Kaderstelling ten behoeve van het beleid ten aanzien van door inwoners, zonder toestemming van de gemeente, in gebruik genomen gemeentegrond.

Transcriptie

1 Initiatiefvoorstel Fractie Heusden Eén Reg. Nr.: Datum: 1 november 2004 Steller: C.A.M. van Bokhoven, namens fractie Heusden Eén Onderwerp: Zonder toestemming van de gemeente in gebruik genomen gemeentegrond Huidig beleid: Regelmatig doen inwoners een verzoek aan de gemeente om hun eigendommen uit te breiden door het aankopen/huren van een stuk(je) groenstrook of braakliggend terrein. Het huidige beleid op dit punt is vrij strak. In veel gevallen worden dergelijke verzoeken niet gehonoreerd. Indien positief wordt besloten, kunnen de betreffende gronden gekocht worden tegen een door een erkend taxateur getaxeerde prijs, vermeerderd met de kosten. Voor de betrokken inwoners betekent deze uitbreiding van hun eigendom, meerwaarde van de woning en meer woongenot. Voor de gemeente betekent dit, naast de opbrengst van de verkoop óók: minder kosten voor onderhoud openbaar groen. Ten aanzien van zonder toestemming in gebruik genomen stukken gemeentegrond, wordt via juridische procedures gepoogd die grond weer in bezit van de gemeente te krijgen. Voorgenomen besluit: Inhoud: Kaderstelling ten behoeve van het beleid ten aanzien van door inwoners, zonder toestemming van de gemeente, in gebruik genomen gemeentegrond. Aanleiding: Tijdens de vergadering van de raadscommissie Beheerszaken van 18 november 2004 was aan de orde de cultuurtechnische herinrichting van de Heidijk. Onderdeel van die herinrichting was het realiseren van twee paddenpoelen. Daarbij bleek dat realisatie van een tweede paddenpoel niet mogelijk was omdat, in het gebied waar die tweede paddenpoel gesitueerd zou worden, omwonenden delen van de daarvoor noodzakelijke gemeentegrond, zonder toestemming van de gemeente, in gebruik hadden genomen. Op verzoek van de commissie is toen een overzicht opgesteld van stukken gemeentegrond die, voorzover bekend, door bewoners zonder toestemming van de gemeente in gebruik zijn genomen. Uit de ter inzage gelegde stukken bleek dat, alleen al in enkele straten grenzend aan de Heidijk in de kern Drunen, een 22-tal bewoners, zonder toestemming van de gemeente, grond in gebruik (bezit) hebben genomen met een gemiddelde oppervlakte van ± 400 m 2. Dit overzicht verschafte maar een beperkt inzicht in de aard en de omvang van de problematiek, omdat het alleen betrekking had op de directe omgeving van de Heidijk. Toch betrof het al een omvangrijke oppervlakte. Gevreesd moet worden dat de problematiek, wanneer een en ander voor de gehele gemeente in beeld zou worden gebracht, vele malen groter is dan uit het opgestelde overzicht blijkt en dat deze niet aanvaardbare praktijken zich verspreid over de gehele gemeente voordoen. Omdat dit al gedurende vele jaren gedoogd wordt, is en wordt het blijkbaar steeds moeilijker om deze zonder toestemming in gebruik genomen grond weer terug in gemeentelijk bezit te krijgen. Momenteel wordt, zo is gebleken uit de toelichting die de verantwoordelijk portefeuillehouder tijdens een commissievergadering liet weten, getracht in der minne en - zo nodig -via juridische procedures de zonder toestemming

2 in gebruik genomen gemeentegrond weer in bezit van de gemeente te krijgen. Dit blijkt echter een moeizame, tijdrovende en kostbare weg. Daarom is het wenselijk nadere kaders te stellen voor het beleid die erop gericht zijn aan de bestaande situatie een einde te maken en te voorkomen dat in de toekomst dergelijke situaties zich opnieuw voordoen. Relatie met: Omvang van de problematiek De aanpak: Beleid ten aanzien van verkoop en verhuur van reststroken Binnen de gemeente Heusden worden we geconfronteerd met een groot aantal gevallen van zonder gemeentelijke toestemming door burgers en bedrijven in gebruik genomen gemeentegrond. De schattingen van de aantallen zijn tot wel 400 gevallen van zonder toestemming in gebruik genomen stukken grond en landerijen 1. Het gaat dus, zo moet worden gevreesd, over een zeer omvangrijk probleem. Handhaving van een viertal aan de Heidijk te Drunen zonder toestemming