duurzaamheid > gezondheid >communicatie > veiligheid > comfort

Transcriptie

1 duurzaamheid > gezondheid >communicatie > veiligheid > comfort jaarverslag 2013

2

3 jaarverslag 2013

4 Wij ontzorgen onze opdrachtgevers met innovatieve en duurzame oplossingen, optimale communicatietoepassingen en een com fortabel en vooral ook veilig werk- en woonklimaat. En dat al meer dan 80 jaar. Met duurzaamheid als speerpunt van onze strategie waar borgen we de toekomst van ons bedrijf, onze opdrachtgevers, maar ook die van onze kinderen. Zo maken we samen de toekomst. De beelden op de voorkant en op de schutbladen in dit verslag hebben als thema mens en techniek. Fotografie: Speer (pag. 29, 31), NFP Photography (pag. 57), stockfoto s Shutterstock (pag. 7, 11, 13, 33, 61), foto s diverse medewerkers/unica (pag. 1, 15, 17, 18, 20, 22, 23, 24, 76)

5 Inhoudsopgave Voorwoord van de Directie 6 Profiel en kerncijfers 7 Bericht van de Raad van Commissarissen 11 Corporate Governance 13 Verslag van de Directie 15 Maatschappelijke Waarde 16 Doeltreffend Duurzaam 25 Bekwaam en Betrokken 26 Verslag van de Ondernemingsraad 29 Dialoog met belanghebbenden 31 Jaarrekening 33 Overige gegevens 57 5 Inhoudsopgave Bijlagen niet behorende tot de jaarrekening 61 GRI-indicatoren 63 GRI-tabel 68 Organogram 70 Personalia Directie en Raad van Commissarissen 71 Grafieken kerncijfers Unica Groep B.V. 72 Vijf jaar Unica Groep B.V. 73 Begrippenlijst 74

6 Voorwoord van de directie In dit jaarverslag 2013 hebben we de integratie tussen de maatschappelijke en financiële verslaglegging verder geoptimaliseerd. Al In 2012 zijn wij begonnen met het rapporteren conform GRI-richtlijnen (Global Reporting Initiative). Naast de verslaggeving over onze financiële prestaties willen we in dit jaarverslag tevens een transparant beeld geven van zowel onze inspanningen voor de samenleving als van onze ecologische prestaties. 6 Voorwoord van de Directie Voor Unica was 2013 een bewogen jaar. Voor het eerst in onze 80-jarige geschiedenis moesten we drastisch ingrijpen in de kosten en personeelsbezetting en ons organisatiemodel grondig wijzigen. We zijn er in geslaagd dit proces harmonisch te laten verlopen in goed overleg met de betrokkenen en de Ondernemingsraad (OR) en vrijwel zonder arbeidsrechtelijke procedures. Dat illustreert dat Unica ook in economisch mindere tijden maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel heeft staan. Wij streven naar een duurzame relatie met onze medewerkers, waarin hun veiligheid, gezondheid en welzijn voorop staan. Door het bieden van interessant werk in een veilige en inspirerende werkomgeving met volop ruimte voor ontplooiing streven wij naar een positie van preferred employer binnen de branches waarin we actief zijn. Op het gebied van duurzaamheid zijn dit jaar weer belangrijke stappen gezet. We investeerden wederom in een paar grote WKO-projecten (warmte- en koudeopslag) en namen tevens de met houtsnippers gestookte wijkcentrale in Breecamp-Oost in Zwolle over van de ontwikkelaar BeGreen. Deze door Unica ontworpen en begin 2013 gebouwde centrale wordt de komende dertig jaar door ons geëxploiteerd. Verder assisteerden we een groot aantal opdrachtgevers bij het verduurzamen van hun energievoorziening, onder meer met het concept WKO-dokter. De ecologische impact van onze eigen bedrijfsvoering is zeer gering. Vrijwel alle Unica-gebouwen hebben een groen energielabel. Ons hoofdkantoor in Hoevelaken is vrijwel energieneutraal. Door downsizing en gunstiger energielabels van onze bedrijfsauto s is de CO2 footprint van onze mobiliteit, de belangrijkste component van onze ecologische voetafdruk, verder gedaald. Samen met onze toeleveranciers hebben we de afvalstromen op bouwprojecten verminderd. Door ons netwerk van vestigingen zijn we sterk betrokken bij lokale initiatieven. Hierbij valt te denken aan sponsoring van culturele instellingen en sportclubs, educatie (Week van de Techniek) en lokale evenementen. Daarnaast zijn we bestuurlijk betrokken bij tal van brancheorganisaties en opleidingsinstituten, zoals netwerkorganisatie Dutch Green Building Council (DGBC). Verder van huis ondersteunen we met de Unica Foundation dorpen in ontwikkelingslanden met technische opleidingen, zonne- en bio-energie en schoon drinkwater. Onze missie is en blijft het ontzorgen van onze klanten met duurzame oplossingen voor al hun behoeften op het gebied van comfort, veiligheid en communicatie. We verwachten dat het stimuleringsbeleid van het kabinet voor de verduurzaming van Nederland binnenkort zal leiden tot verdere expansie van onze duurzame activiteiten. Meer en meer ervaren wij dat de markt Unica herkent als een duurzame technische dienstverlener. In de recente publicatie Duurzame Vastgoed Top 50 is Unica zelfs als enige installateur met maar liefst drie medewerkers vertegenwoordigd. We maken onze ambitie dus meer dan waar en zullen ook de komende jaren kiezen voor duurzaamheid als fundament van ons beleid. Hoevelaken, 16 april 2014 ir. Daan van Vliet, algemeen directeur Bert Moser MBA, financieel directeur

7 Profiel en kerncijfers

8 Profiel Unica Groep is een Besloten Vennootschap, statutair gevestigd te Zwolle. De aandelen in Unica Groep B.V. zijn voor 100% in handen van Unihold B.V., eveneens statutair gevestigd te Zwolle. 8 Profiel en kerncijfers Unica Groep is houdstermaatschappij van de aandelen in de onderstaande actieve werkmaatschappijen: Unica Installatietechniek B.V. Unica Regeltechniek B.V. Unica Bodegraven B.V. Unica Ecopower B.V. Unica Fastcom B.V. Regel Partners B.V. Alle werkmaatschappijen zijn actief op het gebied van ontwerp, realisatie en beheer van technologische oplossingen voor de woon-, werk- en leefomgeving. Belangrijkste marktsectoren zijn zorg, onderwijs, overheid, retail, zakelijke dienstverlening, logistiek, industrie en ICT-dienstverlening. De operationele structuur bestaat uit veertien zelfstandige installatiebedrijven, georganiseerd naar geografisch werkgebied. Daarnaast kent Unica zeven landelijk werkende, gespecialiseerde technische bedrijven en is zij aandeelhoudster in diverse deelnemingen en samenwerkingsverbanden. Het geheel werkt als één netwerk samen. Het werkgebied beslaat voornamelijk Nederland. De directie van de organisatie wordt gevormd door twee statutair bestuurders en drie titulair directeuren. Alle werkmaatschappijen rapporteren rechtstreeks aan een lid van de directie. De medezeggenschap van medewerkers is geregeld via de Ondernemingsraad. Het aandelenkapitaal is volledig vertegenwoordigd in de Raad van Commissarissen. Tijdens de verslagperiode deden zich geen belangrijke wijzigingen voor in de aandelenstructuur. Op Unica.nl vindt u uitgebreid informatie over onze gespecialiseerde bedrijven, onze marktsegmenten, producten en diensten.

9 Kerncijfers Bedragen in euro s Geconsolideerde gegevens Netto-omzet Bedrijfsopbrengsten EBITDA EBIT Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen Belastingen Belastingdruk 33,4% 37,9% Winst na belastingen Afschrijvingen materiële vaste activa Afschrijvingen immateriële vaste activa Cashflow Netto investeringen in materiële vaste activa Netto investeringen in financiële vaste activa Aandelenkapitaal Eigen vermogen Werkzaam vermogen Profiel en kerncijfers Verhoudingsgetallen Current ratio 1,38 1,38 Quick ratio 1,34 1,34 Totaal lang vermogen/vaste activa 2,40 2,13 Solvabiliteit 36,0% 37,2% Rendement Rendement voor belasting -0,80% 1,00% EBITDA-marge 0,34% 1,50% Rendement eigen vermogen -4,90% 6,40% Maatschappelijk Gemiddeld aantal medewerkers Ziekteverzuim 3,6% 4,3% Ongevallen frequentie-index * Netto CO 2 -uitstoot * zie pag. 67 LA7

10 10

11 Bericht van de Raad van Commissarissen

12 Bericht van de Raad van Commissarissen De jaarrekening 2013 is door de directie opgemaakt en door Deloitte Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De raad heeft de bevindingen in aanwezigheid van de directie met de accountant besproken en de jaarrekening op 16 april 2014 ondertekend. Wij stellen de aandeelhouders voor om de jaarrekening aldus vast te stellen en het voorstel voor resultaatbestemming van de directie te aanvaarden. Tevens bevelen wij aan decharge te verlenen aan de directie voor het gevoerde beheer en aan onze raad voor het gehouden toezicht. 12 Bericht van de Raad van Commissarissen In mei 2013 eindigde het dienstverband van algemeen directeur ir. R. Dikken. Wij vonden ir. D. van Vliet bereid hem op interim-basis op te volgen. Voor de duur van zijn waarnemend-directeurschap heeft de heer van Vliet zijn taken als commissaris neergelegd. Medio 2014 zal een nieuwe algemeen directeur worden aangesteld, waarna de heer van Vliet zijn taken als commissaris van de vennootschap weer zal hervatten. Gedurende vrijwel het gehele jaar heeft ir. C. Pannevis zijn werkzaamheden moeten opschorten vanwege ernstige gezondheidsproblemen. Wij wensen hem een spoedig herstel. Per einde jaar is B.J. Krouwel conform het rooster afgetreden. Wij danken hem voor zijn bijdragen in de afgelopen vier jaar. Op 1 januari 2014 is hij opgevolgd door drs. H. ten Hove, voormalig bestuursvoorzitter van Wavin. In het verslagjaar werd vijf maal regulier vergaderd in aanwezigheid van de directie. Naast de reguliere bespreking van de gang van zaken kregen de volgende onderwerpen bijzondere aandacht: de uitdagende marktomstandigheden, aanpassing van capaciteit en kosten aan de gewijzigde marktomstandigheden, analyse van onverwacht grote verliezen bij enkele bedrijfsonderdelen, deelnemingen en samenwerkingsverbanden, aanpassing van de structuur van het installatiebedrijf (splitsing in projectenbedrijf en technisch beheer), directiesamenstelling en managementevaluatie, risicomanagement en managementinformatiesysteem. In enkele extra vergaderingen zijn de directiewisseling, reorganisatie en nieuwe structuur van het bedrijf besproken. Eenmaal werd de Ondernemingsraad bij een vergadering uitgenodigd voor de jaarlijkse gedachtewisseling. Ook dit jaar werd een project in uitvoering bezocht, te weten de duurzame houtgestookte warmtecentrale Breecamp-Oost te Zwolle. In de 80-jarige geschiedenis van Unica is 2013 een extreem moeilijk jaar gebleken. De crisis raakte onze laat-cyclische sector midscheeps en er kwamen zwakke punten in onze organisatie boven water. In combinatie met een faillerende klant, reorganisatiekosten en een disfunctionerende deelneming leidde dit tot ons eerste verlies in meer dan dertig jaar. Als antwoord hierop zijn de reeds lopende kostenbesparing en capaciteitsvermindering geïntensiveerd en is na gedegen voorbereiding een nieuwe structuur ingevoerd voor ons kernbedrijf Unica Installatietechniek. Verder zijn belangrijke stappen gezet op het gebied van evaluatie en ontwikkeling van alle managementlagen. Dat onze klanten in deze hectische periode het vertrouwen in Unica hebben behouden stemt ons dankbaar en positief. We gaan het nieuwe jaar in met een afgeslankte en vereenvoudigde organisatie, gericht op vakmanschap, risicomanagement, commercie en duurzaamheid. Wij bedanken de Ondernemingsraad voor haar activiteiten en samenwerking in dit voor iedereen moeilijke jaar. Ook danken wij de directie, het management van het installatiebedrijf, de vestigingen en gespecialiseerde bedrijven en alle medewerkers voor hun getoonde inzet en flexibiliteit waardoor Unica in 2013, ondanks teleurstellende financiële resultaten, grote stappen naar de toekomst heeft gezet. Hoevelaken, 16 april 2014 ir. A.C. van Rhee, voorzitter drs. M.E. Groothuis MBA drs. H. ten Hove ir. C. Pannevis

13 Corporate Governance

14 Corporate Governance 14 Corporate Governance Directie De samenstelling van de directie, bestaande uit twee statutair en drie titulair directeuren, werd in 2013 gewijzigd. Medio 2013 trad ir. R. A. Dikken terug als algemeen directeur. Besloten werd ir. D. van Vliet als waarnemend directeur in deze functie te benoemen om het transformatieproces van Unica te begeleiden. Naar verwachting zal in de loop van 2014 een definitieve opvolger worden aangesteld. Ing. H.M.M. Rabelink werd benoemd tot regiodirecteur van Unica Zuid Nederland. Raad van Commissarissen Met de Raad van Commissarissen werd vijf maal vergaderd in een constructieve sfeer. Vanwege de economische situatie en de impact daarvan op de bouw- en installatiebranche was het tussentijds overleg tussen de Raad van Commissarissen en de directie intensiever dan in voorgaande jaren. Naast eerdergenoemde directiewijziging werd in de vergaderingen telkens een specifiek thema besproken, zoals commercie, productie, personeel en strategie. Ook is een gezamenlijk werkbezoek gebracht aan een project. Eenmaal werd vergaderd met een vertegenwoordiging van de Ondernemingsraad. Voor 2014 wordt een vergelijkbaar programma gehanteerd. Ondernemingsraden Met de Ondernemingsraad is zes maal een overlegvergadering gehouden. Naast de algehele voortgang werd dieper dan in andere jaren ingegaan op de financiële bedrijfsvoering en de strategische koers in onzekere tijden. Bijzondere onderwerpen dit jaar waren de wisseling in de leiding van het bedrijf, de wijzigingen van de organisatie, de uitvoering van het sociaal plan en de noodzakelijke kostenbesparingen. Het overleg hierover was intensief, maar zeer constructief. De gewijzigde opzet van de Unica-organisatie vraagt ook om aanpassing van de structuur van de Ondernemingsraad. Naar verwachting zullen daarvoor in 2014 stappen worden gezet. Naast de Ondernemingsraad kent Unica nog een medezeggenschapsorgaan in de vorm van een personeelsvertegenwoordiging binnen Regel Partners B.V.

