ONTSLAGEN, NIET VERSLAGEN!

Transcriptie

1 ONTSLAGEN, NIET VERSLAGEN! Deze cursus is eigendom van VDAB Competentiecentra versie: 14/01/2011

2 COPYRIGHT 2011 VDAB Niets uit deze syllabus mag worden verveelvoudigd, bewerkt, opgeslagen in een database en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de VDAB. Hoewel deze syllabus met zeer veel zorg is samengesteld, aanvaardt VDAB geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in deze syllabus en/of bijhorende bestanden.

3 [Onderwerp] Inhoudsopgave 1 INHOUD Hoofdstuk 1 Inleiding Welkom Leerdoelen... 4 Hoofdstuk 2 Slecht nieuws voor u Wat doet het met je? Getuigenissen Het ontslag is een feit Slimme vragen... 9 Hoofdstuk 3 Ontslag, wat nu? Ontslagredenen Goed om weten Eerste vragen Eerste Hulp Bij Ontslag De VDAB kan helpen Doorgroeier Zelfredzaam Zelfoverschattend Herstarter Hulpvrager Kwetsbaar Afwachtend Hoofdstuk 4 Mijn situatie in kaart Je persoonlijke beleving Mogelijke gevolgen Hoofdstuk 5 De fasen van het proces Hoofdstuk 6 Fase 1: Ontzetting en ongeloof... 19

4 2 Inhoudsopgave Ontslagen, niet verslagen! 6.1 Toelichting Jouw eerste reactie Hoofdstuk 7 Fase 2: Ontkenning Toelichting Wat denk jij? Feiten zijn feiten! Hoofdstuk 8 Fase 3: Woede, angst en schuld Toelichting Angst en woede Je angsten aanpakken Spijt komt te laat De kracht van je gedacht Hoofdstuk 9 Fase 4: Aanvaarding Toelichting Slachtoffer of zelfredzaam? De dramadriehoek De succesdriehoek De kunst van het loslaten Hoofdstuk 10 Positief kantelen Pieken en dalen Je denk-boosdoeners Ontslagen, niet verslagen! Jouw succesverhaal Hoofdstuk 11 Fase 5: Experimenteren Toelichting Mogelijke valkuilen... 33

5 [Onderwerp] Inhoudsopgave Gedaan met piekeren! Je verborgen krachten Weerstand opbouwen Hoofdstuk 12 Fase 6: Betekenis zoeken Toelichting Leer ont-moeten Herdenk je 'moetens' Zeg je ja of neen? Je levensdoelen Stel je doelen bij Hoofdstuk 13 Fase 7: Weer actief en effectief Toelichting Waar ben jij goed in? Je leven lang leren Klaar om te solliciteren Blunderen De meest gemaakte fouten Een voorbereid gesprek Slimme antwoorden Moeilijke vragen Hoofdstuk 14 Nu ben jij aan zet Je zal het zelf moeten doen Denk je sterk Beter met de jaren Een nieuwe start Je laatste opdracht... 50

6 4 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Welkom Welkom op de cursus 'Ontslagen, niet verslagen. Bij ontslag krijgt je leven een nieuwe wending. Naast het financiële aspect zijn ook het sociale en psychologische aspect niet te onderschatten. Deze tegenslag verwerken vraagt tijd. Je kan je wentelen in zelfbeklag, maar je kan er beter voor kiezen om op ontdekking te gaan en een nieuwe start te maken. En daarover gaat deze cursus: 'Ontslagen, niet verslagen. Deze printversie is een naslagwerk bij de VDAB webcursus 'Ontslagen, niet verslagen'. Je krijgt hier de inhoud zonder de digitale animaties, testen,... Neem daarom de cursus zeker online door. 1.2 Leerdoelen In deze cursus komen de volgende onderwerpen aan bod: Slecht nieuws voor u Hoe ontvang je slecht nieuws? Weet dat je er niet alleen voor staat. Ontslag, wat nu? Je krijgt praktische tips bij je ontslag. Je situatie in kaart Je analyseert kritisch je zelfbeeld. De fasen van het verwerkingsproces Je leert hoe je deze tegenslag verwerkt en welke fasen bij het verwerkingsproces horen. Positief kantelen Je leert omgaan met verandering door het negatieve om te buigen naar het positieve. Ontslagen, niet verslagen Je ontdekt verschillende mogelijkheden en kansen bij je nieuwe start. Je veerkracht vergroten Je krijgt handvatten om het heft in eigen handen te nemen.

7 Ontslagen, niet verslagen! 5 Hoofdstuk 2 Slecht nieuws voor u 2.1 Wat doet het met je? 'Ik heb slecht nieuws voor u!' Dat ene zinnetje waar iedereen bang voor is. En toch moeten sommigen dit beroepshalve meermaals uitspreken. De dokter zegt: "Ik heb slecht nieuws voor u. U bent namelijk ongeneeslijk ziek." De schooldirecteur zegt: "Ik heb geen prettig nieuws voor u. Uw zoon vertoont de laatste maanden ernstig pestgedrag." De personeelsverantwoordelijke zegt: "Ik heb slecht nieuws voor u... u bent ontslagen! " Hm,... geen leuke opdracht voor de brenger van slecht nieuws, maar erger nog is het voor de ontvanger. Hoe ga jij hiermee om?

8 6 Ontslagen, niet verslagen! 2.2 Getuigenissen Je bent niet de enige! Hier vind je enkele getuigenissen. Getuigenis 1 Hoi, ik ben Silke. Ik heb bijna twintig jaar gewerkt bij een voedingsverwerkend bedrijf, vooral gespecialiseerd in slaatjes. Eigenlijk was dit mijn eerste werkervaring als bediende, want ik ben daar meteen na mijn VDAB-opleiding kunnen beginnen. In het begin was het leuk werken. De job was een uitdaging, er kwamen veel nieuwe dingen op me af en ik vond het erg leuk om me in te werken in de administratie. Ik heb ook altijd mijn talen moeten gebruiken, en dat vond ik echt een leuk voordeel aan de job. Na een paar jaar was ik getrouwd en we hadden onze tweeling vrij snel. Ik vroeg een parttime job aan, want mijn man is bij het leger en is vaak maanden weg van huis. De druk werd thuis erg groot. Ik heb die parttime na veel vijven en zessen wel gekregen, maar toen gingen de poppen aan het dansen. Ik werd overgeplaatst naar een andere job, die me veel minder aansprak, en ik merkte ook dat de sfeer rondom me zo verzuurde. Ik ben ervan overtuigd dat dat niet aan mij lag, want ik merkte dat de meeste van mijn collega s het vaak moeilijk hadden om hun hoofd boven water te houden. Ik werd er echt ongelukkig van. Ook thuis was dat erg voelbaar in die mate zelfs dat mijn man aan de alarmbel trok. Hij zei dat ik kon kiezen: ofwel bleef ik daar werken, maar mocht ik er thuis niet meer over praten, ofwel gaf ik mijn ontslag en zocht ik naar nieuwe wegen, ook al wist hij dat de financiële consequenties groot gingen zijn. En ik heb raar maar waar voor het laatste gekozen. Een rotperiode was dat, mijn opzegtermijn, en ik ben blij dat mijn man zo achter me stond, echt waar. Maar wat ik nooit had durven hopen, is uitgekomen. Vlak na mijn opzegperiode kon ik bij een kleine KMO beginnen, een bandencentrale, waar men op zoek was naar een zelfstandige bediende met een goede talenkennis. Voorlopig in parttime, maar ze hopen toch stilletjes dat ik later meer uren voor hen kan werken. Ach, dat zien we wel, de kinderen worden nu toch ook groter. En het werk is alvast erg leuk: inspannend, maar plezant en ik kan het prima vinden met de vrouw van de zaakvoerder, da s alvast mooi meegenomen! Getuigenis 2 Toen ik vorig jaar ernstig ziek werd, stortte mijn wereld in. Ik werkte als designer in de meubelsector en heb daar altijd met veel flair en goesting mijn werk gedaan. Ik leefde echt voor mijn job, en ondanks de vele privéproblemen (mijn vader werd op korte tijd dement, mijn dochtertje bleek een zeldzame spierziekte te hebben, enfin, noem maar op) bleef ik maar doorgaan. Ja, ik heb wel een tijdje viervijfde gewerkt, maar als puntje bij paaltje kwam, nam ik mijn werk mee naar huis. Je weet toch hoe dat gaat: de modewereld staat niet stil. Na een aantal jaren trok mijn lichaam aan de alarmbel: ik kreeg klierkoorts, kreeg last van onverklaarbare pijnen. Maar ook dat was niet voldoende. Mijn verantwoordelijkheidsgevoel voor de firma zei doorgaan.