in gebruik genomen stukken gemeentegrond, blijkt een langdurige en kostbare aangelegenheid te worden, waarvan het welslagen niet bij voorbaat vaststaat. Handhaving blijkt vooralsnog niet de meest geëigende methode om aan dit ongewenste verschijnsel (op korte termijn) een einde te maken. Gezocht moet worden naar een meer eigentijdse, snellere en goedkopere oplossing voor dit probleem. Een oplossing die ook aan de burgers uit te leggen moet zijn en die door burgers als aanvaardbaar wordt ervaren. Als voor juridische handhaving wordt gekozen, zal de raad bereid moeten zijn eventuele daarvoor nodige extra menskracht en middelen ter beschikking te stellen. Kaderstellende notitie: Beleid ten aanzien van zonder toestemming in gebruik genomen gemeentegrond Probleemstelling: Het is niet aanvaardbaar dat bewoners van de gemeente Heusden, zonder toestemming van de gemeente, stukken gemeentegrond in gebruik nemen. Het is een slechte zaak dat de gemeente de afgelopen jaren op dit gebied onvoldoende handhavend is opgetreden. Dit geldt te meer, omdat ten aanzien van het verkopen en/of verhuren van zogenoemde reststroken en overhoeken, een stringent beleid wordt gevoerd. Op de meeste verzoeken wordt afwijzend beslist. Het betreffende beleid is een aantal malen aan de orde geweest in de raadscommissie Beheerszaken. De commissie heeft, nadat dat beleid enkele malen uitvoerig is uitgelegd en toegelicht, geen aanleiding gevonden om het initiatief te nemen het bestaande beleid te wijzigen. Als deze mensen echter ervaren dat anderen, zonder toestemming van de gemeente, een stuk gemeentegrond in bezit hebben genomen en dat de gemeente daar niet dan wel onvoldoende tegen optreedt, zullen zij zich onrechtvaardig behandeld voelen. Er is een risico dat zij er (uiteindelijk) óók voor keizen het slechte voorbeeld te volgen en zullen redeneren dat het in de gemeente Heusden kennelijk lucratiever is om gronden zonder toestemming van de gemeente aan hun bezit toe te voegen dan daarvoor de officiële weg te bewandelen. Als ten aanzien van deze problematiek géén (aanvullende) maatregelen genomen worden, zal deze alleen maar groter worden. Het gaat hier daardoor niet alleen om een juridisch probleem (hoe krijgt de gemeente de grond weer in bezit?) maar ook om een maatschappelijk probleem (een vervaging van normbesef dat niet acceptabel is). Er is derhalve voldoende reden om te zoeken naar wegen en middelen om aan deze situatie een einde te maken en het ontstaan van dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen. 1 Bron: Projectgroep handhavingsbeleid en uitvoeringsprogramma gemeente Heusden. 2

3 Dit initiatiefvoorstel wil daartoe een aanzet geven. De raadsvergadering van 6 oktober 2004: Het initiatiefvoorstel van de fractie Heusden Eén is even aan de orde geweest tijdens de raadsvergadering van 6 oktober In eerste aanleg heeft de woordvoerder van de fractie, de heer C. van Bokhoven, het initiatiefvoorstel in grote lijnen toegelicht. Vervolgens hebben verschillende fracties een eerste korte/voorlopige reactie daarop gegeven. De fracties reageerden in meerderheid positief en daarop werd besloten het initiatiefvoorstel inhoudelijk te behandelen in de commissie Algemene en Bestuurlijke Zaken van 25 november Voorafgaande aan de commissievergadering zou het college zijn visie geven ten aanzien van dit initiatiefvoorstel. Beoogd maatschappelijk effect: Het oplossen van de onderhavige problematiek en het voorkomen dat deze in de toekomst opnieuw kan ontstaan, zal het beeld, dat de lokale overheid niet met twee maten meet en zijn inwoners (zoveel mogelijk) gelijk behandelt, versterken. Het lokale bestuur zal, door passende maatregelen te nemen en gerichte acties te ondernemen, het beeld kunnen wegnemen dat dit soort zaken op z n beloop worden gelaten. Kortom: handelend optreden zal burgers het beeld geven dat de gemeente rechtvaardig handelt en zal een positieve impuls aan het imago van de gemeente kunnen geven. Uitgangspunten: 1. Het is onaanvaardbaar dat bewoners, zonder toestemming van de gemeente, stukken gemeentegrond in gebruik nemen; 2. Het is een slechte zaak dat de gemeente