Gemeente Appingedam. Hierbij geven wij u onze reactie over bovengenoemd onderwerp.

Transcriptie

1 Gemeente Appingedam Uw brief van : Uw kenmerk : Aan Gedeputeerde Staten van de Provincie Groningen Postbus AP Groningen Ons kenmerk : Behandeld door : H. de Vries Telefoon : Bijlage(n) : - Onderwerp : Herindeling Noord-Groningen Appingedam, 20 september 2016 Verzenddatum: Geacht college, Hierbij geven wij u onze reactie over bovengenoemd onderwerp. Op 10 maart 2016 heeft het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen besloten om op grond van artikel 8 lid 1 van de Wet algemene regels herindeling (Wet Arhi) het open overleg met de besturen van de gemeenten Appingedam, Bedum, De Marne, Delfzijl, Eemsmond, Loppersum en Winsum te starten. Dit initiatief luidt een nieuwe fase in voor het overleg over gemeentelijke herindeling in Noord-Groningen. GS nemen de regie in het overleg over als reactie op het voorstel van de gemeenten Bedum, De Marne, Eemsmond en Winsum (BMWE) om 'langs de lijnen van de Wet Arhi' de BMWE-variant uit te werken. Volgens GS vragen 'de maatschappelijke vraagstukken om een samenhangende, regionaal evenwichtige en duurzame indeling van het lokaal bestuur in Noord-Groningen.' De keuze voor BMWE heeft betekenis voor geheel Noord-Groningen en noopt volgens GS daarom tot ingrijpen. In de periode mei-begin juni hebben de colleges van burgemeester en wethouders van de betrokken gemeenten met een delegatie van GS gesproken. In deze overleggen zijn geen nieuwe zienswijzen naar voren gekomen. De gemeenten hebben hun voorkeuren herhaald. In een gezamenlijk gesprek op 23 juni 2016 heeft gedeputeerde Brouns dit gedeeld met de burgemeesters van de Noord-Groninger gemeenten en de BMWE-gemeenten uitgenodigd de BMWE-variant nader te verkennen. Ook heeft hij aangegeven dat er nog steeds sprake is van 'een uitgestoken hand' van de BMWE-gemeenten naar de andere Noord-Groninger gemeenten om de G7-variant, één gemeente in Noord-Groningen, te realiseren. Inmiddels is eind augustus door de BMWE gemeenten een verkennend startdocument uitgebracht waarin zij in gaan op de vraag van GS om deze variant verkennend uit te werken en een visie te geven hoe deze gemeente vorm en inhoud kan worden gegeven. De gemeente Delfzijl en Loppersum hebben het initiatief genomen om de zogenoemde DEAL-variant te verkennen. Zij hebben naar eigen zeggen hierover overleg met Gedeputeerde Brouns gehad en uiteindelijk in een door beider gemeenten geïnitieerd overleg aan de burgemeester van Appingedam verzocht of zij mee willen doen in deze verkenning. Van onze zijde is aangegeven dat wij de notitie afwachten en er dan op zullen reageren. Wilhelminaweg CM Appingedam Telefoon : Postbus AA Appingedam Telefax : (0596) Internet info@appingedam.nl IBAN NL69 BNGH

2 - Pagina 2 van 6 - In deze reactie beschrijven we eerst (opnieuw) onze uitgangspunten die voor ons bepalend zijn voor ons oordeel en onze inzet in dit vraagstuk om vervolgens een reactie te geven op de standpunten die inmiddels in reactienota's zijn bekendgemaakt. Onze analyse van het proces van rapport Jansen tot nu 28 februari 2013: Rapport Jansen concludeert dat vanuit de inhoudelijke opgaven in Noord Groningen (overigens net als andere gemeenten in de provincie) een herindeling onontkoombaar is en adviseert twee gemeenten: Eemsdelta (DAL+ Eemshaven) en Hoogeland (BMWE eemshaven). Daarnaast spreekt het rapport over de bestuurscultuur die zou moeten toegroeien naar grenzeloos gunnen (wat nu ontbreekt bij gemeenten en provincie) Aanvullende duidingsgesprekken met de