9 Ontslagen, niet verslagen! 7 Maar het mooie liedje bleef niet duren. Ik was constant moe, kon op de duur de simpelste uitdagingen thuis niet meer aan, vond geen plezier meer in de dagelijkse dingen, En mijn batterijtje ging plat. De dokter laat me nu al meer dan een jaar thuis en in die tijd heb ik ingezien dat dat werk echt veel te veeleisend was, en dat ik de essentie van mijn leven, mijn kind, mijn gezondheid, mijn relatie, wat uit het oog verloren was. Ik voel me nu beter, alhoewel ik nog een hele weg te gaan heb. En ik ben weer begonnen met ontwerpen. Had ik nooit gedacht, want ik voelde me een tijd geleden zo leeg, zo leeg. Misschien begin ik opnieuw, maar dan voor mezelf! Ik heb al contacten gelegd met een paar geïnteresseerden En thuis loopt alles weer op rolletjes. Getuigenis 3 Ik heb altijd al aan humanitaire hulp willen meedoen, maar dat viel niet te combineren met mijn werk. Nu ik werkloos ben heb ik mij als vrijwilliger bij de urgentiecel van Handicap International gemeld. Deze cel stuurt kinesitherapeuten uit om noodhulp te bieden na een natuurramp. Na akkoord van de RVA-directeur begon ik in Haïti. De revalidatie van de talloze gewonden, ten gevolge van de aardbeving, was een zware job. De patiënten vertelden mij dat in hun samenleving dikwijls negatief gereageerd wordt op personen met een handicap. Zij waren dan ook enorm dankbaar en blij dat wij hen met veel zorg en toewijding verzorgden. Ik zie nog steeds hun lachende gezichten en dit ondanks alle miserie die ze meemaakten. Maar regelmatig denk ik ook nog terug aan de ellende en de slechte hygiënische omstandigheden waarin deze mensen moeten verder leven. Zij beschikken niet over de sociale voorzieningen van de Westerse maatschappij en toch geven ze de moed niet op. Getuigenis 4 Ik werkte als zelfstandige advocaat aan de balie en daarna als juridisch adviseur bij een verzekeringsmaatschappij. Ik werd werkloos en kwam terecht bij de 50-plus club van de VDAB. Op basis van de informatie en de begeleiding die ik hier kreeg heb ik mij geheroriënteerd. Ik wou andere accenten leggen in mijn loopbaan en besliste om niet opnieuw als zelfstandige te werken. Waar kwam ik terecht? Bij een begrafenisonderneming. Ik trad in dienst als adviseur. Gezien de delicate materie waar de firma mee geconfronteerd werd, was het noodzakelijk om de juridische aspecten te laten behandelen door een expert. Voorlopig was dit nog geen voltijdse baan en daarom kon ik ook de klanten ontvangen die over kleine problemen een toelichting wensten. Dat was een extra service die de onderneming aanbood. Wie had ooit gedacht dat ik dit nog zou meemaken en dat deze job mij zoveel werkplezier zou verschaffen!

10 8 Ontslagen, niet verslagen! Getuigenis 5 Ik heb altijd als chauffeur / magazijnier gewerkt in een kleinhandel voor bouwmaterialen. Maar je weet hoe dat gaat, hé. Sinds dat hele verhaal met die banken, en de economische crisis enz. ging het alleen maar bergaf met de zaak. Er waren al een paar makkers afgevloeid. Erge zaken, zou je zeggen, maar de mannen belden me al snel op dat ze weer werk hadden. Maar ja, ik dacht daar zelf niet zo bij na, want ik was nog aan de slag, hé. En toen overkwam het mij ook. Ik kreeg mijn opzeg en mocht gaan, na tien jaar werken bij die firma. Het was een slag in mijn gezicht, ook al had ik het kunnen verwachten en ik woonde op fietsafstand van het werk. En ik dacht nog, dit komt niet goed. Wel, de week erna, niet te geloven, kon ik al beginnen. Als magazijnier, niet meer chauffeur, dat wel. Oké, het is een paar kilometer verder, maar wie gaat daar over zeuren. En ook weer fulltime, dat was effe op mijn tanden bijten, maar eigenlijk ben ik wreed content dat het zo snel gegaan is. Ik denk eigenlijk dat een goeie magazijnier met ervaring en handen aan zijn lijf zo werk heeft. 2.3 Het ontslag is een feit Geef je niet meteen gewonnen. Krijg je ontslag? Ga dan niet zomaar akkoord. Ga niet meteen akkoord met je ontslag. Kan je werkgever je zomaar ontslaan? Zet niet meteen je handtekening. Informeer je eerst en onderhandel daarna. Zet àlles op papier. Ontslag betekent in juridische termen 'het beëindigen van de arbeidsovereenkomst met wederzijds akkoord'. Bespreek dus ontslagvergoeding, opzegtermijn e.d. Een schriftelijke bevestiging geldt als een bewijsstuk. Laat je werkgever duidelijk weten dat je beschikbaar blijft gedurende je opzegtermijn. Hou je aan de gemaakte afspraken en het arbeidsreglement, zo niet kan de werkgever dit tegen jou gebruiken. Ben je niet akkoord, teken dan schriftelijk bezwaar aan tegen je ontslag. Je kan altijd protest aantekenen. Roep hierbij de hulp in van een arbeidsdeskundig jurist. Verzamel bewijsstukken. Leg een dossier aan met alle documenten: de arbeidsovereenkomst, je laatste 2 loonstrookjes, de schriftelijke communicatie tussen je werkgever en jezelf, enz.

