VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. INFORMATICABEHEER Derde graad TSO

Transcriptie

1 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS INFORMATICABEHEER Derde graad TSO Brussel Licap: D/2002/0279/001 september 2002

2 ALGEMENE INHOUD LESSENTABEL... 3 TOEGEPASTE INFORMATICA... 5 BASISELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA BEDRIJFSECONOMIE TOEGEPASTE COMMUNICATIE D/2002/0279/001 2 Informaticabeheer 3 de graad TSO

3 LESSENTABEL Pedagogische vakbenaming Uur/week Administratieve vakbenaming Basisvorming en fundamenteel gedeelte Totaal Godsdienst 2 2 AV Godsdienst Aardrijkskunde 1 1 AV Aardrijkkunde Engels 2 3 AV Engels Frans 3 3 AV Frans Geschiedenis 1 1 AV Geschiedenis Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Lichamelijke opvoeding Nederlands 3 3 AV Nederlands Wiskunde 3 3 AV Wiskunde Stages (x) OF Seminaries (x) 0 2 PV Stages Toegepaste informatica OF TV Toegepaste informatica Toegepaste informatica (x) 10 8 TV Toegepaste informatica Basiselektriciteit en elektronica (x) 2 1 TV Elektriciteit/Elektronica/Toegepaste fysica Bedrijfseconomie (x) 2 2 TV Toegepaste economie Complementair gedeelte Maximum 5 5 Duits 2 2 AV Duits Engels 1 0 AV Engels Toegepaste communicatie (x) 1 1 AV Nederlands/ TV Handelscorrespondentie Nederlands Wiskunde 1 1 AV Wiskunde Basiselektriciteit en elektronica (x) 0 1 TV Elektriciteit/Elektronica/Toegepaste fysica Economie 1 1 TV Toegepaste economie (x) Leerplan is in deze brochure opgenomen. Lessentabel 3 Informaticabeheer D/2002/0279/001 3e graad TSO

4 TV TOEGEPASTE INFORMATICA PV STAGES TOEGEPASTE INFORMATICA/ TV TOEGEPASTE INFORMATICA (SEMINARIES) 3e graad TSO INFORMATICABEHEER 1ste leerjaar 10 u/w TV Toegepaste informatica 2de leerjaar 8 u/w TV Toegepaste informatica 2de leerjaar 2 u/w PV Stages Toegepaste informatica/tv Toegepaste informatica (seminaries) In voege vanaf 1 september 2002 D/2002/0279/001

5

6 INLEIDING Sedert 1 september 1999 wordt de studierichting Informatica TSO ingericht in de 3e graad van het studiegebied Handel in een beperkt aantal scholen. Met ingang van 1 september 2002 is de benaming van de studierichting gewijzigd in Informaticabeheer TSO. Profilering van het vak TV Toegepaste informatica in de Handelsrichtingen Zoals voor de overige studierichtingen van het studiegebied Handel, bouwt het leerplan TV Toegepaste informatica voor de studierichting Informaticabeheer TSO voort op het leerplan AV Informatica/TV Dactylografie/Toegepaste informatica in de tweede graad. Toch is er een duidelijke profilering van het leerplan TV Toegepaste informatica voor de onderscheiden studierichtingen van de 3e graad: In de leerplannen voor de studierichting Secretariaat-talen TSO is Toegepaste informatica volledig geïntegreerd in het vak Secretariaat. De klemtoon ligt er op het presenteren van gegevens en het professioneel gebruiken van informaticatoepassingen. De klemtoon van het leerplan voor de studierichting Handel TSO ligt op het inzichtelijk gebruiken van informaticatoepassingen. Deze leerlingen moeten in staat zijn beperkte aanpassingen door te voeren, teneinde de werking te optimaliseren of af te stemmen op het evoluerend gebruik. De klemtoon van het leerplan voor de studierichting Boekhouden-informatica TSO ligt op het analyseren van informatiebehoeften en het zelf ontwikkelen van informaticatoepassingen, gebruik makend van verschillende softwarecomponenten. De klemtoon van het leerplan voor de studierichting Informaticabeheer TSO ligt op het beheren van computerapparatuur en -programmatuur (zowel technisch, logistiek als administratief), op het efficiënt oplossen van probleemsituaties, op het begeleiden van pc-gebruikers en op het optimaliseren van de informatieverwerking. Vaardigheden en attitudes Omwille van die zeer snelle evolutie heeft het vanzelfsprekend geen enkele zin bij de leerlingen vaardigheden na te streven die sterk tijdsgebonden zijn. Als ze eenmaal afgestudeerd zijn en zich op de arbeidsmarkt begeven, worden ze geconfronteerd met totaal nieuwe situaties. Het kan daarom niet voldoende worden beklemtoond dat kennis, vaardigheden en attitudes nagestreefd moeten worden die zo weinig mogelijk tijds- of pakketgebonden zijn. Veel belangrijker zijn kennis, vaardigheden en attitudes die transfereerbaar zijn naar andere situaties en contexten, en die generatief zijn, namelijk in zich het vermogen dragen om in nieuwe situaties nieuwe kennis, vaardigheden en attitudes te ontwikkelen. De sleutelvaardigheden en -attitudes van punt 2 (blz. 108) spelen daarbij een centrale rol. Volgorde van de leerplanonderdelen Het leerplan Informaticabeheer is een graadleerplan. Het leerplan schrijft niet voor in welke volgorde de leerplanonderdelen over de beide leerjaren van de derde graad gespreid moet worden. Vanzelfsprekend moet een goede inhoudelijke samenhang en een correcte logische opbouw gerespecteerd worden. Bovendien worden de leerplanonderdelen bij voorkeur zoveel mogelijk geïntegreerd behandeld; een voorbeeld van een dergelijke integratie vormt het werken met ingescande teksten en beelden (uit het leerplanonderdeel softwarepakketten) aansluitend bij het werken met een scanner (uit het leerplanonderdeel randapparaten). TV Toegepaste informatica 7 TSO 3e graad Inleiding Informaticabeheer