voorzitter van de commissie leveren het beeld op dat zijn advies een "next best voorstel" is geweest vanuit de vrees dat voor het optimale model zodat de commissie dat zag (1 gemeente, later G7 genoemd) op dat moment geen draagvlak zou hebben bestaan onder de bestuurderen, dus werd het BMWE (zonder Eemshaven) en DAL+ (met Eemshaven). In termen van het rapport: de gemeente Hoogeland en de gemeente Eemsdelta. Zomer 2013: Erkenning van de noodzaak tot herindeling ook bij onze gemeente! Ook erkenning dat een dergelijke stap een robuuste moet zijn om de bestuurskracht voor enkele decennia te kunnen borgen. Erkenning vanuit de inhoudelijke complexe opgaven die in dit gebied spelen en daarom deze stap nodig is. Verkenning tussen de BMWE en Dal+ gemeenten over Jansen. Want over het advies van Jansen bestond geen draagvlak omdat Dal+ te klein en niet logisch werd gevonden in relatie tot de steeds in DEAL verband uitgewerkte gebiedsvisies, BMWE zich zonder Eemshaven niet voldoende financieel robuust vonden, er over een aantal jaar naar beide kanten weer een nieuwe herindeling noodzakelijk zou zijn en ook Jansen erkende dat de gemeente bij de start extra hulp nodig hebben omdat ze niet voldoende robuust zijn. Deze gesprekken mondden uit in een verkenning van de zogenoemde G7 variant, gespiegeld aan enkele andere varianten (BMWE en DEAL). Vanuit ons gebied en ook onze eigen gemeente verwondering dat de sinds 2008 in gang gezette koers van DEAL gemeenten mét de provincie (uitmondend in een werkorganisatie DEAL VTH, DEAL WLP, DEAL EZ visie etc) miskend werd in dit rapport. Daarom instemming van Appingedam met de nadere verkenning op G7 en spiegelvarianten. Eind 2013: agendering van de verkenning naar G7 en de spiegelvarianten in colleges en raden met als uitkomst: haalbaarheid lijkt mogelijk, maar een aantal verdiepingsslagen is nodig om definitief een conclusie te kunnen trekken. Die verdiepingsslagen hadden betrekking op een te formuleren strategische agenda, een voldoende duurzame gemeente (niet binnen enkele jaren opnieuw hoeven herindeling), financiën, nabijheid naast een grotere bestuurlijke schaal. Maart 2015: agendering in colleges en raden van een uitgewerkte strategische agenda voor dit gebied ("aardbevingen de baas", "voorbereid op minder mensen", "het gebied op de kaart"," meer mensen aan het werk"), Financiële doorrekening van de varianten met een toezegging van de minister van BZK op de naar voren gehaalde herindelingsscan om de gebleken te grote achteruitgang in

3 - Pagina 3 van 6 - vergelijking met referentie herindelingsgemeenten tijdelijk te compenseren. Inmiddels blijkt de achteruitgang door structurele wijzigingen nadien in de maatstaven gemeente fonds weer gemiddeld te zijn geworden dus vervalt de noodzaak van de incidentele rijkssuppletie, of anders gezegd, de G7 is blijkens deze uitkomsten in vergelijking met referentiegemeenten financieel niet meer onevenredig in het nadeel door haar schaal. En tot slot is ook de notitie Overheids- en burgernabijheid opgesteld zodat tegenover een bestuurlijke schaalvergroting de nabijheid van het bestuur bij haar omgeving is onderzocht en van voorstellen voorzien. Uitkomst van de raads besluitvorming was 4 voor G7, 2 voor DEAL en 1 gemeente voor BMWE. Oktober 2015: nadat in de zomerperiode getracht is om de impasse te doorbreken door aanvullende gesprekken binnen en tussen gemeenten bleek bij de raadsbehandeling in de zeven raden een herhaling van deze uitkomst aan de orde. December 2015-februari 2016: Provinciebestuur heeft in december de 7 colleges met het