Jaarverslag april 2015

Transcriptie

1 Jaarverslag april 2015

2 Inhoudsopgave 1. Voorwoord NVBT bestuur in NVBT project Planten voor de Toekomst Projectresultaten: Verslaglegging per werkpakket: Werkpakket 1, projectmanagement Werkpakket 2 en 3 de proeftuinen: Werkpakket 4: data en technische infrastructuur Werkpakket 5 Programmering en samenwerking Werkpakket 6 Communicatie Jaarrekening

3 1. Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over het jaar 2014 van de Nederlandse Vereniging Botanische Tuinen (NVBT) is voor de NVBT een buitengewoon jaar geweest, gezien de activiteiten rond het samenwerkingsproject Planten voor de Toekomst. De Nationale Postcode Loterij heeft in 2013 ten behoeve van het project voor de periode een bedrag van toegekend aan de NVBT. Het project Planten voor de Toekomst loopt inmiddels als een trein onder de bezielende leiding van projectleider Joke t Hart. 3

4 2. NVBT bestuur in 2014 De Nederlandse Vereniging Botanische Tuinen, opgericht in Utrecht op 18 februari 1998, stelt zich ten doel de belangen van de leden te behartigen onder andere door te streven naar het bevorderen van interne en externe contacten van de leden, het versterken van de museale functies van de leden en het versterken van de maatschappelijke functies die verbonden zijn aan het bezit en/of beheer van de Nationale Plantencollecties en daar waar mogelijk aan het verbeteren van de horticultuur. De ultieme doelstelling van de NVBT is het leveren van een bijdrage aan het behoud van biodiversiteit. In 2014 bestond het bestuur uit de volgende bestuursleden: voorzitter: de heer W.N.J. Ursem penningmeester: de heer A.Oudijk secretaris: mevrouw M. van Bracht bestuurslid: de heer P.Baas, tevens voorzitter Stichting Nationale Plantencollectie bestuurslid: mevrouw K. van der Leest (10 april) De NVBT heeft geen directie. Het NVBT bestuur heeft in 2014 vier keer vergaderd. Per 31 december 2014 zijn er bij de NVBT 22 tuinen aangesloten en zijn er 2 aspirantleden toegetreden. Het bestuur van de NVBT heeft in 2013 na het verkrijgen van de gelden voor het project Planten voor de Toekomst in haar vergaderingen besluiten genomen over de projectorganisatie en projectstructuur. Na vaststelling hiervan is de aansturing gedelegeerd naar de stuurgroep van het project. Afgelopen jaar heeft de stuurgroep twee maal vergaderd met het bestuur. Visitatiecommissie De visitatiecommissie is in 2014 bij tien tuinen op bezoek geweest. Dit waren de volgende tuinen. De Kruidhof, Domies Toen, Afrikaanderwijk, Laarmantuin Openluchtmuseum, Hortus Alkmaar, Koninklijke Burgers Zoo, Schovenhorst, Kerkrade, VU Hortus. De Laarmantuin en Koninklijke Burgers Zoo kregen tegelijkertijd bezoek van visitatiecommissie Stichting Nationale Plantencollectie. Hortus Alkmaar en Laarmantuin zijn in 2014 officieel als aspirant NVBT lid toegelaten. Afrikaanderwijk heeft zich teruggetrokken als aspirant NVBT lid omdat het niet kan en wil voldoen aan criterium 12: Een lid onderschrijft en handelt volgens de uitgangspunten van de intentieverklaring Access & Benefit Sharing system for Botanic Gardens onderschreven door het EU Consortium of National Networks of Botanic Gardens. Netwerken en samenwerken - 17 april workshop Iris BG onder leiding van Havard Ostgaard bezocht door 18 mensen uit 10 verschillende tuinen mei hebben vijftien collega s van NVBT en SNP bestuur een bezoek gebracht aan de Keukenhof. Tijdens deze bijeenkomst werd niet alleen het Kasteel en Landgoed bewonderd maar was er voldoende ruimte om banden te versterken en elkaar te spreken. - Fête de la Nature. De eerste editie van Fête de la Nature was een groot succes. Een aantal botanische tuinen deed mee. De berichten hierover op Facebook en via Twitter leverden ons de nodige nieuwe volgers op. - Onder de deelnemers van Nationale Tuinweek (Groei en Bloei) waren ook enkele botanische tuinen. 4