7 Raamdoelstellingen en concrete doelstellingen Het leerplan is opgebouwd uit 60 raamdoelstellingen die telkens verfijnd worden in een aantal concrete doelstellingen. Enkel de behandeling van de raamdoelstellingen is verplicht, de behandeling van de concrete doelstellingen (en leerinhouden) is facultatief. De bedoeling is de leraar enerzijds voldoende vrijheid en anderzijds voldoende leidraad te geven bij het behandelen van actuele onderwerpen. Bij het realiseren van de raamdoelstellingen kan de leraar zich dus laten leiden door de concrete doelstellingen die de raamdoelstelling verder verfijnen, maar hij is dat niet verplicht. De leraar mag een eigen invulling geven aan de raamdoelstellingen, met zelfgekozen concrete doelstellingen zolang hij de raamdoelstellingen maar effectief realiseert. Bovendien zijn de concrete doelstellingen in twee niveaus uitgeschreven: de belangrijkste concrete leerplandoelstellingen en leerinhouden zijn in romein weergegeven, de minder belangrijke doelstellingen en -leerinhouden zijn cursief afgedrukt. Voor alle duidelijkheid: alle concrete doelstellingen (zowel romein als cursief) zijn facultatief. De bedoeling van deze twee niveaus is weerom de leraar voldoende vrijheid en voldoende leidraad te bieden. Bij de leerplandoelstellingen (linkerkolom) verwijst de omschrijving 'spontaan' naar een attitude. Zo verwijst bijvoorbeeld de leerplandoelstelling 'Spontaan gebruik maken van de helpfunctie' naar een attitude, terwijl de leerplandoelstelling 'Vlot en efficiënt gebruik maken van de helpfunctie' verwijst naar een vaardigheid. Vaak worden bij de leerplandoelstellingen of de leerinhouden een aantal begrippen opgesomd. Indien een dergelijke begrippenlijst voorafgegaan wordt door de omschrijving 'Onder meer', dan betekent dit dat de overeenstemmende doelstelling enkel gerealiseerd kan worden door alle opgesomde begrippen te behandelen. Wordt de begrippenlijst voorafgegaan door de omschrijving 'Bijvoorbeeld', dan betekent dit dat de overeenstemmende doelstelling gerealiseerd kan worden door sommige of alle opgesomde begrippen te behandelen, maar eventueel ook door andere, analoge begrippen te behandelen. Mogelijke verdeling van de beschikbare lestijden Het onderstaand schema geeft een voorbeeld van het aantal wekelijkse lestijden dat besteed kan worden aan de grote leerplanonderdelen van het vak TV Toegepaste informatica: Leerplanonderdeel 1e jaar 2e jaar Sleutelvaardigheden en -attitudes (*) (*) Beheer van computersystemen en netwerken 4 4 Gebruik en beheer van softwarepakketten (**) 3 1 Software-ontwikkeling (**) 3 3 Administratie en logistiek (***) (***) Stages/Seminaries 2 Totaal (*) De sleutelvaardigheden en -attitudes dienen bij elk leerplanonderdeel aan bod te komen. (**) De samenhang tussen de leerplanonderdelen Gebruik en beheer van softwarepakketten en Software-ontwikkeling is zo groot dat het vrijwel noodzakelijk is dat ze door dezelfde leraar gegeven worden. (***) Het leerplanonderdeel Administratie en logistiek dient geïntegreerd aan bod te komen in de leerplanonderdelen Beheer van computersystemen en netwerken, Gebruik en beheer van softwarepakketten en Software-ontwikkeling. We vestigen er tevens de aandacht op dat de begeleidende klassenraad ervoor kan opteren de leerling voor sommige van deze leerplanonderdelen afzonderlijk te beoordelen (zie Evaluatie, punt 8.1 blz. 151). TV Toegepaste informatica 8 TSO 3e graad Inleiding Informaticabeheer

