+ Lizard. Lizard Experience. producten uitgelicht. Innoveren en veranderen Alle waterdata in de cloud Over de grens. #2 - juni 2013.

Transcriptie

1 + producten uitgelicht Experience #2 - juni 2013 Innoveren en veranderen Alle waterdata in de cloud Over de grens 1

2 Inhoud Samenwerken loont! Innoveren en veranderen verbindt Alle dijkinformatie in de cloud Grondwater in beeld 3Di: het rekenmodel van de toekomst Buienradar voor gevorderden Tot op de bodem De watercyclus sluiten Handige gereedschapskist Over de grens Colofon #2 is een uitgave in het kader van de derde nationale dag. istockphoto.com/jan Kranendonk adres Postbus BE Utrecht info@lizard.net vormgeving Ilva Besselink-Noorda, Studio Ilva beelden Nelen & Schuurmans, behalve: istockphoto.com (cover, p. 11, 14) Tijhuis ingenieurs (p. 12) 2

3 Samenwerken loont! Het platform laat zien dat door samenwerking mooie innovaties tot stand kunnen komen. In grote landelijke projecten, zoals de Nationale Regenradar, het Dijk Data Service Centrum en 3Di Waterbeheer worden de krachten gebundeld, maar ook bij de ontwikkeling van informatiesystemen voor het lokale waterbeheer delen de partners hun specifieke expertise. Het aantal gebruikers van bij Rijkswaterstaat, provincies, waterbeheerders en gemeenten neemt snel toe, en gelukkig heeft ook de drinkwaterwereld het afgelopen jaar de meerwaarde van ons open informatieplatform ontdekt. In het Nederlandse waterbeheer is niet meer weg te denken. Ook in het buitenland worden veelbelovende initiatieven ontplooid. Er zijn toepassingen gerealiseerd in Nepal, China, Polen, Roemenië, de Verenigde Staten en Vietnam. Het rijtje landen en het aantal buitenlandse toepassingen zal komend jaar gegarandeerd toenemen. En met alweer de derde dag, kunnen we spreken van een goede traditie. Na de eerste dag (2011), waarin de ontmoeting tussen de gebruikers van het eerste uur centraal stond, en de tweede dag (2012), waarbij het platform van bedrijven zich heeft gepresenteerd, staan op deze Experience de vele mooie producten die we samen hebben ontwikkeld centraal. Joep Grispen Coördinator platform Experience wordt mede mogelijk gemaakt door: 3

4 Innoveren en veranderen De afgelopen paar jaar is er veel veranderd in het waterbeheer. Niet in de laatste plaats door de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van informatietechnologie. Maar worden de mogelijkheden van deze innovaties al ten volle benut? Dit vraagt om meer dan techniek. Ook de werkprocessen zullen veranderen. Een beschouwing aan de hand van drie dagen. Conclusie: de acceptatie groeit en steeds meer organisaties adopteren de nieuwe IT systemen en veranderende werkwijze. Veranderingen in de waterwereld zijn een gegeven. We mogen in Nederland trots zijn op onze eeuwenoude historie van waterbeheer. Dat wil niet zeggen dat we onze watervraagstukken al honderden jaren op dezelfde wijze aanpakken. De vraagstukken veranderen, organisaties veranderen en ook de wensen en eisen van de maatschappij ten aanzien van het water veranderen continu. Wat we nu verstaan onder veilige dijken, schoon water en droge voeten, is echt anders dan een paar decennia terug en zal ook in de toekomst wijzigen. Het feit dat we steeds beter inzicht krijgen in het functioneren van onze watersystemen speelt hierbij een belangrijke rol. We kunnen de neerslag beter voorspellen, de geografische en hydrologische informatie wordt steeds beter en de meet- en modelsystemen worden met de dag geavanceerder en sneller. Door betere informatie kan het waterbeheer goedkoper en beter. Het nieuwe werken Het gegeven dat er iets in het waterbeheer gaat veranderen, is op zichzelf niet zo spannend. Wel hoe we daarmee omgaan. Dat vraagt om een nieuwe aanpak en een goed gebruik van nieuwe technologie. En dat gaat niet vanzelf. Veranderingen roepen bij mensen nu eenmaal vragen op en soms zelfs weerstand. In dit soort veranderingsprocessen kunnen de volgende stappen worden onderscheiden: 1. Contact > Ik heb gehoord van een nieuwe ontwikkeling 2. Bewustwording > Ik besef dat er iets gaat veranderen 3. Begrijpen > Ik begrijp de voordelen van de nieuwe aanpak 4. Acceptatie > Ik vind die nieuwe werkwijze en tools wel handig 5. Adoptie > We doen het slimmer en beter Deze stappen zijn ook herkenbaar voor het gebruik van in het water(keten)beheer. De meeste mensen die in de watersector werkzaam zijn, hebben gehoord van de nieuwe ontwikkeling (stap 1). Ook het besef dat door betere informatiesystemen het waterbeleid en het operationele waterbeheer zullen veranderen neemt snel toe (stap 2). 4

