EPEA werkt aan open Cradle to Cradle register

Transcriptie

1 Jaargang 2, nr. 2 April 2010 EPEA werkt aan open Cradle to Cradle register Olympische Spelen volgens Cradle to Cradle principes WereldNatuurhuis Apenheul Agentschap NL start leercommunity Knoops Eco Printing voor het groenste drukwerk Cradle to Cradle geeft boost aan onderzoek en onderwijs

2 de Cradle to Cradle kaart Welke voordelen biedt C2C mijn organisatie? Winst boeken C2C helpt producenten en producten waarde toe te voegen aan hun omgeving. C2C helpt anticiperen op de eindigheid van de voorraad van grond- en hulpstoffen. C2C helpt om mensen bij duurzame ontwikkeling te betrekken door het positief te benaderen. C2C helpt, doordat het open source is, ervaringen te delen en steeds betere oplossingen te vinden. C2C helpt om kosten te besparen door slim te (her)ontwerpen. C2C helpt om de opbrengsten te verhogen, omdat het nieuwe kansen biedt. Verantwoord groeien C2C helpt om te groeien en tegelijk verantwoordelijkheid te nemen voor de wereld. C2C helpt om te groeien en tegelijk verantwoordelijkheid te nemen voor onszelf. Wat is C2C in een notendop? C2C betekent van wieg tot wieg en is ontstaan als antwoord op het van wieg tot graf -denken. C2C is uitgewerkt door Michael Braungart en William McDonough, onder andere in het gelijknamige boek. C2C is een nieuwe visie op duurzame ontwikkeling: de wereld beter achterlaten dan we haar aantroffen. C2C is een manier van werken: zo ontwerpen en produceren dat er geen afval ontstaat. C2C is een manier van denken: doe de dingen goed in plaats van minder slecht. C2C is een optimistische visie: groei kan goed zijn zolang we meer positief bijdragen dan we verbruiken. C2C-oplossingen zijn goed voor de ecologie én de economie én hebben een sociale meerwaarde. C2C is een antwoord op een traditie van criticasters als de Club van Rome, die grenzen aan groei voorzien. Welke WerkWijze biedt C2C mijn organisatie? Welke doelen horen bij C2C? Intelligent ontwerpen De wereld beter achterlaten dan we haar hebben aangetroffen Denk en werk synchroon : over alles tegelijk, aan alles tegelijk, met iedereen tegelijk. Vermijd gebruik van grondstoffen die schadelijk zijn voor de menselijke of ecologische gezondheid. Ontwerp zo dat je producten makkelijk uit elkaar kunt halen, zodat je grondstoffen opnieuw kunt inzetten. Ontwerp en produceer zo dat stoffen in hun biologische of technologische kringloop blijven. Voorkom menging van materialen die moeilijk van elkaar te scheiden zijn. Intelligent produceren Voorkom verspilling van grondstoffen en energie en bespaar hiermee ook kosten. Gebruik lokale mogelijkheden optimaal, waardoor je de wereld minder belast en vaak kosten bespaart. Benut de volledige keten om kringlopen te sluiten. Respecteer mensen en zet hen optimaal in, waardoor gezondheidskosten en personeelsuitval zullen dalen. Gebruik duurzame, schone energie via inkoop of eigen opwekking. Intelligent vermarkten Creëer een nieuwe markt voor gebruikte grondstoffen, waardoor afval verdwijnt. Overweeg het verkopen van de functie of het gebruik van je product, in plaats van het eigendom ervan. Innoveer en verbeter daarmee je concurrentiepositie. Wat is Cradle to Cradle (C2C) en wat kan het voor mijn organisatie betekenen? C2C-oplossingen stellen dat de mens als onderdeel van het systeem de wereld verrijkt in plaats van verarmt. C2C-oplossingen behouden of vergroten de diversiteit, voor mens en natuur. C2C-oplossingen kennen geen afwenteling naar mens en milieu; ook niet elders en in de toekomst. Ecologie: ecologische meerwaarde bieden C2C-oplossingen sluiten de biologische kringloop: biologische materialen zijn afbreekbaar zonder milieuschade. C2C-oplossingen sluiten de technologische kringloop: veilige materialen kunnen veilig hergebruikt worden. Economie: economische meerwaarde bieden C2C-oplossingen zijn (in potentie) winstgevend: ze verlagen de kosten of verhogen de opbrengsten. Sociaal: sociaal-culturele meerwaarde bieden C2C-oplossingen dragen bij aan rechtvaardigheid: tussen mensen en tussen generaties. C2C-oplossingen bieden mensen een gezond leefklimaat, bij de productie en bij gebruik van een product. C2C-oplossingen bieden plezier, in het werk en bij het gebruik van producten. Welke denkwijze biedt C2C mijn organisatie? Ambitieus Welke begrippen gebruikt C2C? Doe de dingen goed in plaats van minder slecht. Doe meer goed dan wat nodig is voor je eigen, directe succes. Verander niet het recept, maar het menu: ontwerp geen nieuwe auto, maar een nieuw vervoersconcept. Respecteer de maker, transporteur en gebruiker van je product. Stel doelen voor de lange termijn, bijvoorbeeld voor over tien of vijftien jaar. Weeg ieder handelen af tegen de (toekomstige) effecten op jezelf en op de omgeving. Eco-effectiviteit: ecologische, economische en sociaal-culturele meerwaarde bieden. Eco-efficiëntie: de schade aan mens en milieu minimaliseren. De Biosfeer: het geheel van alle biologische materialen. Biologische kringloop: de cyclus waarin biologische materialen aan de natuur worden onttrokken, benut en teruggegeven. De Technosfeer: het geheel van alle synthetische materialen en mineralen. Optimistisch Richt je op groei en ontwikkeling, niet op grenzen: positieve groei is goed. Ga uit van kansen en uitdagingen en leer van elkaars fouten en resultaten. Respecteer en geniet van diversiteit van culturen, wensen, behoeftes en van biodiversiteit. Technologische kringloop: de cyclus waarin technologische materialen worden onttrokken, benut en (her)gebruikt. Upcycling: het hergebruiken van materialen waarbij deze hun waarde behouden of vergroten en afval verdwijnt. Downcycling: het hergebruiken van materialen waarbij deze uiteindelijk hun waarde verliezen (de gangbare recycling). Intelligent ontwerpen: producten zo ontwerpen dat ze bij de productie en/of het gebruik ervan waarde toevoegen aan het systeem waar ze deel van uitmaken. Realistisch Wees zo goed als je kunt zijn met wat er is. Blijf niet hangen in schuldgevoel, maar gebruik juist je capaciteiten om een bijdrage te leveren. Wacht niet op anderen, neem zelf verantwoordelijkheid. X-list: een lijst giftige stoffen die schade toebrengen. P-list: een lijst stoffen die veilig zijn in het gebruik. Deze Informatiekaart is tot stand gekomen op basis van literatuuronderzoek en denksessies met deskundigen op het gebied van Cradle to Cradle. De deskundigen zijn uitgenodigd door het Cradle to Cradle aanjaagteam van VROM en Senter Novem. Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk. in opdracht van: gemaakt door: c2c-+c2clogo.indd :37:23

