Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Sociale Verzekeringspositie van grensarbeiders Nr. 3 De vorige stukken zijn gedrukt in de zitting LIJST VAN VRAGEN Vastgesteld 9 januari 1984 De vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1, in welker handen deze nota is gesteld, stelde ter voorbereiding van een uitgebreide commissievergadering de navolgende vragen vast. Beantwoording van deze vragen door de regering ziet zij gaarne tijdig vóór genoemde vergadering, aangemeld voor 27 februari 1984, tegemoet. 1. ALGEMEEN 1 Kan medegedeeld worden waarom het in het algemeen logisch is dat voor de sociale zekerheidswetgeving gekozen wordt voor het werkland-beginsel? Is de regering bereid een overzicht te overleggen van die wetgeving met betrekking tot de sociale zekerheid waarvoor het woonlandprincipe meer voor de hand ligt? 1 Samenstelling: Leden: Keja (VVD), Poppe (PvdA), Weijers (CDA), Kraaijeveld-Wouters (CDA), voorzitter, Beckers-de Bruijn (PPR), Spieker (PvdA), Moor (PvdA), De Korte (VVD), Gerritse (CDA), Buurmeijer (PvdA), ondervoorzitter, Toussaint (PvdA), Buikema (CDA), Rempt-Halmmans de Jongh (VVD), Leerling (RPF), Schutte (GPV), Groenman (D'66), Van der Vlies (SGP), Willems (PSP), Brouwer (CPN), Oomen-Ruijten (CDA), Ter Veld (PvdA), Paulis (CDA), Dales (PvdA), Ubels-Veen (EVP), Korthals (VVD) en Linschoten (VVD). Plv. leden: De Grave (VVD), Worrell (PvdA), Hermsen (CDA), G. C. van Dam (CDA), Meijer (PvdA), Kombrink (PvdA), Van Erp (VVD), Cornelissen (CDA), Van Nieuwenhoven (PvdA), Salomons (PvdA), Beinema (CDA), Hermans (VVD), Nypels (D'66), Eshuis (CPN), Wolters (CDA), Wöltgens (PvdA), Evenhuis-van Essen (CDA). Knol (PvdA), Kamp (VVD) en Nijhuis (VVD). Wat is de stand van zaken in het Europees overleg over het pendelvraagstuk in het algemeen en over de keuze tussen het woon- en werklandbeginsel in het bijzonder en de positie die Nederland daarbij inneemt? Kan een vergelijkend overzicht gegeven worden van de studie- en studiefinancieringskosten zoals deze gelden in België, Duitsland en Nederland? Zijn oplossingen voor aanwezige financiële nood van grensarbeiders voorhanden? Welke maatregelen kunnen door de Nederlandse overheid genomen worden om, vooruitlopend op harmonisatie op Europees niveau in de sociale zekerheid, verbeteringen in de positie van grensarbeiders zowel fiscaal als op het terrein van de sociale zekerheid te bereiken? Tweede Kamer, vergaderjaar , 17967, nr. 3 1

2 7 Is het waar dat schoolverlaters van 18 t/m 20 jaar, als kinderen van pendelaars, afwijkende uitkeringsrechten hebben ten opzichte van schoolverlatende kinderen van niet-pendelaars? 2. GRENSARBEIDER 8 Is het gestelde dat de echtgenote van de grensarbeider, wanneer zij in Nederlandse loondienst is, ook is verzekerd volgens de Nederlandse volksverzekeringen wel waar? Kan aan de hand van de navolgende voorbeelden duidelijk worden gemaakt hoe deze stelling zich verhoudt tot de werkelijkheid: a. De in Nederland werkende echtgenote van een grensarbeider heeft volgens artikel 73 van de EG-verordening 1408/71 en artikel 10 van de Verordening 574/74, recht op kinderbijslag in het woonland. Dit recht wordt door Nederland niet erkend, omdat het Koninklijk besluit van 19 oktober 1976, Stb. 557 (verder K.b. 557) de grensarbeider en zijn echtgenote uitsluit van de Nederlandse volksverzekeringen. b. De grensarbeider, wonend in de Bondsrepubliek Duitsland en werkend in Nederland is verzekerd volgens het Nederlandse verzekeringsstelsel (werklandbeginsel). Indien de echtgenote van deze grensarbeider in de Bondsrepubliek Duitsland arbeid verricht, heeft de grensarbeider, evenals in voorbeeld a volgens de EG-verordeningen recht op kinderbijslag in het woonland. De grensarbeider krijgt, alhoewel hij verzekerd is volgens het Nederlandse verzekeringsstelsel, in Nederland geen kinderbijslag. c. De grensarbeider die in twee lidstaten arbeid verricht, wordt volgens de EG-verordeningen geacht te zijn verzekerd in het woonland. Alhoewel K.b. 557 de grensarbeider uitsluit van de Nederlandse volksverzekering, wordt op de grensarbeider de Nederlandse verzekeringswetgeving toegepast. 