5 Als we kijken naar de (snel groeiende) gebruikersgroep van, dan zien we dat deze groep zich beweegt van begrijpen naar acceptatie en vervolgens naar volledige adoptie door de organisatie. Drie dagen Er is de afgelopen jaren veel bereikt. De drie dagen in 2011, 2012 en 2013 markeren belangrijke mijlpalen in deze ontwikkeling. Op de eerste dag hebben diverse gebruikers bij gemeenten, waterschappen en RWS elkaar ontmoet en ontdekt dat ze met hetzelfde informatieplatform werken. Het was een moment van herkenning. In 2011 is ook de officiële naam van het informatieplatform gelanceerd: : de grootste groep reptielen die meer dan 5000 soorten telt. De naam geeft aan dat we werken aan één framework dat vanwege de diversiteit in gebruikers en vele applicaties op vele manieren kan worden ingericht. In november 2011 slaan een groot aantal bedrijvende de handen ineen om samen te werken aan de verdere ontwikkeling van het platform. Deze samenwerking heeft ertoe geleid dat in 2012, op de tweede dag, een mooi gevulde appstore kon worden gepresenteerd door de verschillende partners. Deze samenwerking is vruchtbaar gebleken, getuige de IT producten die tijdens de Experience in 2013 kunnen worden getoond. Uitdaging De producten die het afgelopen jaar zijn ontwikkeld, hebben allemaal hun eigen achtergrond en verhaal. In dit magazine zijn hiervan enkele opgetekend. Elk product is ontwikkeld vanuit dezelfde filosofie en op basis van hetzelfde framework. Dat is de kracht van het systeem. De uitdaging is om alle toepassingen en de functionaliteiten die voor deze specifieke producten ontwikkeld zijn, weer te integreren en toepasbaar te maken voor andere doeleinden. Bijvoorbeeld: het Dijk Data Service Centrum maakt gebruik van Big Data -technologie, om de enorme hoeveelheden meetgegevens van dijken snel te kunnen verwerken. Uiteraard is deze technologie ook interessant voor andere meetreeksen in het water(keten)beheer. Een dergelijke benadering is mogelijk voor alle hierna beschreven producten; waarmee de contouren van de volgende versie al zichtbaar worden. 5

6 verbindt Door real-time sturing betere performance: ControlNEXT Alle dijkinformatie online beschikbaar: Dijk Data Service Centrum Totaaloverzicht van water in de stad: Urban Toolbox Het rekenmodel van de toekomst: 3Di 6

7 Efficiënte aanpak van water(kwaliteits)vraagstukken: Volg- en Stuursysteem De best beschikbare neerslaginformatie: Nationale Regenradar Eenduidige berekening van schade door wateroverlast: STOWA Schade Calculator Nationale Overstromingsdatabase Het rekenmodel van de toekomst: 3Di 7

8 Alle dijkinformatie in de cloud De stichting IJkdijk heeft het Dijk Data Service Centrum (DDSC) laten ontwikkelen, waarin alle monitoringsdata van alle Nederlandse dijken verzameld gaan worden. Het DDSC is een innovatieve toepassing die gebruikt maakt van Big data -technologie. Het maakt alle metingen van alle dijken direct toegankelijk. Het DDSC portaal is ontwikkeld door Nelen & Schuurmans en Fugro Geoservices. De interface is gebouwd op basis van en onder de motorkap ligt een zogenaamde Big data -applicatie. Vanwege de enorme hoeveelheid data, de snelheid waarmee de data binnenkomt en opgevraagd wordt en de diversiteit van de data zijn reguliere datamanagement systemen niet geschikt. Voor de waterbeheerder is het DDSC een uitkomst. Het portaal draait ook op tablets en bevat niet alleen meetdata, maar ook alle relevante geografische data en metadata. Het onmisbare platform waar alles samenkomt voor ons toekomstige dijkenbeheer Patrick Poelman, Vice-voorzitter STOWA en Dijkgraaf Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden op het IJkdijk Congres Het systeem omvat diverse handige tools, zoals alarmering en annotaties. De komende periode worden de functionaliteiten verder uitgebreid. Kortom, het DDSC is dé (cloud) oplossing voor alle dijkinformatie. Inzicht in het gedrag van een dijk kan helpen te voorspellen wanneer een dijk doorbreekt Wouter Zomers, directeur Stichting IJkdijk Partners: Stichting IJkdijk, Fugro Geoservices, Nelen & Schuurmans >> 8

