drijvend olympisch stadion

Transcriptie

1 drijvend olympisch stadion Bartels Design Contest 2010

2 peak performance bouyancy lekker buoyend let's make things floating aquarius

3 Colofon Inhoudsopgave Bartels Design Contest 2010 Dit tijdschrift is een uitgave van Bartels Ingenieursbureau. In deze editie wordt het resultaat van de interne ontwerpwedstrijd, de Bartels Design Contest, beschreven. Redactie Pieter van Boom Stefan Droste Moniek Vrielink Frans-Jan Willemen Vormgeving Afdeling Communicatie & Marketing Drukwerk vdw Communicatie Bartels Design Contest Aquarius 8 Lekker Buoyend 10 Peak Performance Bouyancy 12 Let's make things floating 14 Arc van Bartels 16 NTB 18 Flostato 20 OBE 22 INNOVA 24 Aqua Mundo 26 Tobben 28 ZOZ 30 Ontroerend Goed 32 Non Atlantis 34 3

4 4 binnen Bartels ntb

5 Bartels Design Contest 2010 Bartels is een middelgroot ingenieursbureau. Wij zijn met name werkzaam als adviseur in de bouw en infra in Europa, met onze hoofdvestiging in Nederland. In onze dienstverlening zijn wij altijd op zoek naar het beste ontwerp en zoeken hierbij graag naar alle innovatieve, maar toch praktische en maakbare oplossingen. Het ontwikkelen van de innovatiedrang en creativiteit van onze medewerkers heeft onze blijvende aandacht. Van ingenieurs wordt meestal niet verwacht dat zij zich bezighouden met het vormen en ontwikkelen van maatschappelijke trends op de gebieden van stadsontwikkeling, leven, wonen, recreatie en sport. Toch hebben wij in ons dagelijks werk te maken met partijen die dat wel doen: architecten, stedenbouwkundigen, ontwikkelaars en overheden. Als adviseur is het dan belangrijk om oog en begrip te hebben voor de opgaven en uitdagingen van die andere partijen. Hoe kan je dat beter krijgen dan door eens een keer dat werk te gaan doen? Om al deze redenen hebben we in 2010 een interne ontwerpwedstrijd georganiseerd. Uiteindelijk bleek het, ook zonder al deze redenen, gewoon hartstikke leuk te zijn! De ontwerpopgave De opdracht luidde als volgt: ontwerp een drijvend Olympisch stadion met een drijvende stad/ Olympisch dorp voor circa inwoners. De locatie is ergens in het Markermeer tussen Amsterdam en Almere. Het stadion moet plaats bieden aan toeschouwers, maar moet kunnen worden uitgebreid tot een capaciteit van zitplaatsen. Maak de enorme investeringen voor de Olympische spelen nuttig voor de ontwikkeling van Nederland. waarop/waarin wij bouwen niet aantasten. De stad moet daarom zelfvoorzienend zijn en bovendien zo min mogelijk belastend voor het milieu. Men heeft slechts een paar weken de tijd gehad voor de concepten. Het doel was dus niet om alles helemaal technisch uit te werken, al moest het wel realistisch en maakbaar zijn. Drijvende steden, drijvende Olympische spelen, waarom? Nederland is voor een groot deel een deltagebied met km 2 land en km 2 water. Circa 25% van de oppervlakte van Nederland ligt onder de waterspiegel. Continue zijn er zeer grote investeringen nodig om land te creëren en te behouden. Nederland behoort tot de top drie van meest dichtbevolkte gebieden ter wereld. De Randstad herbergt daarbij ca 40% van de totale bevolking. Dit alles heeft grote gevolgen voor het gebruik van de ruimte. Natuurland wordt steeds schaarser. Steeds vaker worden watergebieden gebruikt om natuur te creëren. Heel Flevoland is gemaakt uit het water en daarna eigenlijk nauwelijks bebouwd. Natuur wordt ontwikkeld daar waar het eerst weggenomen is. Duurzaamheid, hergebruik en vernieuwing speelden een grote rol in de beoordeling van de inzendingen. De stad mag de natuurlijke leefomgeving Zo hebben we het eeuwen gedaan. Zo zullen we nog eeuwen door gaan. Toch kan het ook anders! 5

