Beste deelnemers, Versie: :20

Transcriptie

1 1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van Icuro - Symposium Ethische debatcultuur in de zorg: fictie of realiteit? 17 oktober Hasselt Versie: :20 Beste deelnemers, Ethische debatcultuur in de zorg: fictie of realiteit? : onder deze titel creëren we vandaag een forum van kennisdeling en uitwisseling rond handvatten voor de praktijk. Het betreft een thematiek, die centraal dient te staan in het licht van goede zorg en die bepalend is voor de kwaliteit van de zorg. Het symposium past in de reeks jaarlijkse symposia die we uitbouwen sinds Het eerste handelde over het geraakt-zijn door ethiek : met een eerste luik rond zorgethiek, en een tweede rond de bedrijfseconomische en bestuurlijke aspecten van ethiek in een ziekenhuis. Het tweede symposium kreeg als titel op weg naar ethisch overleg : we onderzochten de wijze waarop ethische reflectie concreet kan verlopen, en dus de procesmatige aspecten van ethiek in het ziekenhuis, op de werkvloer en in de beleidsvoering. Tijdens het derde symposium stelden we de ethische commissie centraal: de ethische commissie in haar interactie met andere fora van ethische reflectie. In 2011 werd het vierde symposium gewijd aan Vroegtijdige zorgplanning : een thema dat de kern van ethiek raakt, namelijk de complexe afweging van waarden in de realiteit van de eindigheid van het leven en de zoektocht naar een humane aanpak, die erkenning geeft aan de waardigheid van het menselijk leven. In 2012 handelde het vijfde

2 2 symposium over Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg. Zo focusten we op een fundament van elke zorgvorm, namelijk de toegankelijkheid ervan en de maatschappelijke betekenis hiervan. Vorig jaar handelde het zesde symposium over Relaties in de zorg: zorg in relatie ; een thema dat laat zien hoe zorg fundamenteel in relatie gebeurt en hoe relaties in de zorg essentieel zijn; we stonden stil bij de complexiteit van zorgrelaties en bij de toenemende druk vanuit de bredere zorgcontext, de samenleving en de overheid, met financieeleconomische overwegingen als een specifieke factor. Tussendoor ter info over deze voorbije edities: de verslagen van de zes genoemde symposia, zoals verschenen in het tijdschrift Ethische Perspectieven, zijn beschikbaar op de website van Icuro. Aansluitend vermeld ik dat de publicatie met bijdragen vanuit deze zes symposia, waarvan reeds sprake was, gepland is voor december van dit jaar. Vandaag bouwen we verder aan de traditie van een jaarlijks symposium waarbij de klemtoon ligt op de dialoog rond ethiek in al zijn aspecten, zowel vanuit het perspectief van het zorgproces in al zijn facetten als dat van het management en de organisatie van zorg; en dit alles binnen de bredere optiek van de samenleving. Ethische debatcultuur in de zorg : we hebben gezocht naar een titel die omvattend is voor de diverse subthema s van dit symposium. Het thema raakt items uit een aantal vroegere symposia die in een nieuwe optiek samengebracht worden, zoals: - de bedrijfseconomische en bestuurlijke aspecten van ethiek in een ziekenhuis;

3 3 - de procesmatige aspecten van ethiek in het ziekenhuis (op de werkvloer en in de beleidsvoering); - de wisselwerking tussen de ethische commissie en de uitwisseling in andere ethische overlegorganen en op de werkvloer. Ethisch debat kan omschreven worden als het voortdurende gesprek over de vraag of we in de samenleving en in de zorginstelling voor de patiënt de goede dingen goed doen. En vandaag gaan we met elkaar in dialoog over dit debat. Centraal gaat het om een reflectie over het ethisch debat op de verschillende niveaus, namelijk macro, meso en micro; en het gaat daarbij om de vraag hoe op deze drie niveaus luisterbereidheid, openheid, verbondenheid en dialoog concreet vorm en kleur kunnen krijgen. In het voormiddaggedeelte van dit symposium is er in de plenaire lezingen aandacht enerzijds voor het actief pluralisme en anderzijds voor het ethisch debat in tijden van meten is weten. Beide thema s staan centraal in de ontwikkelingen die de laatste jaren op de voorgrond treden wanneer het gaat om het ethisch debat in de gezondheidszorg en de samenleving: het actief pluralisme als mogelijk wenselijke houding in het bespreken van ethisch gevoelige thema s en in het zoeken naar wederzijds respect bij meningsverschillen; en meten is weten als exponent van een dominante waarheidsopvatting, die in de zorg tot eenzijdigheden kan leiden en die ons uitdaagt om te blijven werken aan integrale patiëntenzorg. We hebben daarbij telkens geopteerd voor de formule van een samenspraak; d.w.z. dat in elke samenspraak twee plenaire sprekers eerst bondig hun visie uiteenzetten en hun pointe maken en daarna in

