BOUW CONSTRUCTIE- EN PLANNINGSTECHNIEKEN

Transcriptie

1 BOUW CONSTRUCTIE- EN PLANNINGSTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO DERDE LEERJAAR LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP BRUSSEL September 2007 ISBN Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

2

3 Inhoud Plaats van dit leerplan in de lessentabel Uitgangspunten Relatie met de geïntegreerde proef Relatie met de stage Studierichtingsprofiel Instroom Profiel van de studierichting Uitstroom Verticale leerlijn Logisch curriculum tso studiegebieden bouw Beginsituatie Hoofddoelstellingen Horizontale samenhang Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting Horizontale samenhang met Hout constructie- en planningstechnieken Open en geïntegreerd Een open leerplan Een geïntegreerd leerplan Leerplandoelstellingen en leerinhouden Begrippenkader Doelstellingen en leerinhouden Algemene pedagogisch-didactische wenken Geïntegreerde aanpak Werkvormen Pedagogisch-didactische wenken ICT Welzijn op het werk en VCA Evaluatie Procesevaluatie Productevaluatie Evalueren van attitudes Minimale materiële vereisten Veiligheidsvoorzieningen Vaklokalen en vakmediatheek Wasgelegenheid de graad tso 3de leerjaar 3

4 9.4 Bijkomend voor het realiseren van alle basisdoelstellingen Nuttige adressen Bibliografie de graad tso 3de leerjaar

5 Plaats van dit leerplan in de lessentabel Studierichting Pedagogische vakbenaming Administratieve vakbenaming Specifiek gedeelte Complementaire gedeelte TV Bouw (stage kan ook onder PV) 22 uur waarvan minimum 4 uur als stage Maximum 6 uur: aanbeveling om het complementair gedeelte volledig voor te behouden voor de cluster 3de graad tso 3de leerjaar 5

6

7 1 Uitgangspunten Vernieuwde visie op tso die moet leiden naar een duidelijke profilering van de studierichting in het 3de leerjaar van de 3de graad. Aangezien alle doelstellingen aansluiten binnen een theoretisch-technisch kader geven we de voorkeur aan een volledige invulling van TV, voor een 3de leerjaar 3de graad tso. De vaardigheden sluiten vooral aan bij leidinggevende taken. Dit kan onder meer inhouden: opmeetwerk verrichten, werfverslag maken, uitvoeringsdetails bestuderen, meehelpen organiseren, coördineren Actualisering: nieuwe materialen, technieken en technologieën, nieuwe normen en voorschriften, nieuwe inzichten. Door de wijze van formuleren dienen de leerplandoelstellingen, in combinatie met de hoofddoelstellingen en de leerinhouden, het verwachte beheersingsniveau aan te geven. Complexe en moeilijk hanteerbare taxonomieën worden vermeden. De verticale samenhang met het leerplan van de derde graad Bouwtechnieken. In de leerplandoelstellingen en leerinhouden zijn theoretisch-technische elementen geïntegreerd. Onder het begrippenkader (6.1) is duidelijk de afbakening van de begrippen, Niet-traditionele bouwconstructies, Bouwproject in het 7 de jaar, Coördinatie, Zelfstandig, Geïntegreerde leerplandoelstellingen en Uitbreiding geschetst. De optie van het VVKSO om het minimum lestijdenpakket van de basisvorming en het specifiek gedeelte op 30 uur te houden, zodat de school een complementaire keuze kan maken voor een maximum van 6 uur. We bevelen aan om het complementair gedeelte volledig voor te behouden aan de cluster Bouw constructie- en planningstechnieken. Openingen creëren om de algemene vakken beter af te stemmen op het profiel van de studierichting. De hoofdstukken 1, 2, 10 en 11 geven de bronnen weer waarop het leerplan is gebaseerd. De hoofdstukken 3 tot en met 9 dienen als wegwijzer voor de leraar waar de te bereiken doelstellingen en de visie van het leerplan omschreven zijn. 1.1 Relatie met de geïntegreerde proef De leerplandoelstellingen en leerinhouden (6.2) vormen de basis van geïntegreerde projecten (proeven). De meerwaarden bij de geïntegreerde proef, worden gevormd door de betrokkenheid van de interne en externe juryleden, en de integratie van algemene vakken. Wij opteren dat de leerlingen maximale mogelijkheden krijgen binnen de geïntegreerde proef. Het stimuleren van eigen talenten en interesses bij het implementeren van de geïntegreerde proef is van primordiaal belang. De concretisering van de geïntegreerde proef is vastgelegd in de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies, het algemene kader van de geïntegreerde proef (28 mei 2002) van het VVKSO (Zie onder Onderwijspraktijk, Geïntegreerde proef aanklikken) en het vademecum in verband met de geïntegreerde proef specifieke invulling Studiegebied bouw. 1.2 Relatie met de stage Eveneens zijn er leerplandoelstellingen en leerinhouden realiseerbaar op de stageplaats. Ervaring op de werkvloer vormt een belangrijke component. Een goede keuze van de stageplaats zorgt voor een nauwe aansluiting bij de opleiding. Voor een 3de leerjaar 3de graad tso geven we de voorkeur aan sta- 3de graad tso 3de leerjaar 7

8 ges die aansluiten binnen een theoretisch-technisch kader. Dit kan ondermeer inhouden: deelnemen aan een werfvergadering, stage in een architectenbureau, metingen uitvoeren met een topograaf De vigerende reglementering is terug te vinden, bij het departement Onderwijs, door te surfen naar en achtereenvolgens te klikken op rubriek omzendbrieven, Secundair onderwijs en Stages. En bij het VVKSO, in de Mededelingen van het VVKSO: M-VVKSO De afdeling TSO/BSO van de VLOR heeft een advies betreffende de leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs uitgebracht. Deze informatie is te verkrijgen via: en te klikken op Adviezen, vervolgens op Archief. U vindt het Advies leerlingenstages in het voltijds tso en bso onder Raad Secundair Onderwijs, vervolgens Klik hier voor het volledig advies. 8 3de graad tso 3de leerjaar