11 Ontslagen, niet verslagen! Slimme vragen Red wat er nog te redden valt. Krijg ik een referentiebrief? Als je bij sollicitaties je ex-werkgever kan doorgeven als referentie, is dat een enorm pluspunt. Hoe zit het met mijn bedrijfsgsm en firmawagen? Gedurende de periode dat je je opzegtermijn presteert, kan je werkgever deze zaken niet terugeisen. Kunnen we een akkoord sluiten over de opzegtermijn en -vergoeding? Om geldig te ontslaan moet het bedrijf al bij de aankondiging van het ontslag de duurtijd van de opzegtermijn meedelen. Bespreek samen de regeling rond opzegvergoeding. Werden mijn eindejaarspremie en bonussen correct uitbetaald? Je hebt bij ontslag in principe recht op alle premies. Controleer of je het correcte bedrag ontvangen hebt. Je vakbond kan je informeren. Krijg ik mijn C4 mee? Zorg dat je je C4 meekrijgt. Ga met dit document binnen de acht dagen langs bij de hulpkas of je vakbond om je werkloosheidsuitkering in orde te krijgen.

12 10 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 3 Ontslag, wat nu? 3.1 Ontslagredenen Hoe enthousiast werkgever en werknemer ook zijn bij de aanvang van de arbeidsrelatie, soms loopt het mis. Hier volgen mogelijke ontslagredenen... Een herstructurering maakt de functie van de werknemer overbodig. De werknemer lost de verwachtingen van de werkgever niet helemaal in, of andersom. De werkgever kan de loonkost voor de werknemer niet meer dragen. De werknemer krijgt een aantrekkelijke functie aangeboden bij een andere onderneming. De werknemer wenst na de uitbreiding van het gezin de arbeidsovereenkomst aan te passen of te beëindigen. De werkgever gaat failliet. Werknemer of werkgever begaan een ernstige fout of raken in een onoplosbaar conflict gewikkeld zodat verdere professionele samenwerking onmogelijk wordt Goed om weten Het ontslagrecht op zich is een ingewikkelde materie. Je zal begrijpen dat we dit alles hier niet in detail behandelen. Je krijgt hier wel al enkele wegwijzers voor Eerste Hulp Bij Ontslag. 3.3 Eerste vragen Ontslag,... het zal je maar overkomen. Welke vragen spoken er door je hoofd als je pas ontslagen bent? Ik heb enkel ervaring in de metaalsector. Wat moet ik nu doen? Ik ben bang voor financiële zorgen. Ga ik kunnen rondkomen? Hoelang moet ik wachten op mijn eerste werkloosheidsvergoeding? Ik wil gerust iets nieuws beginnen, zelfs in een knelpuntberoep wil ik heropgeleid worden. Waar kan ik info inwinnen? Ik wil me heroriënteren. Waar kan ik hiervoor terecht en wat zal me dit opleveren? Krijg ik een vergoeding als ik me tijdens mijn werkloosheid ga bijscholen (bv. universiteit, middenjury, tweedekansonderwijs)?

13 Ontslagen, niet verslagen! 11 Intussen ben ik 52 jaar. Waar kan ik nu nog terecht? Ik wil me goed voorbereiden op sollicitaties. Hoe onderhandel ik over mijn loon enz.? Kan ik een job weigeren omdat de werkplaats te ver van mijn woonplaats is verwijderd? Ik moet nu een nieuw en realistisch jobdoelwit opstellen. Wie van de VDAB kan me hierbij helpen? Ik ben bang voor reacties van mijn omgeving. Hoe vertel ik mijn verhaal? 3.4 Eerste Hulp Bij Ontslag Bij je ontslag moet je snel enkele administratieve zaken regelen. Op die manier krijg je tijdig je werkloosheidsuitkering. We stellen het stappenplan voor je op. Stap 1: Schrijf je in bij de VDAB Dit kan: online via de VDAB-site telefonisch op het gratis nummer (elke werkdag van 8 tot 20 uur) Stap 2: Vraag een uitkering aan Stap zo snel mogelijk met je inschrijvingsbewijs naar je uitbetalingsinstelling (dit is je vakbond of de Hulpkas) en vraag een werkloosheidsuitkering aan. Je hoeft niet te wachten tot je alle vereiste documenten hebt (zoals o.a. je C4). Stap 3: Check of je outplacement moet volgen Outplacement houdt in dat je wordt begeleid bij het zoeken naar werk. In bepaalde gevallen, ben je verplicht om outplacement te volgen als je een uitkering wil ontvangen. Namelijk: als je ouder bent dan 45 jaar en meer dan 1 jaar bij je werkgever werkte. Of als je werkgever een tewerkstellingscel opricht na een herstructurering. Stap 4: Start met je zoektocht naar werk Heb je de administratieve zaken achter de rug, dan begint je fulltime job, nl. een job zoeken. Ook hierbij kan de VDAB je helpen. Stap 5: Informeer je grondig Bezoek de volgende sites. Je kan er alle nodige info opvissen. Eerste Hulp Bij Ontslag:

14 12 Ontslagen, niet verslagen! Veelgestelde vragen bij inschrijving: Bijkomende info in mensentaal: Stap 6: Hulp via deze richtingwijzers het gratis VDAB-telefoonnummer voor algemene info: via de startpagina van de VDAB: de lijst met werkwinkels: de dienst loopbaanbegeleiding: de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening: de dienst voor pensioenen: de inspectie voor toezicht op sociale wetten: De VDAB kan helpen De VDAB biedt maatgericht Eerste Hulp Bij Ontslag. Zoek jouw profiel en ontdek hoe de VDAB je kan helpen. Bekijk zeker ook eens de andere profielen Doorgroeier Profielschets Deze personen willen hogerop en zijn ambitieus. Ze hebben zelfvertrouwen en zijn zelfredzaam. Ze willen zelf achter het stuur staan maar wijzen specifieke hulp niet af. Meestal zitten ze midden in hun carrière, hebben nood aan nieuwe uitdaging of willen zich verder ontplooien in hun specifiek domein. Vaak is er behoefte aan meer kennis en is een leerproces vereist. Wat kan de VDAB doen? VDAB kan hun vaardigheden en potentieel testen in functie van de arbeidsmarkt en hen informeren over hun doorgroeimogelijkheden. Zowel webleren als doelgerichte modulaire praktijkopleidingen zijn mogelijk. VDAB kan als coach op de achtergrond een duwtje in de juiste richting geven om beter werk te vinden en zorgen voor concrete aanbiedingen. Loopbaanbegeleiding kan inzichten bijbrengen en de inspanningen gerichter maken.