9 Grondwater in beeld Goed inzicht in het (diepe en ondiepe) grondwater is essentieel voor alle hydrologische vraagstukken. Op nationaal niveau wordt gewerkt aan het Nationaal Hydrologisch Instrumentarium (NHI). De provincies, waterbeheerders en drinkwaterbedrijven werken aan regionale grondwatermodellen. Op lokaal niveau heeft de gemeente sinds enkele jaren een grondwaterzorgplicht. verbindt alle meet- en modelsystemen voor het grondwater. Op alle schaalniveaus worden gegevens over grondwater verzameld. De meeste gemeenten zijn vanwege hun grondwaterzorgplicht bezig met grondwatermeetnetten. Daarbij wordt in veel gevallen gebruik gemaakt wordt van de Wareco Water Database (WWD). Een handige tool waarmee je alle grondwaterdata direct beschikbaar hebt en inzicht krijgt in het lokale watersysteem. Ook drinkwaterbedrijven en provincies hebben meetnetten en maken analyses met regionale grondwatermodellen. Om hierin overzicht te krijgen is Acacia Water bezig met de ontwikkeling van de Grondwater Toolbox. Met systemen als de Grondwater Toolbox en Wareco Waterdata hebben lokale beheerders grip op grondwater Tenslotte wordt op nationaal niveau gewerkt aan het zogenaamde NHI, waarmee ondermeer de effecten van verdroging in kaart worden gebracht. Gebruiker: Wat leuk dat je de kennis over grondwater nu ook echt ziet stromen! is zowel voor de lokale beheerder, het waterbedrijf als Rijkswaterstaat het platform dat alle relevante grondwaterdata kan ontsluiten. Partners: Wareco, Acacia Water, STOWA, Nelen & Schuurmans 9

10 3Di: het rekenmodel van de toekomst Michiel van Haersma Buma, Hoogheemraadschap van Delfland: Dit project is een prachtig voorbeeld van samenwerking tussen kennisinstituten, bedrijven en overheden zoals in het economische topgebied Water wordt beschreven Het onderzoeksprogramma 3Di Waterbeheer richt zich op supersnelle en nauwkeurige waterberekeningen. Tevens wordt gewerkt aan een realistische visualisatie van de rekenresultaten (in 3D stereo) zodat de effecten van verschillende scenario s voor iedereen begrijpelijk zijn. De ambitie is groot. Een nieuw modelinstrumentarium voor het waterbeheer, dat voor alle typen vraagstukken ingezet kan worden. Of het nu gaat om het operationeel beheer, de ondersteuning bij calamiteiten, watersysteemanalyses of de inpassing van water in ruimtelijke plannen; in alle gevallen gaat het om een zo goed mogelijk inzicht in de werking van het watersysteem. De afgelopen jaren is samen met de hoogheemraadschappen van Delfland en Hollands Noorderkwartier hard gewerkt aan de modellering van regionale watersystemen. Dit jaar wordt in samenwerking met Rotterdam, Den Haag en Amsterdam gestart met de toepassing van 3Di voor het stedelijk gebied, waarbij riolering, open water en oppervlakkige afstroming integraal worden berekend. De integraliteit en nauwkeurigheid van 3Di is een enorme sprong voorwaarts in de wereld van hydrologische modellen. Het onderzoeksprogramma van de 3Di Academy is ook internationaal toonaangevend. Luc Kohsiek, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier: Door de hoge rekensnelheid en nauwkeurigheid krijgen we een beter beeld van de risico s. Hierdoor hebben we al tientallen miljoenen bespaard. Partners: Deltares, TU Delft, Nelen & Schuurmans, Hoogheemraadschappen van Delfland en Hollands Noorderkwartier, en de gemeenten Rotterdam, Den Haag en Amsterdam >> 10