8 Actualisering van het leerplan Het onderhavige leerplan wordt vanaf 1 september 2002 progressief ingevoerd in de 3e graad van de studierichting Informaticabeheer TSO. Bij de samenstelling van dit leerplan is erop toegezien dat de gebruikte termen en formuleringen niet te snel verouderen. Toch is het niet te vermijden dat sommige begrippen of leerinhouden door de snelle evolutie van de informatica op een gegeven ogenblik achterhaald zullen zijn. In dat geval kan de leraar zelf deze leerinhouden actualiseren in de geest van de overeenstemmende raamdoelstellingen. Indien het leerplan bijvoorbeeld voor een bepaalde leerplandoelstelling in de rechterkolom verwijst naar een bepaalde technologie, en deze technologie is ondertussen vervangen door een recentere technologie, dan wordt aanbevolen de leerplandoelstelling op deze nieuwe technologie toe te passen. Dergelijke aanpassingen zijn eveneens geoorloofd indien de school werkt met apparatuur, besturingssystemen of toepassingsprogrammatuur die weliswaar algemeen gangbaar zijn in kantooromgevingen, maar die een ander begrippenkader hanteren. De leerplancommissie Jaak Palmans (voorzitter), Marleen Decuyper, Gino De Meester, Nicole Legroe, Jef Nysen, Carine Van Damme, Greet Vanderbiesen, Ria Van Eysendeyk. jaak.palmans@vvkso.vsko.be TV Toegepaste informatica 9 TSO 3e graad Inleiding Informaticabeheer

9 TV Toegepaste informatica 10 TSO 3e graad Inleiding Informaticabeheer

10 INHOUD INLEIDING... 7 INHOUD ALGEMENE DOELSTELLINGEN SLEUTELVAARDIGHEDEN EN -ATTITUDES Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Analyse van problemen Realisatie van oplossingen Preventie en anticipatie Maatschappelijke context Levenslang leren Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen BEHEER VAN COMPUTERSYSTEMEN EN -NETWERKEN Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Systeemeenheid Codering Randapparaten Systeemprogrammatuur Netwerken Communicatie Beveiliging Herstelling en onderhoud Ergonomie en milieu Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen GEBRUIK EN BEHEER VAN SOFTWAREPAKKETTEN Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Pakketoverschrijdende vaardigheden en attitudes Tekstverwerking Elektronisch publiceren Elektronische presenteren Gegevensbeheer Rekenblad Elektronische communicatie Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen SOFTWARE-ONTWIKKELING Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Analyse Implementatie Programmeren SQL Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen ADMINISTRATIE EN LOGISTIEK Beginsituatie Leerplandoelstellingen Leerinhouden Dagelijks beheer Behoeftenanalyse en -realisatie TV Toegepaste informatica 11 TSO 3e graad Inhoud Informaticabeheer

11 6.2.3 Instructie en ondersteuning Documentatie aanleggen, raadplegen en beheren Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen KENNISMAKING MET INFORMATISERING IN DE PRAKTIJK Doelstellingen van PV Stages Toegepaste informatica / TV Toegepaste informatica (seminaries) Organisatorische aspecten Keuze van het bedrijf of de instelling Concrete uitbouw van PV Stages Toegepaste informatica/tv Toegepaste informatica (seminaries) Koppeling aan de geïntegreerde proef Neerslag van de stage-activiteiten Op eigen initiatief een automatiseringsvoorstel formuleren Nazorg Evaluatie EVALUATIE MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Programmatuur Apparatuur Overige BIBLIOGRAFIE INDEX TV Toegepaste informatica 12 TSO 3e graad Inhoud Informaticabeheer