15 Ontslagen, niet verslagen! Zelfredzaam Profielschets Deze personen weten wat ze willen, ze zijn assertief en eigenwijs en hebben een positief zelfbeeld. Ze hebben een duidelijke jobvisie en sturen zichzelf aan. Ze willen actief shoppen en zijn op zoek naar de ideale job die doorgaans aansluit bij hun diploma of recente werkervaring. Ze evalueren via het net wat ze waard zijn en kijken of er zich opportuniteiten voordoen. Ze willen van VDAB gerichte antwoorden op gerichte vragen. Bij deze groep zijn er jongeren met een degelijke opleiding en ook ouderen die wensen bij te benen of die het na ontslag nog niet opgeven. Wat kan de VDAB doen? VDAB komt tegemoet aan de wensen van deze zelfredzame werkzoekenden. Voor deze actieve shoppers zijn er specifieke opleidingen op maat en kwalitatieve vacatures. Ook cursussen via het net zijn voor hen aantrekkelijk. Met de VDAB-site kunnen zij zelf hun plan trekken. Voor werkenden en zeker voor ouderen kan outplacementbegeleiding een meerwaarde zijn Zelfoverschattend Profielschets Deze personen zien zichzelf wel als zelfstandig en zelfredzaam maar overschatten zichzelf. Ze gedragen zich zelfzeker, willen niet gecontroleerd worden maar zoeken af en toe wel de bevestiging dat ze goed bezig zijn. Vaak gaat het om lagergeschoolden die problemen bij zichzelf ontkennen. Ze denken dat het hen ook zo wel zal lukken zonder begeleiding of opleiding. Deze personen willen zelfstandigheid. Wat kan de VDAB doen? VDAB zal hen aanvankelijk de gevraagde ruimte geven om zichzelf te bewijzen. Indien na een zekere tijd blijkt dat het niet lukt om op eigen houtje werk te vinden zal VDAB hen het inzicht bijbrengen dat ze niet zo kieskeurig mogen zijn. Via opleiding of het opdoen van ervaring kunnen zij in de toekomst alsnog hun wensen op een betere job waarmaken. VDAB zal hen helpen bij het zoeken naar een job volgens hun werkelijke mogelijkheden. Een oriëntatieweek kan hiertoe de eerste stap zijn. Bepaalde knelpuntvacatures beantwoorden misschien aan wat ze werkelijk kunnen Herstarter Profielschets Deze personen zijn gemotiveerd maar voelen zich op een nulpunt staan zonder duidelijke visie over hoe het verder moet. Het gaat o.a. om herintreders op de arbeidsmarkt die zich thuis vervelen, bezig willen zijn, sociale contacten zoeken en zich nuttig willen maken. Bij de groep herstarters zijn er ook personen in een verkeerde job of werkkring. Zij willen snel wat anders en wensen daar meer duidelijkheid over te krijgen.

16 14 Ontslagen, niet verslagen! Wat kan de VDAB doen? VDAB kan hen inzicht bieden in zichzelf en in de arbeidsmarkt, hen oriënteren en begeleiden. VDAB biedt een totaalpakket met inbegrip van onlinetoepassingen. De persoonlijke vertrouwensrelatie geeft zekerheid. Voor werkenden kan loopbaanbegeleiding gebeuren. Herstarters krijgen direct toegang tot vacatures en praktisch bruikbare opleidingen Hulpvrager Profielschets Deze personen zijn werkbereid maar bezitten vaak weinig opleiding en vaardigheden en hebben een tekort aan werkervaring. Ze hebben weinig inzicht in hun potentieel. Ze weten niet goed wat en hoe en hebben problemen met het solliciteren. Soms weten ze wel wat ze willen maar zien ze de weg niet of zijn ze geblokkeerd. Wat kan de VDAB doen? VDAB luistert in persoonlijke contacten naar hun situatie. De consulent is een vertrouwen- en contactpersoon. VDAB oriënteert en begeleidt de verschillende stappen. VDAB zoekt mee naar werk volgens de mogelijkheden van de klant. Opleiding en sollicitatietraining zijn tussenstappen naar werk. Er zijn ook een aantal tewerkstellingsmaatregelen met financiële tussenkomst Kwetsbaar Profielschets Een aantal van deze personen hebben gezondheidsklachten of functionele beperkingen. Ze willen aangepast werk en zo mogelijk met minder uren. Tot deze groep behoren ook oudere laaggeschoolde personen met een te enge en voorbijgestreefde werkervaring. Naarmate de tijd vordert en op basis van negatieve sollicitaties verliezen zij de hoop op een job. Wat kan de VDAB doen? VDAB biedt deze personen een individuele benadering met persoonlijk contact. De consulenten zijn vertrouwd met de problematiek van deze groep. Ze zullen deze personen goed informeren, actief coachen en hen stimuleren om werk te zoeken volgens de mogelijkheden die ze nog hebben. Ook in de opleidingskeuze van deze personen zal rekening gehouden worden met de beperkingen. Daarnaast zijn er ook bemiddelende contacten tussen VDAB en de werkgevers met inbegrip van specifieke tewerkstellingsmaatregelen en financiële tussenkomsten Afwachtend Profielschets Deze personen zijn meestal beperkt of verkeerd geschoold en ze willen liever gerust gelaten worden. Ze bezitten weinig motivatie. Vaak is werken voor hen geen financiële meerwaarde omdat ze in slecht betaalde jobs terechtkomen. Het verschil tussen werkloosheidsuitkering en loon is miniem, zeker als er extra kosten zijn voor kinderopvang en verplaatsingen. Ze zijn ontgoocheld, vinden

17 Ontslagen, niet verslagen! 15 zichzelf verliezers omdat ze al meermaals mislukkingen gekend hebben. Ze hebben de moed en het geloof in zichzelf en een toffe job opgegeven. Wat kan de VDAB doen? VDAB tracht hun motivatie te verhogen door constant en persoonlijk met hen bezig te zijn en goed te luisteren en te stimuleren. VDAB zal hen ook op hun plichten wijzen in verband met het systeem van de sociale zekerheid. VDAB zoekt gericht mee naar werk. Dit aanbod is meestal beperkt tot toegankelijke jobs op uitvoerend niveau of sociale tewerkstelling waarin deze personen werkelijk kansen op werk hebben. Vaak ontdekken ze dan dat een job bij hen ook andere behoeften kan vervullen dan enkel het financiële aspect.

18 16 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 4 Mijn situatie in kaart 4.1 Je persoonlijke beleving Er is een verband tussen wat je denkt en wat je voelt. Negatieve gedachten bezorgen je een slecht gevoel en dit toon je onbewust via je gedrag aan de buitenwereld. Hoor je dan anderen zeggen dat je er bedrukt uitziet dan kan je je nog slechter gaan voelen. Zo riskeer je terecht te komen in een negatieve spiraal. Het GGGG-schema maakt dit duidelijk. Gebeurtenis: Je krijgt onverwacht je ontslag. Dit brengt onmiddellijk je gedachten op gang. Je gaat deze nieuwe situatie meteen interpreteren, vanuit jouw leefwereld. Gedachten: Je denkt: "O nee! Ik ben niets waard. Hoe moet ik nu financieel rondkomen? Wat zullen mijn vrienden van me denken?" Gevoelens: Deze gedachten wekken onmiddellijk gevoelens op. "Ik voel me slecht. Ik ben een mislukkeling, ik voel me nu erg onzeker." Gedrag: Je toont de buitenwereld onbewust wat je denkt en voelt. Je kan het moeilijk verbergen. Hoor je dan anderen zeggen dat je er bedrukt uitziet, dan kan je je nog slechter gaan voelen. Zo riskeer je terecht te komen in een negatieve spiraal.