9 2 Studierichtingsprofiel 2.1 Instroom De logische instroom voor deze studierichting is de derde graad Bouwtechnieken. Van leerlingen die instromen uit andere studierichtingen is technisch bouwkundig inzicht en coördinerende aanleg vereist. 2.2 Profiel van de studierichting In dit specialisatiejaar komen jongeren in contact met aannemers en andere bouwspecialisten (architecten, ingenieurs, zelfstandig tekenaars, landmeters ) waar ze constructieve, planningsgerichte en administratieve aspecten van de bouwwereld leren. De jongere leert bouwconstructieve knooppunten waarnemen en schetsen, technieken en materialen bestuderen en in detail uitwerken. Ook voor de planningsgerichte en administratieve aspecten maakt hij intensief gebruik van recente, noodzakelijke informaticatoepassingen: CAD, presentatietechnieken (3D-visualisatie, maquettebouw ), bestek- en meetstaatstudies, kostprijsberekeningen, planningstechnieken en topografische registraties. Een belangrijke component in de opleiding is de bedrijfsstage. Zij doen er diverse ervaringen op: uitwerken van tekenopdrachten, dossiers voorbereiden, opmaken bestek en meetstaat, nacalculatie, coördineren en opvolgen van werven, praktisch uitvoerend werk veilig organiseren. De leerlingen werken bovenstaande aspecten uit in een geïntegreerd project. Door het toepassen van zelfevaluaties, leert hij uit zijn bevindingen en stuurt hij bij. De algemene vakken kunnen gelinkt zijn met bepaalde specifieke doelstellingen. Het 3de leerjaar van de 3de graad is voornamelijk georiënteerd op structureel, inzichtelijk en procesmatig ondernemen. De beroepsgerichte context situeert zich om zelfstandig, bouwprocesgerichte competenties (kennis, inzichten, vaardigheden, attituden) te verwerven. 2.3 Uitstroom Na het beëindigen van het derde leerjaar van de derde graad kan hij onder andere terecht bij studieburelen (architecten, ingenieurs, zelfstandig tekenaars, landmeters ), bouwbedrijven, overheidsdiensten en aanverwante bedrijven als bouwkundig administratief medewerker, werfleider of technisch-commercieel medewerker. Indien hij in het bezit is van het attest bedrijfsbeheer, behoort zelfstandig worden tot de mogelijkheden. Professionele bacheloropleidingen behoren ook tot de mogelijkheden zoals: initiële opleiding tot leraar secundair onderwijsgroep 1 optie hout-bouw (Studiegebied onderwijs), opleiding bouw (Studiegebied industriële wetenschappen en technologie), opleiding architectassistent of opleiding interieurvormgeving (Studiegebied architectuur) 3de graad tso 3de leerjaar 9

10 3 Verticale leerlijn 3.1 Logisch curriculum tso studiegebieden bouw tso 3 de graad 3 de leerjaar 3 de graad 1 ste en 2 de Bouwtechnieken leerjaar 2 de graad 1 ste en 2 de Bouwtechnieken leerjaar 3.2 Beginsituatie In het 1ste en 2de leerjaar van de 3de graad Bouwtechnieken hebben de leerlingen zelfstandig en binnen een omschreven opdracht, de volgende competenties ontwikkeld: De werkomgeving veilig organiseren volgens een planmatig proces. De elementen van een uitvoering (project ) planmatig analyseren. Een uitvoering planmatig voorbereiden (tekenen, keuzes maken, werkmethode ). Fragmentarisch de materialen, de details, de constructies van bouwelementen onderzoeken. Een planmatige detailuitvoering (opdracht, project ) oordeelkundig realiseren. Kwaliteitscontrole en zelfevaluatie toepassen, de vaststellingen bijsturen. 10 3de graad tso 3de leerjaar

11 3.3 Hoofddoelstellingen Het studierichtingsprofiel werd vertaald in zeven hoofddoelstellingen die verfijnd worden in leerplandoelstellingen en leerinhouden. Deze worden zelfstandig bereikt. (Zie hoofdstuk 6) Binnen de opdracht in functie van bouwprojecten en coördinatie, rekening houden met alle veiligheidsaspecten. (Vanaf doelstelling 1 ) De opdracht in functie van bouwprojecten en coördinatie, analyseren. (Vanaf doelstelling 9) Zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van het bouwproject, de coördinatie en de latere tewerkstelling. (Vanaf doelstelling 13) De eigen talenten, bekwaamheden en interesses integreren in het bouwproject. (Vanaf doelstelling 18) De opdracht in functie van bouwprojecten en de coördinatie ervan voorbereiden en uitwerken. (Vanaf doelstelling 24) Een technische fase van een bouwproject helpen coördineren. (Vanaf doelstelling 90) Zelfevaluatie toepassen en bijsturen. (Vanaf doelstelling 95) 3de graad tso 3de leerjaar 11

12 4 Horizontale samenhang 4.1 Bij parallelle klassen in dezelfde studierichting Het komt voor dat een grote klas gesplitst wordt in kleinere groepen. Overleg binnen het lerarenteam is hier van primordiaal belang. Zorg dat de doelstellingen evenwichtig in de groepen worden aangeleerd. Gezamenlijk opstellen van een jaarplanning en een goede spreiding van de leerplandoelstellingen moeten ervoor zorgen dat de horizontale samenhang gegarandeerd blijft. Het hanteren van een uniform evaluatie-instrument zorgt dat ongelijkheden worden weggewerkt. De leerlingen kunnen op een identieke manier permanent worden geëvalueerd en bijgestuurd. 4.2 Horizontale samenhang met Hout constructie- en planningstechnieken Binnen de specialisatiejaren van het 3de leerjaar van de 3de graad tso zijn het vooral de attitude- (gedrag, houding) en de evaluatiegerichte doelstellingen die overeenkomsten vertonen. Deze horizontale samenhang is bijvoorbeeld terug te vinden bij het zelfstandig realiseren van de doelstellingen, probleemoplossend denken, verantwoordelijkheid nemen, situaties inschatten, veiligheidsbewust handelen Overeenkomsten met tso Hout constructie- en planningstechnieken Zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van de totaalopdracht en de latere tewerkstelling. Eigen talenten, kwaliteiten en interesses integreren in het totaalproject. Kwaliteitscontroles en zelfevaluaties toepassen, de vaststellingen bijsturen. Verschillen met tso Hout constructie- en planningstechnieken Naast de doelstellingen die enige samenhang vertonen worden ook de onderstaande doelstellingen in het 3de leerjaar van de 3de graad Hout constructie- en planningstechnieken zelfstandig bereikt. De werkomgeving, binnen de totaalopdracht in functie constructie- en planningstechnieken, veilig organiseren. De totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken analyseren. De totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken voorbereiden en verwezenlijken. Inzicht verwerven in praktische toepassingen van automatiseren. De realisatie van een totaalopdracht (-project) in functie van constructie- en planningstechnieken opvolgen. 12 3de graad tso 3de leerjaar

13 5 Open en geïntegreerd 5.1 Een open leerplan De scholen hebben een grote vrijheid voor wat betreft het implementeren en realiseren van de doelstellingen in samenhang met de leerinhouden. Geen enkele doelstelling is gebonden aan een uitvoering of voorgesteld project. Hier ligt de keuze volledig bij het lerarenteam dat het leerplan moet realiseren. De mogelijkheden om de doelstellingen en leerinhouden te combineren en te vertalen in projecten, zijn onbeperkt. 5.2 Een geïntegreerd leerplan In de leerplannen van de 2de en 3de graad tso Bouwtechnieken, wordt de integratie van de technische vakken (TV) en praktijk (PV) vooropgesteld. Ook in het 3de leerjaar van de 3de graad vormt integratie een fundamentele vertrekbasis. Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er in de opbouw geen onderverdeling is volgens vakken. Dit betekent dus geen afzonderlijk leerplanonderdeel voor bouwadministratie, tekenen, topografie, constructie De leerplandoelstellingen en leerinhouden worden zodanig aangeboden, zodat de uitvoering en de theorie als een geheel wordt ervaren. Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om degelijke samenhang te brengen tussen uitvoering en theorie. Een eerste stap om op dit vlak goede resultaten te bereiken is vertrekken vanuit een geïntegreerd leerplan. De samenhangende delen zijn geclusterd in het vak. De versnippering in vakken van enkele uren is niet efficiënt, het is in veel gevallen interessanter om op bepaalde ogenblikken pakketten als geheel aan te bieden. Door versnippering gaat de samenhang verloren en ontstaan tal van overlappingen. Door de leerplandoelstellingen en leerinhouden te groeperen ontstaat er een duidelijker referentiekader om doelgericht projectmatig te werken. De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen door het lerarenteam, in overleg met de technisch adviseur(s), gepland en gespreid te worden. Permanent opvolgen via teamvergaderingen is noodzakelijk. 3de graad tso 3de leerjaar 13