12 1 ALGEMENE DOELSTELLINGEN De leerlingen 1.1 verwerven een samenhangend vakspecifiek kennisbestand met betrekking tot apparatuur en programmatuur voor computers en netwerken; 1.2 werken vlot en efficiënt met een besturingssysteem voor een pc, met een besturingssysteem voor een servergestuurd netwerk en met belangrijke softwarepakketten voor kantoorautomatisering; 1.3 zijn in staat en bereid nieuwe mogelijkheden te exploreren en de verworven kennis en vaardigheden op didactisch verantwoorde wijze over te dragen aan pc-gebruikers; 1.4 verwerven kennis, vaardigheden en attitudes om bestaande oplossingen inzake computer- en netwerkapparatuur en -programmatuur te doorgronden en te actualiseren, en om verbeteringen of aanpassingen door te voeren; 1.5 verwerven kennis, vaardigheden en attitudes om bij probleemsituaties inzake computer- en netwerkapparatuur en -programmatuur systematisch naar een oplossing te zoeken; 1.6 zijn alert voor efficiënt functioneren en werken spontaan voorstellen uit om bestaande toepassingen of procedures te actualiseren of te optimaliseren; 1.7 analyseren problemen van administratieve of computertechnische aard en passen bestaande oplossingen aan of ontwikkelen nieuwe oplossingen; 1.8 verwerven kennis, vaardigheden en attitudes voor het efficiënt en doelmatig beheren van apparatuur, programmatuur en hulpmiddelen op administratief en logistiek vlak; 1.9 ontwikkelen attitudes zoals doorzettingsvermogen, zelfredzaamheid, zelfstandigheid, stressbestendigheid, zin voor efficiënt werken, zin voor werken in teamverband, aandacht voor kwaliteitszorg, aandacht voor eenvormigheid en standaardisatie, kritische instelling, metacognitieve reflectie, open ingesteldheid ten opzichte van veranderingen in de werkomgeving; 1.10 ontwikkelen belangstelling voor nieuwe ontwikkelingen binnen het vakgebied en bereidheid tot permanent leren; 1.11 brengen aandacht op voor de maatschappelijk-ethische implicaties van computertoepassingen en oordelen genuanceerd over de mogelijkheden en de beperkingen van de informatica. TV Toegepaste informatica 13 TSO 3e graad 1 Algemene doelstellingen Informaticabeheer

13 2 SLEUTELVAARDIGHEDEN EN -ATTITUDES 2.1 Beginsituatie In het leerplan van de 2e graad werd sterk de klemtoon gelegd op het verwerven van vaardigheden en attitudes die niet tijds- of pakketgebonden zijn, maar die wel overdraagbaar zijn naar andere systemen en contexten. Omwille van het grote belang van deze vaardigheden en attitudes, dient in de derde graad opnieuw de klemtoon te liggen op het verwerven ervan. 2.2 Leerplandoelstellingen Leerinhouden De sleutelvaardigheden en -attitudes die in dit hoofdstuk opgesomd worden, hebben betrekking op probleemoplossend werken, zowel met hardware als met software. Onder oplossingen verstaan we derhalve zowel hardwarematige als softwarematige oplossingen, evenals oplossingen die gerealiseerd worden door een combinatie van beide Analyse van problemen Raamdoelstelling 1: Op gestructureerde wijze problemen analyseren en oplossingen beschrijven Ongeacht de eenvoud of de complexiteit van een probleem, een analyse maken van het probleem en vooraleer over te gaan tot de realisatie van een oplossing, minimaal voor zichzelf het principe van een oplossing formuleren Een gegeven probleem zo nodig opsplitsen in deelproblemen, voor elk deelprobleem de meest geschikte oplossing kiezen en uitwerken, en de deeloplossingen integreren tot een werkzaam geheel Bij de analyse van een gegeven probleem spontaan rekening houden met bestaande deeloplossingen, procedures en afspraken. Eerst denken, dan doen Realisatie van oplossingen Raamdoelstelling 2: Oplossingen op efficiënte en consistente wijze realiseren Bij het realiseren van een oplossing efficiëntie en performantie nastreven Spontaan, vlot en efficiënt gebruik maken van beschikbare documentatiebronnen bij de realisatie van een oplossing Bij het realiseren van een oplossing waar nodig consistentie en eenvormigheid met bestaande oplossingen nastreven Bij het realiseren van een oplossing aandacht besteden aan een esthetisch verantwoorde en doeltreffende vormgeving en aan ethische beginselen. Onder meer (naar gelang van de situatie) on linehelp, handleiding, leesmij-bestand, eigen notities, webstek van hardware- of softwareproducent, collega s, nieuwsgroepen op het Internet. TV Toegepaste informatica 14 TSO 3e graad 2 Sleutelvaardigheden en attitudes Informaticabeheer