6 Water kan gebruikt worden als woon-, werk- en recreatieruimte. Zo bewaren het schaarse land als natuurgebied. Nederland kan drijven! Te beginnen met de Olympische spelen in Nederland maakt zich op om de Olympische spelen in 2028 naar ons land te krijgen. Precies 100 jaar na 1928, toen de Spelen ook in ons land waren. Olympische spelen gaan gepaard met enorme investeringen in de bouw van stadions, hotels, infrastructuur en de organisatie van het evenement. Voor een korte tijd zijn dan werkelijk alle ogen uit de hele wereld gericht op dat kleine land in de delta. Het is belangrijk voor de herkenning en beeldvorming van Nederland dat de Olympische setting en organisatie van iconische aard zullen zijn. Het beeldmerk van Nederland. Ondersteunend voor de internationale betrekkingen van Nederland. Water heeft een doorslaggevende rol gespeeld in het vormen van onze cultuur en onze economie. Havens, handel, logistiek en scheepvaart. Zo staan wij bekend in het buitenland. Dus wat kan er meer iconisch zijn voor Nederland dan een drijvend Olympisch dorp met een drijvend Olympisch stadion? Uniek in de historie van de Spelen! Maar toch ook met grote financiële en economische voordelen na de spelen. Ook dat is typisch Nederlands. Met beide benen op de grond of in de boot. 6 Deze financiële voordelen liggen in de mogelijkheden van hergebruik en het aanzetten van duurzame maatschappelijke trends. Het hergebruik van de onderdelen van de drijvende Olympische Spelen ligt voor de hand. Het Olympisch dorp kan bestaan uit drijvende woningen die na de spelen eenvoudig worden versleept naar andere delen van het land en verkocht als woning of vakantiehuis. Een drijvend Olympisch stadion kan bestaan uit verschillende delen, die worden versleept en ingezet als openlucht theater, kleiner sportstadion of zelfs versleept naar de volgende Spelen. Hetzelfde kan worden bedacht met hotels. Geen leegstaande gebouwen na de spelen in Nederland. Infrastructuur om de enorme hoeveelheid mensen te verplaatsen tijdens de spelen kan minder worden gedimensioneerd. Transport over water is immers niet gebonden aan vaste wegen of rails. Drijvend Nederland de toekomst? De drijvende Olympische Spelen kunnen ook een forse aanzet geven tot een enorme innovatie van leven, recreëren, werken en bouwen in Nederland. Bouwen op water in plaats van land geeft ongekende nieuwe mogelijkheden. Zo is bijvoorbeeld horizontaal transport erg eenvoudig, gewoon verslepen. Hierdoor kunnen woningen en gebouwen dus eenvoudig verplaatst worden. Bijvoorbeeld als je werk wat verder dan je stadswijk ligt. Het resultaat: minder files, minder transport en meer duurzaamheid. Of bijvoorbeeld als de functie van het gebouw niet meer nodig is op de huidige plaats. Bijvoorbeeld een kleuterschool die van een verouderde wijk wordt verplaatst naar een jonge gezinnen wijk. Resultaat: Geen sloop, geen onnodige nieuwbouw en meer duurzaamheid. Daarnaast wordt stedenbouwkundige planning minder van belang. Steden kunnen écht organisch groeien en krimpen. Volledig afhankelijk van de individuele wensen en beslissingen van de bewoners. Zeker als we de eenheden autarkisch kunnen maken. Onafhankelijk van hun omgeving dus grote vrijheid in kiezen van plaats. Dus weinig gemeenschappelijke voorzieningen. Een enorme stap vooruit in innovaties op het gebied van duurzaamheid! Natuurlijk zijn er wel een aantal kanttekeningen bij bouwen op water te plaatsen. Zo zijn juridische aspecten nog onbekend. Van wie is dat water? Wat is het juridische kader bij grootschalige bouw op het water? Ook is bouwen momenteel nog erg gebonden aan de locatie. Dat is een belangrijke reden waarom industrieel bouwen nog geen vlucht heeft genomen in de bouw zoals dat wel het geval is bij botenbouw, autobouw, etc. Bij drijvende constructies is volledige prefabricage veel meer mogelijk. Met als gevolg: meer marktwerking, meer functionaliteit, lagere kosten en duurzamere productie. Wel zullen de Total Life Cycle kosten van een drijvende stad of een deel van een stad veel lager zijn dan bij een aan de grond gebonden stad. Denk bijvoorbeeld aan het hergebruik van

7 Een externe en deskundige jury, bestaande uit Gerry Meagher (Alynia Architecten), Ad Tissink (Cobouw), Diana de Jong (Bouwfonds Ontwikkeling), Frans van Seumeren (eigenaar FC Utrecht) en Birgit Schlösser (Estudio Lamela Arquitectos, Spanje), beoordeelde alle inzendingen. Daaruit zijn vier teams genomineerd, die in maart 2010 hun idee mochten presenteren in, hoe toepasselijk, het Olympisch stadion in Amsterdam. De winnaar, team Aquarius uit Lochem, had een prachtige 3D presentatiefilm gemaakt van hun idee. In dit magazine treft u aan een collage van alle concepten. Er zitten geen auteursrechten op de ideeën. Wij hebben al voldoende plezier gehad in het bedenken van de concepten! We hopen alleen dat Nederland er ook werkelijk iets mee kan en zal gaan doen. Wij staan klaar om er met u aan mee te werken! Pieter van Boom Algemeen directeur Bartels Ingenieurs voor Bouw en Infra gemeenschappelijke voorzieningen of bijvoorbeeld aan iets als het invoegen van een Noord-Zuid lijn in een bestaande stad. Dit gaat in een drijvende stad veel eenvoudiger, als het al überhaupt nodig is. Voor dit grootschalig bouwen op water zal er veel aan politieke beslissingen, veranderingen in wetgeving nodig zijn. Hiervoor kan een drijvende Olympische Spelen een grote katalysator zijn. De resultaten van de contest Aan onze interne ontwerpwedstrijd hebben uiteindelijk veertien teams, bestaande uit gemiddeld zes teamleden, dus bijna 100 medewerkers meegedaan aan de wedstrijd. aqua mundo 7

8 'the splash' Aquarius Het winnend ontwerp: Olympische symboliek Het team Aquarius bedacht het winnende ontwerp van een drijvende stad met Olympische ringen en een lauwerkrans. Optimale symboliek gebaseerd op het verleden. De stad bestaat uit het beeld met de vijf ringen en is omsloten door een lauwerkrans van drijvende eilanden. Het Olympisch stadion de splash is gelegen op een eiland met als vorm de Olympische vlam. Om ruimte te bieden aan inwoners zijn naar schatting 3000 woningen benodigd. De meeste woningen zijn gesitueerd op het uit cirkelsegmenten opgebouwde eiland dat het centrale deel van de stad met de vijf ringen omsluit. Om optimaal van het vrije uitzicht over water te kunnen genieten, zijn de woningen in een getrapte constructie opgenomen. Dat wil zeggen dat de hoogte van buiten naar binnen oploopt. Ondanks de rigide vorm van het eiland is voldoende mogelijkheid om een afwisselend Olympisch dorp. Na de Olympische spelen is het dorp om te bouwen tot een stadswijk. Gemiddeld bestaat een eiland uit achttien woningen. De "bladeren" zijn opgebouwd uit een steigerconstructie, waaraan drijvende woonarken zijn gelegen. De bewoners hebben hier een grote mate van vrijheid om hun eigen drijvende woning te scheppen. De woningen in de stad zijn uitwisselbaar, kunnen uit de draagstructuur worden uitgenomen. Hierdoor kan een woning met andere behoeftes worden gemaakt. Infra De stad wordt vanwege de leefbaarheid en de schaarse ruimte in principe autovrij. Dat betekent echter niet dat per auto de woningen en andere voorzieningen onbereikbaar zijn. Al het autoverkeer speelt zich namelijk beneden het "maaiveldniveau" af. Uiteraard is voor de fiets "bovengronds" wel ruimte, onder meer door een drijvende, transparante fietsbuis te creëren door te stad heen, met een ventilatiesysteem waarmee je altijd een beetje rugwind hebt. woningaanbod te creëren. Denkbaar zijn variaties in breedte en hoogte van de individuele woningen en 8 Aquarius. Nederland. Waterland. Het is mogelijk voor de bewoners van de buitenste woningring om met de auto tot ook zullen vides aanwezig zijn in het getrapte gebouw. Door deze vides komt voldoende licht door aan de onder- en achterzijde, zodat dat gebied bruikbaar is voor andere doelen. Ook kunnen op deze manier 2 of 3 woningen worden samengevoegd, zodat hier andere activiteiten kunnen plaatsvinden. De kavels in de krans zijn binnen hun eilandjes vrij indeelbaar. Wonen, water en tuin alles is naar gewenste onder hun plek te komen. Onder de getrapte woningring zijn vervolgens liften aanwezig die de bewoners kunnen gebruiken om op de gewenste hoogte te komen. De woningen in de lauwerkrans zijn verbonden met een lightrail Naast de grote ring bevat het plan nog een andere grote locatie bedoeld voor wonen. Dit is de "lauwerkrans": een aaneenschakeling van drijvende woningeilanden. Geïnspireerd door het blad van de laurier zijn eilanden ontworpen. Het zijn er totaal vijftig. Voldoende voor een grote mogelijk. Dus ook eventueel praktijkruimtes en kleinschalige bedrijven. Functiewisseling is hiermee volop mogelijk. systeem. De rails lopen over een drijvende brug, tussen de eilanden door. De eilanden zijn sterk gericht op drijvende woningen. De bewoners hebben daarom de mogelijkheid om met een boot bij hun woning aan te meren.