college GS gesproken waarbij werd geconcludeerd dat het gebied geen impasse kan verdragen en nog een gespreksfase wordt georganiseerd met nu ook de provincie als deelnemer aan tafel. Van elke geleding een vertegenwoordiging van 4 deelnemers, waarmee ook raadsleden actief bij dit gespreksproces zijn betrokken. Tijdens het proces is de inhoud als vertrekpunt genomen en stond niet ter discussie, maar is er vooral gesproken vanuit de variant die de meeste aanhangers had (G7) om te bezien of er een next best uitkomst mogelijk was. Daarom kreeg elke gemeente van de procesbegeleider opdracht een next best variant te formuleren. Niet elke gemeente heeft aan dit verzoek voldaan, wij hebben meegegeven dat een variant die zo dicht mogelijk bij de G7 schaal uitkomt dan de next best variant is. In dit proces sprak de provincie voor het eerst openlijke zijn voorkeur uit voor de G7. En in de slotronde heeft de provincie op basis van de gesprekken verregaande faciliterende aanbiedingen gedaan te weten financieel : ambtelijke ondersteuning, frictiekosten vergoeden en bereidheid om mogelijke nieuwe ambities te faciliteren en inhoudelijk zoals verregaande takenoverdracht. Dit om deze variant voor de gemeenten te faciliteren. Ook heeft de provincie de DEAL-variant als 2 e keuze aangegeven. In dit proces is gebleken dat enkele gemeenten niet wilden spreken over een andere dan de eigen variant. Uiteindelijk is het proces dan ook mislukt. Wat vond en vindt Appingedam belangrijk Een robuuste schaal die recht doet aan de grote gebiedsopgaven in dit gebied Een robuuste schaal die zodanig is dat niet binnen enkele jaren een volgende herindeling nodig is (de opgaven zijn te groot om een dergelijke slechte start en ingrijpende herindelingsprocessen opnieuw ernaast te moeten handelen) Een logische samenhangende schaal als het gaat om de gemeenten die te maken hebben met het managen van de opgaven in dat gebied

4 - Pagina 4 van 6 - Een schaal die niet alleen het eigen gebied omvat, maar ook de link legt naar die andere economische motor in onze provincie, de stad Groningen. Dal of Dal+ is voor de gemeente Appingedam om genoemde redenen absoluut niet acceptabel. Van daaruit kwam onze gemeente tot de keuze voor G7, van daaruit vindt onze gemeente naar de toekomst dat een schaal nabij deze omvang nodig is en blijft. De keuze van de BMWE gemeenten om nu samen een gemeente te willen vormen, leidt tot weeskinderen; Er sprake is van niet levens vatbare gemeenten in de variant zoals Jansen die voorstelde (inhoudelijk, noch financieel) en daarom de bestuurskracht nog enkele jaren ondersteuning van rijk en provincie nodig heeft. Dat was nota bene de DAL met Eemshaven variant. Als BMWE nu zijn zin krijgt ontstaat er een DAL zonder Eemshaven die noch inhoudelijk (Delfzijl heeft een haven met zware verbinding met Eemshaven, economische zone etc), noch financieel een gemeente met voldoende robuustheid en kracht oplevert, terwijl BMWE een gemeente is geworden die iets in de schoot geworpen krijgt (Eemshaven met al zijn revenuen) die onevenredig groot is in relatie tot de bestuurlijke opgaven in dat gebied en op geen enkel punt doet dit recht aan de opgaven die sinds 2008 aan "de andere kant van Noord Groningen" samen met de provincie, vanwege de urgentie van een aanpak is voorzien, die moet worden voortgezet en met deze keuze op dood spoor komt. De huidige samenwerking is inmiddels belast door het uitblijven van duidelijkheid, ieder begint zich terug te trekken op zijn eigen domein, dit is niet alleen schadelijk voor de relaties, maar nog meer