19 Ontslagen, niet verslagen! Mogelijke gevolgen Vele mensen kampen met allerhande problemen. Wat ervaar jij zoal? Een onderzoek gaf volgende resultaten. Gezondheidsklachten: Hoofdpijn, slaapstoornissen en maagklachten, zenuwachtigheid en stress. Ernstige financiële zorgen: Misschien kom je in de armoede terecht, bv. omwille van hoge afbetalingen. Geen dag- en weekindeling: Vroeg opstaan is niet meer nodig, activiteiten worden uitgesteld, er is toch tijd genoeg. Verveling kan toeslaan. Wegvallen van sociale contacten: Zowel relaties op het werk als contacten die daarmee samenhingen. Wegvallen van status en persoonlijke identiteit: De positie en de waardering hangen deels samen met wat je beroepshalve deed. Het gevoel van eigenwaarde vermindert: Je imago is gekwetst en je gaat aan jezelf twijfelen. Gelatenheid: Er is geen perspectief op werk. Je hebt geen energie om een opleiding te volgen of te solliciteren. Je berust in de situatie en je mist de drijfveer om aan de eigen ontwikkeling te werken. Je voelt je nutteloos: Nu je werkloos bent, vallen bepaalde doelen in het leven weg. Je hebt geen concreet doel. Je kan geen zinvolle bijdrage leveren in de samenleving. Je voelt je depressief: Je kan absoluut niets positiefs meer ontdekken. Niet aan de wereld in zijn geheel en niet aan je eigen leven in het bijzonder. Je voelt je nutteloos en je ziet geen uitweg meer. Een goed gesprek werkt nog altijd best. Zoek op tijd professionele hulp.

20 18 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 5 De fasen van het proces Het verwerkingsproces bij een ontslag verloopt in 7 fasen. Niet iedereen doorloopt de verschillende fasen altijd op dezelfde wijze. De curve krijg je bij elke fase opnieuw te zien. Zo weet je waar je in het verwerkingsproces bent aanbeland. Ontzetting en ongeloof: Vlak na je ontslag is er nog geen ruimte voor herstel. Je moet eerst nog 'werkelijk' geloven dat het ondenkbare is gebeurd. De pijn overvalt je. Je wordt te pas en te onpas door het gebeurde meegesleept. Vreselijk. Ontkenning: Je gelooft het gewoon niet. Nee, mij is dit niet overkomen. Je duwt het van je weg en doet of het niet is gebeurd. Even toch! Woede, angst en schuldgevoelens: Je kan de situatie niet de baas. Je bent radeloos: Hoe zal je omgaan met negatieve reacties uit je omgeving? Je bent kwaad. Je wordt angstig en gaat op zoek naar motieven. Welke fouten heb ik gemaakt? Dit brengt je in een depressieve stemming. Aanvaarding: Je bent nu al wat rustiger geworden en legt je neer bij de feiten. Je bent in staat om de situatie in kaart te brengen. Experimenteren: Je kan weer helder denken, hebt weer wat nieuwe energie..je gaat op zoek naar mogelijke uitwegen. Je durft de klim aan en gaat op zoektocht. Betekenis geven: Je komt erachter dat sommige doelen in het leven niet langer haalbaar zijn en dat de manier waarop je 'de wereld' bekeek niet meer volledig klopt. Je ontdekt stilaan dat het verlies ook winst inhoudt. Weer actief en effectief: Je krijgt nu een meer uitgebalanceerde kijk op jezelf en de mensen om je heen. Nu komt het erop aan om een nieuwe levensvisie te formuleren. Het actief zoeken naar nieuwe levensvragen is een belangrijke voorwaarde voor groei.

21 Ontslagen, niet verslagen! 19 Hoofdstuk 6 Fase 1: Ontzetting en ongeloof 6.1 Toelichting Dit is de eerste fase van het verwerkingsproces. Het is de fase van ontzetting en ongeloof. Het slechte nieuws overvalt je. Ontzetting en ongeloof overheersen! Wat nu? Je bent in shock. Je bent verbijsterd. Het ontslag raakt je, zowel financieel als sociaal, zowel fysisch als psychisch. 6.2 Jouw eerste reactie Hoe heb jij jouw ontslag ervaren? 1. Wat was jouw eerste reactie? 2. Hoe reageerde jouw omgeving hierop? Kon je op iemand rekenen? 3. Welke effecten had dit op jou? 4. Of... was je misschien opgelucht?

22 20 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 7 Fase 2: Ontkenning 7.1 Toelichting Dit is de tweede fase. Het is de fase van ontkenning. In deze fase bescherm je je door de waarheid af te wijzen. Je duwt het probleem weg en je ontkent het. Het is een afweermechanisme. Dwz., de geest gebruikt dit om de harde waarheid uit het bewustzijn te houden. Zo kom je ogenschijnlijk even tot jezelf. Je maakt als het ware een kleine klim uit het dal. Je verdringt het besef dat je werkloos bent. De ontkenning van de feiten lucht even op. Er is een last van je schouders is gevallen... maak je jezelf wijs. Het verlies van werk raakt me nu eens echt niet. Je zoekt afleiding en je verdringt het feit dat je werkloos bent. Om de waarheid te ontkennen, ga je je overdreven focussen op van alles en nog wat. Enkele voorbeelden: Je denkt: "Heb ik de voordeur gesloten?" En je gaat dit 's avonds 10 keer nakijken. Je denkt voortdurend: "Ik doe alles fout." En je vraagt constant om bevestiging. Deze hardnekkige gedachten heb je niet onder controle. Ze bezorgen je angst en dit uit zich via bepaald herhalend gedrag. Even later dringt de werkloosheid door in je bewustzijn.

23 Ontslagen, niet verslagen! Wat denk jij? Bij ontkenning kan je op verschillende manieren reageren: je overdrijft maar je kan bijvoorbeeld ook cynisch reageren. Enkele voorbeelden: Waarom zou ik gaan solliciteren? Ik heb tóch recht op stempelgeld. Wie wil er nog iemand van mijn leeftijd? Werkgevers zoeken groene blaadjes. Je vindt hier een paar mogelijke reacties. Buig ze om en maak er positieve boodschappen van. Wie wil mij nu nog? Ik kan toch niets! Ik nog opleiding volgen? Pfff, ik ben veel te oud geworden om iets bij te leren. Ze vragen allemaal ervaring, maar ze geven me geen kans om ervaring op te doen. Wat voor zin heeft het om werk te zoeken? Er zijn al zoveel doppers die niet aan de bak geraken. Onbegrijpelijk dat ik geen werk vind. Ik heb zeker teveel competenties? 7.3 Feiten zijn feiten! Feiten zijn feiten: je bent ontslagen. Tijd om je te verzoenen met de realiteit. Je komt tot inzicht dat je niet kan blijven ontkennen. Dit besef wekt weer negatieve emoties op. Je zal ze moeten aanpakken. Hoe doe jij dit? Onderdrukken: Niet doen! Want hun ondermijnende werking blijft onbewust verdergaan. Uitvergroten: Dit is geen goede optie! Je raakt erdoor gedeprimeerd. Afreageren: Oei! Zo bezorg je jezelf en anderen nog meer problemen! Uiten: Juist, Bespreek je gevoelens met iemand die je vertrouwt om ze beter te evalueren. Reflecteren: Inderdaad, breng je gevoelens onder woorden. Praat met jezelf of schrijf een brief aan jezelf. Zo kan je je negatieve emoties beter inschatten en er vlugger mee afrekenen.

24 22 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 8 Fase 3: Woede, angst en schuld 8.1 Toelichting Dit is de derde fase van het verwerkingsproces. De negatieve emoties barsten nu los in alle hevigheid. Angst is een basisemotie, net als woede, vreugde en verdriet. Angst maakt je alert voor wat jij als gevaar aanvoelt. Deze emotie geeft je energie. Maar tegelijk word je ook voorzichtig en bedachtzaam. Tijd om angst te herkennen. Enkele voorbeelden van wat angst kan doen: Je zint op wraak. Je voelt je machteloos en gedraagt je teruggetrokken. Je zoekt toevlucht tot andere dingen (drugs, alcohol, kalmering- en slaapmiddelen). Je projecteert je woede op de nieuwsbrenger. Je geeft jezelf de schuld. Je gaat in de verdediging en legt de schuld bij een ander.