9 Het stadion Aquarius, Nederland, waterland. Om hierop aan te sluiten hebben we ervoor gekozen het stadion de vorm te geven van een golf voor wat betreft het aanzicht. Het uitgangspunt voor het aanzicht is hiernaast geïllustreerd Deze vorm zal worden nagestreefd ook voor wat betreft kleuren en transparantie. Het stadion krijgt, voortvloeiend uit bovenstaande, de naam: The Splash. In bovenaanzicht vormt het stadion en het gebied er omheen de Olympische vlam, zoals eerder uitgelegd. De hoofddraagstructuur zal uit staal bestaan. Dit sluit het beste aan op de keuze om de 3 componenten los te kunnen koppelen. Deze 3 componenten zullen dan op zichzelf stabiel moeten zijn. Bij de materiaalkeuze zijn de laatste ontwikkelingen gevolgd en waarmogelijk toegepast. Voorbeeld hiervan is het gebruik van zonnecelfolie, Helianthos. De opgewekte energie uit de zonnecelfolie en een windmolenpark (verder op het Markermeer) wordt door stadion en stad gebruikt. Foto: het winnende team Aquarius met hun prijs en de 'cup met de grote oren'.

10 Lekker Buoyend Een drijvende catamaran Het ontwerp van Lekker Buoyend is een samenspel van afzonderlijke leefeilanden. Van bovenaf gezien heeft het de vorm van een trechter, met daarboven langs een randweg. Deze randweg loopt langs het drijvende stadion, dat gebouwd is in de vorm van een enorme catamaran. De stad is modulair opgebouwd in grotere drijvende eenheden. Vanuit het stadion gezien wordt gestart met een hoge bezettingsgraad, en neemt deze in de richting van de puntvorm af. Respectievelijk neemt ook de bouwhoogte af van maximaal 21 meter naar 15 meter tot 6 meter. De gedachte hierachter is tweeledig: hoogbouw dichtbij het stadion, vanaf het midden aflopend in terrasvorm. Hoe verder men van het stadion af komt hoe minder vervoersbewegingen nodig zijn. Ontsluiting is immers nabij het stadion. In de onderwereld van de eilanden kunnen weinig daglicht behoevende functies worden ondergebracht zoals supermarkten, bouwmarkten, discotheken, etc. Deze ruimte biedt teven voldoende capaciteit voor parkeren en opslag. Op de kop van de puntvorm is een haven gesitueerd voor de grotere boten van de bewoners. De diverse functies binnen de stad zijn separaat van elkaar ontworpen. Wonen is primair gescheiden van functies als industrie, werken en recreatie. Per eiland zijn kleine lokale cultuureenheden (buurtschappen) mogelijk. Indeling hiervan is geheel vrij en kent weinig beperkingen; vele variaties zijn mogelijk. Nabij het stadion zijn vanuit de ontsluitingswegen de andere functies gepositioneerd: recreatie ruimte rondom het stadion, industrie in de buitengebieden (afhankelijk van windrichting gekozen), werken op het werkeiland, en een geconcentreerd Nuts eiland. Om het stadion heen zijn grote recreatie ruimten ontworpen en een ontsluiting via het spoor (trein of metro) met een station op de kop van het Stadion. Er is nog voldoende algemene ruimte gereserveerd voor windmolens, opslag, bos aanplant e.d. Daarnaast zijn gebieden voor industrie (aan buitenzijde i.v.m. windrichting), nutsvoorzieningen en werken vastgelegd. Het stadion Voor de vormgeving van het stadion is gekozen voor een klassieke ovale vorm, gedicteerd door een optimale positionering van tribunekransen rond een speelveld. Deze vorm is doorgezet in het bouwvolume rond de tribunes en de platvorm waarop het stadion geplaatst is. Het stadion wordt afgedekt met een deels te openen transparante dakconstructie gedragen door 4 pylonen. De scheepsromp stijgt rondom met een flauwe hoek uit het water. De indruk wordt gewekt dat het stadion zweeft op het water. Deze beweging wordt versterkt door de stadiongevel die, samen met de pylonen 15 graden,achterover helt. Met deze overhellende lijnen wekt het stadion de indruk erg lichtvoetig te zijn, wat het feitelijk ook zo is. Het (Olympisch) stadion is geschikt om vele activiteiten in te bedrijven. Het stadion is geplaatst op twee drijvers. Deze drijvers vormen de rompen voor het catamaran-schip. Tussen de rompen van de catamaran kunnen verschillende speelvelden het stadion binnen worden gevaren. Deze speelvelden worden afzonderlijk of gecombineerd met ander velden geplaatst op vrijvarende pontons. Het multifunctionele karakter van het stadion biedt ook voor de dagrecreatie diverse mogelijkheden. De verplaatsbare uitwisselbare drijvende speelvelden of atletiekbanen kunnen naast het stadion geparkeerd worden. Hiermee zijn deze velden te gebruiken voor kleinere wedstrijden of trainingen. Ten tijde dat het Olympisch stadion elders in de wereld is, kan op de lege plek die ontstaat de ruimte worden gebruikt voor andere doeleinden. Gedacht wordt aan vaarwedstrijden of bijvoorbeeld ijsbanen (natuurlijk of kunstmatig). Aangezien dit vaak langere perioden zijn, worden deze tijdelijke inrichtingen ook structureel inzetbaar. 10