14 6 Leerplandoelstellingen en leerinhouden 6.1 Begrippenkader Dit omvat het tekenkundig, constructief, planmatig, coördinerend en administratief uitwerken van bouwprojecten. In dit specialisatiejaar verdiepen de leerlingen zich in de organisatie en coördinatie van verschillende bouwprojecten. Dit kan via stage in een concrete situatie geplaatst worden. Niet-traditionele bouwconstructies Bij traditionele bouwconstructies beperken we ons tot basisconstructies (woningbouw) die op een professionele manier vervaardigd zijn uit traditionele bouwmaterialen (bakstenen, betonblokken, tegels, dakpannen ). Niettraditionele bouwconstructies (systeembouw, skeletbouw, staal- en betonbouw, grote prefabelementen) vinden hun toepassing bij de utiliteitsbouw (appartementen, bedrijfsgebouwen, kantoren, magazijnen...). Bouwproject in het 3de leerjaar van de 3de graad Een bouwproject is een totaalopdracht waar ontwerpen, organiseren, tekenen, constructies, administratie, opvolgen, visualisatietechnieken, kaderend binnen technieken en coördinatie in de bouw, zijn opgenomen. Het bouwproject kan een eigentijdse traditionele of niet-traditionele bouwconstructie zijn. Gebaseerd op de kwaliteiten en toekomstperspectieven van de leerling blijft de mogelijkheid bestaan dat hij/zij in beperkte mate ingeschakeld wordt bij het praktisch uitvoeren van het bouwproject. Coördinatie Een leerling neemt een stuk van de coördinatie voor zijn rekening. Hij helpt een technische fase van een bouwproject opvolgen en coördineren. De link wordt gelegd met de tekeningen, de constructies, de administratie, de planning, de organisatie... Hierbij spelen sociale vaardigheden een belangrijke rol. Zelfstandig Bij de hoofddoelstellingen wordt het woord zelfstandig gebruikt. Dit is een duidelijke verwijzing naar het niveau waarbinnen de doelstellingen zich afspelen. Zelfstandig doelen bereiken betekent: uit eigen initiatief zich afvragen wat precies van hem verwacht wordt en de nodige stappen ondernemen om de opdracht te verwezenlijken. Het nemen van verantwoordelijkheid speelt hier een cruciale rol. De persoonlijkheid, de interesse en de kwaliteiten van de leerling geven het zelfstandig optreden een bredere dimensie. Veelal kunnen doelstellingen bij tso-leerlingen zelfstandig bereikt worden. Bij sommige leerlingen is wat meer begeleiding nodig. Geïntegreerde leerplandoelstellingen De leerplandoelstellingen en de leerinhouden zijn gekaderd binnen de hoofddoelstelling. De leerinhouden staan in relatie met de leerplandoelstelling en de hoofddoelstelling. Ze zijn deels geïntegreerd en bevatten theoretische en uitvoeringsgerichte elementen. Uitbreiding (U) Dit leerplan heeft zich voornamelijk beperkt tot de basisdoelstellingen. De leerinhouden bakenen de doelstelling af. Hier en daar zijn uitbreidingsdoelstellingen en -leerinhouden (U) aangegeven. Met het oog op het grondig verwerven van bepaalde basisdoelstellingen bevelen we aan om via zelf gekozen leerinhouden (aangepast aan de eigenheid van de school) en alternatieve projecten of opdrachten (als uitbreiding) hieraan te werken. De opgesomde leerinhouden zijn dus niet beperkend. Indien nodig en mogelijk kunnen ze worden aangevuld. 14 3de graad tso 3de leerjaar

15 6.2 Doelstellingen en leerinhouden Zelfstandig binnen de opdracht in functie van bouwprojecten en coördinatie, rekening houden met alle veiligheidsaspecten (hoofddoelstelling 3.3.1) LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 De veiligheidsvoorschriften in functie van de bouwprojecten naleven. Tijdens het coördineren, de veiligheid van de werkomgeving van de uitvoeder, volgens de veiligheidsvoorschriften nagaan. De veiligheidsvoorschriften raadplegen. De veiligheidsvoorschriften integreren in de constructie- en planningstechnieken. De veiligheidsvoorschriften bij iedere fase van het bouwproject toelichten, toepassen en controleren. LEERINHOUDEN 1.1 Volgens de planning 1.2 Volgens de werkmethode 1.3 Veiligheidsaspecten 1 Werkplaatsreglement Evacuatieplan, brandveiligheid Veiligheidsvoorschriften Veiligheidsinstructiekaarten Machinefiches, gebruiksaanwijzingen Technische fiches van producten Milieuzorg, milieubewust Ergonomie Goede verlichting, verluchting en verwarming Risicoanalyses, risicobeheersing Preventieve maatregelen Kort aanhalen van de bestaande regelgeving: Codex, ARAB, AREI, KB welzijn op het werk VCA-basisveiligheid en specifieke veiligheid Rechten en plichten rond veiligheid en gezondheid Persoonlijke beschermingsmiddelen Signalisatie 1.4 Afspraken hiërarchische lijn De preventieadviseur De veiligheidscoördinator 1.5 Veiligheidsbewust handelen: de zorg voor gereedschappen, orde, netheid, structuur, 1 Stem af op wat reeds verworven is in de derde graad 3de graad tso 3de leerjaar 15

16 opbergprincipes 2 Het gevaar en de gevolgen van vuur inzien in functie van bouwprojecten en bouwconstructies. 3 Aan de hand van voorbeelden passieve en actieve brandpreventie kennen. 4 Rekening houden met brandreglementering in functie van bouwprojecten en bouwconstructies. 5 De factoren die een rol spelen bij brand kennen. 6 De reactie van bouwmaterialen bij brand beschrijven. Op basis hiervan een verantwoorde materialenkeuze maken. Rf-waarde van bouwelementen kennen. Niet-brandbare materialen opsommen en verduidelijken. Niet-brandbare producten opsommen en verduidelijken. 2.1 Kracht van het natuurelement vuur 2.2 Gevaren van vuur 2.3 Gevolgen van vuur 3.1 Passieve en actieve brandpreventie 3.2 Voorbeelden van branden in grote bouwprojecten 4.1 Brandreglementering Normering Het advies van de brandweer bij stedenbouwkundig dossier 4.2 Ontwerpbeperking of ontwerpuitgangspunt 5.1 Factoren 6.1 Begrippen Het brandrisico: gevaarsdriehoek Ontstaan van brand: vuurdriehoek Verloop van een brand: verduidelijking met figuur: groeifase, brandfase, dooffase Brandlast Niet-brandbaarheid Ontvlambaarheid Vlamoverslag Vlamvoortplantingssnelheid 6.2 Reactie van bouwmaterialen bij brand 6.3 Brandwerendheid van een constructie Brandweerstand (Rf-waarde) Brandwerende muur Stabiliteit, vlamdichtheid, thermische isolatie van de materialen 6.4 Niet-brandbare materialen en producten Opsomming Verduidelijking 7 Brandwerende constructies bespreken, opbouwen en uittekenen. 7.1 Constuctiedetails in verband met passieve brandpreventie Draagconstructies o Staal 16 3de graad tso 3de leerjaar

