraad et cetera. De komst van zo n site zal sterk gestimuleerd worden Sportklimaat Voor studenten vormt sport een belangrijk onderdeel van hun studieperiode. Instellingen (en gemeentes) hebben dan ook belang bij een goede infrastructuur (voorzieningen en aanbod) op het gebied van sport. In het geval van Tilburg worden die voorzieningen in onder meer de UvT studentenmonitor en de Keuzegids Hoger Onderwijs als goed beoordeeld. Studenten organiseren regelmatig Nederlandse kampioenschappen en nemen ook deel aan stedelijke activiteiten zoals de Ten Miles en de Hart van Brabantloop, die overigens door studenten wordt georganiseerd. Van toenemend belang is topsport. Alle instellingen hebben een topsportbeleid, en sommige sporten worden in Tilburg op het hoogste niveau beoefend. De UvT bijvoorbeeld heeft een samenwerking met de hoofdklasse hockeyclub TMHC Tilburg, studentenroeivereniging Vidar heeft intussen roeiers die prijzen winnen in nationale teams. Keuzes De goede sportfaciliteiten in Tilburg zijn waardevol voor studenten. Op het gebied van topsport kan de gemeente incidenteel ontwikkelingen ondersteunen, zoals bij de uitbreiding van het roeicomplex van Vidar. Dergelijke ontwikkelingen dragen bij aan een ander beeld van Tilburg. Dat geldt ook voor zichtbare deelname van (Tilburgse) studenten aan stedelijke sportevenementen. Uitvoeringsprogramma De uitbreiding van de roeilocatie van Vidar wordt door de gemeente financieel ondersteund, waardoor er een trainingsfaciliteit ontstaat met aantrekkingskracht op getalenteerde jonge roeiers om hun opleiding te volgen in Tilburg Stimuleren van de zichtbaarheid van studenten in stedelijke sportevenementen, stimuleren van deelname van een goed Tilburgs studentenhardloopteam aan studentenwedstrijden Randvoorwaarden Het aantal studentenactiviteiten in de binnenstad is de laatste jaren toegenomen, deels door studenteninitiatieven, deels door de ambitie van de instellingen. Zo organiseren Studium Generale en het Centrum voor Wetenschap en Levensbeschouwing van de UvT vaker stadsprogramma s, en zijn culturele universiteitsverenigingen zelfs gevestigd in de binnenstad, in het Miditheater. Er zijn jaarlijks drie grotere studentenevenementen in de binnenstad: een deel van het introductieprogramma (de TIK-week), de Tilburg University Cantus (TUC), een zangfestijn waarmee in september de start van het nieuwe studiejaar wordt gevierd en het Tilburg Studentenfestival, te beschouwen als afsluiting van het studiejaar. Studenten broeden op een vierde evenement, met een sportief karakter. Drie van de vier studentenverenigingen zijn gehuisvest in de binnenstad. In hun sociëteiten wordt een groot scala aan activiteiten georganiseerd. Al met al zorgen studenten voor een groot aanbod van activiteiten en evenementen, die niet alleen voor henzelf interessant zijn. Hun organiserend talent is debet aan een levendig stadsklimaat, waarbij een deel van de activiteiten gezien mag worden als een vorm van maatschappelijke en culturele participatie waar de stad baat bij heeft. Dat organiserend vermogen is specifiek van karakter: studenten zitten relatief kort in een bestuur of commissie en lijken zich wat minder snel ergens langdurig aan te verbinden. Dat PAGE 17

18 open karakter zorgt ervoor dat er steeds nieuwe spelers op de studentenmarkt verschijnen, waaronder steeds meer internationale studenten. Het vergt een flexibele overheid om daarmee goed om te gaan. Keuzes In de evenementenkalender zou plaats moeten zijn voor jaarlijks vier studentenevenementen. Daarnaast zijn er steeds meer kleinere activiteiten die eisen stellen aan voorwaarden, vergunningen en handhaving. Het hele pakket van vergunningen, evenementenvergunningen, handhavingsbeleid zal tegen het licht worden gehouden om - binnen de letter van de wet - de mogelijkheden in kaart te brengen voor een studentvriendelijke benadering. Anderzijds mag van studenten een volwassen opstelling worden verwacht, waarbij verantwoordelijkheden horen. Bij het raamwerk van afspraken kan de studentenraad een waardevolle rol vervullen. Uitvoeringsprogramma Binnen het bestaande juridische instrumentarium wordt getracht een aantrekkelijk en stimulerend pakket te creëren voor studentenorganisaties. Met als doel om de activiteiten die studentenverenigingen en studentenorganisaties mogen organiseren beter te laten aansluiten bij de wens van de moderne student In de evenementenkalender zou ruimte moeten worden gevonden voor jaarlijks vier studentgerelateerde evenementen. Tevens zal worden bezien op welke plaatsen in de binnenstad deze evenementen kunnen worden gehouden Het handhavingsbeleid - in relatie tot studenten - wordt tegen het licht gehouden. Uitgangspunt is enerzijds een gemeente die goed en flexibel omgaat met studentenactiviteiten en studentikoze acties en anderzijds studenten die zich als een volwassen partij opstellen om overlast te voorkomen. PAGE 18