15 Verslag van de Directie

16 Maatschappelijke Waarde (profit) Marktontwikkelingen In 2013 kromp de voor Unica belangrijke utiliteitsmarkt wederom aanzienlijk met circa 7%. Deze daling werd enerzijds veroorzaakt door de economische crisis en anderzijds door de effecten van het nieuwe werken en de overproductie van kantoren in de jaren voorafgaand aan de crisis. Momenteel staat circa 10 miljoen vierkante meter kantooroppervlak (20% van het totaal) leeg. Dat heeft grote gevolgen voor de bouwsector, die sinds 2008 al met 30% is ingekrompen. De invloed op het utiliteitsdeel van de installatiesector is beperkter (daling van circa 20%). Dat komt omdat de omzet van installatiebedrijven ook voor een groot deel wordt bepaald door beheer- en onderhoudswerkzaamheden. van regeltechnische installaties, efficiëntere werk plekautomatisering, duurzame verlichting, deskundig uitgevoerde renovaties, duurzaam energiebeheer en ESCo s (Energy Service Companies), brand- en toegangsbeveiliging, datacenters en industriële automatisering. Deze activiteiten hebben nu weliswaar ook te lijden van budgettaire problemen bij onze klanten als gevolg van de crisis, maar zullen sterk opleven zodra het ondernemersvertrouwen toeneemt. We verwachten met name snelle groei van de activiteiten op het gebied van grootschalige renovatie. Het onderdeel nieuwbouw van onze projecten organisatie zal langer nodig hebben om zich te herstellen. 16 Verslag van de Directie 2013 was tevens het jaar van de faillissementen. Veel grote en kleine bouw- en installatiebedrijven, waaronder gerenommeerde namen, gingen ter ziele of maakten een kleinschalige doorstart. Vaak bracht dit een kettingreactie teweeg van nog meer deconfitures bij toeleveranciers en partners. De branche beschouwt 2013 als het absolute dieptepunt. Het jaar 2014 wordt mogelijk een transformatiejaar waarin vraag en aanbod beter in evenwicht zullen zijn. In 2015 zou dan margeherstel kunnen volgen. Het scenario dat de installatiebranche zich binnen afzienbare tijd zal herstellen achten wij redelijk plausibel. De kans is groot dat in 2014 inderdaad de grenzen van de krimp worden bereikt. Er zijn inmiddels tienduizenden vakmensen uit de installatiebranche vertrokken en binnenkort gaan er nog eens duizenden met pensioen, terwijl er grote behoefte blijft aan installatietechnisch werk in bestaande gebouwen. Voor de 40 miljoen vierkante meter bedrijfsoppervlak die in gebruik is, blijft voortdurend vraag naar meer duurzaamheid, comfort, veiligheid en communicatiesystemen. Kijkend naar onze eigen competenties zien we in elk geval veel toekomstige vraag naar technisch beheer, renovatie Aanpassing van de organisatie Na jarenlang goed stand gehouden te hebben met slimme concepten en de uitbouw van onze serviceorganisatie, dwongen het drastisch afgenomen nieuwbouwvolume en het aanhoudend slechte prijsniveau ons in 2013 tot ingrijpende maatregelen. Hiervoor is een integraal organisatiemodel ontwikkeld en geïmplementeerd met als doel een heldere en transparante organisatie die klaar is voor de toekomst. Het organisatiemodel behelst de volgende kernpunten: Het aantal vestigingslocaties is teruggebracht van zestien naar veertien. De vestigingen Bergen op Zoom en Maastricht zijn gesloten en de activiteiten en medewerkers ondergebracht bij de vestigingen in Geleen en Oosterhout. De veertien vestigingen zijn gebundeld in drie regionale bedrijven, te weten Zuid, West en Noord/Oost. De drie regiodirecteuren vormen samen de directie van de nieuwe entiteit Unica Installatietechniek B.V. Het zelfstandige Unica Bodegraven B.V. wordt in 2014 geïntegreerd in Unica Installatietechniek B.V. Alle veertien vestigingen hebben een technisch beheerbedrijf (TB-bedrijf), dat is ingericht als outlet van producten en diensten van de totale Unica-organisatie.

17 Elke regio heeft een uitvoerend projectenbedrijf, gespecialiseerd in grotere werktuigbouwkundige en elektrotechnische projecten (W- en E-projecten). Sterk verbeterde risicobeheersing op projecten door krachtenbundeling op minder locaties. Elke regio beschikt over een montagepool van alle uitvoerende medewerkers in de regio, die zo efficiënter en daarmee kostenbesparend kunnen worden ingezet. Binnen het segment gespecialiseerde bedrijven worden de activiteiten op het gebied van brandbeveiliging ondergebracht in de nieuw opgerichte vennootschap Unica Automatic Sprinkler B.V. Activiteiten aangaande ICT-netwerken, security en industriële automatisering vallen voortaan onder Unica Networks & Services B.V. Enkele risicovolle bedrijfsonderdelen en deelnemingen, werden afgestoten. 17 Verslag van de Directie Watermist in Isala Zwolle Het nieuwe ziekenhuis Isala Zwolle is het eerste grootschalige utiliteitsproject in Nederland waar de techniek watermist is toegepast. Anders dan traditionele sprinklers werkt watermist met een veel hogere druk, minder water en een zeer hoge mate van verneveling. In geval van brand zal de waterschade hierdoor zeer beperkt zijn. Watermist heeft bovendien uitmuntende bluseigenschappen, waaronder het afvangen van roetdelen, het sterk verminderen van straling en het snel terugbrengen van de temperatuur. Bovendien is er geen grote waterbuffer of aansluiting nodig en worden minder bouwkundige eisen gesteld aan de minimale inbouwruimte en constructiebelasting. Isala Zwolle is door Unica uitgerust met twee dieselpompen. Via een tunnel gaan de leidingen de schachten in naar de diverse gebouwdelen. Onze watermistoplossingen en -toepassingen zijn naar volle tevredenheid van Isala Zwolle geïmplementeerd.

18 De niet langer actieve Unica Bouman B.V. wordt geliquideerd. Het inrichten van een stuurgroep Technisch Beheer (TB), bestaande uit lijn- en stafmedewerkers en ondersteund door externe consultants. De stuurgroep heeft als opdracht het lean maken van de TB-organisatie en het uitwerken van de groeistrategie. (Zie ook alinea Processen.) Personeelsreductie van 1671 tot circa 1545 FTE op basis van een met de OR overeengekomen sociaal plan. Kostenbesparing op zaken als huisvestingskosten en mobiliteit van ongeveer 2 miljoen euro. In totaal is in 2013 meer dan 3 miljoen euro besteed aan het doorvoeren van de reorganisatie, waardoor het jaarresultaat van 2013 optisch slecht is. Tegelijkertijd zien we een verbetering van de winst in onderhanden projecten en een daling van het werk kapitaal. Een positief effect is een toename van de focus en motivatie van onze medewerkers. Zij zien kansen voor onze gestroomlijnde organisatie, nu en in de toekomst. Interessant is verder dat onze zeven gespecialiseerde bedrijven, samen goed voor circa 30% van de omzet, in 2013 goed presteerden. Hierdoor waren in het segment specials vrijwel geen organisatorische aanpassingen nodig. 18 Verslag van de Directie Unica Schutte ICT, full-service ICT-dienstverlener van cloudoplossingen tot webportal diensten Steeds meer componenten in gebouwen werken middels IP-technologie met elkaar samen. Naast slimme toepassingen op het gebied van netwerken en regeltechniek investeert Unica met haar deelneming Unica Schutte ICT ook nadrukkelijk in kantoorautomatiseringsdiensten, zoals cloud computing. Unica Schutte ICT loopt hierin voorop. Honderden organisaties werken nu al vanuit het indrukwekkende datacenter van Unica Schutte ICT met vierde generatie datacenterdiensten. Ook in 2013 besteedde een flink aantal gerenommeerde bedrijven hun ICT-omgeving uit aan de professionals van Unica Schutte ICT. Naast het brede ICT-aanbod onderscheidt Unica Schutte ICT zich door een naadloze integratie met telefonie. Alle vaste telefoonlijnen, mobiele abonnementen en internetverbindingen maken deel uit van de ICT-omgeving en -oplossing. Uniek is ook de nieuwe generatie webportal diensten, die de relatief complexe ICT-omgeving gebruiksvriendelijk maakt voor alle gebruikers. Unica Schutte ICT brengt alle ICT-toepassingen in een beveiligde omgeving samen in één overzichtelijk portaal. Gebruikers hebben zo snel en gemakkelijk toegang tot alle voor hen noodzakelijke applicaties. Deze desktop van de toekomst, gebaseerd op sharepoint, is nu al geïmplementeerd bij verschillende klanten, die hiermee een concurrentievoordeel ervaren. Vanzelfsprekend wordt ook Unica Groep bediend en ondersteund door de specialisten van Unica Schutte ICT.

19 Economische waarde In 2013 werd voor circa 236 miljoen euro aan nieuwe orders geboekt. Dat is iets minder dan de 241 miljoen euro in 2012, maar conform budget. De totale werkvoorraad ultimo 2013 bedroeg 122 miljoen euro tegen 135 miljoen euro eind De gefactureerde omzet over 2013 bedroeg 235 miljoen euro ten opzichte van 276 miljoen euro in 2012.Deze daling was geheel conform budget Hieruit blijkt de ingrijpende downsizing van het bedrijf. Deze betreft in feite alleen de projectenorganisatie. De omzet van de TB-organisatie groeide in 2013 met 5,4% tot 91,3 miljoen euro. De specialistische bedrijven behaalden grosso modo dezelfde omzet als in 2012, namelijk circa 46 miljoen euro. Op deze wijze kwamen we in 2013 dicht bij de door ons nagestreefde optimale omzetverdeling: 40% Technisch Beheer (TB) 30% Projectenbedrijf 30% Gespecialiseerde bedrijven Unica is door deze verdeling minder kwetsbaar geworden voor het slechte prijsniveau en de risico s van de aanbestedingsmarkt, waarin vooral het projectenbedrijf momenteel opereert. Overigens zien we op de projectenmarkt voor het eerst weer meer bouwteam-projecten, waarvoor Unica wordt geselecteerd op basis van vertrouwen in de organisatie, specialistische kennis en goede referenties. Opdrachtgevers zien in dat selectie op prijs alleen zelden leidt tot een kwalitatief goed en beheersbaar bouwproces. Wij kunnen in bouwteams meerwaarde leveren door de inbreng van technische kennis en ervaring en door samen in een open calculatie te werken aan een optimale verhouding tussen de prestaties en kostprijs van een installatie. Dat biedt de klant budgetzekerheid en blijkt vaak voordeliger dan wanneer een niet optimaal plan wordt aanbesteed tegen de laagste prijs. Waarschijnlijk is de terugkeer van de bouwteams een voorteken van herstel van de installatiemarkt. Bovendien zal de overcapaciteit in de installatiemarkt, ontstaan door de eerder genoemde vraaguitval, binnenkort verdwijnen. In de installatiesector is het aantal medewerkers sinds 2008 gedaald van tot circa (circa 20%). Deze daling zal zich in 2014 nog krachtig voortzetten, terwijl de marktvraag inmiddels voorzichtig herstelt. Tel daarbij op de binnenkort te verwachten grote uitstroom van 58-plussers uit onze branche en het zal duidelijk zijn dat de balans tussen capaciteit en vraag zich uiterlijk in 2015 zal herstellen. Zeker als door een economische opleving het duurzaam renoveren van de utiliteitsbouw versnelt, zal dit leiden tot tekorten aan technisch personeel en stijgende prijzen. Unica anticipeert hierop door na jaren van personeelsreductie nu kwalitatief hoogwaardig personeel aan te nemen. Prestaties van onze specialistische bedrijven Onze specialistische bedrijven, Regel Partners, Automatic Sprinkler, Fastcom, Ecopower, Regeltechniek, Industrial Projects en Networks & Services, presteerden in 2013 vrijwel zonder uitzondering goed. Al deze bedrijven hebben zowel externe als interne opdrachtgevers, zoals het projectenbedrijf en de Technisch Beheer-vestigingen. De zogenoemde specials bieden meerwaarde voor onze opdrachtgevers en dragen bij aan ons imago als goed geïntegreerde en brede dienstverlener. Mede hierdoor kunnen we onze missie om een topspeler te zijn op het gebied van veiligheid, comfort, communicatie, duurzaamheid en energie(beheer) en integrale dienstverlening, beter invullen dan vele anderen. Prestaties van onze deelnemingen Unica Schutte ICT, onze belangrijkste deelneming (50%), maakte in 2013 een gezonde groei door in omzet en resultaat. De omzet over 2013 bedroeg 20 miljoen euro en de vooruitzichten voor 2014 zijn, onder meer door de sterke positionering in cloud computing, uitstekend. Vanaf 2016 wordt Unica meerderheidsaandeelhouder in dit bedrijf en zullen de resultaten geconsolideerd worden binnen de Unica Groep. BeGreen (50%) had te maken met een sterke groei van het aantal opdrachten voor houtgestookte energiecentrales. Eind 2013 is besloten dat de begin dat jaar door Unica gerealiseerde houtgestookte warmtecentrale in de woonwijk Breecamp-Oost in Zwolle door Unihold wordt 19 Verslag van de Directie