14 Raamdoelstelling 3: De belangrijkste attitudes verwerven die relevant zijn bij het zoeken naar en realiseren van hardware- en softwareoplossingen Zelfredzaamheid en zelfreflectie (metacognitie) ontwikkelen teneinde zelfstandig oplossingen te realiseren Doorzettingsvermogen ontwikkelen bij het zoeken naar en realiseren van een oplossing Bewust en oplossingsgericht omgaan met externe factoren zoals tijdsdruk, budgettaire beperkingen, storingen in apparatuur, vastlopen van programmatuur, opgelegde aanpassingen, wijzigingen tijdens de laatste minuten Een kritische instelling ontwikkelen t.a.v. de resultaten van bepaalde bewerkingen, deze controleren en zo nodig corrigeren Bij een gegeven probleemtoestand tot een correcte diagnose komen via analyse van de bekende feiten en eliminatie van factoren die geen invloed kunnen hebben In groep werken aan de realisatie van oplossingen Openheid en mededeelzaamheid inzake kennis, inzichten en vaardigheden ontwikkelen, zowel ten aanzien van gebruikers, als van collega s en hiërarchisch hogergeplaatsten. Bijvoorbeeld tekstfragmenten automatisch vervangen, spellingcontrole, werking van drivers, werking van back-up, performantie van de computer, functionering van netwerkbekabeling Preventie en anticipatie Raamdoelstelling 4: Inzicht ontwikkelen in de factoren die de correcte werking van een systeem in het gedrang kunnen brengen, en spontaan maatregelen nemen om calamiteiten te voorkomen Bij het realiseren van oplossingen transparantie nastreven Spontaan aandacht opbrengen voor de onderhoudbaarheid van de oplossing en voor de herbruikbaarheid van (deel)oplossingen Bij het realiseren van een oplossing defensieve oplossingswijzen nastreven en anticiperen op toekomstige evoluties in de probleemstelling Oplossingen documenteren met het oog op onderhoud en uitbreiding Gegevens en procedures beveiligen tegen ongeoorloofd gebruik Zorgzaam omgaan met netwerkinfrastructuur, computers, randapparatuur en gegevensdragers Alert zijn voor verlies en beschadiging van gegevens en voor diefstal en beschadiging van materiaal. Spontaan voorzorgsmaatregelen nemen Alert zijn voor het correct functioneren van het systeem en geregeld spontaan instellingen, logboeken, verbindingen, beveiligingen e.d. controleren. Bijvoorbeeld virusprotectie, back-up. TV Toegepaste informatica 15 TSO 3e graad 2 Sleutelvaardigheden en attitudes Informaticabeheer

15 2.2.4 Maatschappelijke context Raamdoelstelling 5: Een kritische reflectie ontwikkelen omtrent de rol en de evolutie van ICT binnen de werkomgeving en bewust streven naar maatschappelijk-ethisch correct denken De rol van ICT (informatie- en communicatietechnologie) in onze samenleving inschatten Aandacht opbrengen voor de hedendaagse evolutie van computerapparatuur en -programmatuur. Vernieuwingen kritisch beoordelen in functie van de eigen concrete situatie Alert zijn voor nieuwe tendensen en ontwikkelingen en hun impact voor het persoonlijk werk en voor professionele contexten inschatten Alert zijn voor het feit dat ontwikkelingen binnen de informatica een maatschappelijk-ethische dimensie kunnen inhouden en spontaan een kritische reflectie ontwikkelen Bewust streven naar maatschappelijk-ethisch correct denken en handelen inzake informatie- en communicatietechnologie binnen de eigen werkomgeving. Bijvoorbeeld privacy, tewerkstelling, duale maatschappij, sociale uitsluiting. Bijvoorbeeld inzake het verwerven van softwarelicenties, het kopiëren van teksten of beeldmateriaal, het verspreiden van virussen, het binnendringen in gegevensbanken Levenslang leren Raamdoelstelling 6: Bereidheid ontwikkelen om op eigen initiatief levenslang bij te leren en op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen. 2.3 Pedagogisch-didactische wenken en didactische middelen Onder sleutelvaardigheden en -attitudes worden in deze context vaardigheden en attitudes verstaan die niet aan een bepaald leerplanonderdeel gebonden zijn. Deze vaardigheden en attitudes moeten dan ook worden nagestreefd in elke les Bij de verwerving van sleutelvaardigheden en -attitudes speelt de voorbeeldfunctie van de leraar een zeer grote rol. Men kan onmogelijk verwachten van leerlingen dat ze zich vaardigheden en attitudes eigen maken waarvan ze geregeld vaststellen dat de leraar ze niet bezit De analyse van het probleem en de realisatie van de oplossing hebben zowel betrekking op hardwareproblemen en -oplossingen, als op softwareproblemen en -oplossingen. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat de analyseproblematiek en de realisatie van oplossingen vanuit een totaalconcept (hardware plus software) bekeken worden Het zelfstandig exploreren door de leerlingen van hardware en software kan een waardevol didactisch alternatief zijn naast de docerende benadering. Wellicht is deze benadering meer tijdsintensief, maar ze kan zeer motiverend zijn, en de zelfwerkzaamheid en het ontdekkend leren worden er door bevorderd. Bovendien kunnen de leerlingen de verworven kennis en vaardigheden overdragen aan hun medeleerlingen via instructie (zie punt blz. 142) en het maken van samenvattingen (zie punt blz 143) Bij het taakgericht werken in een context die reële bedrijfsomgevingen zoveel mogelijk benadert, worden de verworven kennis, vaardigheden en attitudes op vanzelfsprekende wijze geïntegreerd. De leerlingen hebben echter weinig ervaring in het zelfstandig, taakgericht werken aan een opdracht van een zekere omvang. De leraar zal hen derhalve voldoende moeten bijstaan, onder meer op het vlak van planning en structurering. TV Toegepaste informatica 16 TSO 3e graad 2 Sleutelvaardigheden en attitudes Informaticabeheer