11 transsport stadion snelweg langs stadion binnen Bartels 11

12 stadion de waterlelie Peak Performance Bouyancy

13 Drijfhout, stad in evenwicht De stedenbouwkundige structuur van de stad 'Drijfhout' kenmerkt zich door een vrij vorm omsloten door een clustering van drijvende eilanden. Er wordt een combinatie gemaakt van huidige technieken als woonarken, schepen aan steigers en clusters van seriematig geproduceerde drijflichamen. De stad kent daarmee een grote diversiteit aan technieken, met daarbinnen een herkenbaar stadshart. Diverse stadsgebouwen zijn uitgewerkt, een meerlaagse landbouwtoren (volledig zelfvoorzienend) een appartementencomplex. Het meest in het oogspringend is het theater waarmee invulling wordt gegeven aan duurzaamheid door oude scheepswrakken te combineren tot een gewaagde gebouwvorm. De clusters van woningen bestaan uit zeshoekige betoncaissons. De indeling is vrij en transport gebeurt binnen de clusters veelal te voet. Het geheel wordt ontsloten met een drijvende lightrailtube en ontsluitingswegen voor elektrisch vervoer. Door de overkapping te openen of te sluiten wordt dit bovendien ingezet voor het opwekken van energie. Energiezuinig en CO 2 neutraal transport is het vertrekpunt. het stadion is opdeelbaar in drijvende elementen Het stadion De Waterlelie is opgebouwd uit drijvende tribunedelen. Deze kunnen naar behoefte worden gecombineerd tot gewenste schaal en omvang. Door de schaalgrootte van het ontwerp is de Waterlelie een vast punt van herkenning in deze dynamische leefomgeving. de lightrailtube die door de stad loopt het theater van oude olietankers een appartementenblok op een zeshoekig drijvend caisson 13

14 Let's make things floating Zeshoekig drijven De stad van Let s make things floating is gebaseerd op modulair bouwen. Hierdoor kan de stad gemakkelijk groeien, in iedere gewenste vorm. Vanuit een compacte kern voor inwoners kan de stad conform een willekeurige groeistrategie uitgebreid worden. Er wordt gestart met woningen, die worden gebouwd op zogenaamde zeshoekige Hexa-blocks. een zeshoekig hexa-block Het stadion met zes poten, ophefbaar veld en dak als zeil

15 Het ontwerp van de stad bestaat uit aan elkaar gekoppelde Hexa-blocks, die de drijvende basis vormen van de stad. Reden hiervan is dat het hexagonaal ontwerp de meest optimale omtrekoppervlakteverhouding heeft in combinatie met volledig aansluitbare raakvlakken. Bovendien kunnen door de koppeling van meerdere Hexa-blocks ook appartementen en woontorens gerealiseerd worden. Het drijfvermogen is namelijk veel groter. Daarnaast is herinrichting gemakkelijk te realiseren, de stad is hierdoor flexibel indeelbaar. Het bouwen met de Hexa-blocks biedt nog meer voordelen. Naast een ondergronds vervoersysteem, bieden de blocks plaats aan energieopwekking en temperatuurbeheersing van de woning. Dit komt de duurzaamheid van de stad ten goede. Het drijven is aangepakt om diverse ideeën voor energieontwikkeling en besparing te maken, zoals de getijden werking, temperatuurverschillen en zout-zout verschillen. De Hexa-blocks kunnen bijvoorbeeld in de winter, als het koud is, verder in het water gezakt laten worden, om de woningen te verwarmen. In de zomer kunnen de woningen hierdoor juist gekoeld worden. Door de verschillende compartimenten in het Hexa-block kan ook scheefstand worden beheerst (bijvoorbeeld door het gewicht van de bebouwing). De Hexa-blocks zijn een integraal onderdeel van stad, ze zorgen voor vervoer, ballast tanks, fundering, installaties, opslag en transport. Infrastructuur In de stad is een ondergronds vervoersysteem. Doordat alle Hexa-blocks gekoppeld zijn, kan dit systeem volautomatisch werken. Door een ondergronds elektrisch systeem is er bovengronds geen vervuiling en wordt ook luchtvervuiling door bijvoorbeeld uitlaatgassen voorkomen. Het stadion Het stadion is ontworpen als een enorme boot, die gefixeerd kan worden door middel van zes poten. Het dak is bedekt met een zeil, dat multifunctioneel is. Het doet dienst als dakbedekking, maar ook als zeil om mee te zeilen, als het stadion eventueel verplaatst moet worden. Het stadion ligt aan de rand van de stad, om de ontsluiting zo soepel mogelijk te laten verlopen. Bij het stadion is zelfs de mogelijkheid gegeven om een vliegterminal te bouwen met drijvende landingsbanen. Deze kunnen in iedere windrichting worden gedraaid, om het stijgen en landen zo optimaal mogelijk te maken. Om de capaciteit van het stadion uit te breiden of te verminderen, is het veld ophefbaar. 15

