FEBEM Duurzaamheidsrapport De Belgische milieubedrijven geven het duurzame voorbeeld

Transcriptie

1 FEBEM Duurzaamheidsrapport De Belgische milieubedrijven geven het duurzame voorbeeld

2 Deontologische code Indien een bedrijf volwaardig lid wenst te worden van FEBEM, moet het zich verbinden de deontologische code van de Federatie te respecteren. Deze code bevat enkele duidelijke engagementen naar het respecteren van wetgeving toe en schrijft ook een bepaalde collegialiteit voor. Voor FEBEM zijn dit basisverklaringen, waar elk regulier bedrijf zich moet aan houden. Er is dan ook een duidelijke procedure voorzien indien zou worden gesignaleerd dat een van onze leden deze deontologie niet zou respecteren. Deze procedure is al enkele malen in werking gezet met telkens een uitklaring van enkele onduidelijkheden als gevolg. De code zorgt dus ook voor een betere sfeer tussen de bedrijven en is ook een kapstok voor verdere uitwerkingen binnen enkele sectoren. Zo is in het kader van deze code door de Federatie een code van goede praktijk uitgewerkt voor de behandeling van asbestafval én een code voor de aanvaarding van afvalstoffen op stortplaatsen. Een code voor de problematiek van het mengen van afvalstoffen is in ontwerpfase, net als enkele richtlijnen voor de recuperatie van papier en karton. Het is de bedoeling deze codes te laten omzetten in regelgeving maar in tussentijd moeten onze leden deze codes wel te respecteren. De leden-grondreinigers van FEBEM engageren zich ook om de milieubeleidsovereenkomst voor bodemsaneringsoperaties te respecteren. FEBEM meent dat op deze manier de Federatie effectief werk maakt van de verdere professionalisering van de sector en zonder windowdressing ten velde zaken helpt verbeteren. Het FEBEM-lidmaatschap is dus ook duidelijk een kwaliteitslabel, wat uitwendig gemaakt wordt door een ingekaderde verklaring die de volwaardige leden ontvangen. Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer FEBEM, bedrijvig in milieuzorg ETHISCH EN DEONTOLOGISCH CHARTER VAN DE BEDRIJFS- FEDERATIE FEBEM, DE FEDERATIE VAN DE MILIEUBEDRIJVEN DE LEDEN VAN FEBEM STAAN GARANT VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EN CORRECTE DIENSTVERLENING DIE MENS, MILIEU EN MAATSCHAPPIJ TEN GOEDE KOMT. FEBEM EN HAAR LEDEN ZIJN OVERTUIGD DAT HET SUCCES VAN DE FEDERATIE EN HAAR LEDEN TE VERBINDEN IS MET HET VERTROUWEN DAT MEN KAN HEBBEN IN DE FEDERATIE EN LEDEN. VOOR FEBEM EN HAAR LEDEN STAAN VOOROP professionalisme: een professionele werking met aandacht voor kwaliteit en het resultaatsgericht organiseren van de dienstverlening; partnerschap: een open werking waarbij discussies constructief en oplossingsgericht worden gevoerd met aandacht en respect voor ieders mening; groepsgeest: FEBEM en haar leden vormen een team en komen als een groep naar buiten; waardeschepping: een toegevoegde waarde voor de sector in België, de klanten het leefmilieu; respect voor het leefmilieu: de vrijwaring van het leefmilieu voor de toekomstige generaties, daar werken FEBEM en haar leden dagdagelijks aan; wederzijds respect: meningsverschillen vormen de kleur van de democratie, andere meningen dienen voldoende aandacht te krijgen mogen niet leiden tot conflicten. DE LEDEN VAN FEBEM STELLEN ZICH GARANT de wetgeving te allen tijde te respecteren; een eerlijke concurrentie te voeren waarbij respect voor de vrije marktwerking centraal staat; het imago van de sector te verbeteren; voortdurend te streven naar verbetering ten voordele van klanten, partners, maatschappij en leefmilieu; de volledige medewerking te verlenen aan de overheidsinstanties in zoverre FEBEM het eens is met de betrokken overheidsstandpunten. NAAR DE FEDERATIE TOE ZULLEN DE LEDEN zich neerleggen bij consensusbeslissingen van de federatie; collegiaal zijn met de federatie de andere leden; in FEBEM-vertegenwoordigingen waarin zetelt enkel het FEBEM-standpunt verkondigen; maximaal participeren aan de FEBEM-evenementen zoals studiedagen, Algemene Vergadering, Ledenraden, Trefdagen, Werkgroepen en Task Forces; zich zoveel mogelijk eerst naar de federatie richten alvorens problemen van algemeen belang aan te kaarten bij overheden; een transparantie vertonen naar de federatie toe betreffende activiteiten, financiële resultaten en interne structuren (organogram) waarbij de federatie zich borg stelt voor de nodige confidentialiteit. FEBEM vertegenwoordiger FEBEM lid Bezoek onze website 2

3 FEBEM Duurzaamheidsrapport Inhoud 4 Voorwoord Doen wat we zeggen, zeggen wat we doen 5 Prosperity Meer inkomsten, veel concurrentie 5 Omzetcijfers stijgen 6 Winstmarges nemen toe 7 FEBEM-initiatieven: Werken aan eerlijke concurrentie 8 People Aandacht voor duurzaam personeelsbeleid 8 Diversiteit en trouw 10 Veiligheid voorop 11 FEBEM-initiatieven: Opleiding en veiligheid centraal 12 Planet Sector verkleint ecologische voetafdruk 12 Luchtemissies terugdringen 13 Sector stoot minder broeikasgassen uit 14 Wateremissies blijven dalen 15 De Belgische milieusector bindt de strijd aan met de CO 2 -uitstoot 16 Recyclage neemt toe 18 Energie besparen en produceren 19 FEBEM-initiatieven: Samen voor een beter milieu 20 Products Naar een optimalisering van het inzamel- en recyclageproces 20 Afvalbeheer 22 Het marktaandeel van privaatrechtelijke ondernemingen groeit 23 Steeds meer afval ingezameld 24 Facts & figures over afvalinzameling 26 FEBEM-initiatieven: Voor een continue verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening 27 Onze leden 29 Partners Colofon Het FEBEM Duurzaamheidsrapport is een realisatie van de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. Redactie: Forte ( Werner Annaert, Anita Cosaert, Cédric Slegers, Baudouin Ska en Mireille Verboven. Lay-out: 2Mpact ( V.U. Werner Annaert. Dit jaarbericht wordt gedrukt op 100 % gerecycleerd en chloorvrij papier. Ce rapport de durabilité est également disponible en français sur Wilt u meer informatie over onze federatie? FEBEM - Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer Buro & Design Center Esplanade 1b.87 BE-1020 Brussel Tel. 02/ Fax info@febem-fege.be