17 o o Beton Hout Vloeren, wanden, daken, plafonds o Plaatstaal o Beton o Hout o Materialen met brandweerstand Gevels o Gevelaansluitingen o Borstweringen Luchtkanalen, buisdoorvoeringen, rookafvoerkanalen Voegafdichtingen 8 Vuistregels bij het uitvoeren van een brandveilig gebouw op de tekening toepassen. 8.1 Vuistregel Evacuatiemogelijkheden en plan Brandweerbereikbaarheid Compartimentering Opslagruimte brandbare materialen Zelfstandig de opdracht in functie van bouwprojecten en coördinatie, analyseren (hoofddoelstelling 3.3.2) LEERPLANDOELSTELLINGEN 9 Bestuderen van de opdracht van het bouwproject in functie van bouwconstructie- en planningstechnieken. Mondelinge opdracht opnemen. Schriftelijke opdracht begrijpen. Tekeningen en bouwkundige plannen lezen, de delen situeren en ontleden. Relevante elementen uit het bestek kunnen interpreteren. Het ontwerp afstemmen op criteria. Nodige afspraken opsommen. LEERINHOUDEN 9.1 Het bouwproject analyseren: opdrachtomschrijving, gegevens, het gevraagde, transparante evaluatiemethode, vereisten, bestek 9.2 Opdracht Tekening (voorontwerp) Tekst Foto s Bestaande toestand Maquette (U) 9.3 Criteria en afspraken Argumentatie Kwaliteitseisen Budgetbeperking Trends 3de graad tso 3de leerjaar 17

18 9.4 Normen 10 Spontaan technische documentatie raadplegen, kritisch selecteren, interpreteren, en ordenen in functie van het bouwproject. 11 De planning van een bouwproject voorbereiden en opstellen Zoekstrategieën: cursusmateriaal, boeken, tijdschriften, catalogi, brochures, digitaal (cd-rom, internet ) 10.2 ICT en multimedia 10.3 Hoofdzaak - bijzaak 10.4 Algemeen - essentieel 11.1 Opdracht verder analyseren 11.2 Volgens de veiligheidsaspecten 11.3 Volgens criteria en afspraken 11.4 Beeldvorming van het eindresutaat 11.5 Planning en fasering Bouwaanvraagdossier Uitvoeringsplannen Bestek en meetstaat Offerte Kostprijsberekening: voorcalculatie en nacalculatie Uitvoeringstermijn Bestelbon 11.6 Milieugerichte aspecten: sorteren afval 11.7 Taakverdeling: wie, wat, waar, wanneer, hoe en waarom 11.8 ICT (Informatie en Communicatie Technologieën): tekstverwerking, rekenblad, internet, CAD, specifieke programma's, presentatieprogramma s..; 12 Elke fase van een bouwproject toelichten, motiveren en in relatie brengen met de Bouwconstructie- en planningstechnieken. Aanleggen van een dossier over een bouwproject. Dossiergegevens verzamelen en ordenen Planning Structuur Opvolging 12.2 Geïntegreerd dossier en stageschrift Inhoudstabel Opdrachtomschrijving Voorstudie, voorontwerp, foto s, essentiele documentatie Tekeningen Bestek Meetstaat 18 3de graad tso 3de leerjaar

19 Prijsoffertes Voorcalculatie Nacalculatie Bewerkingsvolgorde en planning Zelfevaluatie, bevindingen noteren, werfverslag, stageverslag Stagedocumenten (Linken met de stageplaats) Presentatie Zelfstandig zich informeren, leren contacten leggen en communiceren in functie van het bouwproject, de coördinatie en de latere tewerkstelling (hoofddoelstelling 3.3.3) LEERPLANDOELSTELLINGEN 13 Technisch overleggen en problemen bespreken met, advies vragen aan leraren, medeleerlingen, begeleiders op de stage, opdrachtgevers, juryleden (GIP), leveranciers in functie van het bouwproject. Problemen leren omschrijven. LEERINHOUDEN 13.1 Communicatieve attituden Contacten leggen Telefoongesprek Zakelijke brieven en mails schrijven Relaties opbouwen Initiatief nemen. Komen tot keuzes en deze motiveren. Komen tot conclusies en deze formuleren. Problemen bespreekbaar maken (Luisterbereidheid, weerbaarheid, omgaan met kritiek ) Afspraken maken met derden Assertiviteit Resultaatgericht 14 Leren een team medewerkers leiden. Voor, tijdens en na de uitvoering overleggen met de medewerkers. Instructies geven aan de medewerkers. Verslag uitbrengen. Taakverdeling opmaken Sociale vaardigheden bij leiderschap Motiveren Luisterbereidheid Begrip tonen Flexibiliteit Initiatief Assertiviteit 14.2 Omgaan met kritiek Weerbaarheid Conclusies trekken 14.3 De teamvergadering 14.4 Teamwork 14.5 Taakverdeling 3de graad tso 3de leerjaar 19

20 15 Communicatievaardigheden toepassen Vaardigheden Contacten leggen, gesprek Telefoongesprek Mail Verslag Presentatie 15.2 Stageplaats vastleggen 15.3 Solliciteren 16 In overleg de juiste beslissingen leren nemen Belang van evaluatie 16.2 Tijdsdruk 16.3 Invloeden op kostprijs 16.4 Oorzaak - gevolg 17 Beroepsgerichte attituden toepassen Attituden Veiligheidsbewust Probleemoplossend denken en handelen In team werken Zelfstandigheid leren Verantwoordelijkheid nemen Stiptheid Positieve ingesteldheid Inzet en initiatief Doorzettingsvermogen Leergierigheid Omgaan met gezag en kritiek Zelfstandig de eigen talenten, bekwaamheden en interesses integreren in het bouwproject (hoofddoelstelling 3.3.4) LEERPLANDOELSTELLINGEN 18 Hun eigen talenten, bekwaamheden en interesses, die een raakvlak hebben met de bouwwereld, leren ontdekken. LEERINHOUDEN 18.1 Ervaringen met vorige stages, vakantiejobs 18.2 Interesses ontdekken via gerichte bedrijfsbezoeken 18.3 Sterktezwakteanalyse 18.4 Beeld schetsen van de ruime bouwsector 18.5 Juiste man op de juiste plaats 20 3de graad tso 3de leerjaar