19 3.2 Internationalisering Het Hoger Onderwijs in Tilburg is van goede tot uitstekende kwaliteit en in toenemende mate in het Engels. Het aantal internationale studenten maakt een sterke groei door, vooral de UvT trekt veel internationale studenten: in 2009 studeerden meer dan 1000 studenten uit het buitenland voor één jaar of langer in Tilburg. Daarnaast telde de UvT 350 exchange studenten die gebruik maken van het Erasmus Program, een uitwisselingsprogramma om studenten voor een tijdelijke periode (vaak één semester) in het buitenland te laten studeren. In de komende vijf jaar verwachten de hoger onderwijsinstellingen een substantiële groei. Deze nieuwe groep studenten heeft specifieke, uiteenlopende behoeftes, bijvoorbeeld waar het gaat om (tijdelijke, gemeubileerde) kamers, introductie, stedelijke informatie et cetera. De gemeente heeft een op deze studenten toegesneden website, een aantal folders en de stadsgids A Touch of Tilburg, maar is nog op zoek naar de beste manier waarop aan deze nieuwe bewoners tegemoet kan worden gekomen. De instellingen beschikken over international offices en er bestaan meerdere studentenorganisaties die activiteiten organiseren voor internationale studenten. Met hen zal in werkgroepverband worden gekeken naar toegankelijkheid (van zaken als TIK, evenementen), dienstverlening, uitwisselingssteden et cetera. In eerste instantie om zaken beter in beeld te krijgen, in tweede instantie om een goede afstemming en rolverdeling te bereiken tussen de diverse partijen. Keuzes Internationalisering is een wezenskenmerk geworden van de kennisinstellingen, waarbij de rol van de gemeente nader wordt uitgewerkt. Waar het gaat om kenniswerkers zal die rol voor een belangrijk deel worden vervuld door het Brabant Expat Center, dat in het voorjaar van 2009 wordt geopend. Waar het gaat om studenten heeft eerder een werkgroep Internationalisering adviezen uitgebracht, welke goeddeels zijn opgevolgd. Een soortgelijke werkgroep wordt opnieuw ingericht en gevraagd mee te denken over het beleid voor de langere termijn. Uitvoeringsprogramma Er wordt een werkgroep internationalisering ingesteld, om onder meer in kaart te brengen op welke punten de dienstverlening voor verbetering vatbaar is. Hierbij speelt communicatie, veiligheid, huisvesting en gemeentelijke dienstverlening een belangrijke rol De groeiende en bijzondere woonbehoefte van internationale studenten wordt geagendeerd in het bestuurlijk overlegorgaan studentenhuisvesting De ontvangsten voor Engelstalige studenten worden onder de loep genomen met de afdeling Stadspromotie Het uitvoeringsprogramma van het bureau Kennismakelaar wordt geactualiseerd op grond van de uitkomsten van de werkgroep en de punten 3.25 en PAGE 19

20 3.3 Participatie Als studenten op een goede manier worden gefaciliteerd in een stad, zal de betrokkenheid bij die stad toenemen. Uiteraard is er de professionele betrokkenheid van studenten, via stages, afstudeeronderzoeken en dergelijke, waarmee studiepunten verdiend worden. Onder participatie wordt hier nadrukkelijk ook verstaan een vorm van (georganiseerde) betrokkenheid bij de stad, die niet per definitie aan de opleiding is gekoppeld. Te denken valt aan buddyprojecten, wijkondersteuning, huiswerkbegeleiding, bijlessen, publieke optredens, het adopteren van goede doelen et cetera. Een andere vorm van participatie is die waarbij studenten (al dan niet betaald) betrokken worden bij stedelijke -, maatschappelijke- of bedrijfsvraagstukken. Zij beschikken over kennis en inzicht die de stad verder kan brengen, en die zo goed mogelijk benut zou moeten worden. Deze vorm van kennisvalorisatie is nog relatief onbekend in de stad, het bijeen brengen van vraag en aanbod zou een grote verbetering zijn Valorisatie en projecten voor de samenleving Kennisvalorisatie is de maatschappelijke benutting van de kennis die in universiteiten en andere kennisinstellingen wordt ontwikkeld. Formeel gaat het om de kennis van medewerkers, maar studenten, zeker in de laatste fase van hun studie, beschikken vaak eveneens over kennis die buiten de muren van de collegezaal nuttig kan zijn. Van die kennis wordt steeds meer gebruik gemaakt, vooral door de komst van instituten als de wetenschapswinkel of het Loket Midden en Kleinbedrijf, beiden onderdeel van het Centrum voor Kennistransfer van de UvT. Dat centrum bemiddelt ook bij stages en kennisvragen. De hogescholen ontwikkelen initiatieven in deze richting, om tot een meer gebundelde bemiddeling tussen vraag en aanbod te komen. In dit kader ontstaan interessante nieuwe werkvormen, waarbij studenten van meerdere opleidingen zich buigen over de vraagstukken van bedrijven of instellingen. Het gaat om een vraaggerichte benadering, waarbij in betrekkelijk korte tijd het vraagstuk wordt behandeld. Voorbeelden zijn de zogenoemde T-Challenges en het project Rechterhand, waarin studenten van UvT en de juridische hogeschool van Fontys en Avans zich bogen over het (juridische) vestigingsklimaat voor ondernemers in de binnenstad. Fontys Hogeschool voor de Kunsten heeft interessante projecten zoals De Stad als School, waar studenten projecten in wijken uitvoeren, Avans doet vergelijkbare projecten in Den Bosch. Fontys Journalistiek heeft goede ervaringen met het documentaireproject Boschveld 55 in Den Bosch, een poging een wijkgerichte benadering te combineren met interculturele journalistiek. Dit soort valorisatie- en samenwerkingsprojecten bieden meer mogelijkheden voor Tilburg, niet alleen omdat ze betrekkelijk weinig kosten. Een van de mogelijkheden betreft het van oorsprong Israëlische project (studenten voor de wijk) om gemotiveerde studenten tegen lage lasten te huisvesten in achterstandswijken, waarvoor ze als tegenprestatie afgesproken taken verrichten op maatschappelijk vlak voor de wijk, buurt, straat of galerij. De activiteiten variëren van het opzetten en coördineren van een buurtsporttoernooi, tot huiswerkbegeleiding, kinderopvang of taallessen. Het gaat niet om studentenhuizen, met het stereotype beeld en mogelijke overlast, maar in beginsel om twee of drie studenten in een huis of flat. De studenten krijgen voor een relatief lage huur meer wooncomfort. Studenten zijn ook bij een behoorlijk aantal maatschappelijke projecten betrokken, waarbij het de ene keer gaat om het inzamelen van geld, de andere keer om de handen uit de mouwen steken voor een goed doel. Recente projecten zijn de studentenboekwinkel Books for Life, het voedselbankdiner van TSC St. Olof, een schilderproject voor de school voor speciaal onderwijs De Bodde door studievereniging MAK en benefietavonden en -evenementen door studie-, sporten studentenverengingen van Fontys. Erg bekend zijn activiteiten als deze echter niet, terwijl er in de stad vraag is naar dergelijke inzet, bijvoorbeeld bij buddy- en wijkprojecten. PAGE 20