5 - In juli namen enkele botanische tuinen deel aan Open Imkerijdagen. - Uitgever Stichting Natuurmedia bracht het boek uit Niet zonder elkaar. De NVBT/Planten voor de Toekomst ondersteunt de productie van dit boek onder andere door het leveren van een drietal verhalen over bijzondere bestuiving en bevruchtingsmechanismen van een drietal planten met een verwijzing in het boek naar de planten in de betreffende botanische tuinen (Utrecht, Leiden en Amsterdam). - Hoogtepunt was natuurlijk de landelijke bijeenkomst van 25 september waar vrijwel uit alle tuinen mensen aanwezig waren. De gasttuin was Botanische tuin Utrecht. De dag werd als zeer inspirerend ervaren en vrijwel iedereen had het gevoel dat alle tuinen bij elkaar horen. Samen bereiken we een groot publiek waaraan wij mogen vertellen waarom planten een grote rol in ons dagelijks leven spelen. Deze dag werd georganiseerd in het kader van Planten voor de Toekomst. - NVBT/SNP hebben een totaal vernieuwde website die het bezoeken hiervan meer dan waard is. Op deze site zijn alle aangesloten botanische tuinen te zien, worden onze bezoekers op de hoogte gehouden van alle nieuwtjes en heeft men toegang tot onze agenda. Ontheffingsvergunning van Flora en Fauna wet Deze ontheffingsvergunning is met ingang van juni 2014 verlengd. De komende vijf jaar kan de NVBT plantmateriaal van beschermde planten verzamelen, mits aangevraagd en geregistreerd. Er kunnen afspraken worden gemaakt met instanties van terreinbeheer over het verzamelen van plantmateriaal. Op de informatiemiddag 'Rode Lijst planten in de Botanische Tuinen' op 4 september 2014 in samenwerking met Floron is hieraan aandacht besteed voor een grote groep belangstellenden uit de tuinen. Nagoya Protocol Vanaf 12 oktober is het Nagoya protocol in werking gegaan. Botanische tuinen die planten als onderzoeksmateriaal gebruiken waren verplicht hun collecties te deponeren. Besluiten - 20 juni, alle leden van de NVBT staan achter jaarstukken 2013 en het jaarverslag SNP gaat bijdragen aan kosten NVBT website. - ALV krijgt in het vervolg goedgekeurde verslagen van de Stuurgroep Planten voor de Toekomst. - Kennisbank Filantropie, NVBT is geregistreerd als ANBI instelling binnen de filantropische sector. - Drie nieuwe tijdelijke medewerkers voor het project Planten voor de Toekomst worden aangesteld bij de NVBT: Mirjam Lemmens (vanaf 1 mei 2014), Marie-Anne Eij (vanaf 11 augustus 2014) en Juul van Dam (vanaf 1 augustus 2014). 5

6 6

7 3. NVBT project Planten voor de Toekomst was het eerste volle jaar van het project Planten voor de Toekomst, botanische tuinen in actie. Een jaar waarin van uit het project Planten voor de Toekomst veel geïnvesteerd is in de samenwerking tussen de tuinen. We kunnen met recht constateren dat op dit vlak veel is gebeurd. Ook op het gebied van communicatie zijn grote slagen gemaakt: de nieuwe website ging de lucht in met informatie over alle tuinen (nieuws en activiteiten), onze eerste gezamenlijke publicatie (bureauagenda 2015 waarin alle tuinen zich voorstellen in beeld en tekst) is verschenen en ook een nieuwe folder waarin alle tuinen zichtbaar zijn zag het daglicht. Hoogtepunt van het jaar was misschien wel de eerste landelijke botanische tuinen dag die op 25 september werd gehouden voor medewerkers en vrijwilligers uit alle tuinen. Zo n 250 man kwamen in Utrecht bijeen voor lezingen en workshops en natuurlijk om elkaar te ontmoeten en te genieten van de botanische tuin in Utrecht. Ondertussen is er hard gewerkt aan de voorbereiding van de gezamenlijke tentoonstelling Beschermde Planten in 2015, zijn de ideeën voor het kunstproject gerijpt en zijn de grondslagen gelegd voor het ontwikkelen van een gezamenlijke database voor het publiek. 3.1 Projectresultaten: Verslaglegging per werkpakket: Werkpakket 1, projectmanagement Er is gewerkt volgens het jaarplan 2014 met bijbehorende begroting. Eind 2014 is het jaarplan 2015 opgeleverd en samen met de begroting 2015 goedgekeurd door bestuur en Algemene Ledenvergadering. De stuurgroep is in 2014 drie keer bijeengeweest. De NVBT stuurgroepleden waren bovendien aanwezig bij de laatste vergadering van het projectteam op 1 december 2014 waarop we terug en vooruit hebben gekeken. De stuurgroep heeft op basis van voortschrijdend inzicht het stuk Planten voor de Toekomst als project geschreven waarin op basis van eerdere beleidsdocumenten (projectplan, jaarplan, organisatiestructuur) de rollen van stuurgroep, projectleider en projectmedewerkers zijn aangescherpt. In dit kader is ook besloten voortaan twee maal per jaar met de stuurgroep Planten voor de Toekomst en bestuur NVBT bij elkaar te komen. Het projectteam heeft in 2014 zes keer vergaderd. Ook werd er overleg gevoerd in kleinere verbanden, als het kon soms ook via Skype. Per 1 januari 2014 is er een kantoorruimte voor het project gehuurd in het Hugo de Vries gebouw aan de Plantage Middenlaan, vlak naast de Amsterdamse Hortus. Om de kosten te drukken wordt dit kantoor gedeeld met Stichting Natuurmedia. Het kantoor is de plek waar ook overleg wordt gevoerd. Het bevindt zich in een prettig gebouw met andere groene organisaties, wat het netwerken bevordert. In 2014 zijn meerdere mensen bij de NVBT in dienst gekomen om werkzaamheden voor het project te verrichten. Eind 2014 bedraagt het aantal medewerkers in dienst bij de NVBT voor het project 1.89 fte s (vier mensen: Joke t Hart, projectleider; Mirjam Lemmens, Juul van Dam en Marie-Anne Eij projectmedewerkers). 7