voor het realiseren van adequate oplossingen voor de majeure problemen in dit gebied. Snel doorhakken van knopen is dan ook belangrijk, maar wel zodanig dat recht gedaan wordt aan de door ieder (!) erkende inhoudelijke opgaven in het gebied. Nieuwe varianten doorkruisen de samenhang en evenwicht in dit gebied en vormt geen antwoord op de in 2008 in gang gezette koers in dit gebied. De DAL+ variant (Jansen) vonden we met ons allen niet robuust genoeg, een Dal variant is nog kleiner in uitgerekend een gebied waar de kernproblematiek ligt en dat vraagt om een robuuste aanpak. Reactie op de nu ontwikkelde startnotities: De door ons gewenste en hierboven omschreven uitkomst is inhoudelijk gemotiveerd, inhoudelijk gedreven en daarmee een belangrijk vertrekpunt! Wij kiezen, net als de provincie, voor een samenhangend regionaal evenwichtig en duurzaam perspectief als het gaat om onze keuze van de gewenste bestuurlijke schaal. Deze formulering hanteerde de provincie bij uitstek bij het ingrijpen in het herindelingsproces door het starten van de Open overleg procedure. Tegelijk zien we "aan de andere kant van de Eemshavenweg" enerzijds en binnen de DAL-gemeenten (onze directe buren) een andere beweging ontstaan. De BMWE-gemeenten bewandelen een tweesporenbeleid: Verkennen van de BMWE-variant (inclusief Eemshaven) en simultaan verkenning van de haalbaarheid van de G-7 variant. Uit alles blijkt tegelijk dat de BMWE-variant de beoogde variant voor die gemeenten is. Overigens vinden wij de wijze waarop de visie op deze gemeente door de deelnemers wordt

5 - Pagina 5 van 6 - geformuleerd vooral gebaseerd op het beschrijven van de mogelijkheid om een dergelijke gemeente Hoogeland te vormen, maar een intrinsieke overtuiging die gebaseerd is op de opgaven en vertaalslag hiervan naar een daarbij noodzakelijke schaal in Noord-Groningen wordt door ons gemist. En daarmee is de schaal van G7 buiten beeld geraakt in deze notitie, ondanks de twee-sporen verkenning zoals die is aangekondigd. De gemeenten Delfzijl en Loppersum kiezen voor DEAL. Wij herkennen ons voor een groot deel in de argumenten. Als onderdeel van dit gebied maken wij immers ook sinds 2008 deel uit van de samen met de provincie ingezette aanpak op de terreinen van Wonen, leefbaarheid, economie en gebiedsvisies. Dat onderdeel van de notitie vinden wij dan ook krachtig en recht doen aan onze overtuiging wat belangrijk is voor dit gebied. Wat wij niet begrijpen is waarom Dal+ niet krachtiger wordt afgewezen omdat genoemde inhoudelijke opgaven die voor DEAL worden gehanteerd een kleinere schaal onlogisch maken, laat staan DAL. Daarnaast zijn de majeure economische-, de arbeidsmarkt-, en de sociale opgaven in het gebied van Noord-Groningen als gegeven die juist vragen, ook al vanuit de huidige praktijk, om de schaal groter te maken dan DEAL. Wij zijn het niet eens met de opvatting dat burgernabijheid alleen in een kleinere gemeenteschaal realistisch ingevuld kan worden. De praktijk laat het tegendeel zien. Dat geldt ook voor de verschillen in opgaven die in een G7 verband aan de orde zijn. Wij onderkennen dat die in een stedelijk gebied anders zijn dan in een plattelandsomgeving, maar met deelvisie's en deelagenda's binnen een gemeente zijn die prima te besturen en te managen zo leert ook hier de praktijk. Het stedelijk gebied Delfzijl en Appingedam is een samenhangend gebied dat eigenlijk gemeenschappelijk in de nieuwe gemeente zou moeten worden opgenomen. Maar onze voorwaarden van robuustheid, inhoudelijke agenda en verbinding met de stad Groningen als