'Maak werk van Vrije tijd in Brabant'

'Maak werk van Vrije tijd in Brabant' 'Maak werk van Vrije tijd in Brabant' OPROEP VANUIT DE VRIJETIJDSSECTOR Opgesteld door: Vrijetijdshuis Brabant, TOP Brabant, Erfgoed Brabant, Leisure Boulevard, NHTV, MKB, BKKC, Stichting Samenwerkende

Nadere informatie

Utrecht en hoogopgeleiden

Utrecht en hoogopgeleiden Utrecht en hoogopgeleiden Binding van studenten hoger onderwijs aan de stad Utrecht notitie van de afdeling Onderzoek www.onderzoek.utrecht.nl maart 2013 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Interne Bedrijven

Nadere informatie

Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten

Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten Rotterdam, februari 2013 Onderzoek uitgevoerd door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam Contacten: Professor Luit Kloosterman, Bart van Putten, Tim

Nadere informatie

Essay Dordtologie. Een sportevenement specifiek voor Dordrecht. Angela Verkerk Sportbedrijf Dordrecht 23 april 2012

Essay Dordtologie. Een sportevenement specifiek voor Dordrecht. Angela Verkerk Sportbedrijf Dordrecht 23 april 2012 Essay Dordtologie Een sportevenement specifiek voor Dordrecht Angela Verkerk Sportbedrijf Dordrecht 23 april 2012 Inleiding Ik heb met plezier de cursus Dordtologie gevolgd. Allerlei onderwerpen zijn tijdens

Nadere informatie

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de Kadernota Evenementen 2016-2020 van de Provincie Groningen Kadernota Evenementen 2016-2020 van de provincie Groningen Het huidige evenementenbeleid heeft een looptijd tot en met 2015. In deze kadernota

Nadere informatie

Kennis als economische motor ONDERZOEK NAAR HET RUIMTELIJK-ECONOMISCH EFFECT VAN HOGER ONDERWIJS

Kennis als economische motor ONDERZOEK NAAR HET RUIMTELIJK-ECONOMISCH EFFECT VAN HOGER ONDERWIJS Kennis als economische motor ONDERZOEK NAAR HET RUIMTELIJK-ECONOMISCH EFFECT VAN HOGER ONDERWIJS ST UD E NT E N ST E D E N IN NE D E R L A ND B E T E R EC O N O MI S C H K L IM A AT R O ND K N A P P E

Nadere informatie

Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago...

Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago... Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago... 4 Recreëren... 5 1 Bijeenkomst 4 november Sinds een aantal

Nadere informatie

Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid

Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid www.qompas.nl Januari 2015 Enquêteresultaten QSK & studiekeuzetevredenheid 1 Oordeel studenten/scholieren over Qompas en tevredenheid met betrekking tot

Nadere informatie

Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West

Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West 2030 Station Nieuwe Meer is niet alleen een nieuwe metrostation verbonden met Schiphol, Hoofddorp, Zuidas en de Amsterdamse

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

2 raadsinformatiebrief inzake uitwerking paragraaf 10 van de conceptbegroting 2014 Economisch stimulerend en Sociaal verbindend

2 raadsinformatiebrief inzake uitwerking paragraaf 10 van de conceptbegroting 2014 Economisch stimulerend en Sociaal verbindend uw nummer uw datum ons nummer onze datum verzonden inlichtingen bij sector/afdeling doorkiesnr. 2013/UIT/54728 24 oktober 2013 2 9 OKT. 2013 AAN de voorzitter van de gemeenteraad bijlage(n) betreffende

Nadere informatie

De kunst van samen vernieuwen

De kunst van samen vernieuwen De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit

Nadere informatie

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12 inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling

Nadere informatie

Studentenverenigingen

Studentenverenigingen Studentenverenigingen Maak kennis met de Tilburgse studentenverenigingen Olof Vidar Plato Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogeschool Studeren is meer dan het volgen van lessen, je hersens breken

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma 2012-2013

Verkiezingsprogramma 2012-2013 Verkiezingsprogramma 2012-2013 UVASOCIAAL 5 mei 2012 UVASOCIAAL streeft naar keuzevrijheid, kwaliteit, gelijkheid en betrokkenheid, de belangrijkste voorwaarden voor een goede universiteit! Inleiding UVASOCIAAL

Nadere informatie

STUDENTENVERENIGINGEN

STUDENTENVERENIGINGEN STUDENTENVERENIGINGEN Maak kennis met de Tilburgse Studentenverenigingen T.S.C. St. Olof T.S.R. Vidar T.S.V. Plato I*ESN T.S.C. ST. OLOF Ook Olof! Als oudste studentenvereniging van de stad is Olof sinds