3 KE 3 P staat voor KEP tot de macht 3 Equity, Ecology en Economy KE3P magazine, all about Cradle to Cradle! Een jaar geleden brachten we ons eerste magazine uit met de prikkelende titel: This magazine is not Cradle to Cradle. De inhoud ging weliswaar volledig over Cradle to Cradle maar de wijze waarop het was geproduceerd was nog niet volledig Cradle to Cradle.We zaten toen nog in de eindfase van het analyseren van ingrediënten zoals papier, inkt en de nietjes! Maar het magazine dat u nu in handen heeft is het meest schone wat er te krijgen is. En daar zijn we enorm trots op. De gebruikte inkt is 100% veilig binnen de biologische cyclus van Cradle to Cradle en bevat dus geen giftige stoffen en daarnaast hebben we het nieuwe Revive 50:50 FSC papier gebruikt. Dit innovatievef papier voldoet aan de allerhoogste milieu eisen die er op dit moment gesteld worden. Daarom mogen wij in samenspraak met EPEA op dergelijk schoon drukwerk het Cradle to Cradle logo met bijbehorende tagline gebruiken. Voor de afwerking van ons magazine is een nieuwe, revolutionaire bindmethode gehanteerd: het duurzame Twistlock bindsysteem van kunstenaar Stef Geurtzen. Op de foto van achter naar voor, van links naar rechts. John Tostrams, Wessel Breeuwsma Marc Geraeds en Reno Berretty Wij willen met dit magazine een podium zijn voor Cradle to Cradle in Nederland. Wat zijn de projecten, wie zijn de mensen en waarom doen ze het in hemelsnaam. Daarbij is het dan ook meteen ons verslag, de ontdekkingstocht van Knoops Eco Printing naar de groenste manier van drukken. Daarom hebben we het niet de Michael genoemd maar KE 3 P magazine. Equity, Ecology en Economy omdat wij meer willen dan dromen. Knoops Eco Printing Knoops Eco Printing Postbus AS Venlo T F E info@eco-printing.nl W eco-printing.nl This product is printed according a Cradle to Cradle optimised printing process as conducted by Knoops Eco Printing B.V. in collaboration with EPEA Internationale Umweltforschung GmbH 1

4 2 COLOFON Uitgever Knoops Eco Printing B.V. Redactieadres Drukkerij Knoops B.V. Postbus AS Venlo T F E info@drukkerijknoops.nl Hoofdredactie Maurice Ambaum Redactie Eef de Groot-Haaze Cyrella Beckers Vormgeving en druk Knoops Eco Printing B.V. Oplage: 4500 exemplaren Papier, Bührmann Ubbens: Revive 50:50 Silk (omslag 200 grams en binnenwerk 130 grams, Strookje 350 grams) wordt geproduceerd volgens strenge richtlijnen voor milieumanagement die worden bevestigd in certificatie volgens ISO en EMAS richtlijnen. Revive 50:50 bestaat voor 50% uit recycled afval en 50% FSC Mixed sources. De pulp wordt gebleekt via een elementair choloorvrij proces (ECF). Het papier wordt geproduceerd door gebruik te maken van hydro- en thermische energie. Foto cover: Copyright: Speskers Academy Ediyh Stenhuys Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Inhoud 4 6 Het WereldNatuurhuis van Apenheul wordt Cradle to Cradle EPEA werkt aan open Cradle to Cradle register Michael Braungart is samen met William Mc- Donough de geestelijk vader van het Cradle to Cradle principe. Michael Braungart heeft in 1987 de organisatie EPEA opgezet om de methodologie van Cradle to Cradle wereldwijd te verspreiden voor nieuwe processen, producten en diensten. Hij heeft ook een certificeringsysteem opgezet om bedrijven die Cradle to Cradle werken een bevestiging te geven. EPEA is echter steeds minder in staat om alle initiatieven te toetsen. Daarom zal in de toekomst de certificering worden opengesteld. Dat betekent dat er een open Cradle to Cradle register komt De wereld van morgen International Centre for Sustainable Excellence in Eindhoven Almere bouwt duurzaam aan haar toekomst De overheid besteedt ieder jaar meer dan 40 miljard euro aan goederen en diensten. Op dit moment worden deze euro s nog niet altijd duurzaam uitgegeven, maar hierin gaat verandering komen. De rijksoverheid wil in 2010 al 100% duurzaam inkopen. De gemeenten streven naar 75% in 2010 en vijf jaar later willen ook zij volledig duurzaam inkopen. De gemeente Almere zet zich in het bijzonder in om zich duurzaam te ontwikkelen. Agentschap NL start Cradle to Cradle leercommunity Nederlandse bedrijven die met Cradle to Crad- 11 le bezig zijn, krijgen de kans om met andere bedrijven kennis en ideeën uit te wisselen. Agentschap NL (voorheen SenterNovem) heeft in opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) een leercommunity opgericht voor bedrijven die al bezig zijn met Cradle to Cradle. Eind vorige jaar vond de startbijeenkomst in het ICSE in Eindhoven plaats, waarbij de betrokken bedrijven met elkaar bespraken wat de opzet en inhoud van deze community gaat worden. 12 Doe denken i.p.v. doemdenken! Oud Papier Binder maakt het verschil Olympische Spelen volgens Cradle to Cradle principes Olympische Spelen zijn vooral interessant van- 14 wege de hogere doelen die ermee kunnen worden bereikt. Steden die de Spelen mogen organiseren, kiezen doorgaans voor één of twee hoofdthema s. Thema s die zowel voor de regio als vanuit internationaal perspectief zeer aansprekend zijn. Londen, in 2012 de organisator van het meest prestigieuze sportevenement ter wereld, heeft gekozen voor het thema nieuwe perspectieven voor de jeugd. Ook Nederland denkt na over thema s voor haar bid voor de Olympische Spelen in Eén van de mogelijke thema s is Cradle to Cradle. Knoops Eco Printing voor het groenste drukwerk Knoops Eco Printing is een pionier. Het druk- 16 werk van Knoops Eco Printing is het allerschoonste wat op dit moment verkrijgbaar is. De inkt is 100% veilig binnen de biologische cyclus van Cradle to Cradle er wordt uitsluitend papier met een FSC-keurmerk gebruikt. Het enige magazine ter wereld over Cradle to Cradle wordt door deze drukkerij uitgegeven. Het magazine wordt gebonden door een unieke bindwijze. De drukkerij kijkt ook naar de mogelijkheden om op kunststof te drukken. De eerste resultaten, in samenwerking met Agfa, zijn zeer positief te noemen. De kansen van de dag van morgen drijft de mensen van Knoops Eco Printing C2Cnieuws BSH huishoudapparaten huurt eerste Cradle to Cradle pand Het eerste pand van het Cradle to Cradle bedrijvenpark in Hoofddorp is verhuurd. BSH huishoudapparaten B.V., met de topmerken Bosch, Siemens, Gaggenau, Neff en Solitaire, zal eind 2011 haar intrek nemen. Het pand is volledig ontworpen volgens het Cradle to Cradle principe. Cradle to Cradle geeft boost aan onderzoek en onderwijs Cradle to Cradle staat niet alleen bij het be- 22 drijfsleven en de overheid hoog op de agenda. Steeds meer hogescholen en universiteiten geven het gedachtegoed een plek in hun onderwijsprogramma s en onderzoeken. Fontys Internationale Hogeschool Economie in Venlo heeft een lector Innovatiemanagement in Internationaal Perspectief aangesteld. Erasmus Universiteit Rotterdam is gestart met de leerstoel Cradle to Cradle in relatie tot duurzame systeeminnovaties en transities in theorie en praktijk.