20 DIFFER gaat voor duurzaam 20 Verslag van de Directie Op de campus van de Technische Universiteit Eindhoven verrijst het nieuwe gebouw van DIFFER, Dutch Institute For Fundamental Energy Research. DIFFER is één van de drie onderzoeksinstituten van de stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM). Dit instituut houdt zich bezig met oplossingen voor het wereldwijde energievraagstuk en doet onderzoek naar nieuwe energievormen, zoals kernfusie en solar fuels. Het nieuwe gebouw bestaat uit zowel kantoren als laboratoria. De opdrachtgever, stichting FOM, streeft met DIFFER naar BREEAM excellent. Het ontwerp van het gebouw heeft dit keurmerk al ontvangen en bij oplevering in februari 2015 zal ook het gebouw worden getoetst aan deze hoge duurzaamheidsnorm. DIFFER laat zich als eerste onderzoeksgebouw van Nederland meten aan de excellent -norm, zowel voor wat betreft de kantoren als de laboratoria. Beoordeeld worden onder meer zaken als energiegebruik, materialen en processen. Dura Vermeer bouwt het DIFFER-pand samen met Unica. De twee bedrijven zijn verantwoordelijk voor het detailontwerp, de realisatie en het beheer van het gebouw. Unica verzorgt de complete elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties en zal ook het beheer en onderhoud van het gebouw verzorgen. De complete uitwerking van het project is gedaan met behulp van BIM (Bouwwerk Informatie Model), waarbij in een 3D-model alle informatie over bouw, constructies en installaties is samengebracht. Dit informatiemodel geeft ontwerpers en toekomstige gebruikers een helder beeld van het ontwerp en is na oplevering ook te gebruiken bij het technisch beheer van het DIFFER-gebouw. overgenomen. Dat biedt BeGreen financiële ruimte voor verdere groei. Tegelijkertijd hebben we ons aandelenbelang in BeGreen teruggebracht tot 25% en zal in het voorjaar van 2014 het resterende belang worden verkocht. De aankoop van Breecamp-Oost ging gepaard met een éénmalige last van per saldo 605 duizend euro. maar langzaam. In veel gevallen blijft het aantal aansluitingen (woningen en bedrijfsgebouwen) achter bij de prognoses. Zodra de bouw weer aantrekt verwachten we verbetering van de rendementen van deze BV s. Afwaarderingen, zoals in eerdere jaren, bleken in 2013 niet nodig. De overige deelnemingen betreffen voornamelijk warmte- en koudeopslag-projecten (WKO), deels in samenwerking met Dura Vermeer. Door de crisis stijgt de benutting van de betreffende installaties en netwerken Resultaat Het resultaat (EBITDA) daalde van 4,1 miljoen euro in 2012 naar 0,8 miljoen euro in 2013, het slechtste resultaat in dertig jaar. Oorzaken zijn eenmalige reorganisatiekosten

21 (ruim 3 miljoen euro), de transactie met BeGreen (0,75 miljoen euro) en faillissementen van opdrachtgevers (circa 0,9 miljoen euro). Naast deze incidentele lasten waren ook incidentele baten, zoals de ontvangen teruggave van premies uit het arbeidsongeschiktheidsfonds (0,4 miljoen euro) en een ESF-subsidie van circa 0,4 miljoen euro. Al met al was het operationele resultaat ruimschoots positief. De liquiditeitspositie verbeterde aanzienlijk van 1,2 miljoen euro ultimo 2012 tot 8,7 miljoen euro eind Dat komt enerzijds door krimp van het bedrijf en anderzijds door een betere beheersing van het werkkapitaal. Ook de cashflow (1,6 miljoen euro) was uitstekend. De current ratio is 1,38; de quick ratio 1,34. De solvabiliteit daalde licht van 37,2% aan het eind van 2012 naar 36% ultimo Risicomanagement De in 2013 doorgevoerde splitsing van het projectenbedrijf en het TB-bedrijf maakt de bedrijfsvoering veel transparanter. De projectcontrollers worden nu per regio ingezet. Daarnaast zijn er separate controllers voor de TB-bedrijven en de specialistische bedrijven. De tools voor de controllers zijn sterk verbeterd. In 2014 wordt de situatie verder geoptimaliseerd met de implementatie van een geavanceerd nieuw Management Informatie Systeem (MIS), waardoor alle bedrijfsonderdelen een state of the art dashboard krijgen. Intussen zijn onze centrale datavoorzieningen geheel gemigreerd naar het professionele datacenter van Unica Schutte ICT in Almere, waardoor het risico op uitval van onze datasystemen minimaal is. Het toezicht op risicodossiers (mogelijke insolventie van debiteuren, betalingsachterstanden en disputen met andere partijen) is nu volledige belegd bij de financieel directeur. Daardoor beschikken we over een permanent beeld van de omvang en aanpak van deze risico s. Mede op advies van de Raad van Commissarissen hebben we ons rapportagesysteem, risicobeheer en controllingsysteem laten toetsen door externe adviseurs en enkele verbetersuggesties in de praktijk gebracht. Dankzij de opzet van een nieuwe budgetmethodiek, die onderlinge benchmarking van onze projecten en TB-bedrijven mogelijk maakt, zien we kansen om het gebruik van werkkapitaal verder te optimaliseren en daardoor onze cash-positie te verbeteren. Commercie De afdeling verkoop en marketing heeft ervoor gezorgd dat eind 2013 een nieuwe, up to standard website in gebruik is genomen. Deze nieuwe Unica-website zal binnenkort gekoppeld worden aan ons CRM-pakket. Met de website kan content, waaronder films, artikelen en referenties, eenvoudig digitaal worden doorgestuurd naar klanten en belanghebbenden. De website maakt het tevens mogelijk om snel te zoeken naar voor de gebruiker relevante informatie. In november verscheen een extra editie van ons magazine Communicatie, dat grotendeels was gewijd aan het 80-jarig bestaan van Unica in Binnen Unica zijn het afgelopen jaar diverse seminars gehouden voor relaties, waaronder een seminar voor meer dan honderd belangstellenden over de Unica-specialismen watermist en sprinklerinstallaties en een seminar over het energiezuinige Baopt -systeem voor verdringingsventilatie. In Amsterdam en Hoevelaken werden presentaties en demonstraties gegeven over de intelligente Smart LED-oplossingen van Unica. Unica Schutte ICT verzorgde voor relaties van zes Unica-vestigingen presentaties over de nieuwste Cloud-oplossingen voor werkplekautomatisering. Ecopower organiseerde tijdens de Dutch Green Building Week diverse workshops over de exploitatie van WKOinstallaties. Klanttevredenheid Bij elk opgeleverd project vragen we consequent naar de klanttevredenheid. Over het algemeen wordt Unica gezien als een technisch hoogwaardig en betrouwbaar bedrijf. In 2013 heeft geen grootschalig klanttevredenheidsonderzoek plaatsgevonden. We doen dat tweejaarlijks, dus weer in Onze TB-klanten vragen om uitbreiding van onze real-time dienstverlening via Unica Online, ons webbased rapportagesysteem. 21 Verslag van de Directie

22 Primeur Smart Led in Nederland 22 Verslag van de Directie Sinds september vorig jaar is Total Nederland gehuisvest in een geheel gerenoveerd gebouw aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag. GreenStep tekende voor de renovatie van het kantoor. Tijdens het project werden diverse duurzaamheidsmaatregelen doorgevoerd met als primeur voor de Benelux de toepassing van Smart Led. Dit is een intelligent lichtsysteem dat gebruik maakt van netwerkbekabeling in plaats van de traditionele 230V-aansluiting. We staan aan het begin van een revolutie op het gebied van het intelligent en integraal aansturen van alle installaties in een gebouw. Smart Led is intelligent omdat het via sensoren allerlei informatie verzamelt uit de ruimten, bijvoorbeeld over de hoeveelheid daglicht en het effect ervan op het energieverbruik. Het systeem maakt tevens de bezetting van ruimten inzichtelijk. Aan de hand van deze informatie kan elke lamp optimaal worden ingeregeld. Het gevolg is een energiebesparing van wel 50 tot 70 procent ten opzichte van traditionele systemen. Al deze gegevens zijn ook weer interessant om bijvoorbeeld te koppelen aan de klimaatinstallaties, de schoonmaakfrequentie of het security systeem. Smart Led is met name interessant voor gebouwen waar veel dezelfde lampen hangen. Denk aan kantoren, zorginstellingen, datacenters en onderwijsinstellingen. Hoe groter het tijdsvenster waarin het licht wordt gebruikt, hoe groter de besparingsmogelijkheden. Zij wensen niet alleen storingen te kunnen melden en rapportage te zien over het oplossen daarvan, ook hebben klanten in toenemende mate behoefte aan informatie over de status en het energieverbruik van hun installaties. Op termijn kunnen ze via Unica Online beschikken over alle tekeningen en dossiers. Veel klanten willen sneller hun facturen ontvangen. Het versnellen van onze procedures is dus niet alleen belangrijk om ons werkkapitaal te verlagen, maar zal tevens de klanttevredenheid verhogen. Processen Om redenen van risico- en kwaliteitsbeheersing en als antwoord op het verwachte tekort aan vaklieden, streeft Unica naar een optimaal geïndustrialiseerd productieproces. In de bouwsector is ketenintegratie in opmars. Unica participeert actief in de initiatieven die daaruit voortvloeien. In diverse projecten is inmiddels ervaring opgedaan met lean bouwen, een systematiek waarbij alle bouwpartners zijn betrokken. Projectmedewerkers worden geschoold in het onderling afstemmen van productiegangen. De ervaringen zijn bijzonder positief en onderstrepen dat er binnen het totale productieproces nog veel efficiencywinst valt te behalen. Ketenintegratie wordt ondersteund door te werken met het Bouw Informatie Model (BIM). Ook in 2013 hebben we

23 diverse opdrachten verworven, onder meer vanwege onze onderscheidende ervaring met BIM. Unica participeert actief in landelijke platforms, zoals de Koplopersgroep BIM van branchevereniging Uneto-VNI, om te komen tot branche-brede afspraken voor het gebruik van BIM. In regio West is een combinatie BICO (de BIM Connectie) gestart met architecten, constructeurs en bouwers als medeparticipanten met als gezamenlijk doel: leaner ontwerpen en bouwen. Daarmee is inmiddels veel praktijkervaring opgedaan. Het ontwerp van een installatie met gebruikmaking van BIM wordt steeds vaker een eis van opdrachtgevers. Onze projecten DIFFER voor de TU Eindhoven en Hilton Schiphol zijn grootschalige voorbeelden daarvan. Prefab speelt eveneens een steeds grotere rol in onze installatieprocessen. Dankzij onze Triple-P prefab fabriek in Zwolle kunnen we de eerder genoemde projecten ook met beduidend minder montage-uren uitvoeren. Het omvangrijke ziekenhuisproject MST in Enschede bijvoorbeeld, zou zonder prefab niet binnen het beschikbare tijdschema gerealiseerd kunnen worden. Ook op het gebied van plug en play bekabelings systemen, waarbij componenten door geprefabriceerde snoeren en stekkers met elkaar worden verbonden, boeken we jaarlijks veel vooruitgang. Medio 2013 werden een Stuurgroep TB in het leven geroepen en een ervaren externe programma manager aangesteld om de gehele TB-organisatie (veertien vestigingen en het landelijke Shared Service Center TB) 23 Verslag van de Directie Unica installatiepartner van eerste Markthal in Nederland Jaren geleden bracht Ivo Opstelten in de hoedanigheid van burgemeester van Rotterdam een bezoek aan Barcelona. Hij zag hier de markthal die grenst aan de Ramblas en daarmee was het idee geboren van een markthal in Rotterdam. De Markthal wordt medio 2014 opgeleverd en is zo groot als een voetbalveld (circa 70 meter breed en 117 meter lang). De Markthal is de eerste in Nederland die de marktfunctie op duurzame en vernieuwende wijze combineert met traditionele detailhandel en horeca. Er komen marktkramen die allemaal voedsel gerelateerd zijn, zoals een bakker, notenzaak, kaasboer, viswinkel, etc. Op de verdieping onder de hal komt een grote supermarkt. Op de begane grond en eerste verdieping zullen diverse winkels en horecagelegenheden hun deuren openen. Daarnaast komen er 228 huur- en koopappartementen. Het gebouw heeft een 3-sterren BREEAM-NL certificaat behaald. Unica realiseert de infrastructuur van de energieopwekking, die zal aansluiten op een bestaande WKO-installatie (warmte- en koude opslagcentrale). Zo worden alle appartementen en commerciële ruimtes van het gebouw verwarmd, gekoeld en van warm water voorzien. Daarnaast ligt er voor Unica een uitdaging in de klimatisering. De Markthal krijgt aan beide zijden een enorme glasgevel en er is geen verwarming of airconditioning aanwezig. De lucht wordt aan de voor- en achterzijde de hal ingeblazen en door middel van kleppen in het dak gereguleerd.