Nadere informatie

Koers voor de toekomst

Koers voor de toekomst Koers voor de toekomst Er verandert veel in de wereld om ons heen. Neem alleen al de toenemende mobiliteit, of de economie die sterker lijkt dan ooit tevoren, en overal wordt gebouwd, en - om dichter in

Nadere informatie

Tabel 1 Aanbevelingen om de relatie met FoodValley te versterken. Overige betrokkenen ICT bedrijven, ICT Valley, BKV. situatie

Tabel 1 Aanbevelingen om de relatie met FoodValley te versterken. Overige betrokkenen ICT bedrijven, ICT Valley, BKV. situatie Samenvatting De gemeente maakt sinds 2011 onderdeel uit van de bestuurlijke regio FoodValley. In de regio FoodValley heeft elke gemeente een economisch profiel gekozen dat moet bijdragen aan de doelstelling

Nadere informatie

Irene Eijkelenboom Vice Praeses der Landelijke Kamer van Verenigingen 2013-2014

Irene Eijkelenboom Vice Praeses der Landelijke Kamer van Verenigingen 2013-2014 Beste PKvV s, Sinds 2012 is het volgens de wet mogelijk voor onderwijsinstellingen om Collegegeldvrij Besturen aan te bieden aan studenten die een fulltime bestuursfunctie vervullen. De Landelijke Kamer

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 5. Binnen het evenementenbeleid worden drie categorieën evenementen onderscheiden.

Ontwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 5. Binnen het evenementenbeleid worden drie categorieën evenementen onderscheiden. S T A T E N V O O R S T E L Datum : 4 maart 2008 Nummer PS : PS2008MME10 Afdeling : Economie, Cultuur en Vrije Tijd Commissie : MME Registratienummer : 2008int218775 Portefeuillehouder : J.H. Ekkers Titel

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Rotterdam HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Amersfoort HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt Hbo als emancipatiemotor Onderzoek met impact Hbo in vogelvlucht #hbocijfers Februari 2018 Hbo als emancipatiemotor 453.354 Ingeschreven studenten in studiejaar

Nadere informatie

Presentatie Actieplan FoodValley

Presentatie Actieplan FoodValley Presentatie Actieplan FoodValley Doorontwikkeling FoodValley Ambitie 26 oktober 2012 FoodValley: kristallisatiepunt voor innovaties in agrofoodsector (1) Sense of urgency: wereldvoedselproblematiek en

Nadere informatie

Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool

Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool Voor elk kind dat met plezier naar zijn eigen hoogte klimt Strategisch beleidsplan Herman Broerenschool www.hermanbroeren.nl Periode 2018-2022 Roermond, 1 augustus 2018 Voorwoord Voor u ligt het strategisch

Nadere informatie

KBO Zeeland. beleidsplan

KBO Zeeland. beleidsplan KBO Zeeland beleidsplan 2014-2018 Vroeger was er ook een jeugd van tegenwoordig. 1 Inhoudsopgave. 1 Inleiding 3 2 Missie en opdracht 4 3 Strategische koers 5 4 Kerntaken 6 Belangenbehartiging Dienstverlening

Nadere informatie

Wonen Als men zou verhuizen blijft ongeveer 40% het liefst in Leiden wonen, daarna zijn Amsterdam en Den Haag favoriete woonplaatsen

Wonen Als men zou verhuizen blijft ongeveer 40% het liefst in Leiden wonen, daarna zijn Amsterdam en Den Haag favoriete woonplaatsen April 2013 Binding met aar verbonden met stad en regio In hoeverre richt de aar zich op de eigen stad dan wel op de regio voor diverse activiteiten? Wat is hun oriëntatie in de randstad? Deze vraag staat

Nadere informatie

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017 Universiteit Leiden John Kroes 12 mei 2017 In Leiden en Den Haag Leiden Nederland Amsterdam Den Haag Eerste Universiteit van Nederland Opgericht door Willem van Oranje in 1575 Als beloning voor verzet

Nadere informatie

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd

VISIE OP ONDERWIJS. Associate degrees voltijd VISIE OP ONDERWIJS Associate degrees voltijd Voor u ligt de Visie op Onderwijs voor de Associate degree-opleidingen. Deze visie is tot stand gekomen met de partners in het mbo en het hbo in de regio. In

Nadere informatie

Leven in Leiden: Uitkomsten brainstorm Startbijeenkomst Sociaal Maatschappelijke Structuurvisie. Gemeente Leiden 6 april 2011

Leven in Leiden: Uitkomsten brainstorm Startbijeenkomst Sociaal Maatschappelijke Structuurvisie. Gemeente Leiden 6 april 2011 1. In 2025 is een kwart van de Leidse bevolking 65 jaar of ouder De vergrijzing is op dit moment in Leiden nog beperkt ten opzichte van de andere steden: 12% van de bevolking is 65+. Landelijk is dat nu

Nadere informatie

Strategisch Beleidsplan BGN

Strategisch Beleidsplan BGN Strategisch Beleidsplan BGN 2017-2025 Beroepsvereniging Gewichtsconsulenten Nederland (BGN) info@gewichtsconsulenten.nl www.gewichtsconsulenten.nl Inhoud 1. Introductie en achtergrond... 3 2. Missie en

Nadere informatie

JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017

JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017 JAARPLAN HV AFDELING OOST-BRABANT 2017 Inleiding De afdeling Oost-Brabant van het Humanistisch Verbond bestaat nu twee jaar en we mogen rustig zeggen dat het HV ondertussen stevig geworteld is in onze

Nadere informatie

Projectplan. Werktitel: Winterevent Door : Stichting Puur Brabants Datum : Augustus ! Pagina 1

Projectplan. Werktitel: Winterevent Door : Stichting Puur Brabants Datum : Augustus ! Pagina 1 Projectplan Werktitel: Winterevent 2017 Door : Stichting Puur Brabants Datum : Augustus 2017 Pagina 1 Inleiding Helmonder zijn is iets moois, iets om trots op te zijn. Helmond is een prachtige stad, er