5 Revolutionaire bindmethode voor drukwerk Dit magazine kreeg bij de eerste editie de ti- 24 tel This magazine is not cradle to cradle mee. De inkt voldeed weliswaar aan de Cradle to Cradle norm, maar nog steeds waren er nietjes nodig om het papier bij elkaar te houden. Het magazine dat u nu in handen heeft, is het meest schoonste magazine wat er is te verkrijgen, zonder nietjes of lijm. Maar mét een nieuwe, revolutionaire bindmethode: het Twistlock bindsysteem. Kunstenaar Stef Geurtzen is de geestesvader van het ontwerp en de ontwikkeling van deze duurzame bindmethode Duurzaamheid levensvatbaar maken Hans Havers en Frans Aerdts vitaliseren Evoke Agenda April 13 april 2010 Duurzaam inkopen loont! Van Lanschot Bankiers in Den Bosch meer informatie: april 2010 Duurzaam inkopen loont! Beatrixgebouw in Utrecht meer informatie: 14 april 2010 Basiscursus Duurzaam bouwen Utrecht meer informatie: 19 mei 2010 Duurzaam inkopen loont! Theaterhotel in Almelo meer informatie: 19 mei 2010 Industrie en Milieu 2010 easyfairs Ahoy in Rotterdam meer informatie: 25 mei 2010 MVO volgens ISO Inhoud, impact en implementatie Utrecht meer informatie: EuroCeramic blijft verduurzamen Bedrijf ontwikkelt en produceert als enige in Nederland keramische rioolbuizen Familiebedrijf Jalema wil van zilver naar goud Wereldwijd zijn er ongeveer 300 producten beloond met een Cradle to Cradle certification. Deze certificering wordt toegekend door het bureau van Michael Braungart en William McDonough, de geestelijk vaders van Cradle to Cradle. Vier van deze certificeringen zijn toegekend aan productgroepen van het Nederlandse familiebedrijf Jalema, één van de grootste producenten van professionele archiefsystemen in Europa. Tot deze vier productgroepen behoren 53 verschillende producten en 145 kleurvarianten. 32 ontwikkeling en programmamanager van het Niet leren over, maar leren van de natuur Marieke van der Werf is adviseur duurzame landelijk programmabureau natuur- en milieueducatie (NME), een interbestuurlijk programma van de ministeries van VROM, LNV en OCW. Haar ambitie is om Cradle to Cradle een plaats te geven in de nieuwe inkleuring van het natuuronderwijs. We moeten niet alleen leren over de natuur, naar leren van de natuur. Het gedachtegoed van Cradle to Cradle leent zich daar uitstekend voor. 33 Cradle to Cradle principe toegepast op mensen 21 april 2010 Tweede Limburgse Dag van de Nieuwe Energie Open Universiteit in Heerlen meer informatie: 22 april 2010 Dag van de Aarde / Earthday meer informatie: april 2010 Good! - De duurzame beurs Kust Bij Batavia in Lelystad meer informatie: 26 april 2010 The Natural Step Training Course ICSE in Eindhoven meer informatie: 27 april 2010 MVO volgens ISO Inhoud, impact en implementatie Utrecht meer informatie: 27 april 2010 Duurzaam inkopen loont! ICSE in Eindhoven meer informatie: april 2010 Congres Nederland Duurzaam 2010 MECC in Maastricht meer informatie: Mei 17 mei 2010 Introductiecursus Cradle to Cradle Utrecht meer informatie: mei 2010 Amsterdam Global Conference on Sustainability and Transparency RAI Elicium in Amsterdam meer informatie: 27 mei 2010 Duurzaam inkopen loont! Evoluon in Eindhoven meer informatie: 27 mei 2010 Masterclass Duurzame gebiedsontwikkeling Rotterdam meer informatie: Juni 1 juni 2010 Symposium Duurzaam Ondernemen en Cradle to Cradle Martiniplaza in Groningen meer informatie: events@office4life.nl 6 juni 2010 Duurzaam inkopen loont! Rotterdam meer informatie: 22 juni 2010 SBR Duurzaamheidscongres 2010 Rijtuigenloods in Amersfoort meer informatie: 23 juni 2010 Duurzaam Inkopen loont! MECC in Maastricht meer informatie: 3

6 4 Het WereldNatuurhuis van Apenheul wordt Cradle to Cradle

7 Het WereldNatuurhuis van Apenheul wordt Cradle to Cradle Het hoofdgebouw van het apenpark Apenheul barst uit zijn voegen. Aangezien Apenheul de duurzaamheidgedachte centraal stelt in zijn organisatie, stond het buiten kijf dat een nieuw gebouw zo duurzaam mogelijk moest worden. Het WereldNatuurhuis wordt dan ook duurzaam gebouwd en ingericht. Architectenbureau Rau, één van de experts in Nederland op het gebied van duurzaam bouwen, heeft het WereldNatuurhuis ontworpen. De inrichting van het nieuwe gebouw wordt zo veel mogelijk Cradle to Cradle en het gebouw wordt CO2 neutraal. De verwachting is dat het WereldNatuurhuis in april 2010 wordt opgeleverd. Het WereldNatuurhuis biedt ook bedrijven mogelijkheden. Zo is er een auditorium met een capaciteit van 300 zitplaatsen. Naast de organisatie van Apenheul zal ook het Apeldoornse Centrum voor Natuur- en Milieueducatie in het WereldNatuurhuis worden gehuisvest. In het gebouw kunnen scholen worden ontvangen voor programma s onder meer over duurzaamheid en milieu. Dat duurzaamheid een belangrijke rol speelt binnen Apenheul is ook voor de parkgasten duidelijk. Sinds oktober 2008 staat er in de Apenheul een bordenreeks, waarmee de bezoeker op een leuke manier bewust wordt gemaakt van het thema duurzaamheid. Vanzelfsprekend komt ook Cradle to Cradle ter sprake. 5

8 EPEA werkt aan open Cradle to Cradle register Michael Braungart is samen met William McDonough de geestelijk vader van het Cradle to Cradle principe. Michael Braungart heeft in 1987 de organisatie EPEA opgezet om de methodologie van Cradle to Cradle wereldwijd te verspreiden voor nieuwe processen, producten en diensten. Hij heeft ook een certificeringsysteem opgezet om bedrijven die Cradle to Cradle werken een bevestiging te geven. EPEA is echter steeds minder in staat om alle initiatieven te toetsen. Daarom zal in de toekomst een deel van de certificering worden overgedragen aan het Californian Cradle to Cradle Institute. Zeer waarschijnlijk komt er een open Cradle to Cradle register. Het certificeringproces van Cradle to Cradle producten, processen en diensten is heel belangrijk voor bedrijven. Het is een bewijs en bevestiging van het daadwerkelijk toepassen van het Cradle to Cradle principe. Dit wordt steeds meer de eis van afnemers, licht Michael Braungart toe. Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, waar grote kantorencomplexen veelal een certificering eisen van onder meer tapijtleveranciers. Een Cradle to Cradle certificering blijft voor iedereen bereikbaar in de toekomst. Het certificeringsysteem van EPEA is volgens mij het meest compleet, omdat het materialen én aspecten van processen meeneemt. Wereldwijd kunnen alle bedrijven met Cradle to Cradle initiatieven een certificering aanvragen. EPEA wil een deel van Cradle to Cradle, dat kan worden gebruikt voor certificering, overhandigen aan het Californian Cradle to Cradle Institute. Zij gaat geen certificeringen uitgeven, maar zal de kwaliteit bewaken door innovaties te controleren op basis van de Cradle to Cradle principes. Maar we moeten in ons achterhoofd houden dat het niet gaat om het bemachtigen van een certificaat. Het certificaat is slechts een gereedschap waarmee je kunt bewijzen dat je Cradle to Cradle werkt. Het certificeringsysteem reflecteert innovatie met haar vier levels van basic tot platinum. Wetenschappelijk werk Michael Braungart verwacht dat er een open Cradle to Cradle register gaat komen. Het is nog niet duidelijk wie dit register gaat ontwikkelen. Braungart: Een open register 6 brengt implicaties met zich mee. Vertrouwelijke informatie van bedrijven mag natuurlijk niet openbaar gemaakt worden. Het is een uitdaging om Cradle to Cradle initiatieven te publiceren om zo te komen tot een beter netwerk. EPEA gaat zich nu meer richten op het creëren van een brede wetenschappelijke basis. De Erasmus Universiteit Rotterdam is al begonnen met het wetenschappelijk werk. Ik ben sinds anderhalf jaar professor aan deze universiteit. In die periode zijn er meer dan 50 master- en promotieonderzoeken gedaan op het gebied van Cradle to Cradle. Ook als het gaat om opleidingen zullen we sterk gaan uitbreiden. Het is belangrijk dat studenten leren over Cradle to Cradle. Niet alleen in bouwkunde en design, maar ook in communicatie, psychologie, politicologie, enzovoorts. Cradle to Cradle moet deel van het systeem worden. De Cradle to Cradle certificering is uitsluitend geoormerkt voor innovaties Cradle to Cradle wordt tegenwoordig veel gebruikt als marketinginstrument. Het is een bewijs van kwaliteit. Het Cradle to Cradle logo heeft een grote bekendheid. Ik ben blij om te zien dat steeds meer bedrijven kijken hoe ze Cradle to Cradle kunnen implementeren in hun bedrijf. Iedereen met een Cradle to Cradle innovatie mag een certificering aanvragen. Het komt nu al voor dat meerdere bedrijven in één branche met innovaties op het gebied van