24 Hum Kumari Kunwar had als oudste inwoonster van het dorp de eer het drinkwaterproject in werking te stellen. Unica foundation boekt mooie resultaten in nepal 24 Verslag van de Directie Het drinkwater- en sanitatie-project Arnakot van de Unica Foundation is afgerond. Ruim 1500 mensen zijn voorzien van schoon drinkwater en toiletten. De oplevering vond onder begeleiding, zowel op afstand als ter plaatse, plaats. Onze Nepalese accountmanager Ramesh Paudyal vormde een geweldige schakel tussen Nederland en Nepal. Mede door Grundfos, die belangeloos de levering van pompen en reserveonderdelen verzorgde, is het project binnen budget afgesloten. Voor 2014 tot en met 2016 is de Unica Foundation samen met het Nepalese Rode Kruis twee nieuwe drinkwaterprojecten gestart. Tevens zijn afgerond: 49 rookloze ovens in Wangbang, 53 rookloze ovens in Tanchowk en negen biogasinstallaties in Pariyar Gaun. De Solar opleiding is verlengd met twee jaar. De Unica foundation ondersteunt met deze opleiding een van de projecten van Child Welfare Scheme Nepal (CWSN). Deze partnerorganisatie heeft in 2013 de Stars Impact Award voor educatie in Azië in de wacht gesleept. Deze prijs toont aan dat de activiteiten van de stichting een positief effect hebben op het leven van kansarme kinderen. In 2013 vierde de Unica Foundation haar eerste lustrum. te stroomlijnen, want ook hier kan leaner worden gewerkt. Sindsdien is grote vooruitgang geboekt voor wat betreft het beter inrichten van de servicebestanden, het standaardiseren en uniformeren van de werkorderstromen en het invoeren van tablets als digitale werkbon. Het streven is om de komende jaren zonder noemenswaardige uitbreiding van het aantal medewerkers een aanzienlijke omzetgroei te realiseren. Bedrijfsbreed zijn grote stappen gezet om alle assets van het bedrijf beter te beheren. In 2012 werd het personeelsbeheer al geoptimaliseerd met behulp van een online-systeem. In 2013 zijn we begonnen met het digitaliseren van het gereedschapsbeheer met Centix software. Maatschappelijke betrokkenheid Unica steunde in 2013 diverse kleinschalige, maatschappelijke initiatieven, zoals de Week van de Techniek in Zwolle, een technisch praktijklokaal in Nijkerk en een recreatieruimte voor het Brandwondencentrum in

25 Beverwijk. Ook werden verscheidene sportclubs en culturele evenementen gesponsord. Inmiddels is een lokale projectmanager aangesteld om een en ander in goede banen te leiden. De Unica Foundation heeft opnieuw diverse projecten in Nepal gerealiseerd op het gebied van educatie, drinkwater, sanitair en duurzame energie (zon en biogas). Tot slot stimuleren wij onze medewerkers om bestuurlijke functies te vervullen binnen brancheorganisaties en ondernemersverenigingen. Doeltreffend duurzaam (planet) Duurzame ontwikkelingen Na jaren van onderhandelen hebben het kabinet en 48 maatschappelijke organisaties in 2013 een energieakkoord getekend. Hierin wordt onder meer een nationaal energiefonds aangekondigd voor de financiering van decentraal duurzame installaties, zoals WKO en bio-energiecentrales. Dit werkt mogelijk stimulerend op de activiteiten van veel Unica-bedrijven, Unica Ecopower in het bijzonder. Unica Ecopower is momenteel één van de grotere Energy Service Companies (ESCo s) van Nederland. Ecopower ontwerpt, financiert en exploiteert decentraal duurzame installaties voor kantoorgebouwen, universiteiten, datacenters, appartementen gebouwen en woonwijken. Ecopower ontwikkelde het WKO-dokter concept, waarmee in 2013 zestien WKO-installaties zijn onderzocht. Een relevant concept, omdat naar schatting meer dan 1 miljard euro aan investeringen in WKO s niet blijken te renderen. Een slechte performance blijkt vaak niet te liggen aan de WKO-installatie, maar aan de regel technische koppeling tussen de klimaatinstallatie en de WKO. Ook beter beheer en monitoring op afstand kunnen, ook voor gebouwen zonder WKO, tot verbetering leiden. Ecopower publiceerde onder de titel Komt een WKO bij de dokter in diverse media over deze bevindingen. Tevens richt zij zich op het optimaal exploiteren van installaties die geen eigendom zijn, zoals de installatie van winkelcentrum Hoog Catharijne van Corio in Utrecht. In december werd zoals eerder vermeld de houtgestookte energiecentrale in de gasloze wijk Breecamp-Oost in Zwolle door Unihold aangekocht. Deze door Unica ontworpen en gebouwde installatie zal na voltooiing vierhonderd woningen, een school, een zwembad en een sport accommodatie van warmte en warm water voorzien. Dit alles op basis van een exploitatie-overeenkomst voor de duur van dertig jaar. Breecamp-Oost werd genomineerd voor de Award Duurzame Architectuur. Op de Provada, het jaarlijkse ontmoetingspunt van de vastgoedbranche, werd een contract getekend met ASR Vastgoed Ontwikkeling voor de bouw, financiering en exploitatie van de WKOinstallaties voor het Centrumplan Waddinxveen. De WKO-installatie is een voorwaarde om met deze wijk het BREEAM Excellent (4-sterren) certificaat te behalen. Unica participeert via Unica Venlo in het samenwerkingsverband Manesco, dat in Zuid-Nederland duurzame installaties exploiteert. Directeur Peter Thissen van Unica Venlo ontving in oktober het groene lintje van GroenLinks uit handen van oud-fractievoorzitter Jolande Sap. Vorig jaar werden verder MVI-convenanten (Maatschappelijk Verantwoorde Inkoop) afgesloten met de belangrijkste toeleveranciers. Dyka uit Steenwijk en Technische Unie waren de eerste leveranciers waarmee een dergelijke inkoopconvenant is afgesloten. 25 Verslag van de Directie

26 Unica Groep heeft in 2013 voor haar gehele organisatie het FIRA-certificaat behaald. Het FIRA-platform koppelt duurzame leveranciers aan ondernemingen die duurzaam willen inkopen. Aangesloten bedrijven krijgen zo meer en onafhankelijk inzicht in duurzaamheidsprestaties.in december heeft Unica zich voor drie jaar als kennispartner verbonden aan Green Business Club Nederland. Deze organisatie is gelieerd aan de Dutch Green Building Council en richt overal in Nederland duurzame business clubs op met overheden en bedrijven als deelnemers. Ecopower ontwikkelde samen met Unica Regeltechniek een Climate Control Box, waarmee de verlichtings- en klimaatinstallaties van zestien T-Mobile winkels gekoppeld werden aan het beveiligingssysteem om onnodig energieverbruik te voorkomen. De opdrachtgever is zeer enthousiast over de grote besparingen, zodat wij dit systeem ook onder de aandacht zullen brengen van andere winkelketens. De door Ecopower ontwikkelde Greenscreens, die de duurzaamheidsprestaties van klanten zichtbaar maken, zijn in 2013 door diverse opdrachtgevers (banken en gemeenten) besteld. Bekwaam en betrokken (people) 26 Verslag van de Directie 2013 was een jaar van grote veranderingen binnen Unica. Per saldo daalde het aantal medewerkers van 1671 FTE eind 2012 naar 1545 FTE ultimo Het ziekteverzuim daalde van 4,3% naar 3,6%, hetgeen relatief laag is voor onze branche. De Raad van Commissarissen bestaat thans voor 80% uit mannen. Bij selectie van kandidaten voor de functie van commissaris streven wij naar een adequate combinatie van kennis en ervaring betreffende de activiteiten van de onderneming. Wij maken hierbij geen onderscheid in geslacht en zullen dat in de toekomst ook niet doen. Eerder beschreven structuurwijzigingen leidden ertoe dat rond de jaarwisseling circa 400 medewerkers overgingen naar een nieuwe B.V. Alle medewerkers kregen nieuwe functiebenamingen en er werden nieuwe procuratieafspraken gemaakt. De reeds ingezette transformatie van een capaciteitsbedrijf naar een technische dienstverlener is versneld afgerond. Ongeveer tachtig mensen, vooral uitvoerende medewerkers van het projectenbedrijf, moesten hierdoor via een met de OR overeengekomen sociaal plan buiten het bedrijf herplaatst worden. Dankzij intensieve begeleiding door onze HRM-afdeling hebben de meesten snel vervangend werk gevonden. Gezien de groei van TB konden dertig medewerkers de overstap maken van het projectenbedrijf naar het TB-bedrijf. De vestigingen Bergen op Zoom en Maastricht werden gesloten en de medewerkers en activiteiten bij andere vestigingen ondergebracht. Uiteraard vond tijdens het transformatieproces veel overleg plaats met de OR en werden de medewerkers op de hoogte gehouden met speciale nieuwsbrieven en artikelen in ons personeelsblad Communicatie. Mede hierdoor is de transformatie betrekkelijk geruisloos verlopen. Het aannamebeleid is erop gericht om strategisch belangrijke functies in eigen huis te hebben. Met name voor aan capaciteit gerelateerde functies wordt opnieuw een flexibele schil opgebouwd ten koste van het aantal medewerkers in loondienst. Op deze wijze kan de

27 organisatie beter inspelen op veranderende marktomstandigheden. Tweemaal per jaar worden management reviews georganiseerd met integriteit als vast onderdeel daarvan. Een nieuwe trend, hoewel nog klein van omvang, is het overnemen van technische diensten van zorg instellingen en andere opdrachtgevers. In 2013 verwierven we een beheerscontract voor circa dertig locaties van de zorgcombinatie Noorderboog. Hierbij werden vijf medewerkers van het Diaconessenhuis Meppel, onderdeel van Noorderboog, overgenomen. Veiligheid en gezondheid Unica hecht sterk aan de veiligheid en het welzijn van haar medewerkers. We investeren in goed gereedschap, persoonlijke beschermingsmiddelen en veiligheid. Unica is VCA** gecertificeerd door DEKRA. Het afgelopen jaar hebben zich geen ernstige aan werk gerelateerde ongevallen voorgedaan. Er is één bijnaongeval gemeld bij de arbeidsinspectie. Tezamen met diverse andere betrokken partijen uit de bouwsector heeft Unica de afgelopen jaren (als enige installateur) meegewerkt aan de Governance Code Veiligheid in de Bouw. Alle betrokkenen hebben de ambitie uitgesproken om de veiligheidsrisico s op het werk tot een minimum terug te brengen. De code is op 16 januari 2014 door alle betrokkenen en minister Blok (voor Wonen en Rijksdienst) ondertekend. Integriteit Er zijn in 2013 geen integriteitszaken aan de orde geweest. In het kader van integer handelen van onze medewerkers en onze deelname aan SBIB (Stichting Beoordeling Integriteit Bouwnijverheid) zijn eveneens geen bijzonderheden te melden. Unica hanteert een zero tolerance -beleid ten aanzien van integriteitsproblemen. Een gedragscode maakt integraal onderdeel uit van de arbeidsvoorwaarden van alle medewerkers. Medewerkers op managementposities dienen de gedragscode separaat te ondertekenen. Opleiding en ontwikkeling De Unica Academy verzorgde in 2013 ruim 1250 opleidingen voor medewerkers. De kosten daarvan bedroegen 734 duizend euro. Binnen de Technisch Beheer-omgeving zijn voor de derde keer specifieke trainingen georganiseerd, gericht op het verhogen van de persoonlijke en commerciële effectiviteit van projectleiders en het ambassadeurschap van servicemonteurs en servicetechnici. Begin 2013 werd een externe HRM-manager betrokken bij de veranderingsprocessen. Hij adviseerde de directie inzake de personele aspecten van de nieuwe organisatie en ontwikkelde samen met onze HRM-afdeling een nieuwe functieen salarisstructuur voor het installatiebedrijf. In verband met de opzetten van een Management Development programma voor het management van Unica bracht hij de ontwikkelpotentie van een groot aantal managers in beeld. Medewerker-betrokkenheid Gezien de vele organisatorische veranderingen was het te vroeg om in 2013 onderzoek te doen naar de medewerker-tevredenheid. Toch is het elke dag merkbaar dat Unica de kracht heeft van een sterk familiebedrijf. Juist nu het er op aankomt zien we op veel plaatsen dat iedereen meehelpt om goed door deze uitdagende fase van ons bestaan te komen. Ook in de speciale jubileumuitgave van Communicatie geven diverse medewerkers blijk van hun betrokkenheid en waardering voor de ruimte die Unica biedt voor hun persoonlijke groei en ontwikkeling. Organisatie De transformatie naar een efficiënte technische dienstverlener met drie regionale projectenbedrijven en veertien lokale vestigingen is in 2013 vrijwel afgerond. Het lokale vestigingsmanagement is inmiddels geheel ingevuld met onder andere Esther Ceelen als eerste vrouwelijke vestigingsdirecteur (vestiging Arnhem). 27 Verslag van de Directie