21 19 Hun eigen talenten, bekwaamheden en interesses, die een raakvlak hebben met de bouwwereld, vorm geven in hun totaalopdracht. 20 Hun eigen talenten, bekwaamheden en interesses, die een raakvlak hebben met de bouwwereld, aanwenden binnen hun totaalopdracht Zelfgekozen bouwthema s voorstellen vanuit hun invalshoek Constructief thema uitwerken (Link met het geïntegreerd dossier) Argumenteren 19.2 Talenten linken met de stageplaats 19.3 Relatie met de geïntegreerde proef 20.1 Relatie met de opdracht. 21 Een bouwtechnisch thema uitwerken als element van het geïntegreerd dossier. Thema voorstellen aan de klasgroep, jury... Geïntegreerd dossier voorstellen aan de klasgroep, jury Een esthetisch thema, een bouwkunststroming of een architect beschrijven als element van het geïntegreerd dossier. De beschrijving voorstellen aan de klasgroep, jury Volgens het dossier 21.2 Bouwtechnisch thema van de stage 21.3 Bijkomende voorbeelden van bouwtechnische thema s Domotica Duurzaam bouwen Constructies Materiaalbeschrijving: isolatie, glas, sanitair, hout Constructie beschrijving: zwembad, raam, gevelbekleding Systemen: zonwerende, ventilatie, verwarming, Alternatieve energie Interieurstudie, keukenstudie, tuinaanleg Ergonomie Renovatietechnieken 22.1 Volgens het dossier 22.2 Voorbeelden van esthetische thema s, kunststromingen, architecten Bouwkunsten: klassieke, neo-klassieke, classicisme, Art Nouveau, Bauhaus, deconstructivisme, hedendaagse Architecten : Victor Horta, Rem Koolhaas, Le Corbusier, Tadao Ando, Mario Botta, Antonio Gaudi, Calatrava Vlaamse bouwmeester Glasarchitectuur Staalarchitectuur 3de graad tso 3de leerjaar 21

22 23 Het belang van moduleren en maatcoördinatie bij bouwconstructies inschatten Moduleren linken met Da Vinci gulden snede Le Corbusier Neufert standaardmaten Zelfstandig de opdracht in functie van bouwprojecten en de coördinatie ervan voorbereiden en uitwerken (hoofddoelstelling 3.3.5) LEERPLANDOELSTELLINGEN 24 Het ontstaan en de evolutie van niettraditionele bouwconstructies toelichten. De bedoelingen van niet-traditionele bouwconstructies kennen. De vergelijking maken tussen traditionele en niet-traditionele bouwconstructies. LEERINHOUDEN 24.1 Geschiedenis van de niet-traditionele bouwconstructies 24.2 Traditionele bouw en utiliteitsbouw 24.3 Impact van niet-traditionele bouwconstructies 24.4 Doelen 24.5 Voor- en nadelen van niet-traditionele bouwconstructies 25 De soorten niet-traditionele bouwconstructies onderscheiden. De productie van niet-traditionele bouwconstructies omschrijven. De kenmerken van niet-traditionele bouwconstructies bepalen Soorten constructies Staalconstructies Betonconstructies Houtskeletconstructies 25.2 Productiesystemen 25.3 Kenmerken 25.4 Voorbeelden en toepassingen 26 De vliesgevelafwerkingsmogelijkheden van niet-traditionele bouwconstructies beschrijven Vliesgevelafwerking Glas: geschroefde beglazing, gelijmde profiel beglazing Metaal: gegalvaniseerd, inox Aluminium Hout Panelen: volkern, vezelcementpanelen PVC Steenachtige producten 22 3de graad tso 3de leerjaar

23 27 Algemene oorzaken van schade aan naburige gebouwen toelichten. Verantwoordelijkheden van de betrokken partijen kennen Schademogelijkheden Materiële schade Genotsderving Lichamelijke schade 27.2 Verantwoordelijkheden Aansprakelijkheid 27.3 Belang van veiligheidsmaatregelen 28 Een proces verbaal van plaatsbeschrijving vóór de aanvang van de werken opstellen Betrokkenen 28.2 Opsteller van het proces verbaal 28.3 Doel van het proces verbaal 28.4 Inhoud van een proces verbaal 28.5 Voorbeelden en toepassen aanhalen 29 De voorzorgsmaatregelen kennen om schade te voorkomen Belang van veiligheid 29.2 Voorzorgsmaatregelen Principes Natuurlijk schoren, gewone schoren Verankering van de scheidsmuren Speciale constructies 30 Gevaren inschatten bij afbraakwerken. Een afbraakwerk ontleden. Te ondernemen stappen bij afbraakwerken formuleren. Maatregelen na de afbraakwerken kennen. Doel van gevelschoren kennen Afbraakwerken Ontleding van het werk Wegnemen van de belasting en losmaken van de constructie Trillingen Toestand van de werf na afbraak 30.2 Schade ten gevolge van afbraakwerken Oorzaken van de schade 30.3 Voorbeelden uit de praktijk 31 Oorzaken en gevolgen van waterverlaging inschatten Schade ten gevolge van grondwaterverlaging Oorzaken van de schade Aard van de schade 31.2 Voorbeelden uit de praktijk 3de graad tso 3de leerjaar 23

24 32 Mogelijke schadegevallen kennen. Scheuren waarnemen. Notie hebben van de oorzaken van scheuren. Soorten scheuren bespreken. Waterschade waarnemen. Notie hebben van de oorzaken van waterschade. Soorten waterschade bespreken Mogelijke schadegevallen 32.2 Scheuren Soorten Oorzaken en beoordeling van scheuren Voorbeelden van scheuren in naburige gebouwen Gevolgen 32.3 Waterschade Soorten Oorzaken en beoordeling van waterschade Voorbeelden van waterschade in naburige gebouwen Gevolgen 32.4 Voorbeelden uit de praktijk 33 Inzicht in het wettelijk kader rond ruimtelijke ordening. Hiërarchie tussen de zoneringsindeling in België en de bijhorende gegevens of voorschriften kennen. Inzicht in de mogelijkheden van de bestemmingsplannen. 34 Stedenbouwkundig dossier samenstellen. De procedure tot goedkeuring of weigering kennen. Beroepsprocedure bij weigering kennen Ruimtelijke ordening 33.2 Ontstaan wet op de stedebouw 33.3 Bestemmingsplannen Structuurplan Nationaal plan Gewestplan APA BPA VK 34.1 Inhoud en samenstelling stedenbouwkundig dossier 34.2 Procedure goedkeuring of weigering 34.3 Beroepsprocedure bij weigering kennen 35 Taken van de architect en de aannemer opsommen. Administratie van de architect en de aannemer opsommen. Wisselwerking bij de administratie tussen opdrachtgever, architect en aannemer verduidelijken Taak architect 35.2 Taak aannemer 35.3 Administratie tussen de opdrachtgever, de architect en de aannemer 24 3de graad tso 3de leerjaar