16 2.3.6 In het kader van teamwerk kunnen verschillende leerlingen(groepen) een deeloplossing van een gegeven probleem realiseren, en deze vervolgens samenbrengen tot een correct functionerend geheel Geschikte gelegenheden om de maatschappelijk-ethische problematiek ter sprake te brengen doen zich vaak voor naar aanleiding van actuele gebeurtenissen of evoluties Ook tijdens de informaticalessen dient de privacywet gerespecteerd te worden, onder meer met betrekking tot het werken met gegevensbestanden (zie ook punt blz. 131) Ten gevolge van de snelle evolutie binnen de informatica zal er geen gebrek zijn aan nieuwe tendensen en ontwikkelingen in computerapparatuur en in de wijze waarop deze de bedrijfscontexten wijzigen. De leraar dient daarom voldoende aandacht te hebben voor de actualiteit, onder meer via vakliteratuur en populair-wetenschappelijke tv-programma's en krantenartikelen Doelgerichte bedrijfsbezoeken zijn een zeer waardevolle werkvorm om nieuwe tendensen en ontwikkelingen te bestuderen. Deze werkvorm vereist echter een degelijke voorbereiding, waarbij met het bedrijf nauwkeurige en specifieke afspraken worden gemaakt over datgene waarmee men wil kennismaken. Onvoorbereide bedrijfsbezoeken zijn vrijblijvend en hebben weinig waarde. Het is eveneens noodzakelijk een grondige nabespreking te houden Veel activiteiten uit hoofdstukken 3 tot en met 6 impliceren zelfstandige activiteiten van de leerlingen. Vanzelfsprekend is het niet mogelijk dat alle leerlingen steeds gelijktijdig met hetzelfde bezig zijn. Een waardevolle werkvorm bestaat er in dat groepjes leerlingen autonoom bezig zijn met verschillende taken (bijvoorbeeld het exploreren van software, het doornemen van een tijdschrift, het installeren van randapparatuur), terwijl de leraar hen als een deskundige coach begeleidt en op de juiste richting houdt. De leerlingen kunnen vervolgens hun ervaringen klassikaal voorstellen (zie punt blz. 142) of de leraar kan er voor zorgen dat via een rotatiesysteem alle leerlingen alle activiteiten doornemen. TV Toegepaste informatica 17 TSO 3e graad 2 Sleutelvaardigheden en attitudes Informaticabeheer

17 3 BEHEER VAN COMPUTERSYSTEMEN EN -NETWERKEN 3.1 Beginsituatie De leerlingen hebben in de 2e graad Handel TSO kennisgemaakt met de computerconfiguratie: gegevens, gegevensverwerking en informatie; het computersysteem; werking van de systeemeenheid; opslag van gegevens; invoer en uitvoer van gegevens; evolutie van computerapparatuur. Ze hebben bovendien zeer elementaire noties verworven van de functie en de kenmerken van communicatieapparatuur. Op deze voorkennis moet uitdrukkelijk worden voortgebouwd. 3.2 Leerplandoelstellingen Leerinhouden Systeemeenheid Raamdoelstelling 7: De belangrijkste componenten van de systeemeenheid benoemen en in het inwendige van de pc aanwijzen. Hun functie, werkingsprincipe, samenhang met de andere componenten en relatie tot de performantie van de pc gedetailleerd toelichten. Eenvoudige manipulaties uitvoeren In het inwendige van een (recente of minder recente) pc de belangrijkste componenten aanwijzen, benoemen en hun functie omschrijven De centrale rol van de hoofdkaart als communicatiemiddel tussen verschillende componenten omschrijven De belangrijkste componenten op een hoofdkaart opsommen en hun functie toelichten Uitleggen wat de rol van een processor is De belangrijkste componenten van een processor kennen, hun functie in algemene bewoordingen toelichten en hun samenhang schematisch weergeven De historische evolutie van de processor en de belangrijkste wijzigingen voor de nabije toekomst Onder meer hoofdkaart (mother board), processor, koeling, bios, cmos, klok, batterij, intern geheugen, uitbreidingsgleuven en -kaarten, connectoren, opslagmedia, voeding. Onder meer chipset, processor, adresbus, gegevensbus, controlebus, geheugen, uitbreidingsgleuven, stroomvoorziening. Onder meer stuurorgaan, rekenorgaan, enkele registers, klok, cachegeheugen. Processorgeneraties binnen één familie. beschrijven Weten dat er voor bepaalde processoren alternatieve merken en types bestaan Verschillende processoren vergelijken. Onder meer op basis van performantie, breedte van de gegevensbus, adresseerbaar geheugen, inwendige en uitwendige snelheid, caching, instructieset. TV Toegepaste informatica 18 TSO 3e graad 3 Beheer van computersystemen en -netwerken Informaticabeheer