op dit gebied in de afgelopen tijd niet dan wel onvoldoende handelend c.q. handhavend is opgetreden; 3. Het is niet juist dat deze problematiek in het huidige handhavingsbeleid en handhavingsprogramma géén hoge prioriteit krijgt; 4. het huidige beleid ten aanzien van de verkoop/verhuur van reststroken/overhoeken is aanvaardbaar en kan in stand blijven; 5. het is aanvaardbaar bewoners, die zonder toestemming van de gemeente een stuk gemeentegrond in gebruik hebben genomen, een (laatste) kans te geven om samen met de gemeente tot een oplossing te komen; Prioriteitsstelling Handhavingsprogramma: In het commissievoorstel waarin de resultaten van de Projectgroep Handhaving en het handhavingsbeleid en uitvoeringsprogramma werden beschreven, komen we zonder toestemming van de gemeente in gebruik genomen gemeentegrond tegen onder de (handhavings)categorie: gemiddelde noodzaak In hetzelfde voorstel wordt echter opgemerkt dat het illegaal grondgebruik de gemeente langzaamaan een grote doorn in het oog wordt en ambtelijk wordt in dat verband opgemerkt dat er soms wat politiek lef voor nodig is. Het is aan de politiek om bestuurlijke slagvaardigheid te tonen door dit probleem daadkrachtig aan te pakken. De politiek moet het college daarvoor de mogelijkheden en middelen geven. Dat zal voor alle inwoners een signaal zijn dat aan het zonder toestemming in gebruik nemen van gemeentegrond een einde zal komen en in de toekomst niet meer getolereerd zal worden. Kosten-baten afweging: Het is, gezien de aard en de omvang van de onderhavige problematiek, aanvaardbaar een kosten-baten afweging te maken. Daarbij zouden de volgende afwegingen een rol kunnen spelen: 1. Het nog langer blijven gedogen van de bestaande situatie is niet aanvaardbaar; 2. Het via gerechtelijke procedures weer in bezit van de gemeente proberen te krijgen van zonder toestemming in gebruik genomen stukken grond is een moeizame, 3

4 tijdrovende en kostbare aangelegenheid, waarbij succes niet altijd verzekerd is; 3. Als bewoners een stuk gemeentegrond in bezit hebben en zij dat netjes en fatsoenlijk - volgens met de gemeente afgesproken spelregels onderhouden levert dat niet alleen meerwaarde op voor henzelf, maar ook voor de omgeving; 4. Als bewoners een stuk gemeentegrond in bezit hebben en zij dat netjes en fatsoenlijk - volgens met de gemeente afgesproken spelregels onderhouden leidt dat voor de gemeente tot een besparing op de kosten van onderhoud van openbaar groen; 5. De onder 3 en 4 genoemde afwegingen pleiten ervoor om daar waar mogelijk en aanvaardbaar het zonder toestemming van de gemeente in bezit genomen stukken gemeentegrond te legaliseren via overeenkomsten tussen de gemeente en de betrokken inwoners; 6. huurovereenkomsten en/of gebruiksovereenkomsten brengen personele en financiële lasten met zich mee; daartegenover staat dat de kosten van juridische handhaving beperkt zullen blijven. Oplossingsrichting: Het langs juridische weg proberen, zonder toestemming in gebruik genomen gemeentegrond, weer terug te krijgen in gemeentelijk bezit is bepaald niet de snelste, de efficiëntste, goedkoopste en succesvolste methode. Een mogelijke manier om de onderhavige problematiek adequaat aan te pakken is ingegeven door de methode die de rijksoverheid onlangs heeft toegepast in het kader van de aanpak van de bouwfraude: ondernemers de gelegenheid bieden zich vrijwillig te melden. Dit kan voor de problematiek van de zonder gemeentelijke toestemming in gebruik genomen grond, ook een uitvoerbare aanpak zijn. Inwoners die zonder toestemming van de gemeente een stuk gemeentegrond in gebruik hebben genomen krijgen de gelegenheid zich vrijwillig te melden. Vervolgens worden met die bewoners gebruikersovereenkomsten afgesloten waarin concrete afspraken worden vastgelegd ten aanzien van het beheer en onderhoud van het betreffende stuk gemeentegrond. Daar waar het binnen het huidige beleid past om het betreffende stuk grond ter verkoop aan te bieden, wordt een koopovereenkomst afgesloten. Als de betreffende inwoner niet wil kopen, dan wordt: - een huurovereenkomst afgesloten; - óf een gebruikersovereenkomst afgesloten, - óf