9 Cradle to Cradle komen. Zoals in de kantoormeubelen, waar Ahrend, Steelcase, Haworth en Herman Miller actief zijn met Cradle to Cradle producten. Overigens moet je bedenken dat een certificering alleen van toepassing is op technologische innovaties en verbeteringen. Als we dit criterium niet zouden hanteren, is het mogelijk dat mensen een certificering voor hout of water zouden aanvragen. Dat is natuurlijk ook Cradle to Cradle, maar geen innovatie. De certificering beloont bij voorkeur innovatieve oplossingen. Als de CO2-uitstoot in Nederland in één jaar met 20% gereduceerd zou worden, dan zou dit in één week teniet worden gedaan door de uitstoot van China Cradle to Cradle Master School Ook in de wetenschappelijke en onderwijswereld wordt Cradle to Cradle opgepakt. Ik heb vergevorderde plannen om hoogleraar te worden in Venlo. We zijn bezig met het vormen van een Cradle to Cradle Industrial Design Masterprogramma. Dit is een samenwerking tussen de Universiteit van Twente en Fontys Venlo. In september 2010 gaan de eerste 50 studenten van start. Vooralsnog zal dit in Twente zijn, maar het wordt ondersteund vanuit Venlo. Mijn taak zal zijn om studenten te inspireren. Ik denk dat alle studenten moeten leren over Cradle to Cradle. Door alle vakgebieden heen. Dit zal geconcentreerd moeten worden in een Cradle to Cradle Master School. Ik denk dat ik mijn hoogleraarschap in Rotterdam goed met een hoogleraarschap in Venlo kan combineren. Olympische Spelen Cradle to Cradle wordt door steeds meer bedrijven en organisaties opgepakt. In de aanleg van het Olympisch Park in Londen worden de mogelijkheden van Cradle to Cradle producten en processen voorzichtig verkend, beaamt Michael Braungart. We zijn door verschillende bouwbedrijven benaderd met betrekking tot Londen2012. Maar tot op dit moment heeft dit niet geleid tot een wezenlijke implementatie van Cradle to Cradle. Er wordt wel over gesproken, maar meer dan dat gebeurt er niet echt. Tot nu toe, tenminste. Op zich jammer, want de Olympische Spelen bieden een geweldig platform om de wereld te motiveren om over Cradle to Cradle te gaan nadenken. Ik kan niet kiezen tussen de biologische of technologische kringloop, beide kringlopen zijn even belangrijk Partnerschap met natuur Nederland, en met name de provincie Limburg, vervult al enkele jaren een voorbeeld- en voortrekkersrol op het gebied van Cradle to Cradle. Ik zie Nederland als een blauwdruk voor andere landen. Landen zoals China kunnen zien hoe je Cradle to Cradle kunt integreren in het systeem. Ik denk dat die rol juist bij Nederland ligt, omdat Nederlanders hebben geleerd van de natuur. Ze hebben een partnerschap gevormd met het water. Door krachten te bundelen, wordt het land beschermd tegen overstromingen. Helaas is Nederland te klein om met Cradle to Cradle een wezenlijke bijdrage aan onze aarde te brengen. Als de CO2-uitstoot in Nederland in één jaar met 20% gereduceerd zou worden, dan zou dit in één week teniet worden gedaan door de uitstoot van China. Maar China kijkt wel naar de vooruitgang die in Nederland wordt geboekt. Het komt nu al voor dat meerdere bedrijven in één branche met innovaties op het gebied van Cradle to Cradle komen Duivels dilemma Tot slot leggen we Michael Braungart een duivels dilemma voor. Wat is volgens hem meer Cradle to Cradle : hout, metaal of plastic? En welke kringloop is beter: de biologische of de technologische? Ik kan niet kiezen, beide kringlopen zijn even belangrijk en hebben interactie met elkaar. Hout is deel van de biologische cirkel, metaal van de technologische. Plastic kan van beide cirkels deel uitmaken. DSM heeft een methode ontwikkeld om de kwaliteit van PET en Nylon constant te houden. Dus na gebruik kunnen deze plastics in dezelfde kwaliteit weer worden gebruikt. Dan zijn plastics deel van de technologische kringloop. Maar er worden ook afbreekbare plastics ontwikkeld. Dan maken ze deel uit van de biologische kringloop. Dus gelijkwaardige cirkels, als je het mij vraagt. 7

10 International Centre for Sustainable Excellence in Eindhoven De wereld van morgen Het International Centre for Sustainable Excellence (ICSE) in Eindhoven is een fysieke ontmoetingsplek waar kennis over duurzaamheid kan worden gedeeld, koplopers hun ontwikkelingen kunnen tonen en nieuwe duurzame producten en diensten worden ontwikkeld. Op deze ontmoetingsplek kunnen consumenten, overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen terecht met hun ambities om met duurzame ontwikkeling aan de slag te gaan. De deelnemers van het ICSE willen niet alleen samen werken aan de ontwikkeling van een duurzame samenleving, maar willen hun verworvenheden ook aan iedereen laten zien. Zodat men kan ervaren dat deze vorm van ontwikkeling niet alleen onontkoombaar is, maar dat het ook die winst oplevert die nodig is om onze samenleving en die van anderen over de wereld verder gestalte te geven. Door duurzaam te handelen zorgen we er nu voor dat toekomstige bewoners van de aarde ook de mogelijkheid hebben om een gezond samenlevings- en welvaartsniveau na te streven. Dit betekent dat we respect moeten hebben voor anderen, andere leefwijzen, andere levenssoorten en dat we de aarde niet uitputten maar op een rechtvaardige en goede manier aan de volgende generaties nalaten. Duurzaam handelen moet een evenwicht zien te vinden tussen ecologische, economische en sociaal-maatschappelijke waarden en normen. Alle theorieën en toepassingen zoals Cradle to Cradle, biomimicry, ecological footprint en the Natural Step, dragen bij aan de totstandkoming van een duurzame samenleving, naar het meest optimale evenwicht. Dat kan echter alleen maar worden bereikt als alle partijen daarin samenwerken. Het optimaliseren van die samenwerking door het verbinden van allerlei partijen is de kerncompetentie van het ICSE. 8