8 Voor het overige wordt werk verricht door een aantal zzp-ers, waaronder Renske Ek als deelprojectleider data. En natuurlijk door de medewerkers van Waag Society; zij hebben in 2014 vooral hun bijdrage geleverd aan de ontwikkeling en uitvoering van twee proeftuinen. In 2014 is de jaarrekening van 2013 samen met het jaarverslag 2013 met goedkeuringsverklaring van de accountant aan de Postcodeloterij voorgelegd en door hen geaccepteerd. Voor jaarrekening 2014 zie bijlage Werkpakket 2 en 3 de proeftuinen: Onder leiding van Dick van Dijk en Helma van Rijn zijn in 2014 twee proeftuinen georganiseerd en gehouden. Het verslag van alle resultaten van deze proeftuinen is in zijn geheel als bijlage toegevoegd. Voor een verslag van de Proeftuinen zie bijlage Werkpakket 4: data en technische infrastructuur Een nieuwe website In 2014 is een nieuwe website voor de NVBT ontworpen en gelanceerd. Deze website is gericht op het publiek, en technisch in staat om straks ook de PlantenVinder en eventuele verder nieuwe applicaties te ondersteunen. De uitgangspunten voor de website waren de volgende: - De website wordt een nieuwsbron: zorgt voor verbinding met actualiteit, met de activiteiten van alle tuinen. - Website fungeert vooral als etalage: zorgt voor het vinden van de tuinen en (op termijn) het vinden van planten. - Website brengt vooral samen wat de tuinen doen, leidt vervolgens snel naar de websites van de individuele tuinen. - Website maakt veel gebruik van mooi beeldmateriaal (aangepast aan de seizoenen) - Website heeft een heldere navigatie en een duidelijke Call to action De nieuwe website is gelanceerd op de 1 e landelijke dag van de Botanische Tuinen, op 25 september te Utrecht. Op 6 december is de website aangepast aan het winterseizoen, met een nieuwe headerfoto en mooie wintertaferelen vanuit de verschillende tuinen. De activiteiten op de site worden bijgehouden door Hanneke Jelles, Marie-Anne Eij verzorgt te teksten en Renske Ek zorgt voor het beeldmateriaal in de carrousels. De PlantenVinder Om de gezamenlijke collecties op een leuke en aansprekende wijze te ontsluiten voor een breed publiek wil Planten voor de Toekomst een PlantenVinder laten ontwikkelen die op een intuïtieve en visuele wijze informatie over planten weergeeft die interessant is voor kinderen, geïnteresseerden én kenners. Naast korte feitelijke informatie willen de botanische tuinen ook verhalen over de planten kunnen vertellen in tekst, beeld en geluid. Vlak voor de zomervakantie is een tender uitgezet om van externe partijen hun ideeën te horen voor de bovengenoemde PlantenVinder. Hiervoor zijn vier partijen uitgenodigd, waarvan drie met een voorstel zijn gekomen. Tijdens de procedure rond het kiezen van een uitvoerende partij beseften we ons dat de PlantenVinder valt of staat met de kwaliteit van de onderliggende database. In onze optiek was Botanical Software Ltd, de bouwer van IrisBG, de enige partij met zicht op - én ervaring met - de complexiteit van een botanische database. De door Botanical Software Ltd. voorgestelde applicatie 8