16 Arc van Bartels Drijvende sneeuwvlok Het Olympisch dorp van de Arc van Bartels heeft een lay-out in de vorm van ijskristallen (een sneeuwvlok). Dit zorgt voor een flexibele structuur, die aanpasbaar is aan de levensloop en de organische ontwikkeling van een stad. Hierdoor kan het dorp zich in de toekomst gemakkelijk ontwikkelen. In het midden van de sneeuwvlok bevindt zich het stadion, dat, doordat het drijft, gemakkelijk uit het dorp weggevaren kan worden. Door de keuze van een sneeuwvlok wordt er direct symbolisch een link met water gelegd. Rechts zie je de verschillende fases waarin de sneeuwvlok zich kan ontwikkelen. Het dorp is uit te breiden naar een stadswijk, te verplaatsen naar andere bestemmingen, of te gebruiken in een andere functie. Ook is er voorzien in de mogelijkheid om hiermee een drijvende brug en/ of uitbreidingsruimte te vormen tussen Almere en Amsterdam. Het transport naar het stadion en het dorp toe kan op vele manieren verwezenlijkt worden, onafhankelijk van vaste rijwegen of spoorbanen. Zo heeft dit team bijvoorbeeld drijvende parkeergarages bedacht als transferia. Daarnaast loopt er een lightrail en is er transport over water als publiek transport. Om plaats te bieden aan inwoners zijn er een drietal soorten woningen bedacht, appartementen, ringwoningen en woningen met tuin. Het drijven wordt verzorgd door zeskantige caissons in maximaal vijf typen. Sterke repetitie van de ontwerpen maakt prefabricage en industrieel bouwen mogelijk. Er is wel volledige vrijheid om de opbouw (gebouwen) vorm te geven. Het dorp is volledig zelfvoorzienend en grotendeels autarkisch. Door middel van zogenaamde nutseilanden, met daarop een windmolen, wordt energie voor het dorp opgewekt. Deze nutseilanden worden geïntegreerd tussen de woonwijken en hebben tevens een openbare functie, doordat er ook natuur op deze eilanden is. Naast windmolens bevinden zich hier ook zonnecollectoren. In de drijvende caissons bevindt zich opslagruimte voor drinkwater en recycling van vuilwater. Ook het Olympische stadion is gebouwd op zeskantige caissons. De aanpassing in capaciteit van naar en andersom is zeer vernuftig opgelost. Het horizontaal inschuiven van de eerste ring kan eenvoudig gebeuren door de drijvende constructie. Ook het veld drijft op caissons en kan verticaal verplaatst worden door het in of uit pompen van water in de caissons. sneeuwvlok fase 1 sneeuwvlok fase 2 sneeuwvlok fase 3 Het stadion voor toeschouwers Door het inschuiven van een eerste ring is er plaats voor toeschouwers.

17 nutseiland groepswoningen binnen Bartels 15

18 NTB De schakel in het water Dit ontwerp gaat terug naar de bron van het leven: het water. Het is een duurzame, milieuvriendelijke, verantwoorde en op de toekomst gerichte waterstad. Ongeveer woningen en voorzieningen beslaan zo'n 315 hectare wateroppervlak. Opgebouwd uit losse pontons is dit een flexibel ontwerp. Door middel van een 'aorta', die onder de waterspiegel loopt, worden de losse pontons verbonden. 18

19 Voor de bebouwing en invulling van de diverse voorzieningen wordt er rekening mee gehouden dat er slechts 30 % van het wateroppervlak bebouw zal worden. Hierdoor zal voldoende zonlicht en zuurstof de waterspiegel bereiken, en kunnen flora en fauna in het stadsgebied goed blijven leven. Ieder drijvend ponton heeft een oppervlak van 1,6 hectare. Om inwoners plaats te bieden, worden er zo'n 200 pontons gerealiseerd. Onder de pontons komt een ingenieus systeem van buizen, die zorgen voor het drijfvermogen en balans van de pontons. Door de buizen te koppelen kunnen pontons gekoppeld worden. Ontsluiting De stad wordt onder water ontsloten in vier windrichtingen, door middel van een tunnelbuis (de aorta). Deze buis kan worden aangesloten op een metrolijn, die weer aanlsuit op de Noord-Zuidlijn van Amsterdam. Ook Almere kan hier uiteraard op aangesloten worden. Goederentransport, riolering en electra gaat ook via deze buizen. De bladeren van het stadion kunnen tevens naar buiten klappen, om ze tribunes te creëren voor bijvoorbeeld zeilwedstrijden. Op de buitenzijde van de bladeren worden bovendien zonnecellen geplaatst, om energie voor de stad op te wekken. Duurzaamheid In de stad en omgeving worden plaatsen gecreëerd voor brandstofcellen, die voorzien in het algemene energieverbruik van de stad. Ook zal er gebruik worden gemaakt van PV-cellen, zonnecollectoren en windmolens. Deze windmolens hebben echter een dubbele functie, naast energie opwekken kunnen ze ook de slibproductie in het Markermeer verminderen. Energieopwekking gebeurt ook door middel van waterstof. Op een ponton wordt een waterzuiveringsinstallatie en vuilverbrandingsinstallatie gebouwd. De warmte die wordt opgewekt, maar niet direct wordt gebruikt, wordt opgevangen om later woningen en openbare gebouwen mee te verwarmen. Het stadion Stadion de 'Waterlelie' bestaat uit meerdere zelfdragende pontons met daarop tribunedelen. Vier tribunedelen zijn toe te voegen, waardoor de capaciteit wordt uitgebreidt van naar zitplaatsen. Het stadion ligt op een decentrale plaats, omdat het zo gemakkelijker is om het stadion eventueel te verplaatsen. Ook problemen met de ontsluiting, riolering en veiligheid worden hierdoor voorkomen. De drijvende pontons van de stad 19

20 Flostato Nymphaea Civitas De inspiratiebron voor zowel de stad als het stadion is een waterlelie. De naam 'Nymphaea Civitas' is Latijn voor waterlelie stad. De eyecatcher, het stadion, is de bloem van de lelie. De bladeren, drijvend op het water, vormen de wijken van de stad. Als energiebronnen worden de zon en wind benut, waardoor ook deze stad geheel zelfvoorzienend is. 20

21 Infrastructuur Auto s moeten worden geparkeerd op het vaste land en de stad is met een hoogwaardig vervoersysteem in de vorm van een ringenstructuur, achtbaan op het water, ontsloten. Een navigatiesysteem bepaalt de meeste efficiënte route naar de bestemming. In de drijflichamen van deze ringen is de infrastructuur ondergebracht. Vanzelfsprekend is vervoer over water geïntegreerd in het plan. Drijvende bolwoningen De woningen hebben een bolvorm verwijzend naar een waterdruppel en zijn onderling te koppelen. Als basis heeft de bebouwing drijvende betonbakken met een lichte opbouw in vorm van staal, hout of gerecycled kunststof. Grote gebouwen zijn een afgeleide van een ontluikende waterlelie. Het stadion Het stadion is opgebouwd uit losse onderdelen in de vorm van caissons. Deze onderdelen zijn onderling te koppelen en daarmee is het stadion eenvoudig uitbreidbaar naar toeschouwers. Het veld drijft tussen de tribunes en kan worden afgezonken waardoor het stadion ook geschikt is voor watersport evenementen. De bovenbouw van het stadion is licht en in staal opgetrokken. Het dak bestaat uit luchtkussens van EFTE. Al naar gelang het aantal bezoekers is de omloop rondom het stadion eenvoudig uit te breiden met extra caissons. vervoersysteem in de stad uitzicht op de drijvende stad het drijvende stadion als een waterlelie drijvende dobberwoningen het stadion is op te delen in verschillende stukken uitzicht vanuit een dobberwoning 21