4 Voorwoord: Doen wat we zeggen en zeggen wat we doen Velen praten over duurzaamheid, maar weinigen durven echt keuzes maken. Onze leden maken die keuzes wel. Dit rapport bewijst voor de tweede keer op rij dat de privaatrechtelijke milieubedrijven in België heel wat investeren in de duurzaamheid van onze sector. En dat op meerdere niveaus: financieel, sociaal, ecologisch en productmatig. Duurzaamheid, de kern van de sector De milieusector is van nature een duurzame sector. De kernactiviteiten van onze leden leveren een belangrijke bijdrage aan een beter milieu. Door verontreinigde bodems te zuiveren, door afval selectief in te zamelen, door de verschillende fracties in gespecialiseerde centra te sorteren om ze nadien op de meest geschikte manier te verwerken of te recycleren. Voortrekker op vlak van duurzaamheid Maar de Belgische milieusector doet meer. Ze wil het goede voorbeeld geven. Met succes. Heel wat van onze leden gelden als voorbeeld binnen hun inter- nationale moedergroep en hun specifieke sector. Onder meer door elektrische wagens in gebruik te nemen, door algen te kweken als biomassa, door onderzoek naar de mogelijkheden om materialen uit oude afvalfracties te recupereren, enz. Maar ook door te investeren in de financiële gezondheid van hun organisatie en in de opleiding, begeleiding en veiligheid van hun medewerkers. En dat ondanks de vaak moeilijke financiële en economische situatie. De Belgische milieusector praat niet alleen over duurzaamheid, onze leden voegen de daad ook bij het woord. We mogen best fier zijn op de resultaten. Federatie steunt en volgt het goede voorbeeld Helaas krijgen onze leden hiervoor niet altijd de steun die ze verdienen. De beleidsmakers durven niet altijd keuzes te maken pro duurzaamheid en klanten kiezen vaak nog te veel op basis van het kostenplaatje. Als federatie willen we daar verandering in brengen. Hoe? Door samen met onze leden duurzame initiatieven op te zetten, zoals de selectieve inzameling van pmd in de bedrijfswereld. Door samen met VAL-I-PAC in enkele nieuwe sectoren de inzameling van papier en karton te organiseren. Door het voorbeeld van onze leden te volgen en als federatie ook zelf actie te ondernemen. Door regelmatig rond de tafel te gaan zitten met beleidsmakers en collega- federaties, zodat we de marktkansen van onze leden kunnen vrijwaren en uitbreiden. Maar ook, en vooral, door de inspanningen van onze leden te communiceren naar de buitenwereld. Want we walk the talk, but we also talk the walk. We doen niet alleen wat we zeggen, we zeggen ook wat we doen. We mogen best fier zijn op de inspanningen die onze sector doet en de resultaten die daaruit voortkomen. Daarom ook dit duurzaamheidsrapport. Veel leesplezier. Werner Annaert Algemeen Directeur FEBEM 4

5 PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS 1 Meer inkomsten, veel concurrentie Ondanks de economische crisis van 2008, slaagde de afvalsector erin het hoofd boven water te houden. De cijfers voor 2010 tonen vooral de hevige concurrentie tussen de verschillende operatoren. Afval wordt steeds zeldzamer en dus wordt bevoorrading almaar belangrijker, zowel op nationaal als op Europees niveau. De recyclagesector daarentegen boomt door de hoge prijs voor grondstoffen. Dankzij deze evolutie namen gerecycleerde producten een gunstige positie op de markt in. Tot slot zette de markt voor bodemsanering zijn ontwikkeling verder. gemiddeld 90 % toenemen. De omzet van bedrijven die schroot en plastic recupereren, steeg met respectievelijk 59 en 35 %. Voor inert afval, bedroeg de gemiddelde omzetstijging 11 %. De inkomsten voor bedrijven die elektrisch afval recycleren steeg dan weer met 4 %, terwijl de inkomsten van glasrecycleerders stabiel bleven (+0,2 %). Evolutie van het omzetcijfer ( ) Recyclage van glas Recyclage van plastic Recyclage van papier/karton Recyclage van AEEA Recyclage van inert afval 1.1 Omzetcijfers stijgen In 2010 zag de Belgische milieusector een stijging van haar globale omzetcijfer. Vooral kmo s (+18 %) deden het goed in vergelijking met de grote bedrijven (+7 %). De evolutie van de omzetcijfers varieerde wel van sector tot sector. Inzameling Het omzetcijfer van de bedrijven die actief zijn in afvalinzameling, zoals de verhuur van containers voor huisaan-huis inzameling, is relatief stabiel gebleven. Er was een gemiddelde stijging van 1 % ten opzichte van Recyclage In 2010 stegen de prijzen van primaire grondstoffen. Grondstoffen ondervonden daardoor toenemende concurrentie van gerecycleerde producten, die op hun beurt hun prijzen zagen toenemen en de inkomsten van recyclagebedrijven een boost gaf. De ondernemingen die papier en karton recycleerden, zagen hun omzet met Bodemsanering Storten en verbranden De stortplaatsen van klasse II zagen hun omzetcijfer dalen met 16 %. Een gevolg van de daling van de storthoeveelheden (zie grafiek 2). Verbrandingscentra zagen hun omzet lichtjes dalen (-3 %). 0% 20% 40% 60% 80% 100% Grafiek 1: In 2010 kenden de recyclagebedrijven een opmerkelijke stijging van hun omzetcijfer Evolutie van de gestorte afvalhoeveelheden in ton Vlaanderen Wallonië Grafiek 2: De laatste tien jaar belandt steeds minder afval op stortplaatsen. 5