Nadere informatie

Evaluatie O&O-fonds. Algemeen Bestuur. Datum 9 december 2015 RWB/AB/AR/

Evaluatie O&O-fonds. Algemeen Bestuur. Datum 9 december 2015 RWB/AB/AR/ Evaluatie O&O-fonds Aan Algemeen Bestuur Datum 9 december 2015 Status Kenmerk Besluit RWB/AB/AR/2015-0674 INLEIDING Op 8 juli heeft het Algemeen Bestuur aangegeven om in haar overleg van 9 december 2015

Nadere informatie

Resultaten Monitor Combifuncties Onderwijs Projectgroep Combifuncties Onderwijs

Resultaten Monitor Combifuncties Onderwijs Projectgroep Combifuncties Onderwijs Resultaten Monitor Combifuncties Onderwijs 2011 Projectgroep Combifuncties Onderwijs Resultaten Monitor Combifuncties Onderwijs 2011 1. Inleiding De projectgroep Combifuncties Onderwijs wil in de periode

Nadere informatie

SOCIAAL PERSPECTIEF. sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020

SOCIAAL PERSPECTIEF. sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020 SOCIAAL PERSPECTIEF sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020 SOCIAAL PERSPECTIEF sociale structuurvisie Zaanstad 2009-2020 De sociale ambitie: Zaanstad manifesteert zich binnen de metropoolregio Amsterdam

Nadere informatie

Nextport International community Zwolle Region

Nextport International community Zwolle Region Nextport International community Zwolle Region December 2014 1 Ideaalbeeld Zwolle 2020 Wat hebben we bereikt? We schrijven 2020. Regio Zwolle heeft een transitie doorgemaakt en wordt internationaal gezien

Nadere informatie

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs!

Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! Wendbaar en waarde(n)vol onderwijs! In ons onderwijs staat de mens centraal, of het nu gaat om studenten of medewerkers, om ouders of werknemers uit het bedrijfsleven, jongeren of volwassenen. Wij zijn

Nadere informatie

Gemeente Landgraaf. Bijlage(n) Uw brief van Uw kenmerk Documentnummer Landgraaf,

Gemeente Landgraaf. Bijlage(n) Uw brief van Uw kenmerk Documentnummer Landgraaf, Gemeente Landgraaf Aan de Gemeenteraad Landgraaf, 16,06195 lllflllillll Onderwerp Verzonden op Ondernemersvriendelijkheid en rapportage van MKB-vriendelijkste C Apn nntm gemeente 2015/2016 3 '««ö Medewerker

Nadere informatie

Toegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering

Toegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering Toegankelijkheid hoger onderwijs en de rol van studiefinanciering Achtergrondnotitie van de HBO-raad n.a.v. ideeën over een leenstelsel Den Haag, 3 september 2012 Inleiding In het recente debat over mogelijk

Nadere informatie

Advies Universiteit van Tilburg

Advies Universiteit van Tilburg Advies Universiteit van Tilburg De Reviewcommissie (hierna commissie) heeft kennisgenomen van het voorstel van de Universiteit van Tilburg (hierna UvT) dat het College van Bestuur met zijn brieven van

Nadere informatie

Bedrijventerrein Meerpaal. Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten

Bedrijventerrein Meerpaal. Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Bedrijventerrein Meerpaal Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Meerpaal Directe aansluiting op A27 Goede infrastructuur op het terrein Hoogwaardige

Nadere informatie

Adverteren Stichting Studentensteden biedt het grootste online studentenplatform in de Randstad.

Adverteren Stichting Studentensteden biedt het grootste online studentenplatform in de Randstad. Stichting Adverteren Stichting Studentensteden biedt het grootste online studentenplatform in de Randstad. Met de diverse advertentiemogelijkheden die wij bieden, kunt u zelf uw eigen promotiecampagne

Nadere informatie

De gereserveerde 15 miljoen euro voor Maastricht Culturele Hoofdstad wordt over de hele provincie ingezet voor culturele doeleinden.

De gereserveerde 15 miljoen euro voor Maastricht Culturele Hoofdstad wordt over de hele provincie ingezet voor culturele doeleinden. Limburg heeft een uniek en veelzijdig cultuuraanbod. Dit komt tot uitdrukking in een enorme verscheidenheid met talloze monumenten, cultureel erfgoed, musea, culturele organisaties, evenementen en een

Nadere informatie

Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Waarom een techniekpact in Twente? Programmalijnen

Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Waarom een techniekpact in Twente? Programmalijnen Jaarverslag 2016 Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Techniekpact Twente klinkt steeds meer mensen bekend in de oren. Maar wat is het ook alweer? Techniekpact Twente is een uitvoeringsprogramma

Nadere informatie

STUDENTEN EN NEVENACTIVITEITEN: (voorheen studentactivisme) DE VISIE VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE

STUDENTEN EN NEVENACTIVITEITEN: (voorheen studentactivisme) DE VISIE VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE STUDENTEN EN NEVENACTIVITEITEN: (voorheen studentactivisme) DE VISIE VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE 1 2 Inleiding De waarde van door studenten verrichte nevenactiviteiten, aan de UT ook wel studentenactivisme

Nadere informatie

VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT

VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT VRIJETIJDSONDERZOEK ZUIDOOST BRABANT Rapport BUR^.AUBUITEN econo nie Si omgeving SAMENVATTING Opzet onderzoek en respons SRE en ANWB zijn gezamenlijk opdrachtgever voor dit onderzoek naar het gebruik

Nadere informatie

Samenwerkingsagenda Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Provincie Gelderland

Samenwerkingsagenda Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Provincie Gelderland en de Provincie Gelderland 22 maart 2016 Overwegende dat: De provincie Gelderland veel waarde hecht aan de aanwezigheid van onderwijs/kennisinstellingen in haar Provincie. Uiteraard in hun functie van

Nadere informatie

WORDT U ONZE BURGEMEESTER?