het stuk gemeentegrond ontruimd en teruggeven aan de gemeente. Overwogen zou kunnen worden om inwoners te stimuleren om aan deze actie deel te nemen, een stimulans zou het kunnen zijn om betreffende inwoners een soort korting te geven in de periode dat de actie loopt. (2 maanden) Wanneer inwoners niet wensen mee te werken aan deze aanpak, zal er via juridische procedures de betreffende grond in gemeentelijk bezit teruggevorderd worden. De kosten van deze procedures zullen in rekening worden gebracht bij de betreffende inwoners welke niet mee wensen te werken aan de hier boven genoemde aanpak. Plan van Aanpak; 1. Via een officiële publicatie wordt gemeentebreed bekend gemaakt dat het gemeentebestuur van Heusden een einde gaat maken aan het zonder toestemming van de gemeente in gebruik hebben van stukken gemeentegrond. 2. Via een huis-aan-huis folder en een officiële publicatie worden de (nieuwe) beleidsregels bekend gemaakt waarbij alle inwoners een meldingsformulier krijgen om hen in de gelegenheid te stellen zich vrijwillig te melden dat ze een stuk gemeentegrond zonder toestemming van het gemeentebestuur in gebruik hebben; 3. In een periode van 2 jaar wordt deze problematiek wijksgewijs resp. kern-gewijs aangepakt, met de hoogste prioriteit voor die wijken/kernen waar de problematiek het grootst is. 4. In de wijk/kern waar de actie na 2 maanden is afgerond wordt in de wijk/kern 4

5 geïnventariseerd welke inwoners een stuk gemeentegrond zonder toestemming nog in gebruik hebben. Er zou overwogen kunnen worden om dit op te zetten als een afstudeerproject voor studenten Handhaving of als een project voor mensen die langdurig zonder werk zijn (met behoud van uitkering). 5. De betrokken bewoners welke zich niet gemeld hebben binnen de gestelde periode van 2 maanden worden persoonlijk aangeschreven waarbij wordt aangegeven: a. het betreffende stuk grond binnen twee maanden te ontruimen en aan de gemeente terug te geven, indien men hier geen gehoor aan geeft dan zal worden overgegaan tot het ondernemen van juridische stappen.; Woonveste en particuliere huiseigenaren: Woonveste (en andere corporaties) als groot bezitter van woningen/eigendommen moet een substantiële rol spelen bij de aanpak van de onderhavige problematiek. Als bewoners van woningen die eigendom zijn van Woonveste (of andere corporaties) zonder toestemming van de gemeente een stuk gemeentegrond in gebruik hebben genomen, kunnen deze inwoners uitsluitend in aanmerking komen voor een gebruikersverklaring. Huur of verkoop zou uitsluitend aan Woonveste (en andere corporaties) plaats kunnen vinden. Woonveste zou zijn bewoners wel moeten aanspreken en/of aan moeten sporen mee te werken aan de uitvoering van de gemeentelijke beleidsregels terzake. In de prestatieafspraken met Woonveste zou dit moeten worden vastgelegd. Ook particuliere huiseigenaren zouden op dit punt op hun verantwoordelijkheid moeten worden aangesproken. Communicatie: Het spreekt vanzelf dat communicatie in een dergelijk gevoelig proces een belangrijke rol moet spelen. Een communicatieplan(netje) zou derhalve onderdeel moeten uitmaken van de aanpak. Na afronding van het 1 e project van een wijk/kern dient er een korte evaluatie van bevindingen plaats te hebben, daar waar nodig kan er bijgestuurd worden. 5

6 Kaders voor beleid Advies van de commissie Algemene en bestuurlijke zaken d.d. 25 november A. Voor het beleid ten aanzien van door bewoners, zonder toestemming van de gemeente, in gebruik genomen gemeentegrond, de volgende beleidskaders vast te stellen: 1. het door inwoners, zonder toestemming van de gemeente, in gebruik nemen van gemeentegrond is onaanvaardbaar; 2. door meer handhavend op te treden zal de gemeente voorkomen dat inwoners in de toekomst, zich, zonder toestemming van de gemeente, stukken gemeentegrond kunnen toeëigenen; daar waar zich dat toch voordoet zal de gemeente slagvaardiger en krachtdadiger optreden en de, zonder toestemming, in gebruik genomen grond doen ontruimen en terugbrengen in het bezit van de gemeente; de hiermee gepaard gaande kosten worden verhaald op degene die de grond zonder toestemming in gebruik heeft genomen; 3. van een gedoogbeleid zal in de toekomst geen sprake meer zijn; onderhavige problematiek zal dan ook in het huidige en toekomstige handhavigsbeleid en handhavingsprogramma een hogere prioriteit moeten krijgen. 