6 Bodemsanering De omzet van de bodemsaneringsbedrijven steeg met bijna 3 % in vergelijking met Deze activiteit zet haar opwaartse beweging van de afgelopen zes jaar verder. De daling in 2009 werd in 2010 meteen rechtgezet. 1.2 Winstmarges nemen toe We willen het tijdschrift Incidences bedanken voor de financiële cijfers van meer dan 400 bedrijven, die het publiceerde in haar nummer van 26 september. Die informatie leverde een belangrijke bijdrage voor het schrijven van dit hoofdstuk. In 2010 stegen de winstmarges binnen de milieusector. Vooral kleine bedrijven die gespecialiseerd zijn in het recycleren van bepaalde fracties zagen hun winsten aanzienlijk toenemen (+30 %). Ook hier variëren de tendensen van het ene vakgebied tot het andere. Inzameling Bedrijven die afval inzamelen zagen de winstmarges opnieuw stijgen. Daar waar deze bedrijven over het algemeen verlies leden in 2009, behaalden ze aanzienlijke winstmarges in Recyclage Bedrijven die plastic, schroot en inert afval recycleren, zagen hun winstmarges stijgen. Voor andere fracties was 2010 minder gunstig. De marge voor papierrecyclage bijvoorbeeld daalde met 30 %, ondanks een omzetcijfer in volle expansie. Voor bedrijven die elektrisch en elektronisch afval recycleren, daalden de winstmarges zelfs met 80 %. Glasbedrijven zagen een gelijkaardige daling van hun marges. België is immers in een optimaal afvalbeheersysteem aanbeland, waarin geen belangrijke vooruitgang meer wordt verwacht. De operatoren voeren dus een hevige concurrentiestrijd op alle markten, wat de marges naar beneden drukt. Storten en verbranden De winsten van de stortplaatsen van klasse II daalden met bijna 60 %. FEBEM spoort de Belgische gewestelijke autoriteiten dan ook aan om na te denken over de duurzame toekomst van de stortplaatsen. Verbrandingsinstallaties noteerden 5 % meer winst in Bodemsanering Bodemsaneerders zagen hun winstmarges stijgen met bijna 50 %, daar waar die de laatste twee jaar aan het dalen waren / 2012 : De afvalsector blijft op zijn hoede Twee keer per jaar houdt het VBO een enquête over de economische conjunctuur. In het kader daarvan stelt FEBEM haar bestuurders een aantal vragen, zodat we het VBO een correcte visie op de toekomst van de sector kunnen geven. Tussen maart en november 2011 zagen we: Een daling van de productie, terwijl we in maart nog een stabilisering verwachtten. Een daling van de export, hoewel we in maart nog aan een stijging dachten. Een stabilisering van de rendabiliteit, de investeringen en de tewerkstelling zoals voorspeld in maart. Wat zal de toekomst brengen? Op korte termijn vrezen we dat de productie, de rendabiliteit en de investeringen zullen dalen. We zien op korte termijn ook de export toenemen. Op lange termijn zal alles zich opnieuw stabiliseren. We zijn dus optimistischer over de investeringen dan zes maanden geleden. Tussen maart en december zien we belangrijke vervangings- en uitbreidingsinvesteringen. Innovatie of rationalisatie blijven op een laag pitje, net als in maart. De afgelopen zes maanden stuurden in eerste instantie de wetgeving en vervolgens de kost van energie en primaire grondstoffen en de arbeidskosten de investeringen. Op basis van de wettelijke bepalingen die nu gekend zijn, zullen in de eerste plaats de kost van energie en primaire grondstoffen gevolgd door de beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel en de arbeidskosten bepalend zijn voor investeringen. Regelgeving komt pas op de vijfde plaats. 6

7 1.3 FEBEM-initiatieven Werken aan eerlijke concurrentie FEBEM verdedigt de belangen van haar leden. We zetten tal van initiatieven op om de markt te verruimen en om alle marktspelers gelijke kansen te bieden van kmo s tot multinationals, van openbare organisaties tot privaatrechtelijke ondernemingen. Enkele realisaties van Bepaalde afvalstoffen erkennen als producten om hun waarde te verhogen De prijs van een afvalstof hangt deels af van zijn erkenning als product dat herbruikbaar is in andere toepassingen. Dankzij de inspanningen van FEBEM, vooral via Belgische experts die actief zijn op Europees niveau, zijn bepaalde types afvalstoffen, zoals glas en plastic, op dit moment op weg om erkend te worden. Door te ijveren voor zo n producterkenning wil FEBEM haar leden, die deze afvalstoffen voortbrengen en opnieuw verkopen, ondersteunen. Aanpassing van het actieterrein van de intercommunales Financiële discussies In 2010 heeft FEBEM meerdere dossiers behandeld met een rechtstreekse financiële impact voor de leden. Onderhandelingen met de gewestelijke autoriteiten over het budget dat aan de bodemsanering moet toegekend worden. Besprekingen met de VREG over een minimumprijs voor de groene elektriciteitscertificaten. Onderhandelingen over de vergoeding voor... Recytyre. Bespreking met de gewesten over de afvalheffingen. Onderhandeling met Fost Plus over de vergoeding voor pmd van bedrijven. Overleg met VAL-I-PAC over de premies voor inzameling en recyclage van industriële verpakkingsafvalstoffen. Vergoeding door Fotini voor gegevensoverdracht. Onderhandeling met de havens voor waarborgen bij afgifte scheepsafval. FEBEM komt regelmatig samen met COPIDEC en INTERAFVAL, de federaties van de afvalintercommunales in Wallonië en in Vlaanderen. Er zijn verschillende besprekingen geweest met de intercommunales om de spelers te identificeren die met huishoudelijk afval vergelijkbaar bedrijfsafval inzamelen en verwerken. Door zich te focussen op de dienstverlening aan particulieren kunnen de intercommunales zich ten volle wijden aan hun voornaamste rol. De privaatrechtelijke ondernemingen kunnen dan hun dienstverlening aan bedrijven verder ontwikkelen. 7

8 PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS 2 Aandacht voor duurzaam personeelsbeleid FEBEM vertegenwoordigt ongeveer medewerkers in de Belgische milieusector. Uit cijfers blijkt dat het gros van die werknemers jarenlang trouw blijft aan hun bedrijf, het resultaat van het duurzame personeelsbeleid in de sector. De speerpunten binnen die aanpak zijn opleiding en begeleiding. Op die manier willen FEBEM en de leden-bedrijven de veiligheid binnen de sector en de toestroom van nieuwe medewerkers verbeteren. 2.1 Diversiteit en trouw Werkgever voor hoog- en lagergeschoolden Op basis van een steekproef bij sectormedewerkers bracht FEBEM de opleidingsniveaus binnen de sector in kaart. Daaruit blijkt dat heel wat lagergeschoolden in de sector werk vinden. Bij de mannen heeft 42 % een diploma lager onderwijs, terwijl 21 % een diploma hoger onderwijs bezit. Deze cijfers zijn gelijkaardig aan de resultaten van De vrouwen hebben een hoger opleidingsniveau dan de mannen: 58 % van de vrouwen heeft een diploma hoger onderwijs, dat is 8 % meer dan in Slechts 9 % van de vrouwen bezit enkel een diploma lager onderwijs. De medewerkers met een lager diploma zijn vooral te vinden onder de arbeiders. 100 % 90 % Hoger universitair onderwijs 80 % Hoger niet-universitair onderwijs 70 % 60 % Secundair onderwijs 50 % Lager onderwijs 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % Mannen Vrouwen Totaal Grafiek 3: Opleidingsniveau van het personeel in de sector. 8