22 OBE 22 binnen Bartels

23 Hera, gevoel voor leven Hera is een uniek drijvende stad in de vorm van een lelie. De woningen zijn geplaatst in de vorm van leliebladeren. Het Olympisch stadion symboliseert de bloem van de lelie waarbij de tribune elementen de bloembladeren vormen. Vanuit de stad is het stadion als een levend organische vorm, een kroonjuweel waarneembaar. Om de beoogde inwoners te huisvesten worden drijvende woningen gebouwd. Deze woningen zijn geplaatst op de drijvende lelies en kunnen gekoppeld en ontkoppeld worden. Zo kan de stad in de toekomst moeiteloos worden vergroot naar bijvoorbeeld inwoners of meer. Zowel de stad als het stadion zijn uit segmenten opgebouwd en daarmee eenvoudig uitbreidbaar. Het stadion Nik seum is opdeelbaar voor diverse sportdoeleinden en nevenfuncties. De stadioncapaciteit kan, doordat het uit vele tribune elementen bestaat, variëren van naar zelfs zitplaatsen. Onbalans of scheefstand van de afzonderlijke tribunesegmenten wordt voorkomen door de holle compartimenten onafhankelijk van elkaar met water te vullen. Het veld in het stadion wordt door middel van meerpalen aan de grond gekoppeld. Hierdoor kan het verticaal vrij bewegen. De omliggende elementen vormen een ring om dit vaste element en zijn hiermee ook verankerd. Flexibiliteit Veiligheid maar ook flexibiliteit hebben hoge prioriteit in Hera. Het is mogelijk om de leliebladen naar elders te verslepen, maar de leliebladen zijn ook in staat om bij ruiger weer stabiel te blijven en niet onverwachts te verplaatsen. Net als een echt lelieblad zitten zijn deze lelies met stelen of stabiliteitspalen verbonden aan de bodem. Deze stelen zijn enigszins fl exibel om niet bij een storm af te breken, maar stevig en vast dat de deining niet te groot is en ze op hun plaats blijven zitten. Onder deze steel zijn bakken met een balanskamer. Wanneer ze vast moeten zitten, zijn ze geheel gevuld met water en evt. extra stevigheid worden er extra paaltjes de grond in geboord. Wanneer het blad verplaatst moet worden wordt net als bij een onderzeeboot in de balanskamer lucht in gepompt, zodat bak en paal naar boven komen. De lelies zelf zijn van licht beton gemaakt met nog eens een licht (qua gewicht) isolatielaag. Uiteraard zorgt de vorm zelf al veel drijfvermogen, maar er zijn in de ring een luchtkamer (onder druk) waar de leidingen doorheen lopen. Infrastructuur De gehele infrastructuur wordt gevormd door een ringvormige buisconstructie. In deze buis vindt transport van personen, goederen en de energievoorziening plaats. De stad is niet bereikbaar voor auto s. Het openbaar vervoer heeft een persoonlijk karakter en zorgt voor een perfecte afhandeling van de verkeersstromen. Energievoorziening De energievoorziening wordt geregeld door de zon en het water. Er is bewust gekozen geen windmolens toe te passen. Het opwekken van zonne-energie is geïntegreerd in kunstwerken. Het principe van waterenergie is gebaseerd op de natuurlijke stromingen en wordt opgewekt door turbines. De stad is dus geheel zelfvoorzienend voor wat betreft de energie. 23

24 Woningen als duwbootbakken De belangrijkste basis voor het Olympisch dorp zijn de drijvende elementen. De elementen (units) moeten eenvoudig verplaatsbaar zijn en onderling kunnen worden gekoppeld. Het principe van de oplossing hebben we in Nederland in de binnenvaart al volop voor handen: duwboten met duwbootbakken. Deze bakken worden aan elkaar gekoppeld tot zogenaamde eilanden. Het stadion met stormparaplu-dak 24

25 INNOVA Voor de opbouw van de stad is Amsterdam als inspiratiebron genomen. Deze stad met haar grachtenstructuur en stedelijke bebouwing zorgt voor een bepaalde uitstraling. Infrastructuur Deze structuur is gebruikt om een stuk sfeer te bieden, maar ook bereikbaarheid. Net als in Amsterdam lopen de waterwegen tot ver in het centra door. De wegenstructuren zijn onderling verbonden en er wordt gebruik gemaakt van ringwegen. De woningen zijn aaneengesloten waardoor er hofjes ontstaan. Het wegennet bestaat uit hoofdwegen die min of meer recht over de verschillende eilanden lopen. De eilanden zijn met elkaar verbonden door bruggen. De stad is geheel autovrij en daarom heeft het een eigen vervoerssysteem. Dit bestaat uit elektrisch voortgedreven karretjes (soort golfkarretjes). De daken hiervan zijn weer voorzien van zonnecellen, ten behoeve van energieopwekking. Het stadion Voor de opbouw en vormgeving van het dak komt de inspiratie van het 'stormparaplu-principe'. Het dak wordt gedragen door tien basiskolommen, met daarbovenop stormparaplu's. Dit geeft een bijzonder uiterlijk aan het dak van het stadion. De gevel van het stadion is een membraamdoek, gespannen op een staalconstructie. Op dit doek kunnen beelden geprojecteerd worden, om het een bepaalde sfeer mee te geven. Energievoorziening Er wordt uitsluitend gebruik gemaakt van natuurlijk energiebronnen, namelijk zonne-energie, windenergie en oppervlaktewater. Met zonnepanelen, PV-cellen en windturbines wordt energie opgewekt. In iedere duwbootbak worden accu's geplaatst om een electriciteitsbuffer voor de woningen te creëren. 25

26 Aqua Mundo De Markerstad stadion de Koningsspil De Markerstad is een drijvende stad in de vorm van en molen. De stad is ruim opgezet met veel ruimte voor groen en water. Door de open structuur van de wieken wordt het water als het ware de stad in getrokken en de kracht van het water optimaal benut. De gehele stad voorziet in haar eigen energie behoefte en is CO 2 neutraal. 26