25 Ontslagen, niet verslagen! Angst en woede Angsten kunnen boosheid uitlokken. Deze boosheid uiten kan opluchten. Voor even toch. Want bekijk maar eens de mogelijke gevolgen... Je houdt er een schuldgevoel aan over. Je blijft maar zoeken naar wraak. Je ervaart vijandigheid en bitterheid. Je blijft in de aanval gaan om jezelf te beschermen. Je voelt je een mislukkeling. Je mist zelfvertrouwen. Je loopt rond met angst voor ruzies. Je hebt stress. 8.3 Je angsten aanpakken Laat angst je denken niet negatief beïnvloeden. Pak je angsten aan! Hier volgen enkele tips: 1. Zie je angsten onder ogen. Je lijdt het meest onder het lijden dat je vreest. Bevraag jezelf: "Waarvoor ben ik eigenlijk bang?" 2. Stel de vraag: Wat als...? Is het werkelijk zo catastrofaal wanneer je angst uitkomt? Dramatiseer de gevolgen niet. Stel jezelf de vraag: "Wat is het ergste dat je kan overkomen?" 3. Stuur je gevoelens bij via je gedachten. Vervang: "Ik ben angstig." door: "Ik heb angst." 4. Maak het bespreekbaar en relativeer. Als je je angsten bespreekt, kan je ervaringen delen en je angsten beter relativeren. 5. Zet er een punt achter. Angsten kunnen ontstaan door fouten of negatieve feedback. Leer hieruit en sluit daarna het hoofdstuk af. 6. Angst maakt deel uit van het leven. Een leven vrij van angsten is utopisch. Leer er daarom zo goed mogelijk mee om te gaan.

26 24 Ontslagen, niet verslagen! 8.4 Spijt komt te laat Als je je afreageert en je woede uit in het bijzijn van anderen, dan maak je de anderen bang. Zo zet je jezelf buiten spel. Anderen gaan immers je gezelschap mijden. Niet goed dus. Na je woedeuitbarsting krijg je spijt. Spijt dat je je niet sterker hebt opgesteld. Je geeft jezelf de schuld. Door je te beladen met deze schuldgevoelens, steek je nog meer ballast in je rugzak... Reken dus af met je spijt. 8.5 De kracht van je gedacht Wees je bewust van de kracht van je gedacht. Als je ervan overtuigd bent dat iets niet zal lukken, dan lukt dit je ook niet. Opgelet dus: je negatieve gedachten beïnvloeden je geest zodanig dat je er onbewust naar gaat handelen. Maak plaats voor een positieve geest: Ga niet slapen met negatieve gedachten. Ze bezorgen je slapeloze nachten. Aanvaard dat niet iedereen het me jou eens is. Iedereen bekijkt de wereld vanuit zijn standpunt. Leer buiten je kaders denken, zo doe je leerzame ervaringen op. Sleur het verleden niet mee. Wat voorbij is, is voorbij. Maak je rugzak leeg, dat klimt gemakkelijker. Pin je niet vast op problemen maar ga voor de oplossing. Oefen in positief denken. Bewustwording is alvast stap één.

27 Ontslagen, niet verslagen! 25 Hoofdstuk 9 Fase 4: Aanvaarding 9.1 Toelichting Je bent nu aanbeland in de vierde fase van het verwerkingsproces. Je hebt nu heel wat negatieve emoties verwerkt en bent op het punt gekomen om het slechte nieuws te aanvaarden: Het leven is wat het is, met al zijn onvolkomenheden. Nu je wat rustiger bent, probeer je alles op een rij te krijgen. Toch zal je af en toe nog last hebben van onzekerheid: "Wat zal de toekomst brengen?"

28 26 Ontslagen, niet verslagen! 9.2 Slachtoffer of zelfredzaam? Je kan op 2 manieren tegen werkloosheid aankijken. Hoe kijk jij er tegenaan? De passief werkloze - het slachtoffer: Ik blijf in de hangmat van de werkloosheid liggen. Wat ben ik toch te beklagen! Maandelijks krijg ik mijn uitkering. Ik ben een gelukkige burger. Ik heb lang genoeg gewerkt, tijd om te doppen. Het zijn zotten die werken. Ik ben content. Laat me toch gerust! Ik ben ontslagen en verslagen. Als slachtoffer ga je je nestelen in de situatie. Het ontbreekt je aan energie om ook maar iets te ondernemen. Je voelt je een mislukkeling en je duwt jezelf nog dieper in de put. Een langdurige werkloosheid ligt op de loer. Een depressie is niet veraf. De actief werkzoekende - de zelfredzame Ik zet nu de dingen op een rijtje en binnenkort ga ik weer aan de slag. Ik laat komen wat komt en zal wel zien wat ik later doe. Hoe zit het met mijn netwerk. Bij wie kan ik verder nog terecht? Hoe staat het met mijn vaardigheden? Wat beteken ik nog op de arbeidsmarkt? Kan ik nog iets betekenen? Welke opleidingen kan ik volgen om me sterker te voelen? Ik maak vandaag al een afspraak met de consulent in de werkwinkel. Ik ben ontslagen, maar niet verslagen. Als zelfredzame wil je uit het dal. Je zoekt nieuwe uitdagingen. Tijd voor een nieuwe start!

29 Ontslagen, niet verslagen! De dramadriehoek Na je ontslag voel je je slachtoffer van de situatie en voor je het weet beland je in de zogenaamde dramadriehoek. Volgens deze theorie vervallen mensen gemakkelijk in één van de drie sociale rollen, namelijk van Slachtoffer, Redder of Aanklager. De 3 rollen trekken elkaar bijna onweerstaanbaar aan. Bijvoorbeeld: Als de aanklager je in een slachtofferrol duwt, is de kans groot dat een derde zich opstelt als redder. De wisselwerking tussen deze drie rollen kan eindeloos doorgaan wat je gevoelens van frustratie en machteloosheid bezorgt. Als Slachtoffer voel je je minderwaardig. Je hoopt dat de ander zich voor jou verantwoordelijk gaat voelen. Zo hoef je zelf geen beslissing te nemen. Je voelt je machteloos en je wentelt je in je probleem. Als Redder overschat je jezelf. Je biedt hulp vanuit een superieure positie. Zo maak je de ander afhankelijk van jou. Misschien geeft je de aandacht weg die je zelf nodig hebt. Als Aanklager haal je mensen naar beneden. Je wil de ander pakken op zijn zwakke plekken of bezorgt hem schuldgevoelens. Onder je boosheid schuilt er vaak angst. 9.4 De succesdriehoek Het is moeilijk om uit de dramadriehoek te stappen omdat je erin gevangen zit. Tenzij... je door hebt wat er aan de hand is natuurlijk. Enkel dan kan er een fundamentele verandering plaatsvinden.