9 was echter nog niet helemaal wat we voor ogen hadden. Vervolgens is er voor gekozen om Botanical Software Ltd. Om te beginnen de onderliggende database te laten maken. In de verder gesprekken hierover bleek dat ook zij eerst zicht nodig hebben op waar de database voor gaat dienen. In een vervolgtraject is, samen met De Waag, een visualisatie gemaakt van hoe een simpele eerste vorm van de PlantenVinder er uit zou kunnen zien. Deze was in november gereed. De daaruit voortvloeiende vragen van Botanical Software Ltd. waren aanleiding om voor begin 2015 een werkbezoek in te plannen. Dit werkbezoek leidde uiteindelijk tot het toekennen van de opdracht voor het ontwikkelen van de gezamenlijke database van de tuinen aan Botanical Software Ltd wordt het jaar van de nieuwe PlantenVinder Werkpakket 5 Programmering en samenwerking Rode Lijst project In 2014 is de NVBT werkgroep Rode Lijst planten nieuw leven in geblazen. Onder voorzitterschap van Gerda van Uffelen zijn Erwin Kluver, Gerard van Buiten, Mirjam Lemmens en Joke t Hart gestart met het maken van een inventarisatie van de aanwezige Rode Lijst soorten in de tuinen. Een interessante constatering is dat van de Nederlandse Rode Lijst soorten (FLORON Rode Lijst) ongeveer de helft (46 %) in Botanische Tuinen te bewonderen is door het publiek (17% van 37%). Deze inventarisatie van de aanwezige Rode Lijst soorten in de tuinen vormt de basis voor de programmering van de gezamenlijke tentoonstelling van de NVBT tuinen met een start in mei De tentoonstelling krijgt de naam Beschermde Planten: 24 tuinen, 240 planten, 1 tentoonstelling. In alle 24 deelnemende tuinen staan planten in de spotlight die of op de Nederlandse Rode Lijst of op de IUCN Red List staan. Er is in samenspraak met alle tuinen een lijst met soorten voor de tentoonstelling gekozen (10 per tuin), er zijn botanische illustraties verzameld van Rode Lijst soorten als beeldmateriaal voor de gezamenlijke B&B agenda 2016 (opvolger agenda 2015) en er is beeldmateriaal verzameld voor de website. De Rode Lijst soorten uit de tentoonstelling zijn tevens pilot voor de plantenvinder op de website. Het eerste cohort planten wat aan het publiek getoond gaat worden is hiermee een feit. Kunstproject Het kunstproject is in 2014 verder uitgewerkt. Er is een ontwerp voor het kunstwerk gemaakt en er is een communicatieplan gemaakt rond het zoeken en vinden van het gouden zaad. Uitvoering van dit project is gepland voor het najaar