28 Ook de specialistische bedrijven en deelnemingen zijn organisatorisch en managerial geheel op orde. Zij zorgen ervoor dat Unica zich zowel qua technische diepgang als in de breedte kan onderscheiden van andere installatiebedrijven. De uitdaging is nu om de specials en het nieuwe Unica Installatietechniek B.V. nog nauwer te laten samenwerken. Het is de verwachting dat dit streven naar synergie zal leiden tot een hogere omzet, meer rendement en een grotere klanttevredenheid. Onze bedrijven leveren installaties en diensten die optimaal aansluiten bij voor onze klanten belangrijke thema s, zoals: comfort (Installatietechniek, Regeltechniek), veiligheid (Security, Sprinkler), communicatie (Fastcom, Networks & Services, Unica Schutte ICT), duurzaamheid en energie (Ecopower, Regel Partners), integrale dienstverlening (Technisch beheer). 28 Verslag van de Directie De huisvesting van Unica is geheel op orde. We beschikken over moderne, representatieve en merendeels zeer energiezuinige bedrijfsgebouwen. Om inzicht te hebben in de energieprestaties is inmiddels circa 60% van onze panden voorzien van een energielabel. De resterende panden zullen de komende jaren eveneens worden voorzien van een energielabel en waar mogelijk zullen maatregelen worden genomen ter verbetering. Momenteel zijn er geen verhuis- of verbouwingsplannen. Vooruitblik 2014 en verder De vooruitzichten voor het komende jaar zijn nog steeds somber. Dat maakt deze crisis op de installatiemarkt tot de meest langdurige sinds tientallen jaren. Toch gloort er licht aan het eind van de tunnel. De Nederlandse economie krabbelt zichtbaar op en dat zal, zo leert de ervaring, over één à anderhalf jaar leiden tot meer vraag op de laat-cyclische installatiemarkt. Voor klein installatiewerk en verbouwingen binnen de TB-omgeving (modificaties) verwachten we sneller herstel. Onder invloed van meer optimisme zullen bedrijven eerder overgaan tot interne verbouwingen en optimalisatie van verlichting en klimaatinstallaties. Wellicht dat de portemonnee dan ook wat verder open gaat voor de, meestal rendabele, verduurzaming van gebouwen. Unica kan een belangrijke rol spelen bij de grootschalige renovatie van gebouwen. Vaak is het installatiebudget hiervoor hoger dan het bouwkundige deel. Onze deelneming GreenStep is hiervoor al volledig opgelijnd. Door deze positionering en de inmiddels bereikte stroomlijning van de organisatie zijn we van mening dat wij, ook als het marktherstel wat langer duurt, in staat zullen zijn om in 2014 bij een ongeveer gelijkblijvende omzet een redelijk rendement te bereiken.. Zeker als het economisch herstel doorzet zal het omzet- en rendementsniveau vanaf 2015 verder kunnen stijgen. Het personeelsbestand zal naar verwachting in 2014 gelijk blijven. De investeringen in materiële vaste activa zullen beperkt blijven tot de noodzakelijke investeringen. De directie dankt alle relaties voor het in Unica gestelde vertrouwen, alle medewerkers voor hun inzet en de Ondernemingsraad en de Raad van Commissarissen voor hun constructieve bijdrage bij het tot stand komen en uitvoeren van het beleid. Hoevelaken, 16 april 2014 ir. Daan van Vliet, algemeen directeur Bert Moser, MBA, financieel directeur

29 Verslag van de Ondernemingsraad

30 Organisatie medewerkersmedezeggenschap De Ondernemingsraad (OR) bestond in 2013 uit dertien afgevaardigden van onze installatievestigingen en gespecialiseerde bedrijven. Uit hun midden is een dagelijks bestuur gekozen, bestaande uit een voorzitter, een secretaris en een vicevoorzitter. Bestuurder in de zin van de Wet op de Ondernemingsraden is de algemeen directeur van Unica Groep B.V. Bijeenkomsten In 2013 zijn zes reguliere OR-vergaderingen gehouden en zes overlegvergaderingen in aanwezigheid van de bestuurder. De vergaderingen kenmerkten zich door een goede sfeer en een open en constructief karakter. Cursus/trainingen In april is de voltallige Ondernemingsraad op een tweedaagse opfriscursus geweest, waar onder meer de Wet op de ondernemingsraad (WOR), vergadertechnieken, teambuilding en de werkkostenregeling zijn besproken. De twee OR-leden die in de VGWM-commissie hebben een tweedaagse basiscursus over VGWM gevolgd. Tot slot De aanhoudende crisis en de besluiten van de nieuwe regering hebben de meeste invloed op onze werksituatie. De OR prijst zich gelukkig te opereren binnen een onderneming waar een goed klimaat heerst en die geleid wordt door een bekwame en slagvaardige directie. 30 Verslag van de Ondernemingsraad De OR is door de bestuurder over tal van zaken goed geïnformeerd. De informatie was duidelijk en actueel. In een enkel geval bleef tijdige informatie achterwege en werd, na constatering, achteraf bijgepraat. Op 13 februari heeft een afvaardiging van de OR overleg gevoerd met de Raad van Commissarissen. Er is onder meer gesproken over de reorganisatie van Unica, het sociaal plan, merk en identiteit van Unica. De bijeenkomst met de Raad van Commissarissen kenmerkte zich door een open karakter, wederzijds respect en constructief overleg. De verslagen van de bijeenkomsten en een uitgebreid jaarverslag worden aan het personeel digitaal beschikbaar gesteld via UnicaNet. Behandelde onderwerpen De belangrijkste onderwerpen voor de OR in 2013 waren: reorganisatie Unica Installatietechniek, Sociaal plan, wijzigingen functiebenamingen Technisch Beheer, invoering ICT protocol versie 1.2, wijziging structuur OR, en invoering van de werkkostenregeling in Commissies De VGWM-commissie (Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu) is een adviesorgaan van de Ondernemingsraad. Vraagstukken kunnen zowel via de OR als rechtstreeks bij de commissie worden ingediend. De commissie heeft twee keer vergaderd, onder meer over: het Arbo- en milieujaarverslag, stofafzuiging boormachines, samenstelling VGWM-commissie, draagcomfort werkkleding en aantal BHV ers per locatie. Verder kent de OR een commissie arbeidsvoorwaarden, commissie autokosten, commissie OR-structuur en commissie financiën. De OR vindt het van grote betekenis om een juist evenwicht te houden tussen het belang van de ondernemer en het belang van de medewerkers met als doel: het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen. Een goede overlegsituatie met de ondernemer acht de OR hierbij van wezenlijk belang. In een steeds veranderende maatschappij is het ook voor de OR- leden noodzakelijk om bij te blijven. De OR zal daarom in de toekomst gebruik blijven maken van de verschillende opleidingsmogelijkheden. Binnen haar geleding zullen specifieke aandachtsgebieden worden ondergebracht bij personen die zich daarin verder willen verdiepen. Volgend jaar zullen we de juiste structuur ontwikkelen voor de Ondernemingsraad. De reorganisatie en regio-indeling van de Unica Groep heeft immers ook gevolgen voor de structuur van de Ondernemingsraad. Ook streven we ernaar de OR in 2014 meer onder de aandacht van de medewerkers te brengen. Want alleen door persoonlijk contact met de achterban kan de OR goed verwoorden wat er leeft op de werkvloer. De OR neemt haar taak serieus en de leden besteden daar veel tijd aan, waaronder ook veel vrije tijd. Ondersteuning van alle medewerkers en het management van Unica blijft daardoor noodzakelijk. Hoevelaken, 16 april 2014 Geert van Leth, voorzitter Berry Koens, secretaris

31 Dialoog met belanghebbenden

32 Dialoog met belanghebbenden 32 Dialoog met belanghebbenden Unica staat middenin de maatschappij. Binnen deze samenleving is veel met elkaar verweven. Er zijn partijen die in meer of mindere mate belang hebben bij de activiteiten en beslissingen die wij nemen en andersom is Unica soms zelf belanghebbende. Stakeholders van Unica zijn onder andere opdrachtgevers, medewerkers, leveranciers en onderaannemers, overheid en politiek, media, financiers, aandeelhouders, ngo s, omwonenden, kennisinstellingen en brancheverenigingen. De interactie met onze stakeholders kent verschillende niveaus en vindt op diverse manieren plaats; van social media tot en met symposia, seminars en workshops De belangrijkste worden toegelicht. Klanten De dialoog met klanten vindt gestructureerd plaats via onze permanente project evaluaties, klantpanels en periodieke klanttevredenheidsonderzoeken. Daarnaast motiveren wij al onze medewerkers zich op te stellen als ambassadeur van Unica om zo op de hoogte te blijven van de behoeften in de markt. Medewerkers Onze medewerkers vormen het kapitaal van onze onder neming. We vinden het daarom belangrijk om frequent en helder met hen te communiceren over actuele ontwikkelingen en de gekozen strategische richting. Gezien de ingrijpende organisatiewijzigingen werd in 2013 drie keer een nieuwsbrief naar alle medewerkers verzonden en zijn er op vele vestigingen bijeenkomsten georganiseerd. In september organiseerde Unica haar jaarlijkse Stafdag voor de lokale managementteams en de managers van de Shared Services, globaal de top 100 medewerkers. In aanwezigheid van vertegenwoordigers van de Ondernemingsraad en Raad van Commissarissen lichtten tal van interne sprekers op interactieve en inspirerende wijze de nieuwe structuur en marktbenadering van Unica toe. Het overkoepelende thema Gaan voor goud doelde op de vele goudklompjes die Unica telt, zoals innovatieve concepten, topklanten, gemotiveerde medewerkers en tachtig jaar ervaring. Tweemaal per jaar wordt het voltallig personeel geïnformeerd over de gang van zaken in ons personeelsblad Communicatie. Actuele nieuwsberichten worden dagelijks geplaatst op ons Unicanet, waar ook de verslagen van de overlegvergadering tussen bestuurder en Ondernemingsraad terug te vinden zijn. Leveranciers Unica koopt voor een bedrag ter hoogte van bijna de helft van haar omzet in bij leveranciers en onderaannemers. Een open dialoog met deze partijen over onze strategische keuzes en de impact daarvan is derhalve van groot belang. Om de kwaliteit te handhaven hanteert Unica een strikt voorkeursbeleid voor wat betreft leveranciers. Voorkeursleveranciers worden periodiek beoordeeld op hun prestaties. Deze beoordeling wordt door de centrale afdeling Inkoop met de betrokken leverancier besproken. Jaarlijks organiseert Unica een middag voor haar voorkeursleveranciers, waarin naast actuele ontwikkelingen een specifiek thema wordt besproken. In november 2013 was het onderwerp Goede dienst verlening is goud, oftewel samen op zoek naar duurzame en rendabele oplossingen om onze klanten te ontzorgen. Aandeelhouders Het aandelenkapitaal is volledig vertegenwoordigd in de Raad van Commissarissen. De dialoog met de aandeelhouders vindt derhalve feitelijk plaats tijdens de reguliere Raad van Commissarissenvergadering en daarnaast in tussentijds informeel overleg. Eenmaal per jaar wordt er een Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden, waarin de jaarrekening en resultaatbestemming worden besproken en ter goedkeuring worden voorgelegd. Brancheorganisaties Voor branche-brede zaken is Unica lid van brancheorganisatie Uneto-VNI. Medewerkers van Unica vervullen op diverse plaatsen functies binnen deze en andere organisaties, zoals de technische vereniging TVVL, de Dutch Green Building Council (DGBC) en de Nederlandse Vereniging voor Technisch facilitair management in de Gezondheidszorg (NVTG). Kennisinstellingen / onderwijs Unica vindt haar status van leerbedrijf belangrijk. Op veel plaatsen werkt Unica samen met ROC s of HBO s om toekomstig arbeidspotentieel te scholen en vertrouwd te maken met de praktijk.

33 Jaarrekening

34 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (voor winstbestemming) Bedragen in euro s Actief Vaste activa Immateriële vaste activa Goodwill(1) Materiële vaste activa(2) Bedrijfsgebouwen en -terreinen Andere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa(3) Deelnemingen in overige verbonden maatschappijen Andere deelnemingen Overige participaties Vorderingen op deelnemingen Jaarrekening Vlottende activa Hulpmaterialen en onderdelen Vorderingen(4) Debiteuren Vorderingen op overige verbonden maatschappijen Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen Vordering op aandeelhouder Nog te factureren Overige vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

35 Geconsolideerde balans per 31 december 2013 (voor winstbestemming) Bedragen in euro s Passief Groepsvermogen(5) Voorzieningen(6) Kortlopende schulden Onderhanden projecten(7) Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen(8) Te betalen personeelskosten Nog te ontvangen facturen m.b.t. opgeleverde projecten Schulden aan aandeelhouder 0 85 Overige schulden en overlopende passiva Jaarrekening

36 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2013 Bedragen in euro s Netto omzet (9) Mutatie saldi gefactureerde termijnen inzake onderhanden projecten Opgeleverde werken Mutatie onderhanden projecten Totale bedrijfsopbrengsten Directe kosten Materialen Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten Bruto marge Jaarrekening Bedrijfskosten Lonen en salarissen (10) Sociale lasten Pensioenlasten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Inleen derden Overige bedrijfskosten (11) Bedrijfsresultaat Resultaat van niet geconsolideerde ondernemingen Waardeverandering van vorderingen die tot de vaste activa behoren (12) Rentebaten Resultaat uit gewone bedrijfsvoering voor belastingen Belastingen (13) Resultaat na belastingen

37 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2013 Bedragen in euro s Verloop liquiditeitspositie Stand per 1 januari Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Stand per 31 december EBIT Aanpassingen voor: Afschrijvingen Kasstroom uit bedrijfsoperaties: Rente Belastingen Mutatie voorzieningen Mutaties werkkapitaal: Voorraden Onderhanden projecten Debiteuren Overige vorderingen Kortlopende schulden Jaarrekening Kasstroom uit operationele activiteiten Verwervingen niet-geconsolideerde ondernemingen Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen in financiele vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten Ontvangen dividend Betaald dividend 0 0 Kasstroom uit financieringsactiviteiten Kasstroom