11 Het ICSE is gevestigd op de eerste etage van een industrieel, internationaal icoon: de Philips lichttoren in Eindhoven. Deze locatie verbindt op juiste wijze het industrieel verleden met de industrie van de toekomst. De start van het ICSE in september 2009 was zeer succesvol. Na zes weken stond de teller al op bezoekers. Dit waren zowel particuliere bezoekers als afgevaardigden van internationale bedrijven, organisaties en (kennis)instellingen uit Zweden, Duitsland, Zwitserland, VS, Engeland, België, Spanje en India. Het ICSE is sinds de opening een aantal bijzondere partnerschappen aangegaan met het Biomimicry Institute (VS) en The Natural Step (Zweden). Deze partnerschappen leiden tot een breder aanbod van kennis en diensten die bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van een nieuwe op duurzaamheid gebaseerde markteconomie. Het ICSE is optimaal ingericht om de ervaringen en kennis over duurzaamheid uit te wisselen. Zo staan er een auditorium en projectruimtes en kan er gebruik worden gemaakt van volledig ingerichte werkplekken, een bibliotheek en datacentrum. Om kennis naar buiten te brengen, staat een tv-studio met filmcrew ter beschikking en kan gebruik worden gemaakt van de vele mogelijkheden om showcases op te zetten en aan de bezoekers te laten zien. Om jonge mensen te leren hoe met duurzaamheid kan worden omgegaan, staan een expositieruimte en projectruimtes ter beschikking. Om alles in goed banen te leiden en om de bezoekers de positieve grondhouding mee te geven die het gehele ICSE uitademt, is een speciale ontvangsthal ingericht met aansprekende voorbeelden hoe het ook kan. 9

12 De overheid besteedt ieder jaar meer dan 40 miljard euro aan goederen en diensten. Op dit moment worden deze euro s nog niet altijd duurzaam uitgegeven, maar hierin gaat verandering komen. De rijksoverheid wil in 2010 al 100% duurzaam inkopen. De gemeenten streven naar 75% in 2010 en vijf jaar later willen ook zij volledig duurzaam inkopen. De gemeente Almere zet zich in het bijzonder in om zich duurzaam te ontwikkelen. Almere bouwt duurzaam aan haar toekomst Almere is één van de snelst groeiende steden in Nederland. Om deze groei op een duurzame manier te kunnen realiseren, ontwikkelde Almere de Almere principles. Dit zijn zeven basisvoorwaarden die zijn gebaseerd op de Cradle to Cradle theorie van William McDonough en Michael Braungart. Deze principes zullen een inspiratie moeten worden voor iedereen die met de verdere ontwikkeling en inrichting van de stad te maken heeft. Almere principles Koester diversiteit Verbind plaats en context Combineer stad en cultuur Anticipeer op verandering Blijf innoveren Ontwerp gezonde systemen Mensen maken de stad De praktijk We nemen het principe van Cradle to Cradle eigenlijk met alles mee, vertelt Moniek Lippens, inkoopadviseur van de gemeente Almere. Bij het inrichten van de stad, maar ook bijvoorbeeld bij beheersmaatregelen zoals de verlichting. De Almere principles dragen hier aan bij, maar we hebben ook de intentieverklaring met de overheid getekend. Bij de inkoop proberen we zoveel mogelijk rekening te houden met het Cradle to Cradle principe. Momenteel zie je ook dat de producenten het principe nog meer aanjagen dan de overheid. Dat vind ik een hele goede zaak. Het is alleen jammer dat die bedrijven hier nog niet altijd voor worden beloond. Ook lopen we soms wel tegen problemen aan. Het is als gemeente heel moeilijk om te controleren of je aanbesteding echt volgens het Cradle to Cradle principe wordt uitgewerkt. In Almere zijn er nu, mede door de Almere principles, heel veel mensen met duurzaamheid bezig. Wel merk ik dat iedereen vaak op zijn of haar eigen terrein bezig is. In de intentieverklaring is al uitgesproken dat dit beter moet worden gebundeld. Als dit gaat lukken, biedt dat grote kansen voor de toekomst van de stad. Ik ben ook erg benieuwd hoe andere steden hiermee omgaan. 10

13 Agentschap NL start Cradle to Cradle leercommunity Nederlandse bedrijven die met Cradle to Cradle bezig zijn, krijgen de kans om met andere bedrijven kennis en ideeën uit te wisselen. Agentschap NL (voorheen SenterNovem) heeft in opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) een leercommunity opgericht voor bedrijven die al bezig zijn met Cradle to Cradle. Op 29 oktober 2009 vond de startbijeenkomst in het ICSE in Eindhoven plaats, waarbij de betrokken bedrijven met elkaar bespraken wat de opzet en inhoud van deze community gaat worden. Het Ministerie van VROM merkt dat veel bedrijven Cradle to Cradle willen implementeren, maar dat ze dat niet alleen kunnen. Om in deze toenemende behoefte aan contact tussen bedrijven te voorzien, heeft het Ministerie van VROM de hulp van Agentschap NL, het agentschap voor duurzaamheid en innovatie, ingeschakeld. Agentschap NL heeft ruime ervaring met het ontwikkelen en vormgeven van dergelijke programma s. Nutec Tijdens de startbijeenkomst is gekeken naar de leervragen die onder bedrijven leven. Wat willen ze weten en met elkaar delen? Ook is besproken op welke manier de community vormgegeven gaat worden. Aan het einde van de bijeenkomst konden bedrijven definitief aangeven of ze hieraan willen deelnemen. Knoops Eco Printing, uitgever van het KE 3 P magazine all about Cradle to Cradle, zal in ieder geval participeren. Op de Nutec in 2008 hoorden we positieve geluiden van de bedrijven om ons heen, verduidelijkt John Tostrams van Knoops Eco Printing. We zijn blij dat het Ministerie van VROM deze signalen heeft opgepakt en contact heeft gezocht met koplopende bedrijven. Wij verwachten veel van deze community. Het zijn allemaal bedrijven met dezelfde instelling als Knoops Eco Printing. Implementatie Ireen de Nijs en Anne-Marie Bor, beide adviseurs bij Agentschap NL houden zich bezig met opzet en de ontwikkeling van deze leercommunity. Zij hebben aan Pierre Hupperts de opdracht gegeven de leercommunity te faciliteren. Hij is zowel op het onderwerp Cradle to Cradle als het modereren van groepen zeer ervaren. Het belangrijkste doel is om bedrijven te helpen met het implementeren en versnellen van Cradle to Cradle initiatieven in hun organisatie. Een grote groep bedrijven in Nederland heeft aandacht voor duurzaam ondernemen en innoveren. Deze bedrijven zijn groot, middelgroot of klein. Ze zijn ook al bezig met Cradle to Cradle. Ze omarmen dit principe en hebben al stappen gezet. De leercommunity geeft hen de kans om met andere bedrijven leervragen te bespreken, kennis en ideeën uit te wisselen en samen oplossingsrichtingen te bedenken. Zie voor meer informatie over de ontwikkeling van deze leercommunity de website van Agentschap NL: 11