9 Is het waar dat, naar aanleiding van verschillende knelpunten in de werking van het K.b. 557 advies is gevraagd aan de Sociale Verzekeringsraad over een algehele herziening van dit besluit. Is het bewuste advies reeds uitgebracht en zo neen, wanneer is het advies te verwachten? 2.1. Geneeskundige verstrekkingen 10 Kan een vergelijkend overzicht worden verstrekt van de ziektekostenregelingen, zoals die gelden in België, de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland? 11 Kan een vergelijkend overzicht gegeven worden van de premies voor ziektekosten en/of geneeskundige verstrekkingen in België, de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland? 12 Kan een vergelijkend overzicht gegeven worden van het pakket dat in België, de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland aan werknemers voor deze premies wordt aangeboden, met inbegrip van een opstelling van een eventuele eigen bijdrage als in het werkland gebruikelijk? 13 Kunnen de gevolgen aangegeven worden van beleidsvoornemens in Nederland tot wijziging van het ziekenfondspakket? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 2

3 14 Kan medegedeeld worden pendelaars worden behandeld bij een eventuele verplichte herverzekering van een deel van het ziekenfondspakket? 15 Is het waar dat gezinsleden van in Nederland wonende pendelaars ook in de Bondsrepubliek Duitsland en in België recht hebben op het ziekenfondspakket? 16 Wat is de betekenis van de Nederlands-Duitse overeenkomst van 15 februari 1982 over het verkrijgen van medische hulp in het werkland? Is het waar dat deze overeenkomst het verkrijgen van medische hulp belemmert, zo niet onmogelijk maakt? Is voornoemd verdrag in overeenstemming met artikel 20 van Verordening 1408/71? 2.2. Ziekengeld 17 Is het gestelde dat voor grensarbeiders, die onder de Duitse ziekteregeling vallen, ziekte geen nadelige gevolgen heeft voor de hoogte van de Duitse ouderdoms- en invaliditeitsverzekering correct, of is het wellicht zo dat - als gevolg van het gedurende de ziekteperiode ontbreken van premiebetaling - er toch negatieve effecten optreden als gevolg van ziekteperioden? 18 Wie is verantwoordelijk voor de controle op de zieke grensarbeider? 19 Bestaat, wanneer de controle zowel vanuit Nederlandse zijde (het GAK), als via Duitse dan wel Belgische zijde plaatsvindt, niet het gevaar dat een verschillende beoordeling plaatsvindt van de mate van arbeidsongeschiktheid? 20 Wat kan het gevolg zijn voor een grensarbeider, wanneer deze door de GAK-controleur nog als arbeidsongeschikt wordt aangemerkt, doch door de Duitse/Belgische controlerend arts genezen wordt verklaard? 21 Is er verschil in wetgeving met betrekking tot het ziekengeld - met name op het gebied van ontslagbescherming - tussen de Nederlandse en de Duitse dan wel Belgische wetgeving? 22 Is het waar dat na ontslag de Duitse regeling in het geval van ziekte overgaat tot een ander criterium voor het bepalen van de arbeidsongeschiktheid, namelijk «(on)geschikt om te werken» in plaats van «(on)geschikt om de eigen arbeid te verrichten»? 23 Kan dit leiden tot stopzetting van de Duitse ziektewetuitkering, terwijl betrokkene volgens de Nederlandse regeling nog als arbeidsongeschikt wordt aangemerkt? Voor welke uitkering komt betrokkene dan in aanmerking? 24 Is de stelling op bladzijde 6 correct dat de hoogte van het Duitse ouderdoms- en invaliditeitspensioen" of overlijdensuitkering niet wordt beïnvloed door de zogenoemde «ausfallzeiten»? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 3