30 28 Ontslagen, niet verslagen! Hulpvrager: Stap uit je Slachtofferrol door hulp te vragen. Durf je kwetsbaar opstellen en los problemen op vanuit je zelfbewustzijn. Hulpverlener: Stap uit de rol van Redder. Stel je op als hulpverlener. Zorg voor jezelf én de ander maar neem anderen het werk niet uit handen. Doe enkel wat nodig is. Assertief: Stap uit de rol van Aanklager. Stop met overdreven bekritiseren. Stel je assertief op en hou je eigen en andermans belang in het oog. Vraag wat je nodig hebt. Bedank voor wat je niet wil zonder de ander te kwetsen. 9.5 De kunst van het loslaten Denk eens na wat jij vooral uit je job haalde? Waardering? Financiële zekerheid? Sociale contacten? Interessante projecten?... Of teleurstellingen? Stress? Vervelende collega's? Een veeleisende baas? Laat het verleden los. Je hebt nu een unieke kans om je te heroriënteren. Wie weet brengt de toekomst je wel veel meer? Neem de tijd om uit te maken wat je nu echt graag zou willen doen... Het is wat het is! Neem je zelfbeeld eens onder de loep. Beïnvloed je zelfbeeld. Verandering begint in je hoofd. Positieve gedachten brengen positieve gevoelens mee en dat toon je aan de buitenwereld. Zet in de verf wat je wél goed kan. Stel jouw interpretatie in vraag. Ik ben niet werkloos, ik ben werkzoekend. Maak zorgvuldige keuzes. Wat wil je behouden, wat doet er écht toe? Wat vind je belangrijk? Tijd nu om alles positief te kantelen. Sluit vriendschap met de realiteit. Laat de ballast achter je en schep moed uit je nieuwe plannen!

31 Ontslagen, niet verslagen! 29 Hoofdstuk 10 Positief kantelen 10.1 Pieken en dalen Het leven zit vol pieken en dalen. Misschien is je ontslag wel één van de beste dingen dat je is overkomen? Misschien had je al lang zelf ontslag willen nemen en heeft je werkgever in jouw plaats het initiatief genomen. Pieken en dalen zijn net als een hartslag. Je pieken en dalen vormen net als een gezonde hartslag een essentieel onderdeel van een normaal gezond leven. Rust tussendoor uit. Voorzie rustpunten tijdens je klim. Zit je nog op het goede spoor? Ken je grenzen. Zet niet die éne stap te ver. Het Peterprincipe zegt: "In een hiërarchie stijgt elke werknemer tot zijn niveau van incompetentie". Ken je grenzen en zet niet die éne stap te ver. De 'top' is slechts een voorstelling. De top ligt voor iedereen op een andere hoogte. Dit geeft een prachtig landschap Je denk-boosdoeners Je bent wat je denkt. Je denken geeft je de macht om anders tegen situaties aan te kijken. Blijf op je hoede voor de courante denk-boosdoeners Zwart-wit denken: Je gaat eigenschappen indelen in alles-of-niets categorieën. 2. Etiket plakken: Je stelt jezelf gelijk met je fouten en eigenschappen. Je maakt één fout en vindt jezelf een totale mislukkeling. 3. Overdrijven: Je blijft één negatieve gebeurtenis zien als een herhalend patroon van mislukking. Je zegt bv.: "Het lukt me nooit." 4. Mentaal filteren: Je laat alleen negatieve gedachten toe. 5. Gedachten lezen: Je gaat er bij voorbaat van uit dat mensen bijvoorbeeld op je neerkijken.

32 30 Ontslagen, niet verslagen! 6. Toekomst voorspellen: Je voorspelt als een 'waarzegger' willekeurig dat iets slecht zal aflopen. 7. Emotioneel redeneren: Je baseert je gedachten op hoe je je voelt. Je denkt bv.: "Ik ben bang voor anderen die altijd het hoge woord voeren, daarom zwijg ik." 8. 'Zou moeten'-denken: Je bekritiseert jezelf of anderen met geboden, verplichtingen, dreigementen of andere strenge eisen. Als iedereen beter zijn best zou doen Zelfverwijt: Je verwijt jezelf iets waar je niet of slechts gedeeltelijk verantwoordelijk voor bent Ontslagen, niet verslagen! Ontslagen, niet vérslagen! Hier volgen tips voor een nieuwe start. 1. Accepteer dingen die je toch niet kan veranderen. Verander wat wèl onder jouw controle valt en laat de rest los. 2. Leer uit je ervaringen. Put kracht uit je ervaringen en deel ze met anderen. 3. Bouw aan je netwerk. Sociale steun helpt je door moeilijke tijden. Je ziet je toekomst via meerdere ogen. 4. Onderneem actie. Neem de touwtjes in handen en los je problemen op. Het waait niet vanzelf over. 5. Optimisme geeft energie. Laat het verleden los. Vandaag is de eerste dag van de rest van je leven! 6. Zingen werkt ontspannend. Tijdens het zingen of neuriën stimuleer je het brein om gelukshormoon te produceren. Zingen kan je zelfvertrouwen opkrikken. Probeer eens... Laat de deuntjes maar komen! 7. Dans die stress weg. Dansen is niet enkel goed om fit te blijven maar het is ook leuk en ontspannend. 8. Verdorie zeg! Charmant en beleefd klinkt het niet, maar het lucht op. Kijk wel uit dat je er niemand mee kwetst. 9. Je bent ontslagen, niet vérslagen. Wat voorbij is, is voorbij! Stap uit je slachtofferrol. Sluit het hoofdstuk af en richt je naar de toekomst. Je bent ontslagen, maar niet vérslagen. 10. En... nu jij. Zoek uit wat jou persoonlijk een goed gevoel geeft.

33 Ontslagen, niet verslagen! Jouw succesverhaal Ga op zoek naar succesherinneringen bij jezelf. Noteer een kort verhaal over een situatie waarin je je krachtig hebt getoond en daardoor iets hebt bereikt. Waaraan wijt je dit succes? Kan je deze soortgelijke krachtbron nog gebruiken? Beter nog is dit succesverhaal aan iemand te vertellen die goed kan luisteren en die je waardeert.

34 32 Ontslagen, niet verslagen! Hoofdstuk 11 Fase 5: Experimenteren 11.1 Toelichting Je hebt de eerste fasen van het verwerkingsproces doorlopen. Je belandt nu in de vijfde fase. Het is de fase van experimenteren. Je klimt uit het dal en je gaat op zoek naar werk. Om succesvol te zijn in je banenjacht moet je geduldig en proactief te werk gaan. Hier volgen 10 interessante tips. 1. Kies je doel zorgvuldig. Wat vind jij op dit moment belangrijk in het leven? Waar wil je nu naartoe? Ga op zoek naar wat je echt graag zou willen doen. 2. Durf spontaan te solliciteren Waar wil je echt graag werken? Waarom zou je niet spontaan solliciteren? Een "neen" heb je, een "ja" kan je krijgen. 3. Lijst je sterkten en zwakten op. Welke specifieke ervaring en talenten heb je? Bereid je voor op de vraag "Wat zijn je zwakke punten?". 4. Balans tussen werk en privé. Overweeg of de beoogde job verenigbaar is met je privésituatie. 5. Volg de actualiteit. De kranten vertellen vaak een verhaal van innovatie en verandering in bedrijven. Misschien is een knelpuntberoep iets voor jou?