11 Buienradar voor gevorderden De Nationale Regenradar geeft de best mogelijke neerslagvoorspelling op basis van de gegevens van twee radars in Nederland en vier radars in België en Duitsland (onder het motto zes meten meer dan twee ). Het is een buienradar voor gevorderden. Voor elk watervraagstuk is het belangrijk om inzicht te hebben in de neerslag. De waterbeheerder wil weten hoeveel neerslag er valt op een specifiek gebied, zoals een peilvak of een rioleringsdistrict. De neerslagradar is onmisbaar voor een goed ruimtelijk beeld van neerslag. Tien waterschappen, Rijkswaterstaat en kennisinstellingen hebben in 2012 de handen ineengeslagen en het initiatief genomen tot de ontwikkeling van de Nationale Regenradar. Het project heeft geleid tot een set hoogwaardige nieuwe neerslagproducten op basis van Nederlandse en buitenlandse radardata en de beschikbare metingen van de grondstations. Met de Nationale Regenradar hebben overheden toegang tot de kwalitatief beste data voor de laagste prijs. Zowel op het portaal - met de RainApp - als via ftp, is de neerslagdata real-time beschikbaar voor visualisatie en nadere analyse. Medewerker Waterschap Roer en Overmaas: Met de extra informatie die de gezamenlijke radarbeelden opleveren, krijgen we beter inzicht in de spreiding en verplaatsing van neerslag Partners: Royal HaskoningDHV, Nelen & Schuurmans, KNMI, Deltares, Wageningen Universiteit, TU Delft en Universiteit Utrecht >> istockphoto.com/karina Tischlinger 11

12 Tot op de bodem Het beheer en onderhoud van watergangen is een belangrijke taak van waterschappen en gemeenten. Het gaat daarbij om kilometers watergang met wisselende bodemkwaliteit. Voor een effectieve aanpak zijn inzicht in de actuele toestand en een strakke planning onontbeerlijk. Het Waterbodem Informatie Systeem (WIT ) biedt een totaaloplossing voor de waterbeheerder. Dichtslibbende watergangen, vervuilde waterbodems en samenwerking met diverse aannemers maakt effectief beheer van watergangen een ware uitdaging. Vanwege het vereiste specialisme en inzet van manuren, nemen waterschappen nog geregeld het beheer over van inliggende gemeenten. Ter ondersteuning van de taken ontwikkelde Tijhuis Ingenieurs het WIT. Met het WIT is de planning van baggerwerken dynamisch bij te houden en wordt efficiënt ingespeeld op nieuwe (meet-)gegevens en op veranderingen in het beleid en de markt. De waterbeheerder beschikt hiermee op elk moment over een actuele meerjarenplanning en inzicht in uw beheer- en onderhoudsbudget. Daarnaast verzorgen upload functionaliteiten een vlotte en gecontroleerde uitwisseling van onderzoeksbestanden met aannemers. Met beter inzicht en gestructureerde planning wordt 5-20 % op de jaarlijkse kosten van baggerwerk bespaard Waternet, Schiphol Airport en Waterschap Scheldestromen maken al enthousiast gebruik van het WIT! Partners: Tijhuis Ingenieurs en Nelen & Schuurmans >> 12

13 De watercyclus sluiten Goed asset management, adequaat beheer van meetnetten, inzicht in het functioneren van het transport- en distributienet, betere afhandeling van storingen zijn zomaar enkele onderwerpen waar de drinkwaterbedrijven momenteel druk mee zijn. Goede informatie is daarbij cruciaal. kan ondersteunen om de veelheid aan data overzichtelijk op te slaan, te verwerken en te presenteren. Waterschappen en drinkwaterbedrijven moeten snel werk maken van professioneel asset management, wil de kwaliteit van het leidingennet en de zuiverende infrastructuur gewaarborgd blijven, zo stelden een aantal adviseurs op de vakantiecursus 2012 op de TU Delft. Daarbij werd een pleidooi gedaan om meer gebruik te maken van moderne technologieën om het functioneren van het transport- en distributienet en de kwaliteit van ondergrondse leidingen te meten. Naast goed asset management wordt de drinkwaterwereld geconfronteerd met nieuwe uitdagingen die gerelateerd zijn aan klimaatveranderingen, waterkwaliteit en energievoorziening. Deze en andere onderwerpen kunnen alleen effectief worden aangepakt vanuit een integrale benadering van het totale watersysteem. Uiteraard beschikt de watersector al over diverse meet- en modelsystemen. verbindt deze systemen en zorgt voor overzicht. Partners: Royal HaskoningDHV en diverse drinkwaterbedrijven Bestuursakkoord Water (BAW): De uitdagingen van het komende decennium vragen een aanpak waarbij innovatie, de kosteneffectiviteit van maatregelen en efficiëntie in de uitvoering voorop staan: de goede dingen goed doen. 13