4 2.3 Werkloosheid 25 Wordt een Duitse of Belgische grensarbeider, werkzaam in Nederland en in het WAO-jaar gedeeltelijk arbeids(on)geschikt verklaard, doch door de werkgever geen arbeid aangeboden krijgt, als «onvolledig werkloos» aangemerkt? Komt betrokkene in dat geval in aanmerking voor een aanvullende Nederlandse werkloosheidsuitkering? 26 Is, in de omgekeerde situatie, een Nederlandse grensarbeider, werkzaam in België of de Bondsrepubliek Duitsland, die gedurende de eerste twee jaren van arbeidsongeschiktheid gedeeltelijk hersteld wordt verklaard, doch geen passende arbeid krijgt aangeboden, in België dan wel de Bondsrepubliek Duitsland uitkeringsgerechtigd als «onvolledig werkloze»? 27 Wanneer bij voorbeeld als gevolg van de economische situatie een Nederlandse grensarbeider in de Bondsrepubliek Duitsland van een 40-urige werkweek terugvalt naar een 20-urige werkweek, kan betrokkene dan, hetzij in het woonland, hetzij in het werkland, aanspraak maken op een werkloosheidsuitkering? 28 Wat gebeurt er ten aanzien van de uitkeringssituatie, indien een grensarbeider, zoals in het voorbeeld in de vorige vraag, alsnog volledig werkloos wordt? 29 Wat is er geregeld voor werkzoekende werknemers, die op grond van het EG-verdrag na één maand werkloosheid in een ander EG-land werk gaan zoeken? 30 Hoeveel buitenlandse werkzoekenden - dus uit andere EG-landen - betreft het voor Nederland, en hoeveel Nederlandse werkzoekenden zoeken arbeid in andere EG-landen? 31 Hoe is de verrekening van de werkloosheidsuitkeringen tussen de verschillende lid-staten geregeld? 32 Kan een vergelijkend overzicht verstrekt worden van de werkloosheidsregelingen, zoals die gelden in België, de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland? 2.4. Kinderbijslag 33 Kan een vergelijkend overzicht verstrekt worden van de kinderbijslagregelingen, zoals die gelden in België, de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland? 34 Is het voor de kinderbijslag, evenals voor de andere volksverzekeringen, bepalend of de echtgenoot over de grenzen werkt, of geldt eveneens, dat wanneer de echtgenote als grensarbeidster werkzaam is, het recht op kinderbijslag niet in Nederland kan worden genoten? Zo ja, wat is dan de achtergrond van deze regeling? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 4

5 3. EX-GRENSARBEIDER 3.1 Ouderdom 35 Is het waar, dat indien de Duitse pendelaar gebruikt maakt van de flexibele ouderdomspensioenregeling of de «schwerbehinderten»-regeling, dan over het ontvangen pensioen buiten het werknemersdeel in Nederland ook over het werkgeversdeel sociale verzekeringspremies betaald moeten worden? Rustpensioen 36 Is het waar dat voor een in Nederland wonende grensarbeider in de Bondsrepubliek Duitsland vervroegde pensionering vanaf het 60-ste jaar, niet mogelijk is omdat men niet voldoet aan de voorwaarde beschikbaar te zijn voor de Duitse arbeidsmarkt? 37 Is het waar dat zeevissers en zeelieden, die in een soortgelijke positie verkeren als ex-mijnwerkers ingevolge K.b. 557 wel verzekerd zijn? Grensarbeider werkte in Duitsland 38 Op welke wijze wordt het arbeidsverleden in Nederland voor een in de Bondsrepubliek Duitsland werkende grensarbeider getraceerd? 4.2. Invaliditeit 39 Is het waar dat gewezen werknemers, die een Duits invaliditeitspensioen missen doch wel een pro-rata WAO-uitkering genieten, deze uitkering in de Bondsrepubliek Duitsland wordt gezien als netto inkomen? Uitkeringen bij invaliditeit 40 Wat is de inkomenssituatie - ook gezien over een langere periode - van degenen die voor de Duitse regeling niet volledig arbeidsongeschikt zijn, doch volgens de in Nederland gehanteerde maatstaven in de hoogste arbeidsongeschiktheidsklasse worden ingedeeld? 41 Wordt in de situatie als in de vorige vraag bedoeld eerst een WW-uitkering of WWV-uitkering verstrekt, waarna de Algemene Bijstandswet voorziet in een aanvullend inkomen? 42 Hoe vaak komen verschillen van inzicht omtrent de mate van arbeidsongeschiktheid voor? Wat is hiervan de achtergrond? 43 Kunnen er, als gevolg van het niet verstrekken van medische gegevens door de huisarts, problemen ontstaan voor Nederlandse grensarbeiders in de Bondsrepubliek Duitsland/België? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 5