38 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 38 Jaarrekening Activiteiten Unica Groep B.V. ontzorgt haar opdrachtgevers met duurzame technologische oplossingen voor veiligheid, communicatie en comfort. Groepshoofd De vennootschap maakt deel uit van een economische eenheid met als groepshoofd Eco Investment Group B.V. te Zwolle. De financiële gegevens van de vennootschap zijn tezamen met de andere tot de groep behorende vennootschappen opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Eco Investment Group B.V. Deze jaarrekening wordt gedeponeerd bij het Handelsregister te Zwolle. Grondslagen voor consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van Unica Groep B.V. zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van Unica Groep B.V. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie betrokken rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. Belangen van derden in het vermogen en in het resultaat van groepsmaatschappijen zijn afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking gebracht. De resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum. Op die datum worden de activa, voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen de reële waarden. De betaalde goodwill wordt geactiveerd en afgeschreven over de economische levensduur. De resultaten van afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt tot het tijdstip waarop de groepsband wordt verbroken. De in de consolidatie begrepen groepsmaatschappijen zijn: Unica Installatietechniek B.V. te Zwolle; Unica Regeltechniek B.V. te Zwolle; Unica Bodegraven B.V. te Bodegraven; Unica Ecopower B.V. te Hoevelaken; Unica Fastcom B.V. te Hoevelaken; Unica Climatech B.V. te Nijkerk; Meweco B.V. te Capelle a/d IJssel; Unica Thissen B.V. te Sevenum; Regel Partners B.V. te Hoevelaken. Algemene grondslagen voor de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het kostprijsmodel. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden,

39 als financiële derivaten verstaan. In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen wordt de informatie over de reële waarde gegeven in de toelichting op de Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling van de balanspost. Toepassing van artikel 2:402 BW De financiële gegevens van Unica Groep B.V. zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening zodat, gebruikmakend van artikel 2:402 BW, Unica Groep B.V. kan volstaan met een verkorte winst- en verliesrekening in de enkelvoudige jaarrekening. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op het bedrag van de bestede kosten, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De jaarlijkse afschrijvingen bedragen een percentage van de bestede kosten, zoals nader in de toelichting op de balans is gespecificeerd. Met ingang van 1 januari 2005 wordt een termijn van 7 of 10 jaar gehanteerd. De afschrijvingstermijn is in afwijking van artikel 2:386 lid 3 BW, omdat dit beter overeenkomt met de verwachte levensduur. Voor de betaalde goodwill gerelateerd aan de verwerving van kennis intensieve bedrijven hanteert Unica een afschrijvingstermijn van 10 jaar. De economische levensduur en afschrijvingsmethode worden aan het einde van elk jaar opnieuw beoordeeld. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduren en berekend volgens de lineaire methode. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat dit zich voordoet. Financiële vaste activa De niet-geconsolideerde deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze netto vermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van Unica Groep B.V. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennootschap geheel of ten dele instaat voor schulden van de desbetreffende deelneming, respectievelijk de feitelijke verplichting heeft de deelneming (voor haar aandeel) tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening gevormd. Bij het bepalen van de omvang van deze voorziening wordt rekening gehouden met reeds op vorderingen op de deelneming in mindering gebrachte voorzieningen voor oninbaarheid. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. Van een bijzondere waardevermindering is sprake wanneer de realiseerbare waarde lager is dan de boekwaarde. De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Voorraden Voorraden grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De waardering van de voorraad grond- en hulpstoffen komt tot stand op basis van gewogen gemiddelde prijzen. 39 Jaarrekening

40 40 Jaarrekening Onderhanden projecten De onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde project - kosten vermeerderd met de toegerekende winst en verminderd met verwerkte verliezen en gedeclareerde termijnen. Indien het resultaat op een onderhanden project niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, wordt geen winst toe gerekend. De projectkosten omvatten de direct op het project betrekking hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend. Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als opbrengsten en kosten verwerkt in de winst-en-verlies rekening naar rato van de verrichte prestaties op balansdatum. De aan het uitgevoerde werk toe te rekenen winst wordt bepaald op basis van de op balansdatum aan het onderhanden project bestede uren in verhouding tot de naar verwachting aan het project totaal te besteden uren. Indien het totaal van alle onderhanden projecten een debetstand vertoont, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder de vlottende activa. Indien het totaal van alle onder handen projecten een creditsaldo vertoont, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder de kortlopende schulden. In het boekjaar gerealiseerde projectopbrengsten worden als opbrengsten in de winst -en- verlies rekening verwerkt in de post wijziging in onderhanden projecten zolang het project nog niet is voltooid. Projectkosten zijn verwerkt in de kosten van grond- en hulpstoffen en in de kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten. Debiteuren Vorderingen op handelsdebiteuren worden opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De geamortiseerde kostprijs is gelijk aan de nominale waarde onder de aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Deze voor zieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden. Voorzieningen De voorziening garantieverplichtingen wordt opgenomen voor de geschatte kosten die naar verwachting voort vloeien uit per balansdatum lopende garantieverplichtingen uit hoofde van geleverde goederen en diensten. Garantieclaims worden ten laste van deze voorziening gebracht. Voor de in de toekomst te betalen jubileumuitkeringen aan de medewerkers is een voorziening opgenomen. In de berekening is rekening gehouden met de achterliggende diensttijd, de leeftijden en het verwachte verloop van de medewerkers, rekening houdende met de specifieke inhoud van de jubileumregeling en de sociale lasten. De jubileumuitkering is evenredig aan de diensttijd toegerekend, en contant gemaakt tegen 5%. Voor in de toekomst te betalen belastingbedragen uit hoofde van verschillen tussen commerciële en fiscale balanswaarderingen wordt een voorziening getroffen ter grootte van de som van deze verschillen vermenigvuldigd met het geldende belastingtarief. Op deze voorziening worden in mindering gebracht de in de toekomst te verrekenen belastingbedragen uit hoofde van beschikbare voorwaartse verliescompensatie, voor zover het waarschijnlijk is dat de toekomstige fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening.

41 Kortlopende schulden Opgenomen leningen en schulden worden bij de eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs additionele verplichtingen, waaronder eventuele verplichtingen uit herstelplannen van de pensioenuitvoerder, leiden tot lasten voor de vennootschap en worden in de balans opgenomen in een voorziening. Netto-omzet Onder omzet wordt verstaan de aan derden in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar geleverde goederen en diensten onder aftrek van kortingen en exclusief omzetbelasting. Aandeel in het resultaat van niet-geconsolideerde ondernemingen waarin wordt deelgenomen Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de vennootschap toekomende aandeel in het resultaat van de deel nemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij Unica Groep B.V. geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijk en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten. Lonen en salarissen De onderneming is aangesloten bij het bedrijfs tak - pensioenfonds Metaal en Techniek. De pensioenverplichtingen uit hoofde van de regeling met het bedrijfstakpensioen worden gewaardeerd volgens de verplichting aan de pensioenuitvoerder-benadering. In deze benadering wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst- en verliesrekening verantwoord. Unica kent een middelloonregeling. Ultimo 2013 (en 2012) waren er voor de groep geen pensioenvorderingen en geen verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend tegen het geldende tarief over het resultaat van het boekjaar, waarbij rekening wordt gehouden met permanente verschillen tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de fiscale winstberekening. Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Winstbelastingen, ontvangen en betaalde interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. 41 Jaarrekening Aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst wordt beoordeeld of en zo ja welke verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie op balansdatum bestaan. Deze

42 Toelichting op de geconsolideerde balans Immateriële vaste activa (1) Goodwill Het verloop is als volgt: Bedragen in euro s Boekwaarde per 1 januari Investering Afschrijving Boekwaarde per 31 december Cumulatieve afschrijvingen per 31 december Historische kostprijs per 31 december Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Historische kostprijs per 1 januari Jaarrekening

43 (2) Materiële vaste activa Het verloop is als volgt: Bedragen in euro s Bedrijfsgebouwen en -terreinen Andere vaste bedrijfsmiddelen Totaal materiële vaste activa 2013 Totaal materiële vaste activa 2012 Aanschaffingswaarde per 1 januari Afname als gevolg van deconsolidatie Investeringen Desinvesteringen Aanschaffingswaarde per 31 december Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari Afname als gevolg van deconsolidatie Afschrijvingen Terugboeking afschrijving op desinvesteringen Cumulatieve afschrijvingen per 31 december Jaarrekening Boekwaarde per 31 december Boekwaarde per 1 januari De afschrijvingspercentages voor bedrijfsgebouwen en -terreinen liggen tussen de 3% en 10% en voor de andere bedrijfsmiddelen tussen de 10% en 50%.

44 (3) Financiële vaste activa Deelnemingen in overige verbonden maatschappijen Dit betreft: Bedragen in euro s Belang % UDV Energie Schuttersveld v.o.f. te Hoevelaken 50% - - UDV Energie Zuideramstel v.o.f. te Hoevelaken 50% 10 - UDV Energie Druten v.o.f. te Hoevelaken 50% - - Installatie Combinatie Isala v.o.f. te Bunnik 25% IC CUW v.o.f. te Zwolle 50% Gaia Energy v.o.f. te Hoevelaken 33¹ ₃% - - Combinatie Duurzame Uitvoering Sniep v.o.f. te Utrecht 50% Het verloop van de deelnemingen in overige verbonden maatschappijen is als volgt: 44 Jaarrekening Bedragen in euro s Stand per 1 januari Resultaat boekjaar Dividend Stand per 31 december Andere deelnemingen Dit betreft: Bedragen in euro s Belang % Unica Schutte ICT B.V. te Hoevelaken 50% UR Cool B.V. te Den Ham 50% 9 9 Voorst Energie B.V. te Zwolle 50% 9 9 GreenStep B.V. te Houten 50% 0 9 BeGreen Holding B.V. te Hoevelaken 25% Gezien de korte doorlooptijd tussen balansdatum en het moment van opmaken van de jaarrekening is het niet mogelijk gebleken de definitieve jaarrekeningen van alle minderheidsdeelnemingen te verkrijgen. Derhalve zijn ten behoeve van de post deelnemingen de resultaten over het boekjaar 2013 geschat op basis van tussentijdse berichtgeving en managementinformatie. Het verloop is als volgt: Bedragen in euro s Stand per 1 januari Verkoop deelnemingen 0-45 Verwerving nieuwe deelnemingen Resultaat Stand per 31 december

45 Vorderingen op deelnemingen Dit betreft een vijftal leningen waarover een rentepercentage van 2,5%-5% in rekening wordt gebracht. Aflossingen vinden plaats in onderling overleg. Nadere zekerheden zijn niet gesteld. Een tweetal leningen is achtergesteld ten opzichte van andere schuldeisers van de betreffende deelnemingen. Het totaal van deze twee schulden bedraagt Het verloop van de vorderingen is als volgt weer te geven: Bedragen in euro s Saldo per 1 januari Uitgegeven leningen Waardeverandering van vorderingen die tot de vaste activa behoren -500 Mutatie voorziening (4) Vorderingen Debiteuren: Bedragen in euro s Debiteuren Af: voorziening dubieuze debiteuren Jaarrekening De vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Vorderingen op overige verbonden maatschappijen Er wordt 6% rente in rekening gebracht over het geïnvesteerd vermogen. Liquide middelen Voor een bedrag van (2012: ) staan de liquide middelen niet ter vrije beschikking van de groep. (5) Groepsvermogen Voor een nadere toelichting ter zake wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige balans van Unica Groep B.V.

46 (6) Voorzieningen Deze betreffen: Bedragen in euro s Garantieverplichtingen Jubileumvoorziening Latente belasting De voorzieningen zijn langlopend van aard. Het verloop van de voorziening voor garantieverplichtingen is als volgt: Bedragen in euro s Jaarrekening Stand per 1 januari Dotatie Onttrekking Vrijval Het verloop van de jubileumvoorziening is als volgt: Bedragen in euro s Stand per 1 januari Dotatie 0 49 Vrijval Het verloop van de voorziening latente belastingen is als volgt Bedragen in euro s Stand per 1 januari Dotatie Dotatie mbt voorgaande jaren Vrijval

47 Kortlopende schulden (7) Onderhanden projecten in opdracht van derden Bedragen in euro s Onderhanden projecten in opdracht van derden Af: gedeclareerde termijnen Uitsplitsing onderhanden projecten: Bedragen in euro s Bedrag waarmee de gedeclareerde termijnen de waarde van de verrichte projecten overschrijdt Bedrag waarmee de waarde van de verrichte projecten de gedeclareerde termijnen overschrijdt In het boekjaar werd ter zake van onderhanden projecten een bedrag van aan rente geactiveerd. 47 (8) Belastingen en premies sociale verzekeringen Bedragen in euro s Jaarrekening Vennootschapsbelasting 0 8 Omzetbelasting Loonbelasting Niet uit de balans blijkende verplichtingen ING Bank N.V., ABN-AMRO Bank N.V., Rabobank en N.V. Nationale Borgmaatschappij hebben aan Unica Groep B.V. en haar dochtervennootschappen kredieten in rekening-courant verstrekt en/of garantiefaciliteiten geboden. In verband hiermee hebben de groepsmaatschappijen zich jegens deze bankiers hoofdelijk aansprakelijk gesteld. Het totaal van de afgegeven bankgaranties beloopt De vennootschap heeft overeenkomsten afgesloten inzake leasing van bedrijfsauto s. De totale jaarlast bedraagt De leaseverplichtingen van 1 tot 5 jaar bedragen De lease verplichtingen langer dan 5 jaar bedragen Door de groep zijn huurverplichtingen aangegaan die leiden tot een jaarlijkse last van De huurverplichting na 5 jaar bedraagt De vennootschap maakt deel uit van een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de schuld inzake vennootschapsbelasting van de fiscale eenheid als geheel. De rechtspersoon is firmant in meerdere vennootschappen onder firma en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van deze vennootschappen onder firma. Unica heeft de verplichting de resterende aandelen in Unica Schutte ICT B.V. in respectievelijk 2016 en 2018 over te nemen.