4. in een periode van 2 jaar wordt wijksgewijs c.q. kerngewijs aan alle bestaande illegale situaties een einde gemaakt, waarbij de wijken/kernen met de grootste problematiek de hoogste prioriteit krijgen, er wordt wijksgewijs c.q. kerngewijs een project opgezet met als doel een volledige inventarisatie te maken van de stukken grond die in betreffende wijk/kern door inwoners, zonder toestemming van de gemeente na 2 maanden nog in gebruik zijn genomen; 5. bij de aanpak van de bestaande ongewenste situaties worden, gezien het feit dat sommige situaties al lange tijd worden gedoogd (en de gemeente dus niet geheel vrijuit gaat), de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht genomen. Deze worden tot uitdrukking gebracht door: a. de betrokken bewoners de gelegenheid te geven zich, binnen twee maanden na bekendmaking van de (nieuwe) beleidsregels, vrijwillig te melden bij de gemeente; b. de bewoners die zich melden de gelegenheid te bieden het, zonder toestemming in gebruik genomen stuk gemeentegrond te kopen tegen een door een erkende taxateur te bepalen prijs; c. de bewoners die, het zonder toestemming van de gemeente in gebruik genome stuk gemeentegrond, niet wensen te kopen een huurovereenkomst aan te bieden (meer rechtszekerheid en geen risico van verjaring); d. de bewoners die, het zonder toestemming van de gemeente in gebruik genomen stuk gemeentegrond, niet willen kopen, noch willen huren, een gebruiksovereenkomst aan te bieden (minder rechtszekerheid, verjaring blijft aan de orde, dus meer toezicht en handhaving nodig); B. Het college verzoeken op grond van vorenstaande kaders een voorstel ter besluitvorming door de raad voor te bereiden, waarin ook de personele, materiële en financiële consequenties van: 1. de uitvoering van vorenstaande beleidskaders t.o.v. een strigenter handhavingsbeleid van de omschreven problematiek in beeld zijn gebracht en: 2. de uitvoering van: hoe aan een stringenter handhavingsbeleid en handhavingsprogramma in de toekomst zal worden vormgegeven. 6

7 Bijlage 1: Concept Grond Gebruikers Verklaring (GGV) Een Grond Gebruikers Verklaring (GGV) houdt in dat gronden (landerijen) door de eigenaar (i.c. de gemeente) in gebruik worden gegeven aan een gebruiker. In deze GGV worden een aantal zaken vastgelegd die o.a. te maken hebben met de wijze waarop de eigenaar verwacht dat de gebruiker de betreffende gronden beheert en onderhoudt. De eigenaar en gebruiker komen dit samen overeen. Elementen die in ieder geval in de GGV moeten worden opgenomen zijn: (kadastrale) omschrijving van het object dat in gebruik wordt gegeven; ingangsdatum overeenkomst; einddatum overeenkomst (meerjarige overeenkomst is mogelijk; maximaal 5 jaar in verband met verjaringstermijnen); gebruikersprijs (kan variëren van een gebruik om niet, tot een bedrag genoemd in het pachtnormenbesluit voor de wat grotere en voor meerdere doeleinden bruikbare percelen); gebruiksvoorwaarden (welke activiteiten c.q. bebouwingen wel en welke niet); schone teruggave bij beëindiging GVV; ondertekening door eigenaar en gebruiker; de gebruiksovereenkomst is persoonsgebonden, niet perceelsgebonden; Voorbeeld Gebruiksovereenkomst (voorbeeld gemeente Slochteren) Algemene voorwaarden voor ingebruikgeving Artikel 1: Vergoeding. Voor het recht van gebruik is aan de gemeente een jaarlijkse vergoeding verschuldigd welke is overeengekomen met gemeente. Artikel 2: Termijn. Het recht van gebruik geldt tot wederopzegging. Gemeente en bruiklener zijn bevoegd zonder opgave van redenen over te gaan tot opzegging van het recht van gebruik, zulks met inachtneming van een opzegtermijn van één maand. Artikel 3: Bestemming en gebruik. a) De grond mag uitsluitend worden gebruikt overeenkomstig de in het bestemmingsplan bepaalde bestemming. b) Het is de bruiklener niet toegestaan de grond geheel of gedeeltelijk aan derden in gebruik te geven of te verhuren c) De