4 4 dialoog gaan met elkaar en elkaar feedback geven; aansluitend is er dan ruimte voor vragen van de deelnemers. In de eerste samenspraak over het actief pluralisme gaan Guido Vanheeswijck en Patrick Loobuyck met elkaar in gesprek vanuit de context van de eengemaakte Universiteit Antwerpen. Ze kijken naar mogelijkheden en moeilijkheden van een actief-pluralistisch gesprek en maken vanuit het onderwijs een toepassing naar de zorgsector toe. Ze vertrekken zowel vanuit een gezamenlijke ervaring, als vanuit hun eigen interpretatiekader en levensbeschouwelijk perspectief. In de tweede samenspraak gaan Marc Geboers en Yves Breysem met elkaar in gesprek over het ethisch debat in een ziekenhuis, en wel in tijden van meten is weten, van accreditering en van het zorgbedrijf. Ze belichten de thematiek vanuit hun dagelijkse ervaring als algemeen directeur en specifiek vanuit de spanningsvelden waarmee ze op verschillende niveaus geconfronteerd worden. Waardegedreven ondernemen in de zorg is hierbij een sleutelwoord. In de namiddag volgen 4 workshops die elk tweemaal gegeven worden. Het is de bedoeling dat er voornamelijk interactief gewerkt wordt en dat er volop ruimte is voor uitwisseling. Een overzicht van de aangeboden thema s: 1) de participatie van patiënten en familie, en de open debatcultuur, bekeken vanuit verschillende perspectieven (Sabine Buntinx, Reinhilde Vanderlinden en Jan Van Speybroeck), 2) het ethisch leiderschap van leidinggevenden in de zorg, belicht vanuit de zorgethiek en met aandacht voor de ontwikkeling en groei ervan (Joke Lemiengre en Leentje De Wachter), 3) het ethisch gesprek als een carrousel van gedachten en emoties - met als titel ethische speeddating -, met

5 5 praktische oefeningen vanuit casussen rond hoe je kunt omgaan met dilemma s en knelpunten op de werkvloer (Sofie Vercoutere en Christophe Demeestere), 4) creatief omgaan met de uitdagingen van de werkvloer vanuit ervaringen en modellen in het zorgethisch lab stimul, en met een sterke klemtoon op de emancipatieve kracht van leren uit feedback en de politiek-maatschappelijke betekenis ervan (Katrien Cornette). Qua documentatie wil ik erop wijzen dat de presentaties van de diverse sessies zo veel als mogelijk vanaf aanstaande maandag te vinden zullen zijn op de website van Icuro. Zo, beste deelnemers, we hopen van harte dat het een boeiende studiedag wordt; dat ieder inspiratie mag opdoen om ermee aan de slag te gaan op de eigen werkplek; en ook dat we er vandaag samen iets aan hebben: in een sfeer van dialoog en met een open blik en interesse voor elkaars aanpak. Dit alles wens ik jullie namens de Werkgroep Ethiek in de kliniek graag toe. Graag vermeld ik hierbij dat we vandaag met alle leden van de werkgroep beschikbaar zijn voor verdere toelichting bij onze werkzaamheden, indien u geïnteresseerd bent in een meer actieve participatie aan onze werkgroep. En nu gaan we naar de eerste Samenspraak.