18 Het principe van de algoritmische werking van een processor kennen en toelichten. Aan de hand van een zeer eenvoudig didactisch model de belangrijkste stappen van de verwerking van een eenvoudige instructie beschrijven en de functie van de klok daarbij toelichten De belangrijkste interne en externe busarchitecturen noemen en hun performantie onderling vergelijken De werking van het geheugen en de geheugenadressering toelichten De belangrijkste actuele termen met betrekking tot geheugenchips kennen en toelichten. Omschrijven welk type RAM-chips gebruikt worden in de meest recente computers Weten waarop men moet letten om vast te stellen of een bepaalde geheugenchip compatibel is met een gegeven hoofdkaart RAM-geheugen toevoegen in recente en minder recente pc s De rol van de batterij, de voeding en de aarding omschrijven De functie van de koeling van sommige componenten kennen en hun werking controleren Batterij en koeling vervangen. Hoofdkaart en voeding vervangen Een keuze maken tussen verschillende componenten voor een gegeven hoofdkaart Instellingen op de hoofdkaart interpreteren, controleren en wijzigen Van een gegeven pc de systeemspecificaties vaststellen De factoren die de performantie van het systeem beïnvloeden, kennen en toelichten, en op basis hiervan passende componenten kiezen. Halen, interpreteren en uitvoeren van een instructie. Interne en externe busarchitectuur, bijvoorbeeld ISA, EISA, PCI, AGP, SCSI, USB, Bijvoorbeeld EDO, SDRAM, SRAM, SIMM... Onder meer aantal pinnen, voltage, toegangstijd. Onder meer processor, geheugen, batterij. Bijvoorbeeld ruiters (jumpers), DIP-schakelaars, softwarematige instellingen. Onder meer type processor, capaciteit van harde schijf en intern geheugen, bustype, aangesloten randapparatuur Codering Raamdoelstelling 8: Toelichten waarom gegevens gecodeerd worden. Inzicht verwerven in de belangrijkste talstelsels en coderingen, en deze efficiënt hanteren. Relevante omzettingen doorvoeren met hulpmiddelen De begrippen bit en byte toelichten en de belangrijkste afgeleide grootheden kennen Een omzetting doorvoeren in beide richtingen tussen decimale en binaire notatie, tussen binaire en hexadecimale notatie en tussen decimale en hexadecimale notatie Enkele principes van de codering van tekens toelichten Inzicht verwerven in de belangrijkste gevolgen van de codering van gegevens Een codetabel vlot en efficiënt gebruiken. Bit en byte. Onder meer kilo-, mega-, giga-, tera-. Bijvoorbeeld met behulp van een gegeven tabel, een rekenmachine met hexadecimale getalvoorstelling of een computerprogramma. Onder meer ASCII-code en Unicode. Onder meer gevolgen voor de sortering, voor de voorstelling van sommige internationale tekens (codetabel) en voor de vereiste opslagruimte. TV Toegepaste informatica 19 TSO 3e graad 3 Beheer van computersystemen en -netwerken Informaticabeheer