gebruiker zal dulden dat op, in of boven de grond, gelegen aan en langs de openbare weg, ter breedte van twee meter alsook binnen een afstand van 1 meter ter weerszijde van het tracé waar al leidingen en/of kabels liggen, pijpleidingen, kabels, aftakkingen daarvan, afsluiters, brandkranen, aanduidingsbordjes en andere werken voor openbare doeleinden worden aangebracht, onderhouden, vervangen of verwijderd, door of namens de gemeente en/of de nutsbedrijven. d) De gebruiker zal zich ter plaatse van genoemde stro(o)k(en) onthouden van het aanbrengen van opstallen, zoals gebouwen, werken waaronder mede begrepen het 7

8 aanbrengen van gesloten verhardingen, van het inrichten van opslagplaatsen, van het planten van diepwortelende bomen en beplantingen, van het opslaan van goederen en van het in de grond drijven van voorwerpen. e) De strook grond mag niet als moestuin worden gebruikt. f) De reeds aanwezige bomen mogen niet worden verwijderd. g) De aanwezige bomen blijven bij de gemeente in onderhoud. De gebruiker onthoudt zich van activiteiten die het onderhoud van de bomen bemoeilijken of schade aan de bomen kunnen veroorzaken. h) Langs de straatkant, alsmede langs de loodrecht hierop staande zijden van de in gebruik te geven grond mogen geen afscheidingen van hout of steen, of in de vorm van heggen of iets dergelijks, worden aangebracht. i) Aanwezige gemeentelijke lage beplanting welke de gebruiker niet wenst te handhaven dient bij de gemeente te worden opgegeven. Indien de beplanting elders gebruikt kan worden, zal de gemeente deze verwijderen. In de overige gevallen zal de gebruiker zelf voor verwijdering moeten zorgen. j) Bij stroken breder dan 5 meter langs de openbare weg dienen de eerste twee meter gerekend vanaf de weg te worden aangeplant met bodembedekkende heesters van de 4e grootte (d.w.z. hoogte tot max m.). De daarop volgende meters dienen te worden aangeplant met bodembedekkende heesters of heesters van de 4e grootte hetzij vaste planten en/of gazon. In dit gedeelte mag 20 % van de oppervlakte bestaan uit solitaire en/of solitairgroepen heesters van de 3e grootte (d.w.z. hoogte tot max m.). k) De strook grond dient op een goede wijze door gebruiker te worden onderhouden. Artikel 4: Risico en schade. Alle risico s en schade uit het recht van gebruik voortvloeiende zijn voor rekening van de gebruiker. Artikel 5: Kennisgeving bij verkoop. a) De gebruiker kan het recht van gebruik bij overdracht van eigendom niet doen overgaan op de rechtsopvolger. b) De rechtsopvolger kan een verzoek indienen om van het recht van gebruik over te nemen. Daarbij wordt een nieuwe gebruiksovereenkomst opgesteld. c) De gebruiker is verplicht de gemeente schriftelijk op de hoogte te stellen omtrent de verkoop van zijn eigendom. Artikel 6: Wijzigingsbevoegdheid De gemeente behoudt zich het recht voor, in specifieke gevallen, de algemene gebruiksvoorwaarden te wijzigen en/of aan te vullen. Artikel 7: Niet naleving van de voorwaarden Indien de voorwaarden niet in acht worden genomen zal van het onder artikel 2 genoemde recht tot opzegging gebruik worden gemaakt. 8

9 Artikel 8: Inwerkingtreding van het recht van gebruik Van het recht van gebruik zal geen gebruik mogen worden gemaakt alvorens de overeenkomst met alle daaraan verbonden voorwaarden door de ingebruiknemer is aanvaard. Ten teken van de aanvaarding dient het bijgevoegde formulier ondertekend aan de gemeente te worden geretourneerd. Het recht van gebruik geldt vanaf het moment dat het ondertekende exemplaar door de gemeente is terugontvangen. 9