14 Oud Papier Binder maakt het verschil 'Doe denken' i.p.v. doemdenken! De OPB (Oud Papier Binder) is de paperclip in de wereld van de duurzaamheid. Doeltreffend én eenvoudig. Het laat zien dat recycling en maatschappelijk verantwoord ondernemen ook heel erg simpel kan. Een stevige bak van gerecycled kunststof, twee biologisch afbreekbare papieren touwtjes en een kartonnen plaatje. Dat is alles. Hiermee wordt de berg oud papier die bij elk gezin maandelijks ontstaat makkelijk en effectief gebundeld. 12 Een goed idee, daar is kracht voor nodig, vertelt een enthousiaste Irmgard Kreuze, bedenkster van de OPB. Drie krachten wel te verstaan. De eerste kracht is verbeeldingskracht. Zie je het voor je? De tweede kracht is vormkracht. Welk probleem lost het op? Wordt de wereld er een beetje mooier op? De laatste kracht is daadkracht. Dat is de kracht wanneer mensen zich achter het idee gaan scharen. Broodnodig, anders gebeurt er helemaal niks. De Oud Papier Binder heeft deze drie krachten in zich! People Planet Profit Passie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen is het hart van mijn persoonlijk ondernemerschap. People, Planet, Profit zijn bij mij geen holle begrippen, ik werk en leef er naar. Simpele duurzaamheidsinitiatieven zoals de Oud Papier Binder, met concrete voordelen voor consumenten, bedrijfsleven en de overheid, dragen bij aan het besef dat we zelf keuzes kunnen maken en een steentje kunnen bijdragen. OoPéBé Concept werkt samen met Knoops Eco Printing. Knoops Eco Printing past een natuurzuiver en transparant drukprocedé toe. Dat juich ik zeer toe. Het is een extra toegevoegde waarde voor de OPB. Groen en geel Zoals veel problemen is de OPB geboren uit ergernis. Iedereen maakt het wel eens mee. Geen fatsoenlijke doos te krijgen en de berg kranten, tijdschriften en foldertjes wordt alsmaar groter. Kan dat nou niet anders, dacht ik. Zo is het idee voor de OPB ontstaan. Vervolgens vraag je je af, waarom bestaat er nog niet een makkelijke, milieuvriendelijke manier om oud papier op te halen? Doen! Om de OPB vervolgens in de markt te zetten, dat is een hele klus. Maar alleen van dromen wordt de wereld niet beter. Ik heb er met mijn team de schouders ondergezet en ben aan de slag gegaan. Dit resulteerde in een pilot in de wijk Hoogvonderen, een gevarieerde wijk in de gemeente Roermond. De resultaten zijn goed en de reacties van de mensen uit de wijk zijn bijzonder positief. Ook krijg ik veel steun van ervaren Cradle to Cradle ondernemers, zoals Van Houtum Papier uit Swalmen en Knoops Eco Printing uit Venlo. Vanuit de politiek krijg ik veel bijval van de Roermondse wethouders Gerard IJf en Jos van Rey, de Venlose wethouder Marc Verheijen en gedeputeerde Bert Kersten van de Provincie Limburg. We leven in een roerige tijd. De OPB lost de klimaatproblematiek in zijn eentje niet op. Wel draagt het een steentje bij. Niet alleen wordt er aanzienlijk meer papier opgehaald, waardoor er minder in de verbrandingsovens komt van het restafval, ook laat de OPB heel goed zien dat je wel degelijk zelf iets kunt bijdragen aan een beter milieu. "Je ziet dat het werkt! De OPB geeft burgers een extra mogelijkheid om handig, schoon en effectief, oud papier in te zamelen. Van Houtum Papier ondersteunt dit initiatief van harte!" Henk Van Houtum Klimaattop Kopenhagen Het is uiterst teleurstellend wat er uit de klimaattop in Kopenhagen is gekomen. Ik krijg het mijn dochtertje van 11 niet meer uitgelegd. Alsof we in de luxe positie verkeren om rustig achterover te leunen en volgend jaar opnieuw te gaan denken hoe we het probleem kunnen oplossen. We moeten niet alleen denken, we moeten ook handelen. Dingen doen! Er moet een cultuuromslag komen bij de mensen. Alleen als dat gebeurt, dan komen we tot duurzame oplossingen.

15 "Duurzaamheidsconcept Cradle to Cradle verbindt en opent deuren." Marc Geraeds, directeur Knoops Eco Printing, Venlo Van links naar rechts, Marc Geraeds, Irmgard Kreuze en John Tostrams. Communicatiemiddel: OPB + Laat daar nou de tweede, grote kracht van de OPB in zitten. De OPB verbindt meer dan alleen papier. Het kartonnetje wordt een informatiedrager met ruimte voor duurzame adverteerders. In de nabije toekomst wordt er ook een website aangekoppeld. Op staan dezelfde groene adverteerders. Hier hebben ze ruimte om hun groene boodschap uit te dragen. Dat kan informatie zijn, maar ook aanbiedingen. Het zorgt voor bewustwording Оn groene besparingen. We zijn nu in gesprek met een aantal gemeentes. De papierbinder is pas echt effectief als er op grotere schaal gebruik van wordt gemaakt, betoogt Irmgard Kreuze fanatiek. De pilot in Roermond krijgt een vervolg. De stap van pilot naar gemeentebeleid lijkt misschien groot, maar toch moet die genomen worden. Je kunt niet over een grote kloof stappen in kleine pasjes. Van groen praten naar groen doen Veel gemeentes praten heel veel over duurzaamheid. Een paar koplopers koppelen aan deze visie ook daadkracht. Beter beleid, betere communicatie, betere educatie. Ook zijn we rondom de OPB een lesbrief aan het samenstellen voor het basisonderwijs. Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met bewustwording. Het laat het nut van recyclen en duurzaam ondernemen heel goed zien. Zeven OPB s redden een boom. Wanneer een middelgrote stad overgaat naar een slimmere manier van oud papier ophalen, dan bespaart dit miljoenen kilo s C02 uitstoot. Maar bovenal laat het zijn ambities zien. Het voegt de daad bij het woord wordt het jaar van de ommekeer. Met de OPB willen we duurzame initiatieven bundelen. We willen duurzame ondernemers samenbrengen. Gemeentes de mogelijkheid bieden om een signaal af te geven naar hun burgers. Het is een investering die zich op den duur terug betaalt. De papieropbrengsten zijn hoger en de kosten van de verbranding van het restafval zijn beduidend lager. Kopenhagen heeft ons één ding geleerd. Er moet nog heel veel gecommuniceerd worden door de overheden om de cultuuromslag te maken. De meest effectieve communicatie is de daad bij het woord voegen. Tell me, and I will forget. Show me, and I may remember. Involve me, and I will understand - Confucius Mag ik nog even reclame voor OoPéBé Concept maken, vraagt Irmgard Kreuze lachend. Gemeentes die interesse hebben in de uitkomsten van het consumentenonderzoek uit Hoogvonderen, kunnen mij bellen: of mailen naar info@oopebeconcept.nl. - 7 OPB s redden 1 boom - Bijna een kwart van alle afval bestaat uit papier en karton. - Als bijvoorbeeld een stad als Roermond met inwoners, 10% meer oud papier inzamelt, levert dit een reductie op van kg CO2 t.o.v. van verbranding. Dit is vergelijkbaar met de vermeden CO2 uitstoot van zo n 4 miljoen autokilometers oftewel kwh elektriciteitsverbruik. (bron kengetallen: Senternovem 2009) - Als bijvoorbeeld een stad als Roermond met inwoners, 10% meer oud papier inzamelt, levert dit een kapvermindering van zo n 5700 bomen op. 13