48 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening (9) Omzetverdeling Bedragen in euro s Installatietechniek Brandbeveiliging ICT Regeltechniek en gebouwenautomatisering Datacenters Technisch beheer (10) Lonen en salarissen 48 Jaarrekening In de salariskosten van 2013 is een bedrag groot (2012: ) begrepen als bezoldiging van de leden van de directie. Dit is inclusief een pensioenlast van en kosten crisisheffing. De commissarissenbeloning bedroeg over het boekjaar (2012: ). Pensioenen De pensioenregeling is gefinancierd door afdrachten aan het bedrijfstakpensioenfonds Metaal en Techniek. Daarbij worden de opgebouwde aanspraken steeds in het betreffende kalenderjaar afgefinancierd door middel van kostendekkende premiebetalingen. De dekkingsgraad van het betrokken bedrijfstakpensioenfonds respectievelijk ondernemingspensioenfonds bedraagt ultimo ,8%. Op basis van de uitvoeringsovereenkomst heeft de vennootschap geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies. Gemiddeld aantal werknemers Het gemiddeld aantal medewerkers van de in de consolidatie betrokken vennootschappen bedroeg eind werknemers. De verdeling over de diverse omzetgroepen is als volgt: Aantallen in fte s Installatietechniek Brandbeveiliging ICT Regeltechniek en gebouwenautomatisering Datacenters Ondersteunend personeel Technisch beheer

49 (11) Overige bedrijfskosten Bedragen in euro s Huisvestingskosten Verkoopkosten Vervoerskosten Overige personeelskosten Algemene kosten Honoraria accountantsorganisatie Het totaal van de ten laste van het resultaat van het boekjaar gebrachte honoraria voor werkzaamheden van de externe accountant en de accountantsorganisatie bedragen Dit bedrag is als volgt onder te verdelen: Bedragen in euro s Controle van de jaarrekening Andere controleopdrachten (12) Waardeverandering van vorderingen dit tot de vaste activa behoren Jaarrekening De post waardeveranderingen van vaste activa bestaat in het boekjaar 2013 uit een bijzondere waardevermindering van de financiële vaste activa. Deze waardevermindering betreft de afwikkeling van vorderingen en andere financiële belangen in BeGreen Energy B.V. en BeGreen Holding B.V. (13) Belastingen De effectieve belastingdruk (33,4%) wijkt af van het nominale tarief (25%). Dit wordt veroorzaakt door afschrijving goodwill en resultaat deelneming. Bedragen in euro s Belastingen over fiscaal resultaat Mutatie voorziening voor latente belastingen Belasting volgens de winst- en verliesrekening Transacties met verbonden partijen Unica Groep B.V. heeft voor een bedrag van gefactureerd aan Unica Financial Services B.V. inzake beheer van WKO-installaties.

50 Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (voor winstbestemming) Bedragen in euro s Actief Vaste activa Immateriële vaste activa(1) Goodwill Financiële vaste activa(2) Deelnemingen in groepsmaatschappijen Deelnemingen in overige verbonden maatschappijen Andere deelnemingen Overige participaties Vorderingen op deelnemingen Jaarrekening Vlottende activa Vorderingen Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen Vorderingen op overige verbonden maatschappijen Vordering op aandeelhouder Overige vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

51 Enkelvoudige balans per 31 december 2013 (voor winstbestemming) Bedragen in euro s Passief Eigen vermogen (3) Geplaatst kapitaal Wettelijke reserve deelnemingen Agio Overige reserves Resultaat boekjaar Voorzieningen (4) Kortlopende schulden Schulden aan groepsmaatschappijen Schulden aan aandeelhouder Jaarrekening

52 Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2013 Bedragen in euro s Resultaat uit deelnemingen na belastingen Uit groepsmaatschappijen Uit overige verbonden partijen Overige baten en lasten na belastingen Resultaat na belastingen Jaarrekening

53 Toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening Algemeen Unica Groep B.V. fungeert per 31 december 2013 als houdstermaatschappij van de aandelen van haar dochtervennootschappen: Unica Installatietechniek B.V. Unica Regeltechniek B.V. Unica Bodegraven B.V. Unica ClimaTech B.V. Unica Ecopower B.V. Unica Thissen B.V. Unica Fastcom B.V. Unica Meweco B.V. Regel Partners B.V. Unica Automatic Sprinkler B.V. io Unica Networks & Services B.V. io 53 Grondslagen voor de jaarrekening De grondslagen van de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die welke gehanteerd worden bij de geconsolideerde jaarrekening. Jaarrekening Toelichting op de onderscheiden posten van de jaarrekening (1) Immateriële vaste activa Bedragen in euro s Goodwill Boekwaarde per 1 januari Investering Afschrijving Boekwaarde per 31 december Cumulatieve afschrijvingen per 31 december Historische kostprijs per 31 december

54 (2) Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Bedragen in euro s Belang % Unica Installatietechniek B.V. 100 pm pm Unica Bodegraven B.V Unica Ecopower B.V. 100 pm pm Unica Fastcom B.V Unica Climatech B.V. 100 pm pm Unica Meweco B.V. 100 pm pm Unica Thissen B.V. 100 pm 199 Regel Partners B.V Unica Automatic Sprinkler B.V. io Unica Networks & Services B.V. io Jaarrekening De deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde zijn p.m. opgenomen. De negatieve nettovermogenswaarde bedraagt Voor deze deelnemingen is een voorziening getroffen onder de vorderingen en onder de voorziening deelnemingen. Voor alle bovengenoemde per ultimo 2013 genoemde groepsmaatschappijen heeft Unica Groep B.V. een aansprakelijkheidsstelling overeenkomstig art. 2:403 BW afgegeven. Het verloop is als volgt: Bedragen in euro s Stand per 1 januari Verwerving nieuwe deelnemingen 100 Bij: resultaat Overboeking naar voorziening Af: dividend Deelnemingen in overige verbonden partijen Voor het verloop van en de toelichting op de onderscheiden posten wordt verwezen naar de toelichting op de gecon solideerde balans. (3) Eigen vermogen Geplaatst kapitaal: Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt , onderverdeeld in gewone aandelen van 1 nominaal. De gewone aandelen zijn onderverdeeld in aandelen -A, -B, -C, -D en -E. Bedragen in euro s Geplaatst en volgestort zijn gewone aandelen-a gewone aandelen-b

55 Wettelijke reserve deelnemingen: Bedragen in euro s Saldo per 1 januari Bij: toevoeging Agio: Betreft het verschil tussen de waarde van de indertijd ingebrachte activa en de nominale waarde van de uitgegeven aandelen. Overige reserves: Bedragen in euro s Saldo per 1 januari Af: toevoeging reserve deelnemingen Bij: uit resultaatbestemming 2013/ De overige reserves zijn voor 50% gekoppeld aan de aandelen-a en voor 50% aan aandelen-b. 55 Resultaat boekjaar: Bedragen in euro s Jaarrekening Saldo per 1 januari Resultaat boekjaar Resultaatbestemming, naar overige reserves De overige reserves zijn voor 50% gekoppeld aan de aandelen-a en voor 50% aan aandelen-b. (4) Voorzieningen Bedragen in euro s Stand per 1 januari Vrijval/dotatie De voorzieningen zijn overwegend kortlopend van aard.

56 Niet uit de balans blijkende verplichtingen De vennootschap maakt deel uit van een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de schuld inzake vennootschapsbelasting van de fiscale eenheid als geheel. De rechtspersoon is firmant in meerdere vennootschappen onder firma en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van deze vennootschappen onder firma. ING Bank N.V., ABN-AMRO Bank N.V., Rabobank en N.V. Nationale Borgmaatschappij hebben aan Unica Groep B.V. en haar dochtervennootschappen kredieten in rekening-courant verstrekt en/of garantiefaciliteiten geboden. In verband hiermee heeft Unica Groep B.V. zich jegens deze bankiers hoofdelijk aansprakelijk gesteld. Transacties met verbonden partijen Unica Groep B.V. brengt rente in rekening aan de werkmaatschappijen. In 2013 ging het om een bedrag van Aantal werknemers De vennootschap heeft in 2013 geen werknemers in dienst (2012:0) Ondertekening van de jaarrekening Zwolle, 16 april Jaarrekening De directie: K.A.G. Moser MBA De Raad van Commissarissen: ir. A.C. van Rhee, voorzitter drs. M.E. Groothuis MBA drs. H ten Hove ir. C. Pannevis ir. D. van Vliet

57 Overige gegevens

58 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Statutaire bepalingen omtrent de bestemming van het resultaat De winst staat, met inachtneming van de ter zake geldende wettelijke bepalingen, ter beschikking van de algemene vergadering. Indien dividend uitkering wordt overwogen, brengen uitsluitend de houders van aandelen-a, c.q. van die van aandelen-b, -C, -D, -E, een bindend advies uit aan de algemene vergadering over de hoogte van het dividend op ieder van voorgenoemde categorieën van aandelen; voor zover de winst niet als dividend op de betreffende categorie van aandelen wordt uitgekeerd, zal die resterende winst worden geboekt op onderscheiden rekeningen, te weten: reserve aandelen-a, reserve aandelen-b, reserve aandelen-c, reserve aandelen-d, reserve aandelen-e. Winstbestemming 2012 Conform het besluit van de algemene vergadering is de winst toegevoegd aan de overige reserves. Voorstel resultaatverwerking 2013 De directie stelt aan de Algemene Vergadering voor om het verlies van ten laste te brengen van de algemene reserves. Dit voorstel is nog niet in de jaarrekening verwerkt. 58 Overige gegevens

59 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de Algemene Vergadering van Unica Groep B.V. Postbus AP Zwolle Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2013 van Unica Groep B.V. te Zwolle gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2013 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2013 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van de directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. 59 Overige gegevens Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

60 Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Unica Groep B.V. per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Zwolle, 16 april 2014 Deloitte Accountants B.V. 60 Was getekend, drs. A.J.E. Jansman RA Overige gegevens

61 Bijlagen niet behorende tot de jaarrekening

62 Over dit verslag Unica rapporteert jaarlijks over een geheel boekjaar dat loopt van januari tot en met december. Dit verslag beslaat het boekjaar De reikwijdte ervan beslaat Unica Groep B.V., haar werkmaatschappijen en diverse deelnemingen/samenwerkingsverbanden waarin Unica participeert. Dit is het tweede jaar met geïntegreerde financiële en maatschappelijke verslaglegging. Naast onze financiële prestaties willen wij transparant rapporteren over onze sociaal maatschappelijke en ecologische prestaties. In tegenstelling tot de financiële verslaglegging beslaat de reikwijdte van de maatschappelijke verslaglegging uitsluitend de eigen werkmaatschappijen en niet de deelnemingen en samenwerkingsverbanden. Het jaarverslag is opgesteld volgens de richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving van het Global Reporting lnitiative (GRI), versie 3.1., niveau C. Volgend jaar zal er gerapporteerd gaan worden volgens de GRI-standaard G4. Bij het bepalen van de belangrijkste maatschappelijke thema s en onderwerpen is een analyse gemaakt van de prestaties van andere partijen in de branche en is de relevantie van de prestatie-indicatoren zoals die zijn weergegeven in het GRI raamwerk beoordeeld. Daarnaast hebben we een analyse gemaakt van onze belanghebbenden. Op basis van deze analyses zijn diverse gesprekken gevoerd om te komen tot de belangrijkste thema s en onderwerpen die richting geven aan onze maatschappelijke rol. 62 Bijlage niet behorende tot de jaarrekening De thema s spitsen zich toe op maatschappelijke waarde, onze medewerkers en duurzaamheid. In dit jaarverslag is gezien de marktomstandigheden extra aandacht besteed aan de financiële en organisatorische aspecten. Voor vragen over dit verslag: info@unica.nl

63 GRI-indicatoren Profit 1. Dekking van de verplichting in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie (EC 3) De werkgevers betalen in ,2% van de premie en de werknemers 36,8%. Het gevolg hiervan is dat werknemers een hoger netto salaris zullen ontvangen. In 2013 is de pensioen verhouding tussen werkgever en werknemer in de premie 53,2% versus 46,8%. De totale premie is 32,3% van de pensioengrondslag. Deelname aan het pensioenfonds is 100% (is een verplichting voor iedereen). Huidige dekkingsgraad PMT PMT heeft vorig jaar een aantal besluiten genomen die leiden tot een betere financiële positie in Het opbouwpercentage is verlaagd, mensen blijven langer doorwerken en de premie is gelijk gebleven. Vervroegd ouderdomspensioen (VPL) versoberd Door de gestegen levensduurverwachtingen zijn de VPL-regelingen ongeveer 15% duurder worden dan oorspronkelijk gedacht en bedoeld. De sociale partners willen dit nu corrigeren door de VPL-regeling te corrigeren met 15%. De versobering geldt niet voor mensen die voor 15 oktober 2013 een pensioenaanvraag hebben gedaan en een pensioenvoorstel hebben ontvangen. 63 Eind 2013 was de dekkingsgraad 103,8%. Een fractie onder het in het herstelplan vereiste niveau van 104,2%. Medio januari 2014 is de dekkingsgraad gestegen naar 104,4%. Op basis van de huidige dekkingsgraad heeft het bestuur van PMT besloten om de pensioenen in 2014 met0,4% te verlagen. Premie PMT 2014 blijft gelijk PMT handhaaft zijn pensioenpremie. Het opbouwpercentage wordt van 2,236% verlaagd naar 1,9%. De pensioenregeling wordt daardoor versoberd, waarbij de pensioenleeftijd in jaar blijft. Hiermee wordt gekozen voor een zo hoog mogelijke opbouw. De premie van 18,1% over de loonsomgeeft PMT ruimte om de reserves langzamerhand weer op te bouwen. In het algemeen kan worden gesteld dat als mensen 6 maanden langer doorwerken, het effect van de versobering wordt gecompenseerd. 2. Significante financiële steun van de overheid Bedragen in euro s Subsidie 2013 Subsidie 2012 Wat Zonnepanelen Hoevelaken ,- WBSO ,- ESF* ,- * ,- Arbeidsongeschiktheidsfonds ,- ** - * ESF ontvangen in 2013 uit eerdere periode ** incidentale bate 2013 Unica heeft in aan opleidingskosten besteed. Bijlage niet behorende tot de jaarrekening Met het handhaven van de premie van 18,1% heeft het bestuur besloten dat de betaling van de premie anders wordt verdeeld.