WORDT U ONZE BURGEMEESTER? Lef Modern Ambassadeur van de gemeente Ambitie Jongste gemeente van Nederland Herkenbare wijze Dichtbij de inwoners capital Lef Enthousiasmerend capital Ervaren bestuurder Boven partijen Modern Boven de

Nadere informatie

Jongerenparticipatie in Amersfoort

Jongerenparticipatie in Amersfoort Jongerenparticipatie in Amersfoort gemeente Amersfoort Ben van de Burgwal november 2013 Samenvatting De gemeente wil Amersfoortse jongeren meer betrekken bij zaken die hen aangaan. We hebben via digitaal

Nadere informatie

Plan van aanpak Het plan van aanpak voor dit project bestaat uit drie fasen:

Plan van aanpak Het plan van aanpak voor dit project bestaat uit drie fasen: Samenvatting tussenrapport Toekomstvisie FNV KIEM Testen van de geformuleerde visies op de vakbond van de toekomst aan de huidige behoeften van leden en potentiële leden. Aanleiding Project FNV KIEM in

Nadere informatie

panel: : Stadsvisie 2030

panel: : Stadsvisie 2030 Uitkomsten 1 e peiling Enkhuizer stadspanel panel: : Stadsvisie 2030 Concept, 4 februari 2009 Samenvatting Inwoners van de gemeente Enkhuizen hebben in januari 2009 op verzoek van het gemeentebestuur hun

Nadere informatie

MEDEWERKERSTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2004 Resultaten en vervolgtraject

MEDEWERKERSTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2004 Resultaten en vervolgtraject MEDEWERKERSTEVREDENHEIDSONDERZOEK 2004 Resultaten en vervolgtraject Inleiding In mei van dit jaar is een nieuw medewerkertevredenheidsonderzoek gehouden. De eerste resultaten van dit onderzoek zijn in

Nadere informatie

Centrum Management - Plan van Aanpak (2013) 1. Inleiding

Centrum Management - Plan van Aanpak (2013) 1. Inleiding Centrum Management - Plan van Aanpak (2013) 1. Inleiding Deze notitie beschrijft het Plan van Aanpak en stappenplan voor de herinvoering van centrummanagement in Valkenswaard. Achtereenvolgens wordt ingegaan

Nadere informatie

BEZOEK CULTURELE ACTIVITEITEN

BEZOEK CULTURELE ACTIVITEITEN Cultureel aanbod studenten en jongeren, 2015 Delft is een echte studentenstad en heeft een enorm potentieel aan studenten. Tegelijkertijd zal Delft zich moeten inspannen om een interessante studentenstad

Nadere informatie

Rapportage Enquête StudieKeuze 2015

Rapportage Enquête StudieKeuze 2015 Rapportage Enquête StudieKeuze 2015 www.qompas.nl Februari 2016 Surrounded by Talent Inleiding In deze rapportage laten we de resultaten zien van een enquête onder eerstejaars studenten welke met de Qompas

Nadere informatie

Atlas voor gemeenten 2013: de positie van Utrecht. notitie van Onderzoek.

Atlas voor gemeenten 2013: de positie van Utrecht. notitie van Onderzoek. Atlas voor gemeenten 2013: de positie van Utrecht notitie van Onderzoek www.onderzoek.utrecht.nl mei 2013 Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet

Nadere informatie

Welkom in het Horizon College

Welkom in het Horizon College Welkom in het Horizon College Bij het Horizon College maken we onze naam waar: we geven middelbaar beroepsonderwijs dat bij jou past en jouw horizon groter maakt. We leren je niet alleen een vak met toekomst,

Nadere informatie

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting Vooraf Hoe ziet onze leefomgeving er over 15 jaar uit? Of eigenlijk: hoe ervaren we die dan? Als inwoner, ondernemer, bezoeker of toerist. De tijd

Nadere informatie

Daling cafés zet door, maar stagneert

Daling cafés zet door, maar stagneert Cafésector in cijfers Na een zeer forse daling in 2008 en 2009, is het caféaanbod in 2010 slechts met 0,8% gedaald. Absoluut gezien hebben 74 cafés hun deuren gesloten. Dat blijkt uit een analyse van het

Nadere informatie

Actieprogramma Toeristische Verblijfsaccommodaties Stadsregio Amsterdam. Februari 2007

Actieprogramma Toeristische Verblijfsaccommodaties Stadsregio Amsterdam. Februari 2007 Actieprogramma Toeristische Verblijfsaccommodaties Stadsregio Amsterdam Februari 2007 1. Inleiding Op 12 december 2006 is het onderzoek naar Toeristische Verblijfsaccommodaties Stadsregio Amsterdam aan

Nadere informatie

Factsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden

Factsheet. HBO-Monitor De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden HBO-Monitor 2017 De arbeidsmarktpositie van hbo-afgestudeerden Managementsamenvatting In deze factsheet staat de arbeidsmarktpositie van de hbo-afgestudeerden uit studiejaar 2015-2016 centraal. Eind 2017,

Nadere informatie

Uit huis gaan van jongeren

Uit huis gaan van jongeren Arie de Graaf en Suzanne Loozen Jaarlijks verlaten bijna een kwart miljoen jongeren het ouderlijk huis. Een klein deel van hen is al vóór de achttiende verjaardag uit huis gegaan. De meeste jongeren gaan