16 Olympische Spelen volgens Cradle to Cradle principes? Olympische Spelen zijn vooral interessant vanwege de hogere doelen die ermee kunnen worden bereikt. Steden die de Spelen mogen organiseren, kiezen doorgaans voor één of twee hoofdthema s. Thema s die zowel voor de regio als vanuit internationaal perspectief zeer aansprekend zijn. Londen, in 2012 de organisator van het meest prestigieuze sportevenement ter wereld, heeft gekozen voor het thema nieuwe perspectieven voor de jeugd. Ook Nederland denkt na over thema s voor haar bid voor de Olympische Spelen in Eén van de mogelijke thema s is Cradle to Cradle. 14

17 London2012 kiest meer en meer voor hoofdaannemers en onderaannemers die duurzaam kunnen ontwikkelen en bouwen. Het Olympisch stadion van 2012 zal bijvoorbeeld grotendeels verplaatsbaar zijn. Doel is om een nieuwe ecologische standaard te zetten voor toekomstige Olympische Spelen. Het ontwerp voor het Olympisch stadion is grotendeels recyclebaar. London2012 is ontworpen om anders te zijn met het gebruik van tijdelijke infrastructuur om de Spelen een duurzame nalatenschap te geven, is de uitleg van het Londense organisatiecomité. In het stadion zal gebruik worden gemaakt van materialen als hennep en oude schepen. Het stadion zal vaste zitplaatsen bieden met nog eens losse zitplaatsen in een tijdelijke constructie. Zodra de Spelen voorbij zijn, worden de tijdelijke stoelen verwijderd en kunnen ze worden hergebruikt bij de Spelen van 2016, die in Rio de Janeiro worden gehouden. Het Olympisch stadion zal een openbare ruimte worden. Londen denkt ook op andere gebieden na hoe duurzaamheid kan worden geïntegreerd in de Olympische Spelen. Een samenwerkingsverband onder leiding van brandstofcelontwikkelaar Intelligent Energy, samen met ondermeer Lotus Engineering Ltd en LTI (London Taxis International), gaat klassieke Engelse taxi s op waterstof produceren. De bedoeling is dat er tijdens de Olympische Spelen van 2012 vijftig tot honderd van deze waterstoftaxi s in Londen rijden. Nederland denkt er over na om de Olympische Spelen van 2028 in te kleuren met het thema Duurzame Spelen, waarbij het accent komt te liggen op de duurzame ontwikkeling van de regio. De Spelen kunnen CO 2 neutraal of zelfs volgens de Cradle to Cradle principes worden georganiseerd, waarbij bijvoorbeeld Amsterdam als hoofdstad van de Olympische Spelen in Nederland optimaal gebruik maakt van de innovatieve kracht van de regio. Ook zouden oplossingen voor de gevolgen van klimaatverandering en de stijgende waterspiegel bij dit thema worden betrokken. Londen: Olympische trots? Stratford is de eindbestemming van de Jubilee Line, één van de veertien lijnen van het immense ondergrondse netwerk in Londen. Een station zoals vele in de Britse hoofdstad. Een stipje in het grauwe oosten van de stad, een wijk zonder grote naam, zelden bezongen. Je moét een reden hebben om op deze plek uit te komen. De komende jaren zullen miljoenen reizigers uit de hele wereld reden hebben om in Stratford uit te stappen. Stratford zal immers de hoofdlocatie van de Olympische Zomerspelen 2012 zijn. Die zondagochtend wordt er ook een hardloopwedstrijd in Stratford gehouden. Ter ere van de Spelen. Deelnemers kunnen 10 kilometer hollen door het Olympisch Park in aanbouw. Wie verwacht dat Stratford de deelnemers en de toeschouwers met een warm Olympisch gevoel begroet, komt bedrogen uit. Op het station zelf is er niets dat de reiziger attendeert op het grootste sportevenement ter wereld. Buiten bij het station staat een vergeelde boog met een tijdsaanduiding. Ooit stonden hier ook de Olympische ringen met de toevoeging London Door invloeden van het weer zijn nog slechts flarden van de ringen en tekst te zien. Als we enkele ordebewakers in gele hesjes op het stationsplein vragen waar het Olympisch Park wordt gebouwd, valt er een lange stilte. Ze weten het niet, tot hun eigen schaamte. Een atlete aan de wedstrijd kan ons helpen. Ze wijst naar westelijke richting. Daar ergens, waar al die kranen de skyline domineren. We moeten de weg blijven volgen. Na een paar honderd meter wandelen, worden we voor het eerst geconfronteerd met iets dat Olympisch is. Een naambordje met de tekst Olympic Park, Gate 9, Carpenters Road stuurt ons naar rechts. We wandelen zo een typische Engelse arbeiderswijk in. Kleine, lage huisjes met verwaarloosde voortuintjes. Geen opsmuk, achterstallig onderhoud, vettige, grijze gordijnen. En bijna allemaal met gele posters voor de ramen. De tekst Our community, killed by the Olympics! schreeuwt ons van ieder huis toe. Bij de streng beveiligde Gate 9 worden we door onverbiddelijke bewakers weggestuurd. Geen toegang, geen foto s toegestaan, wegwezen. Ze hebben wel een tip voor ons, als we iets van het Olympisch Park willen zien. Blijf de hoofdweg volgen en sla de Greenway in. We stappen stevig door en na enkele minuten zien we de boog met Greenway. De weg slingert door het Olympisch Park in aanbouw. Voor ons doemt het skelet van het reusachtige Olympisch stadion op. De tweede ring is al in aanbouw. Links en rechts op het uitgestrekte bouwterrein staan kreten wat er moet komen. De contouren van het zwembad staan al uitgetekend. Maar vreemd genoeg straalt de hele omgeving in niets trots op de Olympische Spelen uit. Geen grote reclameborden, geen infostand, geen aanduidingen, geen ringen. Alleen maar tientallen kranen in een bouwput, een grauwe achterstandswijk, legio argwanende bewakers en overal gele protestposters. En twee Nederlanders die verbaasd om zich heen kijken. Maurice Ambaum 15