10 Landelijke botanische tuinen dag 25 september 2014 Het hoogtepunt van de samenwerking in 2014 was de eerste landelijke botanische tuinen dag ; op deze dag waren uit alle tuinen tien medewerkers en/of vrijwilligers uitgenodigd en gekomen. Er waren zo n 250 mensen aanwezig op een stralende dag in de botanische tuinen in Utrecht. Na een inleiding door Joke t Hart over Planten voor de Toekomst nodigde Renske Ek Coen Verhoef, als een van de oprichters van de SNP als voorloper van de NVBT, uit om met een druk op de knop de nieuwe website van de NVBT te openen. Coen sprak de medewerkers van de tuinen de bemoedigende woorden toe; hij zei trots te zijn op de saamhorigheid en de samenwerking tussen de tuinen op dit moment, dat was anders toen de eerste koepel werd opgericht. Op deze dag is de eerste Hortus rede uitgesproken door Thomas van Slobbe, directeur van Stichting waarde. Hij verraste de aanwezigen door het tonen van een aantal filmpjes. Zelf vatte hij zijn betoog als volgt samen: In een tijd waarin zoveel op de schop gaat, waarin het begrip natuurlijk tot in onze genen onder druk staat, tot in onze relaties met elkaar, tot in ons landschap met de ooievaars en de maïs van Monsanto In een tijd waarin je al bijna niet kan sjansen zonder virtuele inmenging In een tijd waarin we nauwelijks meer weten wat echt is, wat natuurlijk is, omdat zelfs die begrippen aan veranderingen onderhevig zijn in zo n tijd zijn Botanische Tuinen ware oases. De laatste vluchtheuvels van echt waar. De vaandeldragers van het ongekunstelde en het natuurlijke, van het leven voor de vervaging waar ik het over had. Van zaden uit de tijd vóór de veredeling, voor de patentering. Met twee korte lezingen van Marleen Stikker, directeur Waag Society en Cornelia Bruinewoud, kunstenares, was het tijd voor een rijke biologische lunch, waarin uitgebreid werd genetwerkt door alle aanwezigen. s Middags kon gekozen worden uit een keur aan workshops. Hieronder een samenvatting van de workshops en een beeldrapportage van de dag. 1. Workshop Rode Lijst planten Onder leiding van Baudewijn Odé, FLORON. Na een introductie over de Rode Lijst en een voorstelronde (wat is je lievelingsplant en waarom?) hebben we met geeltjes een rondje gedaan met de vraag: waarom vind je het erg als een plant in NL uitsterft. De antwoorden zijn gerubriceerd in de perspectieven: Biologisch, Filosofisch, Menselijk (filosofisch met je hart) en Politiek. In de discussie is veel aandacht besteed aan de vraag vanuit welke perspectieven je een publiek mee kunt krijgen en heb ik beargumenteerd om vooral de menselijke kant niet te vergeten. 2. Workshop Botanisch Tekenen Onder leiding van Anita Walsmit Sachs en Dick Smit (beiden van Beeldend Kunstenaars Nederland). Enkele quotes van de deelnemers: Zorgvuldig waarnemen, veel bewondering voor deze botanische kunstenaars! Moeilijk maar een heel leuke Workshop. Twee uur in een oogwenk, maar niet ongemerkt voorbij. Goede workshop. Goed begeleid en daardoor veel geleerd. Eenvoud, rust, concentratie en heldere begeleiding van Anita en Dick, hartelijk dank voor de inspiratie. 10

11 3. Gebruik je zintuigen! Onder leiding van Ruth de Visser, Nick Meijdam en Saskia van de Klundert (educatiemedewerkers Hortus Utrecht en Amsterdam). Muziekbonbon uitgevoerd door : Hart van Veen. Veel enthousiaste deelnemers die er vol in doken, het gebodene bleek zeer toepasbaar in andere tuinen ("Oh, leuk, dat kunnen we bij ons ook doen!"), alle werkvormen waren wel zo'n beetje nieuw voor de groep. We waren verrast door de enorme betrokkenheid van de deelnemers. De manier waarop ze bijvoorbeeld de eerste opdracht (de 'blindengeleidetocht') oppakten, was zó geweldig. Voor onze groep was de Muziekbonbon een heerlijk, verrassend en rustgevend 'toetje' na de inspanningen van de zintuigentocht. Een mooie combi. aldus Saskia, Ruth en Nick. 4. Tuin zoekt publiek Onder leiding van Dick van Dijk en Caroline van Veggel Dick en Caroline gingen in discussie met deelnemers uit verschillende tuinen: ook in deze workshop bleek dat het leren kennen van nieuwe doelgroepen voor de botanische tuinen geen sinecure is en dat hier nog veel te leren valt. 5. Hoe geef ik een goede rondleiding? Onder leiding van Lisa de Rooy (actrice) In deze workshop vooral aandacht voor de persoon van de rondleider, hoe kom ik over, wat kan ik doen met spraak, met houding? De deelnemers: Voor het eerst met klanken gegooid, ah, oh, uh, eh. Het lopen in drie cirkels was zeer verrassend, veel geleerd van Lisa; Sommige oefeningen kunnen van pas komen voor rondleidingen. Verschillende manieren (kleuren) van spraak is goede tip! 6. Groene vingers, groene tong Onder leiding van jonge kunstenaars van Cateringa Het was een prachtige dag, de mensen hebben op een prachtige locatie buiten gekookt. Iedereen was actief, werkte samen en er waren heerlijke resultaten te proeven na afloop. De verscheidenheid aan ingrediënten die we van de botanische tuin in Utrecht konden gebruiken, het goede weer en de samenwerking van de deelnemers leverde de juiste inspiratie op. 7. Rondleiding door de Botanische Tuinen Utrecht Zet medewerkers uit botanische tuinen bij elkaar en ga onder leiding van een rondleider de tuin in en je verveelt je geen seconde! 8. Niet zonder elkaar Bloemen en insecten Onder leiding van Rolf Roos - Workshop over de symbiose tussen bloemen en insecten. Rolf Roos: Heerlijk dat we in deze tuin planten en beesten mochten verzamelen. Bloemen en insecten blijkt een heel eenvoudig onderwerp als je het maar simpel benadert. Windbestuivers zijn in tuinen vaak sterk ondervertegenwoordigd terwijl in de natuur toch bijna een vijfde het zo doet.. 9. Plant-aardige prototypes Onder leiding van Helma van Rijn en Bert Spaan (Waag Society). Het laten horen van geluiden van het stromen van plantensappen met behulp van eenvoudige technologie of het uitproberen van andere toepassingen leverde veel hoofdbrekens en veel creativiteit op. 11