9 Steeds meer diversiteit De sector streeft naar diversiteit in de afkomst van zijn medewerkers, hun geslacht, enz. Uit een analyse van sectormedewerkers van vijf grote bedrijven blijkt dat in de sector gemiddeld 21 % vrouwen en 79 % mannen werken. Uit een steekproef van medewerkers van zeven grote bedrijven, blijkt dat 11 % van de medewerkers een andere nationaliteit heeft. Het gaat hierbij vooral om medewerkers met de Marokkaanse, Turkse, Nederlandse en Franse nationaliteit. Bij de arbeiders heeft 14 % een andere nationaliteit, bij de bedienden is dat slechts 5 %. Alle leeftijdsklassen vertegenwoordigd Uit de gegevens van medewerkers uit de sector blijkt dat het grootste deel zich, net als in 2009, in de leeftijdscategorie tussen 30 en 50 jaar bevindt. Zo n 13 % is jonger dan 30 en 21 % is ouder dan 50 jaar. De groep van de arbeiders telt met 25 % werknemers boven 50 jaar beduidend meer oudere werknemers dan de bedienden (14 %). Leeftijd Jonger dan 20 jaar 0,5 % <0,5 % 20 tot 25 5 % 3 % 25 tot % 10 % 30 tot % 13,5 % Trouw aan de werkgever Een analyse van sectormedewerkers leert dat de meerderheid tussen 1 en 5 jaar in dienst is. Dat is iets minder dan in In 2010 zijn er echter meer medewerkers die minder dan een jaar of meer dan 20 jaar aan hetzelfde bedrijf trouw zijn. Zo n 37 % van de werknemers is al meer dan tien jaar trouw aan hetzelfde bedrijf. Dat is meer dan in het jaar 2009, toen 32 % langer dan 10 jaar voor eenzelfde bedrijf werkte. Leeftijd minder dan 1 jaar 4,5 % 8 % 1 tot 5 41 % 34 % 5 tot 10 22,5 % 21 % 10 tot % 19 % 15 tot 20 9,5 % 9 % meer dan 20 jaar 6,5 % 9 % Tabel 2: Anciënniteit van de werknemers in de sector. Sector maakt dankbaar gebruik van interim-krachten In 2010 presteerden interim-krachten bij zes grote bedrijven in de sector in totaal 1 miljoen interim-uren, wat overeenkomt met ongeveer 526 fulltime werknemers. Niet alleen leent het werk in onze sector zich tot het inzetten van interim-arbeid, maar ook kunnen interimkrachten de periodieke pieken en dalen in de afval- productie opvangen. 35 tot % 17 % 40 tot % 18 % 45 tot % 17 % 50 tot % 12 % 55 tot 60 7 % 7 % Ouder dan 60 jaar 2,5 % 2 % Tabel 1: De gemiddelde leeftijd van de werknemers in de sector. 9

10 2.2 Veiligheid voorop Ten strijde tegen dodehoekprobleem FEBEM maakte een overzicht van de kerncijfers uit de jaarverslagen van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk van haar leden. Hieruit blijkt dat de gemiddelde frequentiegraad (Fg) in 2010 licht is gestegen. Hetzelfde geldt voor de gemiddelde werkelijke Ernstigheidsgraad (weg) en de Gemiddelde globale ernstigheidsgraad (Geg) (tabel 3). In 2010 registreerde het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO) in de afvalsector (Nace2 code 38) 529 ongevallen met gevolg (waarbij de betrokken medewerker minstens één dag afwezig was). In 2009 en 2008 was het aantal arbeidsongevallen vergelijkbaar, met respectievelijk 514 en 663 ongevallen. Het grootste aantal ongevallen vond plaats bij de terugwinning van gesorteerd materiaal. Steeds meer bedrijven implementeren een veiligheidsmanagementsysteem Om ook de veiligheid van de andere weggebruikers te verhogen, rust de sector haar vrachtwagens toenemend uit met dodehoekspiegels en -camera s. Onze leden organiseren ook opleidingen waarin de chauffeurs ze correct leren te gebruiken. Steeds meer bedrijven in de sector implementeren een uniform, gecertificeerd veiligheidsmanagementsysteem conform de internationale OHSAS norm. OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Series) is het veiligheidsbroertje van de ISO 9001-norm voor kwaliteit en de ISO norm voor milieu. Dankzij dit systeem kunnen onze leden de veiligheid en de impact van de veiligheidsinitiatieven binnen hun organisatie op een systematische manier opvolgen. NACE2 code 38 Gemiddelde frequentiegraad (Fg) Gemiddelde werkelijke Ernstigheidsgraad ( weg) Gemiddelde globale ernstigheidsgraad (Geg) ,71 0,92 4, ,51 0,88 4, ,06 1,17 4,99 Tabel 3: Kerncijfers ongevallen met gevolg (minstens een dag afwezigheid). 10

11 2.3 FEBEM-initiatieven Opleiding en veiligheid centraal FEBEM zet zich op verschillende vlakken in voor alle medewerkers van de Belgische (en Europese) milieusector. Het aspect veiligheid is één van de vier strategische pijlers waarop de federatie focust, onder meer door de leden te informeren via tal van brochures, opleidingen en infoavonden. FEBEM zet zich ook in om de integratie van nieuwe sectormedewerkers te versoepelen. Opleiding veilig omgaan met gevaarlijk afval In samenwerking met SGS organiseert FEBEM opleidingen voor medewerkers uit de sector die met gevaarlijk afval werken. De deelnemers leren op hun site hoe ze met deze materialen op een veilige manier moeten omgaan. FEBEM biedt een gelijkaardige opleiding aan voor medewerkers van het leger. Basisopleiding voor nieuwe medewerkers FEBEM organiseert een basisopleiding voor nieuwe werknemers in de sector. De opleiding gaat dieper in op de organisatie van de sector, de verschillende actoren (privé en publiek), de belangrijkste elementen van de wetgeving, enz. Ook medewerkers die al langer actief zijn in de sector en die hun kennis willen opfrissen, zijn welkom. Brochure over preventie en veiligheid in sorteercentra In onze brochure Preventie en veiligheid: sorteercentra infomeren we de sorteercentramedewerkers over de gevaren verbonden aan het werk in een sorteercentrum. De deelnemers leren ook hun verantwoordelijkheid opnemen bij de preventie van ongevallen. Toolboxfiches verhogen het veiligheidsbewustzijn De werkgroep QESH (Quality, Environment, Safety & Health) van FEBEM ontwikkelde in 2010 veiligheidstoolboxfiches voor haar leden. De fiches moedigen de teamleden aan om regelmatig samen een geselecteerd veiligheidsonderwerp te behandelen. Dat verhoogt het veiligheidsbewustzijn en stimuleert de communicatie tussen de uitvoerende en de leidinggevende niveaus. Veiligheidstips voor bedrijfsbrand In 2010 organiseerde FEBEM infosessies rond brandpreventie. De deelnemers kregen informatie over onder meer brandbeveiligingssystemen, het belang van een nauwere samenwerking met de brandweer en een optimale communicatie in geval van brand, ook met de directe omgeving. FEBEM loopt en fietst voor het goede doel Einde mei vaardigde FEBEM ongeveer twintig sportievelingen af naar de 20 km van Brussel. In juni legde een FEBEM-fietsteam km af en zamelde samen euro in voor Kom Op Tegen Kanker. Met deze acties willen de medewerkers van de FEBEM-leden en het FEBEM-secretariaat het sportieve voorbeeld tonen en iedereen aansporen om meer te voet of met de fiets eropuit te trekken in plaats van met de wagen. 11