19 3.2.3 Randapparaten Raamdoelstelling 9: De functie en de belangrijkste karakteristieken van gangbare randapparaten, stuurorganen en apparaten voor gegevensopslag omschrijven en gedetailleerd toelichten Verschillende types invoer-, uitvoer- en apparaten voor gegevensopslag opnoemen De functie, de belangrijkste karakteristieken en de werking van de gangbare randapparaten omschrijven. Onder meer beeldscherm, muis, toetsenbord, printer, plotter, modem, scanner, barcodelezer, magneetkaartlezer, UPS, projectiesysteem De functie van het stuurorgaan omschrijven. Stuurorgaan (controller) Enkele types stuurorganen noemen. Bijvoorbeeld IDE-controller, SCSIcontroller, invoer/uitvoerkaart, netwerkkaart, geluidskaart, videokaart De begrippen master en slave toelichten. Master en slave De belangrijkste begrippen waardoor gegevensdragers en opslagmedia gekenmerkt worden, opnoemen en toelichten De belangrijkste types van externe opslagmedia opnoemen en hun kenmerken onderling vergelijken Voor enkele toepassingsgebieden geschikte gegevensdragers of opslagmedia noemen De belangrijkste karakteristieken van het beeldscherm omschrijven De functie van enkele elementen van de beeldschermkaart toelichten De belangrijkste karakteristieken van verschillende types printers omschrijven Enkele typische kwantitatieve kenmerken van randapparaten opsommen en in verband brengen met kostprijs en performantie van het systeem. Onder meer toegangssnelheid, toegankelijkheid (sequentieel versus direct), opslagcapaciteit, prijs/capaciteitverhouding, aansluitingsmogelijkheden, verwisselbaarheid, typisch toepassingsgebied, transporteerbaarheid, onderliggende technologie (magnetisch, optisch...). Onder meer harde schijf, verwisselbare media, magneetband, cd-varianten, optische media. Onder meer voor stand-alone-pc, netwerkpc, back-up, archief, transport. Onder meer diameter, maximale resolutie, maximum aantal kleuren, verversingsfrequentie, puntgrootte, ergonomische kenmerken, energienorm. Bijvoorbeeld beeldschermgeheugen, processor. Onder meer snelheid, punten per duim (dpi), geheugengrootte, printerstuurtaal (bijvoorbeeld postscript), afdrukformaat, bidirectionaliteit, papierinvoer (printerladen), netwerkaansluiting, afdrukcapaciteit, recto/verso-drukken, werkbelasting. Raamdoelstelling 10: Verschillende soorten randapparaten en insteekkaarten operationeel maken en houden binnen een pc-omgeving Verschillende soorten randapparaten en gegevensdragers fysisch aansluiten op een computersysteem, configureren binnen het besturingssysteem, en de werking controleren en zo nodig bijsturen. Onder meer verschillende printers, bijkomende harde schijf, communicatieapparaat, scanner, geluidskaart, videokaart, netwerkkaart. TV Toegepaste informatica 20 TSO 3e graad 3 Beheer van computersystemen en -netwerken Informaticabeheer

20 Een insteekkaart operationeel maken via automatische installatie. Een insteekkaart operationeel maken via manuele installatie. Van de belangrijkste instelbare parameters de functie toelichten De belangrijkste begrippen in verband met Automatische installatie (plug-and-play) en manuele installatie. Onder meer ruiter, IRQ, DMA, I/O-adres, hardware-instellingen kennen en toelichten. poortadres, DIP-schakelaar De aansluitingsmogelijkheden van externe randapparaten op een pc identificeren en correct gebruiken. Onder meer aansluiting voor toetsenbord, muis, beeldscherm, printer. Connectie bijvoorbeeld via toetsenbordingang, insteekkaarten, seriële poort, parallelle poort, 1394, RJ45, BNC, USB, draadloze communicatie Verbruiksproducten vervangen. Bijvoorbeeld papier, druklint, toner, inktpatroon, plotterpen vervangen Spontaan informatie met betrekking tot actualisatie, onderhoud en herstelling van randapparaten opzoeken via verschillende informatiebronnen. Onder meer via leesmij-bestanden, handleiding, Internet, vakbladen, helpdesk Systeemprogrammatuur Voorafgaande opmerking: De pakketoverschrijdende vaardigheden en attitudes van punt blz. 127 moeten ook bij Systeemprogrammatuur nagestreefd worden. Theoretische achtergronden Raamdoelstelling 11: Doel en functie van een besturingssysteem en zijn centrale rol binnen de taakverwerking in een computer gedetailleerd toelichten Het onderscheid tussen systeemprogrammatuur en toepassingsprogrammatuur toelichten Het doel en de functie van een besturingssysteem omschrijven Te verwachten evoluties in het besturingssysteem omschrijven Enkele besturingssystemen noemen De architectuur van een gegeven besturingssysteem toelichten Het principe en de voordelen van meertakenverwerking toelichten. Het onderscheid toelichten tussen multitasking en multithreading Het onderscheid tussen virtuele systeemcomponenten en fysische systeemcomponenten in algemene bewoordingen toelichten Het gedrag van toepassingsprogrammatuur onder verschillende vormen van meertakenverwerking kennen, mogelijke problemen duiden en deze desgevallend verhelpen Het onderscheid verwoorden tussen coöperatieve en preëmptieve meertakenverwerking en de betekenis ervan voor de gebruiker toelichten De betekenis en het nut van cachegeheugen omschrijven. Systeemprogrammatuur. Toepassingsprogrammatuur. Onder meer x-bitstoepassingen (16-bits, 32-bits, 64 bits...), eigen en gedeelde geheugenruimte, relatie tot hardware. Meertakenverwerking (multitasking en multithreading). Bijvoorbeeld virtuele machine, virtueel geheugen, virtuele stuurprogramma s. Coöperatieve en preëmptieve meertakenverwerking. Cachegeheugen. TV Toegepaste informatica 21 TSO 3e graad 3 Beheer van computersystemen en -netwerken Informaticabeheer