27 Het kloppend hart van de stad is het drijvende Olympisch stadion de Koningsspil. Een rond stadion dat zweeft boven en in de stad en uitbreidbaar is. Doorzichtige schermen suggereren het draaien van de wieken. Het dak opent en sluit zich als een diafragma. Zowel de draagstructuur als tribune elementen zijn is staal uitgevoerd. Het speelveld is in 10 kleinere moten opdeelbaar. De stad is eenvoudig uitbreidbaar juist vanwege de vorm van de wieken. Tussen de wieken is er ruimte voor toekomstige groei en aansluitend aan de wieken eveneens. Door te spelen met een afnemende hoogte van de bebouwingen in twee richtingen ontstaat er een sterke dynamiek. De elementen wind, water en zon maken de stad zelfvoorzienend voor energie. Afvalwater wordt middels flexibele buizen ondergronds gezuiverd en schoon geretourneerd aan het Markermeer. Voor de drinkwatervoorziening geldt een vergelijkbaar proces. De stad is autovrij gemaakt. Parkeren wordt afgehandeld op laag -2 in de basis van de molen. Op laag -1 is het openbaar vervoer ondergebracht. Ontsluiting naar de stad geschiedt door hoogwaardig openbaar vervoer, fietsverbindingen en vanzelfsprekend over water. Daarnaast is er voor de bewoners flexibel inzetbaar elektrische vervoer beschikbaar. 27

28 Tobben Dobberen in de stad Verschillende invalshoeken kenmerken dit ontwerp. De stad kent een stervormige structuur, waarbij gekozen is voor een herkenbaar centrum. De zijtakken laten verschillende woningtypen zijn. Er is speciale aandacht voor de Dobberwoning. De woning is bovendien als levensechte maquette te bewonderen. overzicht van de stad 28

29 een dobberwoning, die gedeeltelijk boven en onder het water ligt Stedenbouwkundige inrichting De stervormige stad wordt ontsloten door electrisch vervoer dat zich door een gesloten drijvende tunnelbuis voortbeweegt. De stad is verder geheel autovrij. Het cirkelvormige stadcentrum met centraal herkenbaar een openbaar verblijfsgebouw wordt afwisselend ingevuld met groen en werkeenheden. Creatief flexibel ontwerp Uniek voor deze inzending is de DOBBER-woning. Het ontwerp is uitgewerkt voor diverse doelgroepen als gezinnen en senioren. De DOBBER woning kan het best getypeerd worden als drijvende 8. Wonen op en in het water gecombineerd met de flexibiliteit van vrije ligplaatsen. De dobberwoningen kunnen in principe overal in de stad geplaatst worden, langs een transport-tube. Het Stadion Het stadion bevindt zich iets buiten het woon- en werkgedeelte van de stad. Het ligt tussen de drijvende stad en het vaste land, om de ontsluiting bij grote evenementen zo goed mogelijk te laten verlopen. Het stadion is overkapt met een spinvormige staal constructie. Met ankerblokken wordt het complex verankerd aan de bodem, om te voorkomen dat het wegdrijft. 29

30 ZOZ "Wave with no end" Bij dit ontwerp is er sprake van een drietal elkaar deels overlappende ringen. De verschillende drijvende kavels geven invulling aan verschillende typen woningbouw. De kavels worden drijvend gemaakt door een combinatie van EPS-blokken voorzien van een betonschil. Het stadhart, de overlap van de drieringen is ook over water toegankelijk via watergangen die de ringen doorkruisen. Recreatie, werk, zorg en onderwijs wordt hier slim gecombineerd.

31 Infra ZOZ wordt ontsloten via snelle treinverbindingen en individuele systeem gestuurde magneetwagens. Transport van goederen en mensen vindt plaats binnen ringen, waarbij de onderlinge kruispunten fungeren als transferium. Duurzaamheid Met het oog op duurzaamheid is een systeem bedacht energie en afvalstromen te bundelen voor verschillende (woon)eenheden. Opslag van afval vindt plaats aan de rand van caissons, waar dit eenvoudig per schip is af te voeren. Gestreefd wordt naar zelfvoorzienende woningen voorzien van zonne- en windenergie. Als optimalisatie wordt het gebruik van groeibare materialen als kurk, riet en vlas genoemd. Het stadion Het stadion is uitgewerkt in drijvende losse tribunedelen die naar behoefte onderling kunnen worden samengesteld. Door de delen onderling te koppelen wordt het gezamenlijk drijfvermogen optimaal benut. De Wave with no end past in een waterrijke omgeving. een recht tribune element van het stadion een hoekelement van het stadion 31

32 Ontroerend goed Back to the future Het is Exact 100 jaar na 1928, toen s werelds grootste sportevenement in Nederland plaatsvond. Nederland leeft. Nederland bruist. Het is het jaar van de Olympische Spelen. Nog geen half uur van Amsterdam is het bruisende centrum van alle activiteiten. Hier is het Olympisch dorp gebouwd. Een drijvend dorp. Eigenlijk een stad. Genaamd Nieuw Pampus. Met alle voorzieningen voor de bewoners. En een Olympisch stadion. Genaamd De Pompoen. Ge nspireerd op het oude Olympisch Stadion van 1928, maar dan in een nieuw oranje jasje. Vooral een wat groter jasje. Back to the future, met een beetje van het verleden kijken we naar de toekomst.