Nadere informatie

Theater de Omval brengt de cultuur dichterbij

Theater de Omval brengt de cultuur dichterbij Theater de Omval brengt de cultuur dichterbij Beleidsplan Stichting De Omval 2018 2022 6 december 2017 Inhoud Inleiding 1 Onze missie 2 Onze visie 2 Ons profiel Theater, Beheer, Horeca 2 Aandachtspunten

Nadere informatie

Bijlage bij notitie ZWC-0891 Versterking sportinfrastructuur Brabant: uitwerking investeringsvoorstel

Bijlage bij notitie ZWC-0891 Versterking sportinfrastructuur Brabant: uitwerking investeringsvoorstel Nadere informatie kansrijke initiatieven sportaccommodaties Bijlage bij notitie ZWC-0891 Versterking sportinfrastructuur Brabant: uitwerking investeringsvoorstel In het licht van Road to London 2012 zien

Nadere informatie

Werklandschap Meerpaal. Sport en werk centraal in Nederland. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten

Werklandschap Meerpaal. Sport en werk centraal in Nederland. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Werklandschap Meerpaal Sport en werk centraal in Nederland Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Werklandschap Directe aansluiting op A27 Gebiedsoppervlak van 10 ha Flexibele kavelgrootte

Nadere informatie

Bijlage II Beoordeling evenement op de gemeentelijke doelstellingen

Bijlage II Beoordeling evenement op de gemeentelijke doelstellingen Bijlage II Beoordeling evenement op de gemeentelijke doelstellingen Genre Editie 2010 Organisator : Stadsfestijn, muziek, jazz/ blues : 13 e editie : Stichting Big Rivers Aantal bezoeken 2009 : 100.000

Nadere informatie

OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN

OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN OPLEGNOTITIE ECONOMISCHE AGENDA DE BEVELANDEN Aan : Kerngroep De Bevelanden Van : Werkgroep Werken Datum : 11-10-2016 Onderwerp : Economische agenda De Bevelanden In het najaar van 2014 heeft het Bestuurlijk

Nadere informatie

Samenvatting onderzoek cultuurparticipatie 2010

Samenvatting onderzoek cultuurparticipatie 2010 Samenvatting onderzoek cultuurparticipatie 2010 Belangrijkste uitkomsten van het onderzoek 2010 Deelname aan culturele activiteiten in shertogenbosch licht toegenomen Het opleidingsniveau is het meest

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs 7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/

Nadere informatie

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel

Instellingsbeleid doelstellingen en profiel Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën

Nadere informatie

Voor het evenementenbeleid stellen wij voor ,-- beschikbaar te stellen.

Voor het evenementenbeleid stellen wij voor ,-- beschikbaar te stellen. Staten voorstel nr. PS/2016/380 Investeringsvoorstel Evenementenbeleid 2017-2019 Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 31.05.2016 2016/0180465 mw. H.AJ. Meelissen, telefoon 038 499 74 88 e-mail H.Meelissen@overijssel.nl

Nadere informatie

Uitzicht op een betere wijk

Uitzicht op een betere wijk Uitzicht op een betere wijk Deze visie is tot stand gekomen in bijeenkomsten met verschillende partijen. We danken de deelnemers hartelijk voor hun inzet. Wilt u meer weten? Heeft u na het lezen van deze

Nadere informatie

ONDERZOEK JONGWERKT BEHOEFTEN VAN JONGEREN IN EEN VERANDERENDE ARBEIDSMARKT

ONDERZOEK JONGWERKT BEHOEFTEN VAN JONGEREN IN EEN VERANDERENDE ARBEIDSMARKT ONDERZOEK JONGWERKT BEHOEFTEN VAN JONGEREN IN EEN VERANDERENDE ARBEIDSMARKT Aanleiding Stichting Jongwerkt wil jong talent boeien en binden. De mooie Achterhoek is een krimpgebied en legt zich toe op smart

Nadere informatie

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs

Nadere informatie

Startnotitie. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014. Versie: 21 april 2011 1

Startnotitie. Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014. Versie: 21 april 2011 1 Startnotitie Vrijwilligerswerk Vrijwilligers maken het verschil! 2011 2014 Versie: 21 april 2011 1 1. Aanleiding 1.1. Voor u ligt de startnotitie vrijwilligersbeleid, directe aanleiding voor deze startnotitie

Nadere informatie

Studenten Organisatie Groningen Acquisitie & samenwerking

Studenten Organisatie Groningen Acquisitie & samenwerking Studenten Organisatie Groningen Acquisitie & samenwerking Studenten Organisatie Groningen is een vereniging die een unieke plaats in de Groninger studentenwereld inneemt, doordat zij de belangen van álle

Nadere informatie

4. Werkloosheid in historisch perspectief

4. Werkloosheid in historisch perspectief 4. Werkloosheid in historisch perspectief Werkloosheid is het verschil tussen het aanbod van arbeid en de vraag naar arbeid. Het arbeidsaanbod in Noord-Nederland hangt samen met de mate waarin de inwoners

Nadere informatie

Visie. Meierijstad. Ambassadeur van de gemeente. 13 Kernen. Lef. Visie. Visie. 13 kernen. Charisma. capital. Integer. Visie. Modern. Visie.