12 PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS 3 Sector verkleint ecologische voetafdruk Sommige mensen zien de milieusector nog altijd als een vervuilende sector. Ze zien zelden dat de bedrijven in onze sector net een oplossing aanbrengen voor tal van vervuilingsproblemen. Verschillende spelers leveren al jaren inspanningen om hun impact op het milieu aanzienlijk te verminderen. Bijvoorbeeld door de emissies in lucht en water terug te dringen. Daarnaast helpen de Belgische milieubedrijven ook andere industrieën om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Dankzij recyclage hebben producenten minder natuurlijke grondstoffen nodig en daalt het energieverbruik tijdens de productie van nieuwe producten. Door energie op te wekken uit afval helpt de sector het verbruik van fossiele brandstoffen te beperken. 3.1 Luchtemissies terugdringen Algemene verontreinigingsparameters blijven onder wettelijke normen Binnen de afvalverwerkingsector zijn een aantal bedrijven onderworpen aan continue metingen. Voor de afvalverbrandingsinstallaties zijn daarom heel wat parameters gekend. De luchtemissies van de verbrandingsinstallaties zijn afkomstig van: roosterovens, wervelbedinstallaties en draaitrommelovens; installaties voor huishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval; installaties voor gevaarlijk afval en specifieke afvalstoffen, zoals slib van waterzuiveringsinstallaties. Sinds de dioxinecrisis midden jaren negentig voerden heel wat afvalverbrandingsinstallaties investeringen door om hun rookgassen te wassen. Ondertussen recupereren de verbrandingsinstallaties ook energie. Ondanks de continue wijziging van de verbrande afvalsoorten en de toegenomen capaciteit aan verbrandingsinstallaties blijven de luchtemissies de laatste jaren relatief stabiel voor dioxines en stof; de SO X en NO X -waarden zijn gestegen (tabel 4 a 1 ). jaar dioxines [mg] stof totaal [ton] SO X als SO 2 [ton] NO X [ton][ton] ng Tabel 4 a : Emissies van algemene verontreinigingsparameters in de afvalverbrandingssector (Vlaanderen) sector dioxines [mg] stof totaal [ton] SO X als SO 2 [ton] NO X [ton] [ton] Afvalverbranding ng Vlaanderen (totaal) ng Afvalverbranding Vlaanderen (totaal) Tabel 4 b : Het aandeel van de Vlaamse afvalverbrandingssector in de totale uitstoot van verontreinigingsparameters in Vlaanderen bron : MIRA kernset milieudata 2010

13 3.2 Sector stoot minder broeikasgassen uit De bijdrage van de afvalsector in de broeikasgasemissies is beperkt ten opzichte van de totale uitstoot van broeikasgassen in België. Het aandeel van de afvalsector neemt bovendien continu af. In 2009 stootte de afvalsector 0,978 miljoen ton CO 2 -equivalenten (CO 2eq ) uit of 0,8 % van de totale uitstoot in België (124,4 miljoen ton CO 2eq ). Dat is minder dan de helft van de broeikasgasemissies in 1990 (figuur 4 en tabel 5). De daling is grotendeels het gevolg van een sterk verminderde methaanuitstoot door stortplaatsen. De uitstoot van CO 2 door de sector blijft een aandachtspunt. De sector ondernam daarom het afgelopen jaar tal van initiatieven om de CO 2 -uitstoot verder in te dijken (zie: De Belgische milieusector bindt de strijd aan met de CO 2 -uitstoot ). Er zijn ook ovens die biomassa, zoals hout, verbranden. Deze verbranding wordt als CO 2 -neutraal beschouwd. Vermeden emissies Het gebruik van afvalstoffen in plaats van primaire grond- of brandstoffen vermijdt de uitstoot van CO 2. Alle verbrandingsinstallaties in België samen vermijden 1,5 miljoen ton CO 2 /jaar. Verwarming van gebouwen (residentieel) 14% Landbouw 10% Afval 2% Andere 1% Industrie (combustion) 24% Verwarming van gebouwen (residentieel) 16.3% Afval 0.8% Landbouw 9.2% Andere 0.9% Industrie (combustion) 15.6% Verwarming van gebouwen (tertiaire) 3% Transport 14% Industrie (processen) 11% Industrie (energie) 21% Verwarming van gebouwen (tertiaire) 5.2% Transport 21.5% Industrie (processen) 9.2% Industrie (energie) 21.3% Grafiek 4: Het relatieve aandeel van de Belgische afvalsector in de totale uitstoot van broeikasgassen in België Totaal België Afvalsector % bijdrage afvalsector t.o.v. totale hoeveelheid België 2,37 1,60 0,91 0,87 0,78 0,79 % afvalsector ten opzichte van totale hoeveelheid afvalsector in (referentie) 68,4 36,6 33,8 30,9 28,7 Tabel 5: De uitstoot van broeikasgassen in de afvalsector (in kton CO 2eq ) in België. 2 bron: website 13

14 3.3 Wateremissies blijven dalen Vlaanderen De milieusector heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in nieuwe en meer efficiënte afvalwaterzuivering en een betere opvolging van de installaties. Die investeringen werpen duidelijk hun vruchten af. Een selectie van relevante parameters toont dat de totale geloosde vracht van de afvalsector daalde in de periode 2000 tot Zowel de biologische zuurstofvraag (BZV), de chemische zuurstofvraag (CZV), als de hoeveelheid zwevende stoffen (ZS) namen af (tabel 6). (*) De evaluatie van de wateremissies in Vlaanderen gebeurde op basis van de cijfers uit de MIRA rapporten 3. De cijfers betreffen gemiddelde waarden van bemonsterde bedrijven en van schattingen voor nietbemonsterde bedrijven. sector afval en afvalwater sector afval sector afval en afvalwater sector afval sector afval en afvalwater sector afval Jaar BZV (ton O 2 ) BZV (ton O 2 ) CZV (ton O 2 ) CZV (ton O 2 ) ZS (ton) ZS (ton) ,9 59, ,1 311,6 224,1 77, ,6 44,7 924,7 323,1 188,7 68, ,1 38, ,9 292,8 133,7 62, ,2 13,0 898,7 257,2 100,5 20, ,7 19,2 898,7 322,0 96,8 20, ,4 16, ,7 229,9 105,0 26, ,0 25, ,9 230,7 343,2 38, ,5 23,3 968,5 241,8 148,9 52, ,7 19,2 (*) 875,1 234,1(*) 153,4 43,9(*) ,1 18,0(*) 791,1 211,6(*) 111,7 32,0(*) Tabel 6: Lozing van oppervlaktewater door afvalverwerkende bedrijven (Vlaanderen). Totale belasting bij waterlozing Verwerkte afvalvolumes Toegevoegde waarde bij afvalbedrijven Wallonië Volgens een analyse van de DGARNE (Division Générale de l Agriculture des Ressources Naturelles et de l Environnement) blijft de waterlozing in de Waalse privaatrechtelijke en publieke afvalsector stijgen. De komende jaren verwacht de sector een daling van de lozingen, mede onder impuls van de verstrengde wetgeving in Wallonië en Europa Grafiek 5: Evolutie van de waterlozingen door de afvalsector in het Waalse Gewest MIRA kernset 2010_ lozingen in bedrijfsafvalwater (subsector 2.6)