10 Bijlage 2: Enkele juridische aspecten 1. Algemene beginselen behoorlijk bestuur Bij zeer langdurig gebruik dat is gedoogd of waarbij door de gemeente in het verleden toezeggingen zijn gedaan, moet bij de te ondernemen stappen met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (a.b.b.b.) zeker rekening worden gehouden. De gebruiker in zo n situatie verplichten de grond aan te kopen, te huren of anders te laten ontruimen kan dan in strijd zijn met de a.b.b.b.. Dit moet per situatie afgewogen worden. Het is niet mogelijk de gebruikers een gebruiksovereenkomst (voor langere termijn) aan te bieden. In uitzonderlijke situaties zal voor een korte periode (korter dan vijf jaar) een gebruiksovereenkomst kunnen worden opgesteld. Wat in deze situatie de meest passend oplossing is, is om een huurovereenkomst met een lage huurprijs overeen te komen. Indien de gebruiker hier niet mee akkoord gaat dient alsnog tot ontruiming over te worden gegaan. De eigendomssituatie dient namelijk op welke wijze dan ook te worden erkend. Het illegaal gebruik kan in geen geval voortduren. Als na toetsing aan de vastgestelde criteria blijkt dat het illegale grondgebruik niet kan worden gelegaliseerd zal de illegale situatie moeten worden 'gehandhaafd'. Hierbij moeten wel de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in ogenschouw worden genomen. Als gedurende vele jaren het grondgebruik is gedoogd of toezeggingen zijn gedaan, maar het gebruik na toetsing aan de vastgestelde criteria niet kan worden gelegaliseerd, is ontruiming vaak geen passende oplossing. Overwogen moet worden of afwijkend van de hoofdregel de situatie toch kan worden gelegaliseerd. Ook hier kan bijvoorbeeld een huurovereenkomst met een lage huurprijs, voor een vaste periode, worden overeengekomen. Indien dit ook geen passende oplossing is kan voor korte periodes, namelijk voor periodes korter dan vijf jaar, een gebruikovereenkomst worden opgesteld. De eigendomssituatie is dan erkend en vastgelegd, maar er begint dan wel opnieuw een kortere verjaringstermijn te lopen. Zie paragraaf 3: Verjaring. 2. Handhaven in privaatrechtelijke zin De privaatrechtelijke is de te bewandelen weg indien men het eigendomsrecht heeft geschonden door illegaal gebruik te maken van eigendom van de gemeente waarbij door verjaring de eigendom kan overgaan. De gemeente handelt als rechtspersoon, als eigenaar en rechthebbende van de grond. Bij het handhaven in privaatrechtelijke zin dienen ook de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht te worden genomen. Het handhaven heeft als doel het terugvorderen van eigendom en het voorkomen van het verlies van eigendom door verjaring. De gemeente is als eigenaar van de grond bevoegd de grond van een ieder die haar zonder recht houdt, op te eisen (art. 5:2 BW). Dit is mogelijk zolang de eigendom niet is verjaard. 3. Verjaring We onderscheiden twee vormen van verjaring, acquisitieve (verkrijgende) verjaring en daarnaast extinctieve (bevrijdende) verjaring van rechtsvorderingen. Verkrijgende verjaring treedt op indien de grond gedurende 10 jaar onafgebroken en te goeder trouw in bezit is (art. 3:99 BW). Gedurende een verjaringstermijn kan de rechthebbende, de gemeente, een rechtsvordering instellen om het bezit van de ander te beëindigen. De extinctieve verjaring van een rechtsvordering verjaart door verloop van 20 jaar (art. 3:306 BW). De termijn waarop de verjaring aanvangt is het moment dat de grond in bezit is genomen (art. 3:314 lid 2). Voltooiing van extinctieve verjaring van rechtsverordeningen heeft verkrijgende verjaring tot gevolg. Een goed kan slechts door (onafgebroken) bezit gedurende een bepaalde periode vanwege verjaring in eigendom worden verkregen. Bezit wordt verkregen door onder andere inbezitneming (art. 3:112 BW). Inbezitneming is de feitelijke macht verschaffen over een goed (art. 3:113 lid 1). Er moeten voor het in bezit nemen van een goed dus bezitsacties zijn 10

11 genomen. Een bezitter te goeder trouw verkrijgt de eigendom door een onafgebroken bezit gedurende tien jaren (art. 3:99 lid 1 BW). In praktijk is er eigenlijk nooit sprake van te goeder trouw. De bezitter behoeft dan ook niet te goeder trouw te zijn (art. 3:105 lid 1 BW). De rechtsvordering strekkende tot beëindiging van het bezit door iemand die niet te goeder trouw is verjaart door verloop van twintig jaar (art. 3:306 BW). De bezitter verkrijgt de grond op het tijdstip waarop de verjaring van de rechtsvordering strekkende tot beëindiging van het bezit wordt voltooid. Indien de verjaringstermijn is voltooid heeft dit eigendomsovergang tot verkrijging onder bijzondere titel tot gevolg. De verkrijgende verjaring werkt van rechtswege, er hoeft geen beroep op