Visie. Meierijstad. Ambassadeur van de gemeente. 13 Kernen. Lef. Visie. Visie. 13 kernen. Charisma. capital. Integer. Visie. Modern. Visie. Herkenbare wijze Ondernemend AgriFood capital Capital AgriFood Ondernemend Ambassadeur van de gemeente Energiek Democratisch 13 kernen Boven de partijen Ervaren bestuurder Doorzettingsvermogen Modern geeft

Nadere informatie

1 Visie op de webpresentatie

1 Visie op de webpresentatie 1 Visie op de webpresentatie De gemeente Eindhoven gaat haar presentatie op het web verbeteren We spreken met opzet over presentatie omdat de vorm wat ons betreft nog open is. Concreet betekent dit dat

Nadere informatie

De Molenzoom. Kantoorlocaties in centrum van Houten. Kantoorvestiging in de gemeente Houten

De Molenzoom. Kantoorlocaties in centrum van Houten. Kantoorvestiging in de gemeente Houten De Molenzoom Kantoorlocaties in centrum van Houten Kantoorvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Molenzoom Centrale ligging in Houten Zichtlocatie langs spoorlijn Nabij centrumvoorzieningen op het

Nadere informatie

Profiel lid Raad van Toezicht

Profiel lid Raad van Toezicht Profiel lid Raad van Toezicht De huidige Raad van Toezicht (RvT) bestaat uit zes leden. De RvT streeft naar een maatschappelijk heterogene samenstelling van leden die herkenbaar en geloofwaardig zijn in

Nadere informatie

INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT)

INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT) INTERSECTORALE MOBILITEIT IN HET HOGER ONDERWIJS ROB GRÜNDEMANN (HOGESCHOOL UTRECHT) 1. Opzet van het onderzoek 2. Resultaten en conclusies 3. Discussie Vraagstelling 1. Welke omvang heeft intersectorale

Nadere informatie

Werkwijze en criteria activiteiten en evenementen Zwollefonds

Werkwijze en criteria activiteiten en evenementen Zwollefonds Werkwijze en criteria activiteiten en evenementen Zwollefonds In het meerjarenbeleidsplan van de Stichting Zwollefonds Binnenstad is het organiseren en aanjagen van goede evenementen en activiteiten in

Nadere informatie

Factsheet bedrijventerrein Spaanse Polder, Gemeente Rotterdam/Schiedam

Factsheet bedrijventerrein Spaanse Polder, Gemeente Rotterdam/Schiedam Factsheet bedrijventerrein Spaanse Polder, Gemeente Rotterdam/Schiedam Factsheet bedrijventerrein Spaanse Polder, Gemeente Rotterdam/Schiedam A. Inleiding Deze factsheet geeft een bondig overzicht van

Nadere informatie

Profielschets Burgemeester van Best. Profielschets Burgemeester van Best

Profielschets Burgemeester van Best. Profielschets Burgemeester van Best Profielschets Burgemeester van Best 1 Voor Best. Met Best. Met Best gaat het goed. We zijn een gemeenschap met grote maatschappelijke betrokkenheid. Als gemeente met 30.000 inwoners maken we deel uit van

Nadere informatie

Inwoners grote steden mopperen meer over hun stad

Inwoners grote steden mopperen meer over hun stad Inwoners grote steden mopperen meer over hun stad Bewoners van grote steden zijn veel kritischer over hun woonplaats dan in kleinere steden. Ze klagen met name over de onveiligheid en onrust. Ook de medebewoners

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. studentenhuisvesting op.

HET APOLLO MODEL. studentenhuisvesting op. Utrecht HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksreslaties. Met dit model

Nadere informatie

Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016

Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016 Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016 Om in aanmerking te komen voor een subsidie tussen 25.000 en 65.000 euro moet een project aan de volgende criteria voldoen: 1. het project

Nadere informatie

1- meting imago onderzoek Stichting Marketing Zaanstreek

1- meting imago onderzoek Stichting Marketing Zaanstreek 1- meting imago onderzoek Stichting Marketing Zaanstreek Imago onderzoek 2013 Stichting Marketing Zaanstreek 1 Definitie onderzoeksdoelgroep A. Inwoners Zaanstreek (Zaankanters) (n=249): Inwoners van de

Nadere informatie

VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT

VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VOOR DE SCHOLIER DIE VERDER KIJKT NAAR VU PRE UNIVERSITY COLLEGE VERDIEPT, VERRIJKT EN VERBINDT De VU wil graag met u werken aan de versterking van de kwaliteit van het voortgezet

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht Bestuursbureau Postbus 245, 6710 BE Ede Bovenbuurtweg 27, 6717 XA Ede 088 020 70 00 aeres.nl info@aeres.nl Doel van de functie De Raad van Toezicht staat het College

Nadere informatie

Het Ambachtshuis Brabant. Voordeur naar ambachtelijk vakmanschap

Het Ambachtshuis Brabant. Voordeur naar ambachtelijk vakmanschap Het Ambachtshuis Brabant Voordeur naar ambachtelijk vakmanschap u Vakmanschap benutten Ambachten maken wezenlijk deel uit van de Nederlandse economie. Ze worden beoefend door bijna 1 miljoen Nederlanders,

Nadere informatie

Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting

Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Achtergrond Aansluitend op de strategische doelstelling van Noorderlink 'Mobiliteit tussen Noorderlink organisaties bevorderen' gaan we de kracht van het netwerk

Nadere informatie

Onderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2015 Erfgoed positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 29 mei 2015. Utrecht.nl/onderzoek

Onderzoeksflits. Atlas voor gemeenten 2015 Erfgoed positie van Utrecht uitgelicht. IB Onderzoek, 29 mei 2015. Utrecht.nl/onderzoek Onderzoeksflits Atlas voor gemeenten 015 Erfgoed positie van Utrecht uitgelicht IB Onderzoek, 9 mei 015 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 86 1350 onderzoek@utrecht.nl

Nadere informatie

Bijlage 1 Concept intentieverklaring WOC Campus Nieuwleusen

Bijlage 1 Concept intentieverklaring WOC Campus Nieuwleusen Bijlage 1 Concept intentieverklaring WOC Campus Nieuwleusen Intentieverklaring project WOC Campus Nieuwleusen De Partijen: In het project WOC Campus Nieuwleusen participeren de volgende partijen: Landstede

Nadere informatie