64 Planet 3. Direct en indirect energieverbruik door primaire energiebron (EN 3 & 4) Eenheid Energieverbruik Gebouwgebonden energieverbruik GJ Gebouwgebonden energieverbruik GJ / m 2 0,763 0,714 Energieverbruik voertuigen GJ Aantal gedeclareerde km (privé auto) in GJ GJ Aantal getankte liters benzine in GJ GJ Aantal getankte liters diesel in GJ GJ Aantal getankte liters LPG in GJ GJ Zelfopgewekte warmte uit WKO (gas equivalent). m Zelfopgewekte koude uit WKO (gas equivalent). m Het betreft: Rotterdam Hoevelaken Venlo (miv 2013) 64 Bijlage niet behorende tot de jaarrekening Wel WKO, geen meter: Amsterdam Oosterhout Zelfopgewekte elektriciteit door PV panelen Het betreft: Rotterdam Oosterhout Venlo Hoevelaken (buiten werking) KWh * * PV installatie was in 2013 buiten gebruik ivm een veiligheidsrisico in de omvormers. Is inmiddels opgelost. Tabel 1

65 4. Totale directe, indirecte en andere relevante emissie van broeikasgassen naar gewicht (EN 16 & 17) Unica Eenheid Gegevens CO 2 -equivalent Gegevens CO 2 -equivalent CO 2 scope 1 Aardgas voor verwarming Brandstoffen m Waarvan groen gas Brandstoffen m Houtmot of pallets Brandstoffen m 3 8,57 0,378 46,3 2 Koudemiddel - R407c Emissies kg 7 12,4 7,10 13 Personenwagen (in liters) benzine Zakelijk verkeer liter Personenwagen (in liters) diesel Zakelijk verkeer liter Personenwagen (in liters) LPG Zakelijk verkeer liter (Sub)totaal CO 2 scope 2 Ingekochte elektriciteit Elektriciteit kwh Waarvan groene stroom uit biomassa Elektriciteit kwh , Waarvan groene stroom uit windkracht Elektriciteit kwh Waarvan groene stroom uit waterkracht Elektriciteit kwh Waarvan groene stroom uit zonne-energie Elektriciteit kwh , Waarvan groene stroom uit stortgas Elektriciteit kwh ,0 0 Personenwagen in km Zakelijk verkeer km (Sub)totaal CO 2 scope 3 Drinkwater Water & afvalwater m , Papier met milieukeurmerk Kantoorpapier kg , (Sub)totaal 58,1 63 Totaal Totaal Compensatie 0 0 Netto CO 2 -uitstoot Bijlage niet behorende tot de jaarrekening Tabel 2 5. Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode (EN 22) Afval naar samenstelling in kilogram Folie / Kunststoffen Gevaarlijk afval Papier / Karton* Hout Metalen Restafval Totaal bovenstaande *incl. documentvernietiging, voor alle genoemde afvalstromen is ook de verwerkingsmethode bekend. Tabel 3 Vanaf 2012 is de informatie van onze voorkeursleverancier Van Gansewinkel er zijn enkele vestigingen die hun afval niet via Van Gansewinkel laten afvoeren. Daarnaast is het afval dat van de bouwplaatsen komt vaak onvoldoende inzichtelijk, omdat dit niet door Unica wordt afgevoerd. Het beter inzichtelijk krijgen van de afvalstromen per vestiging blijft voor 2014 een aandachtspunt.

66 6. Labeling kantoren Unica Vestiging postcode nummer energielabel 2013 energielabel 2012 Amsterdam 1042 AX 92 A A Arnhem 6831 AE 19 nb nb Bodegraven 2411 NG 2 nb nb Eindhoven (Son) 5692 EG 5204 nb nb Emmen 7812 HZ 34 A+ A+ Geleen 6163 HG 8-10 nb nb Groningen 9743 AJ 5 E E Hengelo 7555 EL 46a nb nb Hoevelaken 3871 MT 15 A++ A++ Oosterhout 4901 BC 1 A nb Rotterdam 3045 AS 200 A+ A+ Venlo 5928 LD 2 A nb Zwolle 8024 HA 2 B B Tabel Labeling geel kenteken leaseauto s Unica Bijlage niet behorende tot de jaarrekening A B C D Tabel 5

67 People 8. Totale personeelsbestand, inclusief in- en uitstroom (LA1 & 2) 2013 man vrouw 2012 man vrouw Aantal medewerkers Tijdelijk dienstverband Vast dienstverband Ondersteunend 14% 9% 76% 14% 8% 74% Indirect 33% 30% 22% 31% 27% 24% Direct 53% 61% 2% 55% 65% 2% Aantal Fte peildatum week , peildatum week Tabel 6a Instroom 2013 Uitstroom 2013 man % vrouw % totaal % man % vrouw % totaal % Medewerkers < 30 jaar 24 1,5% 2 0,1% 26 1,7% 58 3,7% 1 0,1% 59 3,8% Medewerkers jaar 27 1,7% 9 0,6% 36 2,3% 52 3,3% 9 0,6% 61 3,9% Medewerkers jaar 17 1,1% 4 0,3% 21 1,3% 57 3,6% 2 0,1% 59 3,8% Medewerkers jaar 6 0,4% 1 0,1% 7 0,4% 32 2,0% 4 0,3% 36 2,3% Medewerkers > 60 jaar 5 0,3% 0 0,0% 5 0,3% 26 1,7% 0 0,0% 26 1,7% Totaal generaal 79 5,1% 16 1,0% 95 6,1% ,4% 16 1,0% ,4% * percentage in- of uitstroom o.b.v. de gemiddelde personeelsbezetting van peildatum week 53, 2013 Tabel 6b Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio (LA7). Ongevallen overzicht Ongevallen frequentie-index* 6,7 4,6 Gemiddelde verzuimduur 29,8 20,3 Ongevallenverzuimpercentage 0,16 0,074 Ziekteverzuim 3,6 4,3 Aantal meldingen aan de Arbeidsinspectie als gevolg van een ongeval 0 1 Aantal ongevallen met dodelijke afloop 0 0 Bijlage niet behorende tot de jaarrekening * totaal aantal gewerkte uren ligt beduidend lager in 2013 tov 2012 met een nagenoeg gelijk aantal ongevallen. Tabel Opleiding, prestatie en loopbaanontwikkeling (LA10, 11 en 12). Programma s die vanuit de Unica Academy in 2013 hebben gelopen. Deelnemers Persoonlijke effectiviteit Management Klant en Commercie Projectmanagement Vakopleidingen Er wordt gemiddeld 21,4 uur per medewerker per jaar besteed aan opleidingen. Er is geen onderverdeling naar werknemerscategorie gehanteerd. (LA10) Tabel 8 98% van de medewerkers wordt regelmatig ingelicht over prestatie- en loopbaanontwikkeling. 15% van de medewerkers heeft een persoonlijk opleidingsplan. (LA12)

68 GRI-tabel (G3.1, level C) GRI-indicator Prestatie-indicator niveau paginanummer opmerkingen 1 Strategie en analyse 1.1 Een verklaring van de hoogste beslissingsbevoegde van de organisatie over de relevantie van duurzame ontwikkeling voor de organisatie en haar strategie 6 2 Profiel 2.1 De naam van de organisatie Voornaamste merken, producten en diensten Operationele structuur van de organisatie 8, Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie Het aantal landen waar de organisatie actief is en namen 8 met landen ofwel met grootschalige activiteiten ofwel met specifieke relevantie voor de duurzaamheidskwesties die in het verslag aan de orde komen 2.6 Eigendomstructuur en rechtsvorm Afzetmarkten (geografische verdeling, sectoren die worden 8 bediend en soorten klanten) 68 Bijlage niet behorende tot de jaarrekening 2.8 Omvang van de verslaggevende organisatie Aantal werknemers Netto-omzet Totaal van het vermogen (onderverdeeld in schulden en eigen vermogen) 2.9 Significante veranderingen tijdens de verslagperiode wat betreft omvang, structuur en eigendom 2.10 Onderscheidingen die tijdens de verslagperiode werden toegekend 3 Verslagparameters 3.1 Verslagperiode waarop de verstrekte informatie betrekking heeft 9, 34 t/m t/m 18 25, Datum van het meest recente verslag 25 april Verslaggevingcyclus (jaarlijks, tweejaarlijks, etc.) Contactpunt voor vragen over het verslag Proces voor het bepalen van de inhoud van het verslag Afbakening van het verslag (landen, divisies, 62 dochterondernemingen, gehuurde faciliteiten, samenwerkingsverbanden, leveranciers) 3.7 Vermeld eventuele specifieke beperkingen voor de reikwijdte of afbakening van het verslag 3.8 Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden in gedeeltelijk eigendom, dochterondernemingen in gedeeltelijk eigendom, gehuurde faciliteiten, uitbestede activiteiten of andere entiteiten die de vergelijkbaarheid tussen verschillende verslagperioden of verslaggevende organisaties aanzienlijk beïnvloeden Uitleg over gevolgen van eerder verstrekte informatie (bijvoorbeeld fusie/overname, verandering van het referentiejaar of verslaggevingperiode, etc.) 3.11 Significante veranderingen ten aanzien van reikwijdte, afbakening of meetmethoden die voor het verslag zijn toegepast 3.12 Tabel waarin staat waar in het verslag de standaardonderdelen van de informatievoorziening te vinden zijn 16 t/m 18 ongewijzigd tov , 69 Volledig Partiëel

69 GRI-indicator Prestatie-indicator niveau paginanummer opmerkingen 4 Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1 De bestuurstructuur van de organisatie, met inbegrip van commissies die vallen onder het hoogste bestuurslichaam en verantwoordelijk zijn voor specifieke taken, zoals het bepalen van de strategie of het overzicht van de organisatie 4.2 Geef aan of de voorzitter van het hoogste bestuursorgaan eveneens een leidinggevende functie heeft (en, zo ja, zijn/haar functie binnen het kader van de organisatie en de redenen voor deze situatie) 4.3 Voor organisatie met een enkelvoudige structuur: vermeld het aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende leden 4.4 Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen aan of medezeggenschap uit te oefenen op het hoogste bestuursorgaan 4.14 Lijst van relevante groepen belanghebbenden van de organisatie n.v.t. 8, 12, 14, Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden 32, 62 Prestatie-indicatoren EC 1 Directe economische waarden die zijn gegenereerd 9, 34 t/m 58 en gedistribueerd EC 3 Dekking van de verplichting in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie EC 4 Significante financiële steun van de overheid 63 EN 3 Direct energieverbruik door primaire energiebron 64 EN 4 Indirect energieverbruik door primaire energiebron 64 EN 16 Totale directe en indirecte emissie van broeikasgassen 65 naar gewicht EN 17 EN 18 Overige relevante indirecte emissie van broeikasgassen naar gewicht Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen 65 EN 22 Totaal gewicht afval naar type en verwijderingmethode 65 EN 28 Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal - Geen sancties niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van milieuwet- en - regelgeving LA 1 LA 2 LA 7 LA 10 LA 11 LA 12 SO 3 Totale personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers en het aantal werkgerelateerde sterfgevallen per regio Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteed aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie Programma s voor competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling Percentage van het personeel dat training in anti-corruptiebeleid en -procedures van de organisatie heeft gevolgd 25, Bijlage niet behorende tot de jaarrekening SO 4 SO 8 Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptie Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van weten -regelgeving 27 Geen gevallen van corruptie - Geen sancties Volledig Partiëel

70 Organogram Unica Groep B.V. Secretariaat & Shared Services Unica Installatietechniek B.V. Deelnemingen 70 Bijlage niet behorende tot de jaarrekening Unica Automatic Sprinkler B.V. Unica Fastcom B.V. UR Cool B.V. 50% Voorst Energie B.V. 50% Regel Partners B.V. 100% Unica Schutte ICT B.V. 50% Unica Ecopower B.V. Greenstep B.V. 50% UDV Energie v.o.f. 50% Unica Regeltechniek B.V. BeGreen Holding B.V. 25% Gaia Energy v.o.f. 33,3% Unica Networks Regeltechniek & Services B.V. B.V.