te worden gedaan. Dit geldt ook voor de extinctieve verjaring, omdat de wet de verkrijging verbindt aan de voltooiing van de verjaring (art. 3:105 lid 1 BW). De nieuwe eigenaar kan zijn verkrijging doen inschrijven in de openbare registers. Dit is geen verplichting, maar om zijn recht ook jegens derden kenbaar te maken is inschrijving wel aan te raden. De verjaring van een rechtsvordering kan worden gestuit door een daad van rechtsvervolging, door een schriftelijke aanmaning en door erkenning (art boek 3 BW). Stuiting is het afbreken van de lopende verjaring. Na de dag waarop de verjaring is gestuit begint direct een nieuwe verjaringstermijn te lopen. Deze is gelijk aan de oorspronkelijke en niet langer dan vijf jaar, maar kan niet eerder dan de oorspronkelijke termijn zijn verstreken (art. 3:319 BW). Alleen als de verjaring is gestuit door het instellen van een eis die door toewijzing is gevolgd begint geen nieuwe termijn te lopen. Ook na erkenning begint er dus opnieuw een verjaringstermijn te lopen. Indien na enkele jaren illegaal gebruik een gebruiksovereenkomst wordt afgesloten waarin de eigendom wordt erkend gaat vanaf dat moment een nieuwe termijn lopen. Na vijf jaar kan de eigendom alsnog verjaren. Een eenmalige erkenning middels een gebruiksovereenkomst is dus niet voldoende om verjaring tegen te gaan. Er zal een koopovereenkomst of bij uitzondering een huurovereenkomst dienen te worden afgesloten. Bij de verhuur van grond wordt jaarlijks gecontroleerd of de huurder nog gebruik maakt van het verhuurde. Indien dit niet het geval is zal met zijn opvolger opnieuw bekeken worden of er een koop- of huurovereenkomst voor het betreffend perceel wordt afgesloten. Hiermee wordt wel verjaring tegengegaan. 11

12 Bijlage 3: Stappenplan voor toekomstige aanpak na afronding van project aanpak zonder toestemming van de gemeente in gebruik genomen gronden 2 ; Stap 1 constatering Er wordt een illegale situatie geconstateerd, hetzij door een tipgever, hetzij door de inventarisatie. Van de geconstateerde situaties worden de volgende gegevens vastgelegd: Wie de overtreder is; Wat gebruikt wordt; Waar grond in gebruik is; Hoeveel gebruikt wordt; Waarom grond gebruikt wordt; Sinds wanneer de grond gebruikt wordt. Stap 2 voormelding Er moet gehandhaafd worden als er niet gelegaliseerd kan worden. Allereerst zal worden getracht de illegale situatie op een informele wijze op te heffen. De overtreder zal vriendelijk worden verzocht de illegale situatie zelf te wijzigen door de grond te ontruimen en niet meer te gebruiken. Er kan een afspraak worden gemaakt waarin de situatie zal worden toegelicht. Stap 3 aanschrijven / ontruimen Indien na het eerste verzoek om de grond te ontruimen hier nog geen gehoor aan is gegeven zal nogmaals worden verzocht de grond te ontruimen. Nadat tot de tweede maal geen gehoor is gegeven aan het verzoek zal de gemeente zelf tot ontruiming overgaan van de grond waarna de grond in oorspronkelijke toestand zal worden teruggebracht. De kosten van het ontruimen zullen op de gebruiker worden verhaald. Stap 4 feitelijke uitvoering Voor de feitelijke uitvoering en de herinrichting van het perceel dienen diverse medewerkers en instanties te worden ingeschakeld. Stap 5 na-controle De illegale situaties die niet zijn gelegaliseerd dienen, nadat deze zijn ontruimt, in het eerste jaar te worden gecontroleerd. Indien de grond binnen een jaar weer in gebruik is genomen zal namelijk een kortere verjaringstermijn gaan lopen. Na verloop van het eerste jaar waarin men de grond niet heeft gebruikt zal, indien de grond weer in gebruik wordt genomen, de verjaringstermijn opnieuw beginnen. Na verloop van het eerste jaar na ontruiming kan de controle van de ontruimde locaties meegenomen worden tijdens de drie-jaarlijkse nacontrole. Stap 6 bezwaar en beroep Indien men het niet eens is met de beslissing van de gemeente dat de grond ontruimd wordt en door de gemeente terug in bezit wordt genomen kan men hiervoor naar de burgerlijke rechter. Dit heeft geen opschortende werking tot gevolg, de handhavingprocedure kan gewoon worden voortgezet. 2 Voorbeeld gemeente Waalre 12