14 Handige gereedschapskist De sector stedelijk waterbeheer en afvalwaterketen is volop in beweging. De Urban Toolbox bevat alle geografische, hydrologische en ecologische informatie en tools om de beheerder te ondersteunen bij efficiënt beheer van water in stedelijk gebied. istockphoto.com/evgeny Sergeev Voor het oplossen van rioleringsvraagstukken (ontwerp, beheer en vervanging) en de inrichting van de openbare ruimte (groene daken, infiltratievoorzieningen en waterberging) zijn zowel bestaande als nieuwe infrastructurele middelen nodig. Hierbij speelt IT een grote rol. Niet als doel op zich, maar als een ondersteunend middel om de fysieke maatregelen optimaal te plannen, communiceren, implementeren en onderhouden. Om een extra impuls te geven aan modern stedelijk waterbeheer is het belangrijk dat kennis en ervaringen worden gedeeld. De Urban Toolbox met applicaties voor neerslag, wateroverlast, grondwater en oppervlaktewater meetnetten, rioolvreemd water, KPI s en meer, is hierbij een handig hulpmiddel. Een belangrijk aspect daarbij is dat meer informatie, sneller en makkelijker wordt gecommuniceerd. Daarmee wordt de kloof tussen burger en overheden, leken en specialisten overbrugd. Gemeente Alkmaar: Door waarnemingen, metingen en modellen te combineren ontstaat goed inzicht in het werkelijk functioneren van het integrale watersysteem Partners: Wareco, Royal HaskoningDHV, Nelen & Schuurmans en diverse gemeenten 14

15 Over de grens Het informatieplatform heeft de afgelopen jaren in het Nederlandse waterbeheer een sterke positie opgebouwd. Ook in het buitenland blijkt een heel geschikt instrument om onze - internationaal befaamde - kennis van Delta-technologie en watermanagement te vermarkten. Er zijn over de grens al mooie innovaties gerealiseerd. Nederlandse expertise op het gebied van deltatechnologie en watertechnologie kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de aanpak van diverse grote uitdagingen wereldwijd, zo stelt de Top Sector Water. Nederlandse bedrijven zijn in veel landen actief en onze bijzondere historie met het waterbeheer geeft ons altijd weer een speciale positie. Desalniettemin is het - vanwege de enorme concurrentie vanuit diverse landen - een hele uitdaging om op dit mondiale speelveld een sterke positie veroveren. Innovaties als, en aanverwante IT-producten die in dit magazine zijn gepresenteerd, kunnen daarbij helpen. De afgelopen jaren zijn door diverse partners projecten uitgevoerd met, in Nepal, Polen, Roemenië, China, de Verenigde Staten en Vietnam. Projecten in andere landen zijn in voorbereiding. Nederlandse Ambassade in Hanoi, Vietnam: Dijk- en Dammonitoring (lead: Intech), de ontwikkeling van een Mekong Delta Portal (lead: Nelen & Schuurmans) en innovatieve waterkwaliteitsmetingen (lead: Nelen & Schuurmans en Water Insight). De belangstelling van de Vietnamezen is groot en het is niet onwaarschijnlijk dat er dit jaar nog een follow-up wordt opgestart op het gebied van flood control in Hanoi en Ho Chi Minh. Met laten we zien dat Nederland nog steeds ver vooruit loopt op andere landen wanneer het gaat om modern waterbeheer In Vietnam worden - onder de vlag van Holland Delta (= een consortium van innovatieve Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen) - drie demonstratieprojecten en pilots uitgevoerd. Het gaat om Partners: Intech, Royal HaskoningDHV, Nelen & Schuurmans, Deltares, Mott MacDonald, Future Water, Water Insight >> >> 15

16 Volg de ontwikkelingen en praat mee op de LinkedIn groep 16