18 Knoo Knoops Eco Printing voor het groenste drukwerk Printi het g druk 16

19 ps Eco Knoops Eco Printing is een pionier. Het drukwerk van Knoops Eco Printing is het allerschoonste wat op dit moment verkrijgbaar is. De inkt is 100% veilig binnen de biologische cyclus van Cradle to Cradle er wordt uitsluitend papier met een FSC-keurmerk gebruikt. Het enige magazine ter wereld over Cradle to Cradle wordt door deze drukkerij uitgegeven. Het magazine wordt gebonden door een unieke bindwijze. De drukkerij kijkt ook naar de mogelijkheden om op kunststof te drukken. De eerste resultaten, in samenwerking met Agfa, zijn zeer positief te noemen. De kansen van de dag van morgen drijft de mensen van Knoops Eco Printing. ng voor Knoops Eco Printing produceert op dit moment het schoonst mogelijke drukwerk. Marc Geraeds: Onze inkten bevatten geen giftige stoffen en we gebruiken alleen het zuiverste papier met een FSC-keurmerk. Daarom mogen we op diverse drukwerken het Cradle to Cradle logo en de tagline van EPEA gebruiken. Wel kijken we al met de papierindustrie naar mogelijkheden voor een nog schoner papierproduct. En dit magazine bevat zelfs geen nietje of lijm meer. Ook dat is vernieuwend. Uniek zijn Wij willen uniek zijn, zegt John Tostrams, die enkele jaren geleden met zijn plannen voor een groene drukkerij roenste aanklopte bij Marc Geraeds. Zo zijn we de enige drukkerij met echt schone inkt die geen giftige stoffen bevat. Dat is best bijzonder, als je bedenkt dat er circa 2500 drukkerijen in Nederland zijn. Voorheen gebruikten we al biologische inkt, maar deze inkt bleek niet voldoen aan het Cradle to Cradle principe. Hier kwamen we achter, nadat we zelf onderzoek hebben verricht. Dat is een grote doorbraak geweest in onze zoektocht naar een groen product productieproces. Inkt is onmisbaar voor drukwerk. Papier krijgt pas waarde als je er iets opsmeert. We zoeken continu naar nieuwe kansen om ons te onderscheiden van andere drukkers. Hierdoor overstijgt Knoops Eco Printing grenzen en komen er orders binnen vanuit diverse hoeken waarvan we het niet hadden verwacht. Het opent dus deuren. Toch hopen we dat potentiële klanten onze ideeën nog meer omarmen. Het Cradle to Cradle principe kan alleen tot wasdom komen als veel mensen er achter staan. w e r k Biologisch afbreekbaar Cradle to Cradle is sterk verankerd binnen Knoops Eco Printing. Niet alleen het drukwerk is duurzaam. Marc Geraeds leeft het Cradle to Cradle principe op zoveel mogelijk vlakken na. Alle stappen die in de toekomst worden gezet, worden getoetst op het duurzaamheidprincipe. Als we ooit verhuizen naar een nieuw pand, zal dit zoveel mogelijk Cradle to Cradle moeten zijn. Dit zie je ook terug in ons interieur. Al het meubilair is van duurzame fabrikant Herman Miller. Ook onder medewerkers wordt het enthousiasme over Cradle to Cradle gedragen. Er worden uitsluitend Fair Trade producten gebruikt, we zijn zuinig met water en er komt groene energie uit de stopcontacten. Zelfs het verpakkingsmateriaal van dit magazine is op maïsbasis en daardoor biologisch afbreekbaar. Nek uitsteken Zoals bij ieder commercieel product hangt het succes af van de vraag naar het product. Marc Geraeds ziet dat overheidsinstanties binnen en buiten de regio in toenemende mate bewust kiezen voor het drukwerk van Knoops Eco Printing. Toch hoor ik nog te vaak ondernemers die zeggen: ik blijf gewoon bij mijn eigen drukker. Tegen die ondernemers zou ik willen zeggen: duurzaamheid doe je niet alleen en dat komt niet vanzelf, daarin moet je worden gesteund. Wij steken onze nek uit om iets te kunnen doen voor onze aardbol. Ik denk dat die bewustwording nog verder moet groeien. De overheid is hier verder in, dit zie je terug in de aanbestedingen van drukwerk waarbij extra punten worden gescoord met schoon duurzaam drukwerk. Stappen durven zetten John Tostrams is blij met de regio waarin de drukkerij is gevestigd. De Floriade is een echte aantrekker van initiatieven in de regio. We verwachten dat de Floriade de komende jaren meer Cradle to Cradle partners om zich heen verzamelt en dat wij dan nog sterker in beeld komen. De gemeente Venlo en Provincie Limburg kiezen steeds vaker voor ons schoon en groen drukwerk. Je merkt dat partijen in deze regio achter ons product en productieproces staan. Zij weten dat groen drukwerk niet ten koste gaat van de kwaliteit en dat het niet duurder hoeft te zijn. Het blijft nog te vaak bij praten over duurzaamheid: je moet stappen durven te zetten. Bedrijven en organisaties die meer willen weten over ons groene drukwerk, kunnen altijd bij ons terecht. We geven graag toelichting op onze producten en helpen bij het zoeken naar oplossingen op maat. 17

20 2Cni Friese ReBicycle vervuilt niets Cradle to Cradle gaat deze fiets niet ver genoeg. Rubber is ook uit den boze voor de ReBicycle fiets en alle materialen worden lokaal geproduceerd. Opvallend is dat hij ook alleen lokaal verkocht wordt: de afzetmarkt is beperkt tot Friesland. Student Industrieel Ontwerp Arno Scheepens ontwikkelde in opdracht van het Cartesius Instituut een honderd procent duurzame fiets. Geen rubberen banden, want rubber groeit niet in Friesland. En ook geen stalen lagers. Arno Scheepens beschrijft zijn fiets als een soort ecosysteem. Hoe zit dat? Een Fries die wil fietsen, betaalt een lidmaatschap waarmee hij kan fietsen tot de fiets op is. Een jaar of vijf is de schatting. Daarna krijgt hij een nieuwe fiets. Duurzaam klimpark in Alkmaar Samen met het Sportbedrijf van de gemeente Alkmaar heeft Action Equipment & Services (AES) een duurzaam klimpark ontwikkeld en gerealiseerd. Met een klimtoren van 20 meter hoog, twee tokkelbanen van 120 meter lengte, een freefall - sprong van 16 meter hoogte en vier parkoersen voor jong en oud op verschillende hoogtes (tot 16 meter) zet dit klimpark de nieuwe standaard in Europa. Het klimpark is gebouwd met natuurlijke materialen en met respect voor de ecologische omgeving. Binnen de huidige trends en ontwikkelingen op het gebied van natuurrecreatie en vrije tijd staat een duurzaam klimpark volop in de belangstelling. Een klimpark is bij uitstek geschikt als aanvulling op bestaande toeristische- en recreatieve voorzieningen. Eerder realiseerde AES in samenwerking met Exponent een duurzaam klimpark in Heino. Op de rol staan de bouw van een groot klimpark in Haarlem (Veerplas) en een klimpark in Amersfoort (Bosbad). Vlaanderen volgt groen beleid De Vlaamse regering wil de bestaande overheidsinstrumenten heroriënteren om een vergroening van de economie te realiseren. Bedrijven die eco-efficiëntiescans uitvoeren of investeren om hun energie- en materiaalgebruik te verbeteren - en daarbij verder gaan dan wat wettelijk is verplicht - kunnen daarvoor goedkope leningen krijgen bij het Groen Investeringsfonds. Daarnaast wil de regering Cradle to Cradle stimuleren en via eco-innovatie de druk op het milieu doen dalen en meer groene jobs creëren. Ze wil bij het duurzaam materialenbeleid een voorbeeldfunctie vervullen door de Cradle to Cradle -principes toe te passen en zal partnerships afsluiten met lokale besturen, instellingen en bedrijven die mee deze voorbeeldfunctie willen vervullen. Nederlandse toeristische branche gaat voor groen Het grootste inkoopnetwerk in de Nederlandse toeristische branche, Xandrion, gaat duurzame inkoop stimuleren bij haar aangesloten hotel-restaurants, conferentieoorden, partycentra, recreatieparken, jachthavens, sauna s en sportaccommodaties. Xandrion heeft daartoe een samenwerkingsovereenkomst getekend met Stichting KMVK, die de keurmerken Green Key en Blauwe Vlag uitgeeft. Marco Witschge (Managing Partner Xandrion): Veel ondernemers in onze branche willen graag met duurzaamheid in hun bedrijf aan de slag, maar hebben geen zin om steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Onze aangesloten 975 bedrijven waren al gewend om via ons interactieve netwerk inkoopkennis en -ervaringen met elkaar uit te wisselen. Nu gaan we dat dus ook specifiek voor duurzame inkoop doen. In nauwe samenwerking met de keurmeesters van Green Key en Blauwe Vlag ontwikkelen we daarbij een duurzaam inkoopprogramma voor onze leden met veel handige inkooptips, inspirerende themabijeenkomsten en natuurlijk collectieve inkoopvoordelen. 18