35 Ontslagen, niet verslagen! Richt je op groeimarkten. Er zijn altijd branches die het altijd goed blijven doen. Denk bijvoorbeeld aan bedrijven die zich bezighouden met duurzame energie. Ook gezondheidszorg zal altijd nodig zijn. 7. Gebruik je netwerk. Vertel iedereen uit je adresboekje dat je op zoek bent naar een nieuwe baan. 8. Verruim je horizonten. Ga creatief om met problemen. Denk buiten de strakke kaders. Durf platgetreden paden verlaten. Bekijk andere mogelijkheden. Waarom niet werken als freelancer of als zelfstandige? 9. Neem een tijdelijke baan. Ga langs bij een interim-bureau. Er zijn altijd wel projecten die af moeten en waar mensen voor nodig zijn. En weet dat interim-arbeid ook vaak gebruikt wordt als een proefperiode naar vast werk. 10. Blijf zoeken, blijf positief. Hoe slecht het ook met de economie gesteld is, er zullen altijd wel vacatures zijn. Hou dat in de gaten. Je hebt tenslotte maar één baan nodig Mogelijke valkuilen Je hebt energie om in gang te schieten, maar let op voor enkele valkuilen... Je hebt geen geduld met jezelf. Het vraagt weken om alles te verwerken. Je minimaliseert je kennen en kunnen. Bereid het sollicitatiegesprek grondig voor en weet wat je waard bent. Je gaat impulsief terug de arbeidsmarkt op. Maak een weloverwogen strategische planning. Je blijft bij de pakken zitten. Je kan je marktwaarde opdrijven door een opleiding te volgen. Je houdt vast aan die éne job. Misschien is het nuttig je te heroriënteren naar een andere sector. Je bent onvoldoende geïnformeerd. Ga niet in op nepjobs of op aanbiedingen die zwartwerk betekenen.

36 34 Ontslagen, niet verslagen! 11.3 Gedaan met piekeren! Je piekert uit angst voor het onbekende. Je gaat dan fantaseren, overdrijven of dramatiseren. Het gevoel komt voort uit kwetsbaarheid gekoppeld aan een gevoel van machteloosheid. Piekeren put je geestelijk uit, maakt je neerslachtig. Stop ermee. 1. Analyseer waarover je piekert. Wat maakt je onrustig? Is dit gepieker nodig? Overdrijf je niet een beetje? 2. Zeg op tijd 'stop'. Wanneer je voelt dat je weer begint te piekeren, zeg dan 'stop' en zoek meteen afleiding. Lees bv. een goed boek of kijk televisie. Ook sporten is een middel om piekeren tegen te gaan. 3. Stel je gedachten in vraag. Praat met iemand over je gedachten zodat je het van je af kunt zetten. Focus op wat je waard bent! 4. Geef eens toe aan een huilbui. Huilen lucht op. Nadien voel je je meer ontspannen en kun je alles makkelijker van je afzetten. 5. Kruip in je pen. Schrijven lucht op omdat je een aantal dingen aan jezelf bekent. Je kan het probleem beter analyseren en rustiger tot inzicht komen. 6. Plan dagelijks een piekerpauze. Enkel tijdens deze pauze mag je bij je zorgen blijven stilstaan. 7. Verwacht geen perfect leven. Leg de lat niet té hoog. 8. Sluit een hoofdstuk af. Maak komaf met het verleden. Wat gebeurd is, kan je niet meer veranderen. Richt je op de toekomst. Het verzet je geest en je krijgt weer nieuwe positieve energie Je verborgen krachten Je gedrag is wat je toont aan de buitenwereld. Het is het zichtbare deel in het landschap. Je gedrag wordt bepaald door verschillende kenmerken. Deze kenmerken zitten voor een groot deel verborgen.

37 Ontslagen, niet verslagen! 35 Kennis Je hebt kennis van zaken en bent op de hoogte van feiten en afspraken. Bv. om je rijbewijs te halen moet je de verkeersregels kennen. Dit is nodig voor goed rijgedrag. Kennis ontwikkelen kan via lectuur doornemen, cursussen volgen, onderzoek doen,... Vaardigheden Vaardigheden zijn bekwaamheden. Je bent bijvoorbeeld handig in een activiteit. Bv. tijdens je rijexamen wordt je rijvaardigheid getoetst. Vaardigheden ontwikkelen kan via praktijkoefeningen, rollenspelen,... Waarden en normen Waarden zijn idealen. Normen zijn gedragsregels die het gevolg zijn van waarden. Bv. als chauffeur toon je respect (waarde) door een voetganger te laten oversteken. Waarden en normen ontwikkelen kan je bv. via observeren en reflectie. Motivatie en ambitie Motivatie is de wil om iets te bereiken, gewoon omdat je er écht voor kiest. Ambitie is het streven naar een goed resultaat. Zonder motivatie en ambitie vind je het de moeite niet om je rijbewijs te behalen. Motivatie en ambitie ontwikkelen kan bv. via coaching of bij nieuwe verantwoordelijkheden. Persoonlijke kwaliteiten en aanleg Hier bedoelen we je aangeboren talenten. De één heeft van nature meer aanleg voor goed autorijden dan de ander. Talenten zijn moeilijk te ontwikkelen maar via oefeningen kan je je wel bewust worden van talenten die je verder wil ontwikkelen. Intelligentie Er zijn verschillende intelligenties. Voorbeelden zijn IQ (intelligentiequotiënt), EQ (emotionele intelligentie), FQ (fysieke intelligentie), SQ (spirituele intelligentie). Om je rijexamen te halen moet je goed kunnen denken en situaties inschatten. Het is niet duidelijk of we goed in staat zijn om intelligentie te ontwikkelen.

38 36 Ontslagen, niet verslagen! 11.5 Weerstand opbouwen Uit onderzoek blijkt dat 90 % van de mensen zijn leven 'gewoon' weer op gang krijgt. Veerkracht noemen we dat. Veerkracht is de kunst om mee te deinen op de golven van verandering. Je vergroot je veerkracht door weerstand op te bouwen. Zo kan je tegenslagen sneller te boven komen en die zelfs zien als groeimogelijkheden. De volgende tips helpen je om je weerstand op te bouwen. Gezond tafelen en lekker slapen Een gezonde leefwijze verhoogt de weerstand tegen stress. Zorg voor voldoende slaap en kies voor gezonde voeding. Hou je hart in vorm. Genieten Doe eens niets of maak tijd voor de dingen die je graag doet. Er is zichtbare én onzichtbare arbeid. Laat de dag eens gewoon voortkabbelen. Geniet van de kleine dingen van het leven. Bewegen Lichaamsbeweging is goed voor de uithouding, spierkracht en soepelheid. Het houdt je gewicht onder controle. Goed gedoseerde lichamelijke activiteit is een goede manier om energie af te reageren. Een vast moment afspreken met anderen helpt om vol te houden. Tijdsbesteding Verdeel de tijd over werk, huishouden, kinderen, engagementen en jezelf. Structureer en organiseer je werk: stel prioriteiten en maak een planning op. Vergeet jezelf niet te verwennen! Maak tijd voor je vrienden Maak tijd voor mensen waar je je goed bij voelt. Zoek steun bij anderen en vraag hun gedacht. Tegenslagen kan je beter verwerken met de hulp van mensen op wie je kan rekenen en met wie je gevoelens kan delen. Koester realistische verwachtingen Achter iets 'moeten' schuilt een eis, een uitgesproken verwachting naar jezelf, naar de anderen of de wereld in het algemeen. Maar moet het echt wel? Vervang moeten eens door willen of streven. Je zal minder snel teleurgesteld zijn.