15 3.4 De Belgische milieusector bindt de strijd aan met de CO 2 - uitstoot Recyclage van afval vermindert CO 2 -uitstoot In België spaart de recyclage van verpakkingsafval maar liefst ton CO 2eq uit. Een ton papier recycleren in plaats van verbranden vermijdt de uitstoot van 750 kg CO 2. De recyclage van ton glas uit verpakkingen, ramen die in het bouwafval belanden en de ruiten van wagens bespaart ton CO 2. Dat komt overeen met wagens van de weg halen. Hernieuwbare afvalstoffen verbranden De Belgische verbrandingsinstallaties verbranden steeds meer biomassa. Omdat biomassa geldt als CO 2 -neutrale, hernieuwbare afvalstof compenseren de installaties een deel van hun CO 2 -uitstoot. Voor sommige installaties loopt dit op tot de helft van hun CO 2 -uitstoot. Daarnaast recupereren steeds meer verbrandingsinstallaties energie. In 2010 produceerden de vijftien leden van BWE2E (de Belgische vereniging voor verbrandings- installaties van huisvuil) bijvoorbeeld MWh elektriciteit en MWh warmte. Daardoor vermijden ze dat dezelfde hoeveelheid warmte en elektriciteit elders met fossiele brandstoffen moet worden geproduceerd, en sparen ze 77,8 kg CO 2 /GJ warmte uit en 0,54 kg CO 2 /kwh elektriciteit uit. CO 2 -scan berekent besparing bij sorteren Beter sorteren, betekent meer recycleren en minder afval verbranden. Verschillende FEBEM-leden ontwikkelden een CO 2 -scan waarmee ze kunnen berekenen hoeveel CO 2 -uitstoot ze kunnen vermijden door hun afval te sorteren in gespecialiseerde sorteercentra of door selectieve inzameling. Duurzame logistiek verovert de sector Verschillende milieubedrijven onderzoeken het potentieel van alternatieve brandstoffen en hybride voertuigen. Chauffeurs krijgen cursussen ecodriving om zuiniger te leren rijden. Daarnaast bekijkt de sector ook geautomatiseerde systemen die de meest efficiënte route uitstippelen, zodat de vrachtwagens minder kilometers moeten afleggen of minder stops moeten inlassen. Bepaalde bedrijven voeren al filevermijdende, flexibele rijtijden in om de brandstofkosten en de CO 2 -emissies in toom te houden. Algen kweken met CO 2 Een afvalstortplaats vormt de perfecte locatie om algenbiomassa te kweken, een waardevolle grondstof voor de chemische industrie en zelfs voor de productie van elektriciteit. Alle elementen zijn aanwezig om het kweekproces van algen te bevorderen: nutriëntenrijk afvalwater, warmte, en CO 2 en NO X uit de rookgassen. In een pilootproject onderzoekt één van de FEBEM-leden samen met externe partners hoe het een algenreactor optimaal kan integreren in haar stortplaats. De Belgische milieusector werkt aan een moderne, milieuvriendelijke vloot van vrachtwagens. In 2011 dook de eerste elektrische vuilniswagen in België op in het centrum van Mechelen. 15

16 3.5 Recyclage neemt toe België is een wereldleider als het aankomt op afval sorteren en recycleren. Bovendien doet ons land het elk jaar nog beter. Deze rubriek vestigt de aandacht op de recyclagecijfers voor enkele belangrijke fracties. België aan de top voor recyclage huishoudelijk afval In 2010 produceerden de leden van Fost Plus bijna ton huishoudelijke verpakkingen. Daarvan werd 91,5 % of ongeveer ton gerecycleerd en 3,4 % energetisch gevaloriseerd. De recyclagecijfers voor de verschillende huishoudelijke afvalfracties bedragen: Papier/karton: ton Glas: ton Optimale recyclage van elektr(on)ische apparaten In 2010 werden grote hoeveelheden elektr(on)ische apparaten ingezameld (zie Products) en voor een groot deel ook gerecycleerd. Zo werden koel- en vries- apparaten, groot wit (zoals wasmachines), televisieschermen, monitoren, en gasontladingslampen voor 90 % of meer gerecycleerd. Voor de overige apparaten bedraagt het recyclagepercentage 81 %. Voor alle fracties liggen de recyclagecijfers hoger dan de wettelijke verplichtingen. Banden worden rubbergranulaat Zo n 81 % van de banden wordt gerecycleerd, voornamelijk (78 %) als granulaat voor de aanleg van sportgrasvelden, atletiekpistes en speelpleinen. Het wordt ook samengeperst tot isolatiemateriaal, tegels en matten. De vraag naar granulaat is in 2010 verdubbeld in vergelijking met Plastic: ton Metalen: ton Andere: 29 ton Recyclage banden 4% 4% Recyclage van bedrijfsverpakkingen stijgt In 2010 zorgden de premies van VAL-I-PAC voor ton meer recyclage van bedrijfsverpakkingen dan in Vooral de recyclage van hout, papier en karton kenden een aanzienlijke stijging (tabel 7). 14% 78% Grafiek 6: De recyclage van banden in België. Granulaat Vernieuwing Hergebruik Andere verwerking [ton] Papier/karton ,8 % ,1% Hout ,4 % ,6% Kunststof ,7 % ,7% Metaal ,7 % ,1% Andere ,2 % ,7% TOTAAL ,4 % ,1% Tabel 7: De absolute en procentuele recyclagecijfers voor de verschillende fracties bedrijfsafval in België (in ton). 16

17 Recyclage van pvc blijft stabiel In 2010 recycleerde België ton pvc. Het gaat vooral om ramen, raamprofielen en kabels (figuur 7). 50 % 40 % % 20 % 10 % 0 % Ramen en profielen Leidingen en dichtingen Kabelafval Flexibele pvctoepassingen Harde pvc-folies Grafiek 7: De Belgische recyclage van pvc voor de verschillende fracties. Vlaamse publieksprijs Materialen in Beweging gaat naar een van de FEBEM-leden Naar aanleiding van de Open Bedrijven Dag kreeg een van de FEBEM-leden de publieksprijs Materialen in Beweging. Het bedrijf werd gelauwerd om zijn visie om afvalstoffen terug in te zetten als grondstof. Ook de inzet van het bedrijf om bij het ontwerp van een product maximaal rekening gehouden met de recyclage op het einde van de levenscyclus, werd erg gesmaakt. 17