economische motor moet dan ook gerealiseerd kunnen worden om hier op door te kunnen gaan. De optimale variant blijft voor ons de schaal van de G7 zoals wij hiervoor hebben aangegeven of zo dicht mogelijk daarbij. De beste variant is voor onze gemeente en voor ons gebied (!), de variant waarbij de Dal-gemeenten eendrachtig en met overtuiging (!) een beweging maken richting G7 en alle andere gemeenten (!) een beweging maken richting de DAL-gemeenten, of terwijl naar elkaar toe bewegen (in onze woorden: "de omklapvariant"). Dan kom je allen in beweging en los van je optimale standpunt en groeien allen toe naar een zo goed mogelijke variant. Om dit te bereiken dient de provincie op vertrouwenwekkende wijze haar open overleg proces te benutten, zowaar geen sinecure nu veel gemeenten zich hebben ingegraven in hun eigen standpunt. Wij delen, zoals u uit onze inhoudelijke motivering kunt opmaken, de inhoudelijke gebiedsopgaven uit de notitie van de gemeente Loppersum en Delfzijl. Nadien zijn die inhoudelijke gebiedsopgaven bovendien aangevuld met complexe vraagstukken die zijn ontstaan door de gevolgen van de gaswinning. Wij hebben echter een andere conclusie als het om de optimale, of als die politiek bestuurlijk niet haalbaar mocht blijken, de beste

6 - Pagina 6 van 6 - schaal van de te vormen gemeente gaat. Anders gezegd. De argumenten die beide gemeenten vanuit de inhoud hanteren om bij DEAL uit te komen sterken ons om een grotere schaal te verkiezen. De majeure economische, sociale en arbeidsmarkt-vraagstukken vragen namelijk om een robuuste bestuurlijke schaal, groter dan DEAL zois onze overtuiging. Ook maatschappelijke instellingen kiezen steeds meer een grotere schaal. We hebben het daarbij over de gemeente van morgen en overmorgen, zoals Van de Donk dit afgelopen zomer in het naar hem vernoemde onderzoek benoemt. Om die reden kunnen wij de notitie van beide gemeenten zoals die nu aan ons is voorgelegd niet ondersteunen. De keuze van de gemeente Appingedam Wij sluiten onze ogen echter niet voor de bestuurlijke en politieke verantwoordelijkheid die we in Noord-Groningen hebben om oplossingen te zoeken. Die oplossing kan bestaan uit een next best oplossing die recht doet aan de inhoudelijke opgaven die in DEAL zijn geformuleerd en nadien met de genoemde aanvullende opgaven zijn vergroot, maar die tegelijk een uitkomst hebben die absoluut groter moet zijn dan DAL of DAL plus. G7 zien we vanuit de inhoudelijke opgave en duurzaamheid als de optimale schaal waar wij nog steeds op willen koersen. We waarderen in hoge mate de uitnodiging die door de BMWE -gemeenten in onze richting is gedaan omdat dit aansluit bij onze voorkeur! Maar om tot een oplossing te komen hebben we gezegd dat die oplossing zo dicht mogelijk bij G7 zou moeten zijn. Wanneer G7 politiek-bestuurlijk niet voldoende draagvlak krijgt en ook een variant die daar dichtbij is ook niet haalbaar blijkt zien wij gezien de dan veranderende situatie en het belang om ontwikkelpotentie te houden enerzijds en politieke en bestuurlijke verantwoordelijkheid te nemen anderzijds de schaal van de DEAL gemeenten als de absolute minimum variant om toekomstgericht te kunnen handelen. En wij wijzen daarbij als gemeente Appingedam unaniem DAL en DAL-plus pertinent af. Hiermee is de grens van ons oplossend vermogen bereikt. Wij verwachten van de provincie een oplossing die recht doet aan de grootste inhoudelijke opgaven in Noord-Groningen. Hoogachtend, Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Appingedam,, burgemeester., secretaris. (H.K. Pot) (H. de Vries)