12 Impressie Landelijke botanische tuinen dag 25 september 2014 foto s Wendeline van den Nagel 12

13 Horizontale overleggen: In 2014 is het collectiebeheeroverleg meerdere keren bijeen geweest evenals het horizontaal overleg educatie. Voor het ontwikkeling van de externe programmering rond Planten voor de Toekomst is ook enkele malen een communicatieoverleg belegd, waarin communicatiemedewerkers uit de tuinen met groot enthousiasme meedachten aan het ontwikkelen van gezamenlijke publiciteit van Planten voor de Toekomst. Deskundigheidsbevordering: In het kader van de deskundigheidsbevordering is in de vroege zomer van 2014 een workshop Social media georganiseerd door Waag Society. Hans Persoon en Bert van de Wollenberg zijn gestart met het schrijven van de handleiding collectiebeheer waarin alle facetten van het collectiebeheerwerk in worden opgenomen. Door ziekte is de eindoplevering van deze handleiding iets vertraagd. Planning is nu eind Extern netwerk De NVBT heeft van de IUCN een uitnodiging gekregen om kosteloos de ledendagen van de IUCN bij te wonen. Deze bijeenkomsten van 40 lidorganisaties bestaande uit vertegenwoordigers van natuur-en milieuorganisaties en wetenschappelijke instituten die in Nederland gevestigd zijn, en van de Nederlandse overheid zijn een rijke plek om te netwerken. Joke t Hart heeft in 2014 twee bijeenkomsten bezocht. Fête de la Nature Voor het eerst in Nederland is in 2014 het Fête de la nature georganiseerd. IUCN, Natuurcollege, Ravon en zoogdiervereniging en Nationaal Groenfonds zijn de initiatiefnemers hiervan. In 2014 hebben verschillende botanische tuinen meegedaan aan dit natuurfeest door hun activiteiten aan te melden op de activiteiten kaart van het Fête de la nature. Groei en bloei De landelijke organisatie van Groei en Bloei heeft in 2014 voor het eerst de Nationale Tuinweek met groene activiteiten voor jong en oud georganiseerd. Enkele tuinen hebben zich bij hierbij aangesloten. Floron Met Stichting Floron is samengewerkt op het gebied van de Rode Lijst soorten. We hebben in het Rode Lijst project voluit van de kennis van Floron gebruik kunnen maken Werkpakket 6 Communicatie In 2014 is gestart met het ontwikkelen van pr materiaal voor alle NVBT tuinen tezamen. Er is een folder gemaakt waarin op de kaart van Nederland alle tuinen zich tonen. Samen met Becking en Blitz, de uitgever van museum promotiematerialen, hebben we een agenda voor 2015 gemaakt waarin alle tuinen zich in beeld en tekst aan de lezer voorstellen. En, zoals al eerder gemeld is de website vernieuwd de lucht in gegaan. Alle tuinen zijn zo goed te vinden. Alle activiteiten in tuinen worden op deze website extra aangelicht, evenals de gezamenlijke activiteiten. Ook via sociale media facebook en twitter wordt veel melding gemaakt van wat er in de tuinen gebeurt, het aantal volgers groeit gestaag. 13

14 4. Jaarrekening 2014 De financiële verslaglegging tenslotte is opgenomen in de bijgevoegde jaarrekening Bijlage 1: Jaarrekening 2014 Bijlage 2: Verslag Proeftuinen onder leiding van Waag Society 14