18 3.6 Energie besparen en produceren Tegen 2020 moet het Europese energieverbruik voor 20 % van hernieuwbare energie komen. Bovendien wil Europa het energieverbruik tegen die datum met 20 % beperken. De milieusector levert hierin een belangrijke bijdrage. Ze helpt bedrijven energie besparen door gerecycleerde producten aan te reiken, ze recupereert energie uit afvalstoffen en ze produceert hernieuwbare brandstoffen, zoals biomassa en biogas. Recyclage van materialen bespaart energie Recyclage is om meerdere redenen een duurzame optie. Er moeten geen primaire grondstoffen ontgonnen, getransporteerd en bewerkt worden. Bovendien spaart recyclage ook heel wat energieverbruik uit. De recyclage van metalen kan tot 95 % energie besparen. Energiebesparing Aluminium 95% Koper 85% Lood 60% Staal % Zink 60% Energiebesparing * Het uitsorteren en het transport zijn in de cijfers opgenomen. Tabel 8: De energiebesparing bij de recyclage van metalen (Bron: British Metal Recycling Association). Ook voor niet-metalen lopen de energiebesparingen door recyclage hoog op. De recyclage van plastic bijvoorbeeld vraagt slechts 10 % van de energie die nodig is om plastic producten te maken uit ruwe grondstoffen 4. Energie opwekken uit stortgassen Door de vergisting van organisch materiaal op stortplaatsen komt biogas vrij dat kan worden ingezet om energie op te wekken. Een afvalinstallatie in het noorden van België produceert al sinds 2004 biogas. Er zijn vier motoren actief die energie opwekken voor ongeveer gezinnen. De elektriciteitsproductie stijgt er jaarlijks en de technologie wordt steeds verder geoptimaliseerd. Groenestroomproductie uit biomassa In 2010 kwam ongeveer 45 % van de groene stroom in Vlaanderen uit biomassa of biogas. In Wallonië zijn er 11 installaties die samen 1,5 miljoen ton hout verwerken. De milieusector is een belangrijke leverancier van deze groene brandstoffen. Zo produceren vergistingsinstallaties biogas. Er zijn in Vlaanderen ongeveer 50 vergistingsinstallaties, goed voor een totale capaciteit van zo n 70 MW. In Wallonië zijn er 18 installaties, waaronder dertien agrarische eenheden. Dertien eenheden, met een totale capaciteit van 12 MW, zijn al in gebruik; vijf zijn er nog in aanbouw. Zowel de biomassa- als de vergistingsinstallaties hebben het niet gemakkelijk. De helft van de 26 biomassaverwerkende bedrijven in Vlaanderen zou met verlies opereren. Dat komt deels omdat de marktwaarde van groenestroomcertificaten met 15 % daalde in vergelijking met twee jaar geleden. De aankoopprijs van biomassa voor vergisting is goed voor 45 tot 55 % van het totale kostenplaatje. De verdere ontwikkeling van de nog relatief nieuwe technologie vraagt investeringen om dat soort problemen te voorkomen. Voor de productie van gerecycleerd glas is slechts twee derde van de energie nodig. Bovendien kan glas oneindig worden gerecycleerd. Voor de recyclage van papier is 60 % minder energie nodig. De recyclage van 1 ton papier levert een besparing op van 4000 kwh energie, 270 liter olie en liter water Dr. Mike Biddle, President of MBA Polymers

19 3.7 FEBEM-initiatieven Samen voor een beter milieu De Belgische milieubedrijven bewijzen met concrete resultaten hun inspanningen voor een betere planeet. Ook de federatie draagt haar steentje bij. Onder meer door initiatieven op te zetten samen met haar leden, maar ook door zelf acties te ondernemen. Actie voor pmd-inzameling bij bedrijven In 2010 werkte FEBEM samen met Fost Plus een campagne uit die bedrijven moest aanzetten om pmd selectief in te zamelen. Ongeveer 130 ondernemingen namen deel aan de actie en zamelden samen ruim 200 ton pmd in. Momenteel bekijken FEBEM en Fost Plus hoe dit uit te breiden. Bouw- en sloopafval sorteren met pictogrammen De Vereniging der Belgische Aannemers van Grote Bouwwerken (ADEB-VBA) ontwikkelde samen met FEBEM pictogrammen om de inzameling van afvalstoffen op een bouwwerf te verbeteren. De pictogrammen delen het bouw- en/of sloopafval op in vijf fracties: gevaarlijke afvalstoffen, hout, inerte stoffen, metalen en allerlei, en kunnen op de containers worden aangebracht. België stuwt Europees duurzaam materiaalbeleid Het huidige verbruik van natuurlijke grondstoffen, zal de aarde snel uitputten. België wilde in 2010, als voorzitter van de Europese Unie, van de gelegenheid gebruik maken om het afvalbeleid te vervangen door een duurzaam materiaalbeleid, die de volledige levenscyclus van het delven van de grondstof tot productdesign, productie, gebruik en verwijdering dekt. Meer afval in de haven, minder op zee FEBEM ijvert al jaren voor een gereglementeerde afgifte van scheepsafval in de havens. In 2010 zamelden de drie belangrijkste Belgische havens opmerkelijk meer scheepsafval in. In totaal ontvingen ze ongeveer m³ afval (zie Products). FEBEM adviseert de havens hierbij om zo de druk voor afgifte blijvend hoog te houden. Door gerichte initiatieven laten steeds meer schepen hun afval achter in de haven in plaats van het in zee te dumpen. ( Aan de hand van pictogrammen kunnen werfmedewerkers bouw- en sloopafval op een correcte manier sorteren. 19

20 PROSPERITY PEOPLE PLANET PRODUCTS 4 Naar een optimalisering van het inzamel- en recyclageproces België brengt zo n 48 miljoen ton afval voort. Het merendeel van de verschillende fracties wordt goed gesorteerd, ingezameld en verwerkt. De FEBEM-leden leveren een grote bijdrage dankzij hun dienstverlening. FEBEM ondersteunt haar leden daarin door toe te zien op een kwalitatieve aanpak. In dit hoofdstuk vindt u eerst enkele algemene gegevens over de Belgische afvalmarkt. Nadien komen enkele facetten van de sector meer in detail aan bod. 4.1 Afvalbeheer De meerderheid is bedrijfsafval België produceerde ongeveer 48,6 miljoen ton afval in De grote meerderheid van dit afval (90 %) is van industriële oorsprong, de rest is afkomstig van de huishoudens (9 %) en de landbouw (1 %). Slechts 12 % van dit afval is gecatalogeerd als gevaarlijk afval. Aandeel van het type afval in de Belgische afvalproductie Niet-gevaarlijk afval ,35 88% Bedrijfsafval: neerwaartse tendens Primair bedrijfsafval bestaat vooral uit bouw- en sloopafval, bodemafval en waterbehandelingsafval. Hun hoeveelheden nemen licht af, terwijl het aandeel van gevaloriseerd afval stijgt. In Wallonië wordt de nuttige toepassing van bedrijfsafval geraamd op 90 % op een geanalyseerde afzet van ongeveer 6,3 miljoen ton. In Vlaanderen produceerde de bedrijfswereld 21,8 miljoen ton primair afval in Het MINA-plan 3+ wil de hoeveelheid bedrijfsafval in 2010 terugbrengen tot onder het niveau van Aandeel van het type afval in de Belgische productie Gevaarlijk afval ,82 12% Grafiek 9: Slechts 12 % van het afval wordt geklasseerd als gevaarlijk. Landbouwafval , 1% Huishoudelijk afval , 9% Minder huishoudelijk afval per inwoner Bedrijfsafval % Grafiek 8: Bedrijfsafval vertegenwoordigt zo n 90 % van de totale afvalproductie in België. Tussen 2000 en 2010 daalde het volume huishoudelijk afval langzaam maar zeker. Er belandt ook steeds minder restafval op stortplaatsen. De belangrijkste fracties huishoudelijk afval die in 2009 ingezameld werden, waren groenafval (24 %), bouw- en sloopafval (20 %) en papier/ karton (19 %). 20