25 36 De aanstiplijsten bij het stedenbouwkundig dossier kennen en toepassen Soorten Aanstiplijsten nummers 1, 2, 3 en Inhoud en samenstelling Aanstiplijsten nummers 1 en 4 Aanstiplijsten nummers 2 en 3 (U) 37 Inzicht in de wettelijke hoofdzaken van het bodemsaneringsdecreet. 38 Begrippen bodemsanering en diepsondering onderscheiden. Beknopt beschrijven hoe de bodem kan gesaneerd worden. (U) 39 Weten wat de oplevering inhoudt. Voorlopige en definitieve oplevering kennen. Weten hoe de oplevering gebeurt. (U) 40 Inhouden van een aannemingsovereenkomst kennen Bodemsaneringsdecreet Kopen en verkopen grond Kopen en verkopen gebouw Notariële akte 37.2 Vlaremwetgeving 38.1 Bodemsanering 38.2 Diepsondering 38.3 Hoe saneren 39.1 Proces verbaal van oplevering Voorlopige oplevering Definitieve oplevering 39.2 Gevolgen en verantwoordelijkheden voor de aannemer en de architect van de oplevering 40.1 Inhouden aannemingsovereenkomst 41 Op de hoogte zijn van het KB betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. Hoofdtaken van de veiligheidscoördinator opsommen. 42 Op de hoogte zijn van de energieprestatieregelgeving. Hoofdtaken van de energieverslaggever opsommen. Rekening houden met de berekeningen opgemaakt door de energieverslaggever. Warmtedoorgangscoëfficiënt van een constructie berekenen. Ventilatiesysteem kiezen Link met veiligheid 41.2 KB betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen 41.3 Hoofdtaken veiligheidscoordinator 42.1 Energieprestatieregelgeving (-decreet) 42.2 Hoofdtaken energieverslaggever Ventilatie berekenen Verwarming berekenen Isolatie berekenen Toezicht en controle 42.3 Warmtedoorgangscoëfficiënt 42.4 Ventilatiesystemen 3de graad tso 3de leerjaar 25

26 43 Algemene en technische bepalingen van een bestek interpreteren naar de uitvoering toe Bestek Algemene bepaling Technische bepaling 43.2 Artikelnummers 44 Type bestekken van de regie der gebouwen toelichten in functie van de opmaak en de interpretatie van een bijzonder bestek. Standaardmeetmethode toelichten en toepassen. De prestatiegids voor gebouwen toelichten. Calculatienorm toelichten. 45 Bestek omzetten naar de meetstaat vanuit een tekstbestand met behulp van een rekenblad. Relatie maken tussen gedetailleerde en samenvattende meetstaat. Een gedetailleerde meetstaat kunnen opmaken en invullen op het rekenblad. Een samenvattende meetstaat kunnen opmaken en invullen op het rekenblad. De meetstaat kunnen interpreteren. Prijsoffertes aanvragen. Het nut van het vergelijken van prijsoffertes inzien. 46 De bedoelingen van de werfopvolging en het werfverslag kennen. Het nut van de vorderingsstaat in functie van de uitgevoerde werken, opgesteld door de aannemer kennen. Linken tussen vorderingsstaat, werfopvolging en werfverslag bepalen. Na vergelijking met het bestek een nacalculatie uitvoeren. 47 De mogelijkheden met een rekenblad toepassen in functie van een bouwproject, met het oog op automatisatie en overzichtelijkheid Type bestekken (Regie der gebouwen) 44.2 Standaardmeetmethode 44.3 Prestatiegids 44.4 Calculatienorm 45.1 Meetstaat Gedetailleerde Samenvattende 45.2 Omzetten opmaak van tekstverwerking naar rekenblad 45.3 Rekenwijze 45.4 Prijsofferte 45.5 Prijsvergelijking 45.6 Meetstaat toepassen op een ruwbouw 46.1 Doel van de werfopvolging 46.2 Doel van het werfverslag 46.3 Doel van de vorderingsstaat 46.4 Linken tussen werfopvolging, werfverslag en vorderingsstaat 46.5 Vergelijkende studie met nacalculatie 47.1 Rekenblad Algemeenheden Basisinstellingen Formules maken Functies 26 3de graad tso 3de leerjaar

27 Voorwaardelijke opmaak Samenvattende resultaten apart weergeven Kolommen omzetten naar rijen en vice versa Grafieken en draaitabelobjecten Database-technieken Eenvoudige macro s en introductie visual basic for applications (VBA) 47.2 Toepassingen Invoeren van gegevens Lay-out Factuur opmaken Meetstaat Menu maken Werkbalk met iconen maken Een knop maken 48 De mogelijkheden met een tekstverwerkingsprogramma toepassen in functie van een bouwproject, met het oog op automatisatie en overzichtelijkheid Tekstverwerking Algemeenheden Instellingen Werken met tabs Automatische woordafbreking Snelle handelingen Fouten verbeteren Paragrafen opmaken met opmaakprofielen Kop- en voetteksten Kolommen Tabellen Figuren Sjablonen Inhoudsopgave Velden en veldcodes Secties Index Eenvoudige macro s en introductie visual basic for applications (VBA) 3de graad tso 3de leerjaar 27

28 48.2 Toepassingen Teksten correct structureren Vereenvoudigd bladeren in teksten Wat doen met uitgebreide documenten? De bestandsgrootte verkleinen Een aanstiplijst maken voor aannemers Een mailing maken 48.3 Specifieke tekstverwerking met bestekteksten Installatie Referentietekst van de Regie der Gebouwen Gebruikte opmaakprofielen Een nieuw bestek aanmaken De macro s (werkbalk bestek) 49 De mogelijkheden met een database toepassen in functie van een bouwproject, met het oog op automatisatie en overzichtelijkheid. 50 Documenten van een bouwproject digitaal klasseren of ordenen. Relaties leggen tussen de toepassingsmogelijkheden met een tekstverwerkingsprogramma, een rekenblad en een database. Eenvoudige softwarepakketten installeren voor de toepassingen van digitaal bewerkte bouwdocumenten Database Overzicht van relationele databases Tabel, veld, record Primaire sleutel Database opstarten Tabellen maken Primaire sleutel toekennen Index instellen Gegevenstypes Veldeigenschappen Relaties leggen tussen tabellen Queries Selectiequeries maken Formulieren Rapporten 50.1 Documentenbeheer 50.2 Klasseermethoden Universeel klasseersysteem (BBSF) Projecten structureren 50.3 Softwarepakketten 28 3de graad tso 3de leerjaar

29 In staat zijn om eenvoudige problemen bij het gebruik van softwarepakketten te verhelpen. 51 Notie van de standaardmeetmethode hebben. De standaardmeetmethode toepassen. 52 De structuur van de basismeetstaat (Regie der gebouwen) kennen. Basismeetstaat (Regie der gebouwen) gebruiken. Bibliotheekmeetstaat aanmaken Standaardmeetmethode Wat? Belangrijkste rekenregels Hoofdstukken Hoeveelheden en aard van de opmetingen per post 52.1 Meetstaat utility voor excel Basis meetstaat Detail meetstaat Samenvattende meetstaat Toepassingen Detailmeetstaat opmaken. Samenvattende meetstaat afleiden. 53 Opmetingen uitvoeren en de noodzakelijke schetsen maken om het bouwproject op basis hiervan voor te bereiden. Vastleggen bestaande toestand. Correcte verhoudingen toepassen Schets als waarnemingstekenen 53.2 Schets als communicatiemiddel 53.3 Volgens de opmetingstechnieken 53.4 Meet- en schetsgerei 53.5 Bestaande toestand Situatie Opmeten Foto s nemen Nutsleidingen en voorzieningen Niveaus 53.6 Verhoudingen 54 Aan de hand van een opdracht in functie van een bouwproject, basisvaardigheden van een tekenpakket toepassen Volgens het bouwproject 54.2 Volgens de opmetingen en schetsen De opbouw en de mogelijkheden van een tekening via een softwarepakket kennen. Tekentoepassingen met een tekenpakket uitwerken. Bibliotheekelementen gebruiken. De relatie tussen het ontwerp en diverse criteria kennen Tekenmiddelen: computer, CADprogramma, basisvaardigheden CAD 54.4 Kenmerken Modeltekening Bladschikking, lay-out, titelkader, legende, teksten Aanzichten, doorsneden, afmetingen, ma- 3de graad tso 3de leerjaar 29