6 44 Hoe wordt het niet-verstrekken van informatie door de huisarts ter zake van ziekte en/of invaliditeit in de praktijk geregeld, wanneer deze informatie in het werkland wèl verplicht is? 45 Is een grensarbeider en zijn/haar gezin verzekerd voor de AWBZ? 4.4. Premiebetaling Arbeid in twee landen 46 In hoeveel gevallen wordt gebruik gemaakt van het bepaalde in artikel 17 van Verordening (EG) 1408/71? 47 In hoeveel gevallen wordt feitelijk door een buitenlandse werkgever een «bedrijfsaansluiting» gevraagdin verband met een deeltijdwerkende die ook in Nederland een baan heeft? 48 Indien een Nederlandse werknemer arbeid verricht in twee landen, is deze werknemer dan voor de kinderbijslag volledig verzekerd in Nederland? Uitkeringen uit twee landen 49 Is het niet mogelijk de Duitse invaliditeitsuitkering als uitkering aan te merken, waarover een fictieve premie- en belastingheffing heeft plaatsgevonden, waarna bij de Nederlandse premie- en belastingsystematiek rekening wordt gehouden met deze - zij het fictief - betaalde belasting en premie in het werkland? 50 Is het eventueel mogelijk - ingeval van een pro-rata uitkering - de Duitse dan wel Belgische uitkeringen via de Nederlandse bedrijfsverenigingen te laten verlopen, waarbij de verschuldigde loon/inkomstenbelasting en premie direct over het totaal van de som van uitkeringen kan worden verrekend? 51 Waarom wordt de voor de Belgische ex-mijnwerkers getroffen regeling niet verbreed naar andere categorieën van gerechtigden voor een uitkering vanwege een buitenlandse dienstbetrekking? 4.5. Werkloosheid 52 Waarom wordt bij het berekenen van het dagloon voor de WW/WWV niet uitgegaan van het feitelijk verdiende inkomen? 53 In hoeveel gevallen wordt - in verband met de minimumdagloonbepalingen - een hogere uitkering verstrekt dan de betrokkene als grensarbeider verdiende? 54 Op welke wijze wordt bij voorbeeld voor mijnwerkers in Nederland een maatman gezocht? Wordt daarbij uitgegaan van een indexatie van de eertijds in Nederland geldende beloning voor mijnwerkers? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 6

7 55 Op welke wijze wordt bij werkloze bouwvakkers/grensarbeiders in de WW/WWV-periode gehandeld ten aanzien van het vakantiegeld c.q. vakantierechten? 56 Wordt bij het beoordelen van het in voldoende mate trachten passende arbeid te vinden ook uitgegaan van de mogelijkheid als grensarbeider te gaan werken? 57 Wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen werklozen die reeds als grensarbeider hebben gewerkt en zij die dat niet hebben gedaan? 58 Wanneer een grensarbeider, die werkloos is geworden, een Nederlandse WW/WWV-uitkering ontvangt, is deze dan werknemer in de zin van de Nederlandse wetgeving? 59 Wat gebeurt er wanneer een werkloze ex-grensarbeider tracht als zelfstandige aan de slag te geraken en daarna toch onverhoopt weer terug zou moeten vallen op de WW/WWV-uitkering, aangezien het zelfstandige werk niet goed verloopt? Herleven in dat geval de WW/WWV-uitkeringsrechten? 4.7. Wisselkoersen 60 Op welke wijze is de wisselkoersproblematiek geregeld tussen Frankrijk en België? Zijn er regelingen getroffen tussen bij voorbeeld Frankrijk en de Bondsrepubliek Duitsland en/of België en Nederland? 61 Overweegt de regering stappen te nemen ten einde een dergelijke overeenkomst af te sluiten met België en met de Bondsrepubliek Duitsland? 5. SAMENVATTING EN CONCLUSIES 62 Op grond van welke overwegingen is de stelling gebaseerd dat grensarbeiders vrijwillig hebben gekozen voor werken over de grens? De voorzitter van de commissie, Kraaijeveld-Wouters De griffier van de commissie, Van der Windt Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 3 7