33 3 augustus De finaledag van de Olympische zomerspelen. Van heinde en verre zijn mensen toegestroomd naar het Olympisch Stadion om de marathon van de mannen te zien. Met finish in het Stadion. De toegangswegen naar het Stadion kunnen de stroom mensen gemakkelijk aan. Met de auto, de magneettrein of de watertaxi komen fans richting de drijvende stad. Het zitplaatsen tellende stadion loopt vol. Haile Gebrselassie Junior loopt een onmenselijke tijd van 1 uur 59 minuten en 52 seconden. Een wereldrecord voor Nederland. Eind augustus is de drukte een beetje voorbij. Het circus dat Olympische Spelen heet is afgelopen en het gewone leven begint weer. Maar er ligt in Nederland nog een drijvende stad met lege woningen. Vanwege de flexibiliteit en de drijvende delen wordt de stad bewoonbaar gemaakt voor de gewone Nederlander. Een unieke plek om te wonen. Een plek waar geschiedenis is geschreven. Het Olympische dorp wordt omgedoopt tot Nieuw Pampus. Met fantastisch uitzicht op het eilandje Pampus, dat middenin het Markermeer ligt. Mensen kunnen zich inschrijven voor een woning in het drijvende Nieuw Pampus. Binnen no-time stromen de inschrijvingen binnen. De appartementen in de Olympische cirkels zijn ontzettend populair, maar ook de vrij drijvende woningen zijn gewild Nieuw Pampus is geheel verkocht aan particuliere woningbezitters. Een unieke woonlocatie, dichtbij Amsterdam maar toch ver weg. Een weids uitzicht over het Markermeer biedt ruimte. De snelle verbinding met Almere en Amsterdam biedt mogelijkheden. Het Olympisch Stadion wordt in 2032 verhuurd aan Denemarken, als zij de gastheer zijn van de Olympische zomerspelen. Het verslepen is een van de meest bijzondere gebeurtenissen deze eeuw. In alle media over de hele wereld wordt er aandacht aan besteed. Het ontwerp Het draait in deze drijvende stad logischerwijs om water. Er wordt gebouwd op water, om water en in water. Maar het uitgangspunt in de stad is woonplezier. Dit kan in een stad op verschillende manieren bereikt worden. Bijvoorbeeld door luxe woningen, een mooie uitzicht, natuur en veel voorzieningen. Water loopt hierbij als een blauwe draad door de stad. Twee keer vijf Olympische ringen herbergen appartementen. In het ontwerp is rekening gehouden met een diversiteit aan functionaliteit van Nieuw Pampus, na de Olympische Spelen van De inrichting van de stad speelt in op de leefgemeenschap, na de Olympische Spelen. Met de opbouw van de wijk, de compacte opzet, wordt gestreefd naar het creëren van een leefgemeenschap, waar mensen wonen, werken en recreëren met een verschillende achtergrond, levenswijze, levensstadia. Dit is niet alleen terug te vinden in de diversiteit aan aanbod van woningen, maar ook in het aanbod van de voorzieningen. Om inwoners te kunnen herbergen, worden appartementen gebouwd en vrijdrijvende woningen. De appartementen bevinden zich in de twee maal vijf Olympische Ringen, die door middel van een lightrail en bruggen met elkaar verbonden zijn. De opbouw van de appartementen bestaat uit lichte constructiedelen, die gemakkelijk te verwijderen of verplaatsen zijn. Hierdoor wordt een maximale flexibiliteit gecreëerd. Het Stadion Het stadion is in eerste instantie inspireerd op een pompoen. De pompoen met zijn gesegmenteerde uiterlijke vorm biedt tal van mogelijkheden om een multifunctioneel gebruik mogelijk te maken. Daarnaast heeft natuurlijk de oranje kleur de directe herkenning met Nederland. Het stadion is in tweëen te delen, waardoor je twee gelijke helften krijgt. Het binnengedeelte wordt een drijvend verwisselbaar gebied. Hier kunnen de diverse speelvelden in gevaren worden of een ijsvloer worden gecreëerd. Door het water van de ondervloer weg te pompen ontstaat er een vloer waarop concerten kunnen worden gegeven, tentoonstellingen op worden gehouden een circuspiste kan worden opgebouwd etc.. Infra Nieuw Pampus zal een autovrije stad worden. Daarom wordt voor de bewoners een ondergrondse lightrail aangelegd. Op deze manier kunnen ze zich snel en gemakkelijk door de stad verplaatsen. Alle buurten zijn met elkaar verbonden. Met de bouw van Nieuw Pampus, zal ook de IJmeerlijn (tussen Amsterdam en Almere) aangelegd zijn, waarop Nieuw Pampus aangesloten kan worden op het OV. Duurzaamheid Door middel van bepaald materiaalgebruik (zoals groene gevels, en bouwtechnieken (cradle-to-cradle, flexibele indeling) wordt de drijvende stad een duurzame stad. Ook levensduurverlenging is een aandachtspunt in de stad. De Zonnetoren is het baken van de stad. Bovenop de 400 meter hoge toren bevindt zich de Olympische vlam. Rondom de toren is ruimte voor recreatie en sport. De toren, bedekt met zonnepalen, is een bron van energie en er is ruimte voor wateropslag. Ondanks al het blauw van water in de stad, is er ook veel groen te vinden. Groene daken, lemen buitenmuren, zonne-energie, daktuinen, binnentuinen. Nieuw Pampus is een groene stad. Nieuw Pampus is een stad waar mensen wonen met passie. Een passie voor water, voor weids wonen en voor het verleden. Hier herleeft het verleden in de toekomst. Met Nieuw Pampus gaan we back to the future. De Olympische vlam doet leven. In 2028, maar ook nog vele jaren daarna.

34 Non Atlantis Stedenbouwkundige oplossing Het ontwerp van de stad is ellipsvormig, daarnaast is de stad autovrij gemaakt. De basis drijfconstructie bestaat uit zeshoekige holle prefabelementen die onderling gekoppeld kunnen worden. Deze vorm is uitermate geschikt voor uitbreidingen in alle richtingen. Niveau regelingen zijn eenvoudig oplosbaar. Door een combinatie van zonlicht en water wordt duurzame energie opgewekt. In de souterrainlaag vindt de afhandeling van het gemotoriseerde verkeer plaats. Daarnaast is op dit niveau ruimte gereserveerd voor garages en bergingen. Op het dek ontstaat daardoor alle ruimte voor voetgangers en fietsers. Stedenbouwkundig is er goed nagedacht over dit ontwerp. In de openbare ruimte is centraal een park opgenomen en tevens zijn er de sport- en recreatieve voorzieningen ondergebracht. Ten aanzien van wonen is onderscheid gemaakt tussen de diverse sectoren en doelgroepen, diversiteit zal de integratie bevorderen. Het stadion Het Olympisch stadion heeft als basis eveneens de zeshoekige prefab elementen. Hierin is tevens het parkeren ondergebracht. Rondom het speelveld bevindt zich een atletiekbaan. In de uitbreidbaarheid is voorzien door een extra tribunering die plaats biedt aan bezoekers. De overkapping is daarbij herplaatsbaar. 34

35 binnen Bartels 31

36 Deze Bartels Design Contest brochure is een uitgave van Bartels Ingenieurs voor Bouw & Infra. Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden gekopieërd of overgenomen.