30 De eigenschappen van de toegepaste materialen kennen. Materiaalkeuze bepalen. Constructies bepalen. Op een verantwoorde (economische, ecologische ) manier omgaan met materialen. De gemaakte keuzes (vorm, constructies, materialen) toelichten. Als presentatie, 3D-tekeningen met een tekenpakket uitwerken en realiteitsgericht opmaken. teriaalgebruik, tekennormen 54.5 Opbouw van een tekening Lagen Kleurgebruik Arceringspatronen Legendes Instellingen Menubeheer Bibliotheekbeheer, bibliotheekelementen Script Notie hebben van stabiliteitsplannen van een bouwproject. Knooppuntdetails bij niet-traditionele bouwconstructies ontleden en samenstellen Relatie ontwerp en volgende criteria Eisen van de bouwheer: vormgeving, esthetiek, prijs, materialenkeuze, afwerkingseisen, bestek Veiligheid Functionaliteit Ergonomie: maat van de mens, verhoudingen en afmetingen Vindingrijkheid, innovatie Creativiteit Eigenheid, persoonlijkheid Bouwfysische eigenschappen Omgeving: bestaande toestand, gebreken, nutsleidingen. Modulaire opbouw Kwaliteitsnormen Milieu, ecologie, recyclage 54.7 Mogelijke elementen van de tekening: constructies, details, aanzichten, doorsneden, minimale bemating, minimale materiaalaanduiding, normen, varianten 54.8 Stabiliteitsplannen 54.9 Tekentoepassingen Algemene bouwplannen: o Funderings- en rioleringsplan o Grond- en verdiepingsplannen o Verticale doorsneden o Inplanting, ligging, omgeving 30 3de graad tso 3de leerjaar

31 Details o Verticale doorsnede 1/20 o Knooppunten: 1/10, 1/5, 1/1 o Varianten Interieurinrichting, keukenplan Technische plannen o Elektriciteitsplan o Plan centrale verwarming en sanitair Betonplannen (Link met doelstelling 55 en 56) o Bekistingsplannen 1/50, 1/100 o Wapeningsplannen 1/20, 1/ Presentatie- en visualisatietechnieken: 3Dvoorstelling, maquette 55 Bekistingsplannen op basis van gegevens, met een tekenpakket uitwerken. 56 Wapeningsplannen op basis van gegevens met een tekenpakket uitwerken. Tijdens het tekenen van een wapeningsplan de overlappingslengte van wapening bepalen Bekistingsplannen Funderingsplannen o Strookfundering o Algemene funderingsplaat o Funderingsbalken o Palen paalkoppen o Putten Afdekking kelder, gelijkvloers, verdiepingen o Kolommen o Balken o Wanden o Draagrichting o Dragende muren o Trappen en openingen 56.1 Wapeningsplannen Gewelvenplan Balken Kolommen Wanden Platen Trappen 57 Importeren en exporten van tekenbestanden Types van tekenbestanden 57.2 Importeren 57.3 Exporteren 3de graad tso 3de leerjaar 31

32 58 Noodzaak van stabiliteitsstudies aantonen aan de hand van situaties. Weten wanneer stabiliteitsberekeningen worden gemaakt. 59 De kijkrichting bij het maken van betonplannen aangeven. 60 De functie van een bekistingsplan en een wapeningsplan omschrijven. 61 Een betonmeetstaat aan de hand van bekistingsplannen opstellen Situaties 58.2 Doel stabiliteitsberekening 59.1 Kijkrichting Amerikaanse projectiemethode - Europese projectiemethode Architect ingenieur 59.2 Viewpoints in aanzichten en doorsneden 60.1 Functie bekistingsplan 60.2 Functie wapeningsplan 61.1 Betonmeetstaat 61.2 Link met de standaardmeetmethode 62 Een wapeningstaat aan de hand van wapeningsplannen opstellen Wapeningsstaat 63 Inzicht hebben in de montagemogelijkheden met prefabknooppunten Montagemogelijkheden met prefabknooppunten Montagemogelijkheden met prefabknooppunten toepassen. (U) 64 Notie hebben van de organisatie binnen een bedrijf. 65 Kenmerken van een bouwproject aanhalen. Criteria gebonden aan de uitvoering van een bouwproject kennen. De manier omschrijven waarop een bouwbedrijf zich organiseert om een bouwproject te realiseren De bedrijfsorganisatie Bedrijfsstructuur Administratieve hulpmiddelen o Kostprijsberekening o Boekhouding 65.1 Kenmerken van een bouwproject 65.2 Criteria Budget Termijn Kwaliteit 65.3 Organisatie van een bouwbedrijf Eigenheid Beschikbare middelen Concurrentie Economische toestand Belang van kwaliteitszorg 32 3de graad tso 3de leerjaar

33 66 Inzicht hebben in het opmaken en beheren van de projectkosten. 67 Voorcalculatie van een bouwproject berekenen. Een offerte van een bouwproject opstellen. De formule voor prijsherziening toepassen Projectbeheer Kostenbeleid Financieringsbeleid Personeelsbeleid o Werfleider of bouwplaatsverantwoordelijke o Administratieve dienst o Ploegbaas Voorcalculatie Aanbiedingsprijs Opvolging en bijsturing Nacalculatie 67.1 Voorcalculatie Kostprijsberekening Aanleggen van tabellen met eenheidsprijzen Algemene samenstelling van de kostprijs Directe kosten (per post) o Onderaanneming o Materiaalkosten o Loonkost o Postgebonden materieelkosten Indirecte kosten o Specifieke bouwplaatskosten o Algemene kosten 67.2 Aanbiedingsprijs, verkoopprijs, offerte 67.3 Wettelijk bepaalde prijsherziening 68 Weten hoe een vorderingsstaat opgemaakt wordt Vorderingsstaat 69 De planning van de uitvoering van het bouwproject voorbereiden Voorbereiding Gegevens verzamelen: dossier, werf Meetstaat Opstellen van aankooplijsten Bepaling middelen 3de graad tso 3de leerjaar 33