21 In 2010 werd in Wallonië ton afval ingezameld buiten de containerparken, een daling van 2,76 % ten opzichte van Per inwoner daalde de hoeveelheid afval van 298,04 naar 287,90 kg/jaar. De hoeveelheid afval die huis-aan-huis en via de glasbollen werd ingezameld daalde in 2010 tot ton, 2,79 % minder dan in Per inwoner betekent dat een daling van 277,19 naar 267,71 kg/jaar. Het totale volume per inwoner bedraagt dus 555,61 kg/jaar. In Vlaanderen werd ton huishoudelijk afval ingezameld in Dat komt neer op ongeveer 525 kg per inwoner, hetzij 7 kg minder dan in De laatste tien jaar is het volume afval per inwoner geleidelijk aan gedaald van 558 kg in 2001 tot 525 kg in Op lange termijn heeft Vlaanderen zich bovendien als objectief gesteld om onder de 560 kg afval per inwoner te blijven. Selectieve inzameling bij bedrijven neemt toe De laatste tien jaar geraakt selectieve inzameling steeds meer ingeburgerd in het bedrijfsleven. Uit de gegevens van VAL-I-PAC blijkt dat het aantal rolcontainers voor papier/karton de afgelopen tien jaar verdubbeld is. Ook het aantal zakken voor de inzameling van folie is in die tijdsspanne aanzienlijk gestegen. De Vlaamse huishoudens produceren steeds minder afval jaar hoeveelheid (ton) Aantal foliezakken Tabel 9: totaal volume huishoudelijk afval ingezameld in Vlaanderen. Grafiek 10: Evolutie van aantal foliezakken in België. Evolutie van het aantal rolcontainers papier/karton Grafiek 11: Evolutie van aantal rolcontainers papier/karton in België. 21

22 4.2 Het marktaandeel van privaatrechtelijke ondernemingen groeit In België beheren de gemeenten de huishoudelijke afvalstromen. Ze kunnen daarvoor een beroep doen op openbare instanties of op privaatrechtelijke ondernemingen. Vooral de laatste groep krijgt steeds meer de voorkeur. De gemeenten en intercommunales nemen meer en meer hun toevlucht tot de diensten van de privésector. Al zijn er enkele regionale verschillen. Wallonië: de privésector voor de containerparken In Wallonië nam de privésector 63 % van de afvalinzameling voor zijn rekening in Dit aandeel stijgt. Heel wat Waalse gemeenten beschikken over hun eigen dienst voor huis-aan-huis inzameling, maar doen beroep op privaatrechtelijke ondernemingen om het afval in de containerparken in te zamelen. Kortom, de privésector heeft een meerderheidsmarktaandeel voor het restafval, het grof vuil en de fracties die in de containerparken worden ingezameld. Vlaanderen: groot aantal operatoren per gemeente De Vlaamse privésector beheert zo n ton afval meer dan tien jaar geleden. Het aandeel van de privésector in afvalinzameling ging van 43 naar 47 % tussen 2000 en In de loop van deze tien jaar, is het marktaandeel van de privésector gestegen voor alle afvalstromen, behalve voor glas en verpakkingen. De gemeenten behouden hun marktaandeel voor de selectieve huis-aan-huis inzameling. Gemeenten: selectieve inzameling Over het algemeen zamelen de gemeenten meer zelf het gesorteerde verpakkingsafval in. Deze tendens bevestigt het standpunt van FEBEM, dat de selectieve inzameling financieel niet leefbaar zou zijn voor de privésector. De gemeenten doen een beroep op de privésector voor het gros van de afvalfracties die in de containerparken worden ingezameld. Vlaanderen Grof vuil 38% 68% Huisvuil 40% 50% Organisch afval Papier en karton PMD (verpakkingen) Bouw- en sloopafval 48% - 49% 59% 50% 54% 50% - Glas 63% - AEEA 76% - Klein gevaarlijk afval Wallonië 92% 100% Tabel 10: aandeel van de privésector in de ophaling van de verschillende huishoudelijke afvalstromen in Vlaanderen en Wallonië (2009). De Vlaamse gemeenten doen een beroep op een groot aantal operatoren. Zo varieert het aantal privéoperatoren waarmee ze werken van 1 tot

23 4.3 Steeds meer afval ingezameld Elke afvalfractie wordt anders gesorteerd en ingezameld. Ze hebben wel één ding gemeenschappelijk: sorteren wordt steeds meer een gewoonte in België. Bijgevolg stijgen de ingezamelde afvalvolumes. Op het vlak van huishoudelijke verpakkingen blijven de Belgen kampioen in het sorteren. Zo werd in 2010 per inwoner bijvoorbeeld 15 kg pmd, 30 kg glas en 70 kg papier/karton ingezameld. Papier: meer dan de helft gerecupereerd Wereldwijd wordt jaarlijks 400 miljoen ton papier en karton geproduceerd. Meer dan de helft daarvan is gerecycleerd. In België werd ton papier ingezameld in Ongeveer de helft van het gerecupereerde papier is afkomstig van de industrie en de bedrijfswereld. In dit cijfer zijn de papiersnippers en knipsels van fabrikanten en omvormers inbegrepen, en ook de onverkochte dagbladen en tijdschriften. Iets meer dan een derde komt van de huishoudens. Glas: de kwaliteit nog verbeteren In 2010 zetten de verschillende spelers hun inspanningen verder om de kwaliteit van het ingezamelde glas te verbeteren. Het glas is voornamelijk afkomstig van drie soorten toepassingen: Verpakkingsglas: vervuilende fracties vermijden Het merendeel (86 %) van het verpakkingsafval wordt ingezameld via de glasbollen. Het komt er daarbij op aan om porselein, steen en keramiek te vermijden, want deze fragmenten smelten bij een hogere temperatuur. FEBEM en Fost Plus richtten een werkgroep op om communicatieinitiatieven op te zetten daar waar er te veel ongewenste fracties in de glasbollen eindigen. Glas uit de bouw: het glas scheiden van de andere materialen Zo n 13 % van de glasscherven komt van ramen die afkomstig zijn uit de bouwsector, goed voor ongeveer ton. Recyclagebedrijven zamelen de oude ramen in bij bouwbedrijven of containerparken. De kwaliteit hangt af van de voorafgaande scheiding van hout, aluminium en plastic. Autoruiten: ook panoramische daken Een kleine hoeveelheid van het ingezamelde glas (4.500 ton) komt van de autoruiten van voertuigen. Nu steeds meer wagens over glazen, panoramische daken beschikken, bepaalt de Europese richtlijn Voertuigwrakken dat ook deze fractie gerecycleerd moet worden. Potentieel aan te recycleren glas Autoruiten , 1 % Ruiten afkomstig uit de bouwsector , 13 % Verpakkingsglas , 86 % Grafiek 12: Het gros van het gerecycleerde glas komt van glazen verpakkingen (België). 23