34 70 De bedoelingen van een planning inzien. De planning opstellen en toelichten. Het begrip taak interpreteren. De taken van een bouwproject bepalen. De middelen van een bouwbedrijf registreren. Duur van de taak berekenen aan de hand van de middelen. Relaties leggen tussen de taken. De middelen aan de taken verbinden. De planning optimaliseren. Planningstechnieken manueel toepassen. Planningstechnieken toepassen via softwarepakket. Het kritieke pad bepalen De planning 70.2 De planning opstellen Begrip: taak Taken van een bouwproject Beschikbare middelen Taakduur Relaties tussen taken De middelen aan de taken verbinden Optimaliseren 70.3 Planningstechnieken Ganttdiagram Netwerkplanning o Soorten relaties o Tijddoorrekening o Meerdere soorten relaties en de volgende taak 70.4 Toepassing van planningstechnieken Manueel Via softwarepakket o Eisen aan het pakket o Noodzaak o Mogelijkheden o Plaats in projectbeheer o Chronologische stappen o Tijdsplanning o Kostenplanning o Optimaliseren o Rapporteren 71 De uitvoeringsgegevens registreren Uitvoeringsgegevens Uitvoeren Registreren Opvolgen Bijsturen 72 Nacalculatie van een bouwproject berekenen. Calculatienorm kennen en interpreteren 72.1 Nacalculatie Eigen calculatienormen (tijdnormen) 34 3de graad tso 3de leerjaar

35 73 Een eenvoudige werfinrichting opmaken Werfinrichting Doelen Plaatsindeling o Algemene indeling o Plaats voor vaste en mobiele kranen o Rijbanen o Opslagplaatsen Instapklare werven 74 Doelgericht topografische toestellen gebruiken in concrete situaties. Een opmeetmethode kiezen. Topografische toestellen horizontaal of verticaal opstellen. Topografische toestellen instellen en aflezen. Correct opstellen van hulpmiddelen voor hoogtemetingen. Hulpmiddelen hanteren bij lasers om aflezingen te verrichten Topografische toestellen Dubbel pentagoonprisma Automatisch waterpastoestel Lasers Theodoliet Totaalstation Meetband 74.2 Toepassingen Lengtemetingen Hoogtemetingen Hoeksmetingen 74.3 Hulpmiddelen Ontvanger Vizierplaat Flexilat Meetbaken Meetpuntnagels Straatpot 74.4 Opstelmethode Horizontaal stellen van een as Verticaal stellen van een as Horizontaal stellen van een vlak 74.5 Instelmethode Regelen Controleren 75 CAD gebruiken om topografische meetwaarden te verwerken tot een plan Meetwaarden Gebouw Terrein 3de graad tso 3de leerjaar 35

36 76 Hoofdpunten ten opzichte van het referentiestelsel en detailpunten opmeten van een gebouw Methode 76.2 Referentiestelsel Perceelsgrenzen Rooi- en bouwlijn 76.3 Toestellen Meetbanden Elektronische afstandsmeter 77 Hoofdpunten ten opzichte van het referentiestelsel en detailpunten opmeten van een terrein Methoden Rechthoekige coördinaten Lijnenverband Poolcoördinaten 77.2 Referentiestelsel 77.3 Toestellen Dubbel pentagoonprisma Totaalstation 78 Een gebouw uitzetten op basis van een inplantingsplan. Hoofdpunten ten opzichte van het referentiestelsel bepalen. Detailpunten uitzetten. 79 Referentiepeil bepalen Methode 78.2 Referentiestelsel 78.3 Toestellen Theodoliet Totaalstation Waterpastoestellen 79.1 Referentiepeil Hoogte ten opzichte van het referentiepeil bepalen. Hoogte van het referentiepeil overzetten. Hoogte van het referentiepeil aanduiden. 80 Waterpasstaat tijdens de meting invullen Methode Doorgaande waterpassing Kringwaterpassing Kringwaterpassing met zijslagen Terreinwaterpassing Profielwaterpassing 80.1 Waterpasstaat De waterpasstaat uitrekenen met eventuele vereffening van de sluitfout. 81 Horizontale hoek opmeten Methoden Gewone hoeksmeting, Reïteratie Repetitiemethode 36 3de graad tso 3de leerjaar

37 82 Verticale hoek opmeten Methoden Verticale hoekmeting 83 Verticale en horizontale uitlijning uitvoeren voor prefabelementen. 84 Landmeetkundige toepassingen uitvoeren met het totaalstation. 85 Opbouw, principe en werking van een GPStoestel toelichten. (U) 86 Een driehoeksmeting en zijn onderdelen uitvoeren (U) Rechthoekige en poolcoördinaten van hoekpunten berekenen. (U) 87 Een open en gesloten veelhoeksmeting uitvoeren. (U) Een voorwaartse en achterwaartse insnijding uitvoeren. (U) 83.1 Methoden Horizontale uitlijning Verticale uitlijning 84.1 Toepassingen 85.1 GPS Lengtemetingen Opmeten van terreinen Gevelmetingen Coördinaatmeting Uitzetten van ontwerpkarakteristieken Opbouw Principe Werking 86.1 Driehoeksmetingen Driehoeksnet van 1ste, 2de en 3de orde Driehoeksketting Centrale punten Vertrekbasis en controlebasis Rechthoekige en poolcoördinaten van hoekpunten 87.1 Veelhoeksmetingen Open veelhoeksmeting Gesloten veelhoeksmeting 87.2 Methoden Voorwaartse insnijding Achterwaartse insnijding 88 Leren om werkervaringen op te doen Bedrijfscultuur ervaren 88.2 Werken in realistische omstandigheden 88.3 Efficiëntie, werkmethode 88.4 Werk zien, initiatief, inzet, stiptheid 88.5 Coördinatie, assertiviteit 88.6 Voorkomen, interesse 88.7 Rendement, resultaatgericht, kwaliteitsbewust 88.8 Flexibiliteit 88.9 In team werken Beroepsfierheid Sociale vaardigheden Communicatieve vaardigheden 3de graad tso 3de leerjaar 37

38 89 Een eenvoudige bouwconstructie op de werf realiseren, onder begeleiding van de stagementor. (U) Materialen constructief, kwalitatief- en inzichtgericht verwerken tot bouwelementen, in functie van bouwconstructie- en planningstechnieken. (U) 89.1 Volgens de werforganisatie 89.2 Volgens de werkmethode 89.3 Volgens de uitvoeringsplannen 89.4 Volgens de detailtekeningen 89.5 Volgens de voorschriften van de architect 89.6 Volgens de taakverdeling: zelfstandig, in team 89.7 Evaluatie-instrument als kwaliteitsbewaker 89.8 Stockeren en verwerken van materialen en gereedshappen 89.9 Belang attituden Belang veiligheidsaspecten Belang veiligheidsinstructiekaarten Belang machinefiches Hef- en tiltechnieken Ergonomisch werken Zelfstandig een technische fase van een bouwproject helpen coördineren (hoofddoelstelling 3.3.6) LEERPLANDOELSTELLINGEN 90 De basisattitude hebben om een bouwproject te helpen coördineren. LEERINHOUDEN 90.1 Relatie met organisatie 90.2 Initiatief nemen 90.3 Leiding nemen 90.4 Verantwoordelijkheid 90.5 Communicatieve vaardigheden 90.6 Sociale vaardigheden 91 Uitgevoerde opdracht of werken kunnen opvolgen. De oorzaak van de fouten of problemen vaststellen. De oorzaak van de fouten of problemen omschrijven. De oorzaak van de fouten of problemen bijsturen. De juiste keuzes maken. Opvolgingsprocedure opstellen. (U) 91.1 Volgens de opdracht 91.2 Volgens de plannen 91.3 Volgens de uitvoeringsmethode 91.4 Probleemoplossend denken 91.5 Logica 91.6 Betrokkenheid 38 3de graad tso 3de leerjaar