Cursussenaanbod Grootseminarie Brugge

Transcriptie

1 Cursussenaanbod Grootseminarie Brugge AFDELING THEOLOGIE Lessenrooster 1ste semester maandag Cursus Professor Code Kostprijs uur KERKMUZIEK Ignace Thevelein F16 25, uur ZANGLES Ignace Thevelein F17 25, uur ALGEMENE SACRAMENTENLEER Koen Vanhoutte T3 25, uur NIEUW TESTAMENT Jean Bastiaens T1 50, uur METHODOLOGIE 1 STE J uur HEBREEUWS I Noël Bonte T12 25,00 dinsdag uur DOGMATIEK Stefaan Franco T9 50, uur OUD TESTAMENT Noël Bonte T4 50, uur woensdag HOMILETIEK ( 6 beurten ) tot eind oktober Philippe Hallein uur DOGMATIEK Stefaan Franco T uur SACRAMENTENLEER Stefaan Franco T5 50,00 donderdag uur HOMILETIEK 3 DE J vanaf november Philippe Hallein uur SPIRITUALITEIT Bernard Bruning T11 50,00 BIJBELGRIEKS Marleen Lescroart T13 25,00 Vrijdag uur KERKGESCHIEDENIS Kurt Priem T2 50, uur KERKELIJK RECHT Patrick Degrieck T10 25, uur MORAALTHEOLOGIE SOCIALE LEER VAN DE KERK Philippe Hallein T7 50,00

2

3 Lessenrooster 2 de semester maandag Cursus Professor Code Kostprijs uur KERKMUZIEK Ignace Thevelein F16 25, uur ZANGLES Ignace Thevelein F17 25, uur ALGEMENE SACRAMENTENLEER Koen Vanhoutte T3 25, uur NIEUW TESTAMENT Jean Bastiaens T1 50, uur HEBREEUWS I Noël Bonte T12 25,00 dinsdag uur STUDIE uur OUD TESTAMENT Noël Bonte T4 50, uur PASTORAALTHEOLOGIE Philippe Hallein T6 50,00 woensdag uur DOGMATIEK Stefaan Franco T9 50, uur HOMILETIEK 3 DE J Philippe Hallein donderdag uur SACRAMENTENLEER Stefaan Franco T5 50, uur STUDIE BIJBELGRIEKS Marleen Lescroart T13 25,00 Vrijdag uur KERKGESCHIEDENIS Kurt Priem T2 50, uur KERKELIJK RECHT Patrick Degrieck T10 25, uur MORAALTHEOLOGIE BIO-ETHIEK Philippe Hallein T8 50,00

4 Cursusomschrijving T1: NIEUW TESTAMENT Deze cursus biedt een bespreking van de evangeliën van Marcus, Mattëüs en Lucas en hun onderlinge relaties. We proberen zowel de onderlinge samenhang als de eigenheid van deze drie evangeliën te karakteriseren, met aandacht voor hun specifieke ontstaansgeschiedenis en achtergronden, hun manier van redigeren en structureren en hun theologische boodschap. Daarnaast bekijken we verschillende teksten van meer nabij en focussen daarbij op de volgende thema s: de kindheidsevangelies, de Bergrede, genezingsverhalen, passie en verrijzenisverhalen. Naast het bieden van exegetisch commentaar wordt ook telkens ingegaan op bijbels-theologische vraagstellingen die deze teksten oproepen. T2: KERKGESCHIEDENIS Oudheid en Middeleeuwen Tijdens dit academiejaar komen zowel de christelijke oudheid (eerste semester) als de middeleeuwen (tweede semester) aan bod. In beide perioden bestuderen we de ontwikkeling van de kerkelijke structuren (pausdom, concilies, bisdommen, parochies), de theologie en de spiritualiteit (apologeten, kerkvaders, Moderne Devotie en humanisme) en het religieuze leven (eremieten, kloosterwezen). Ook gaan we in op de verhouding tussen Kerk en jodendom (joden-christenen, anti-judaïsme) en tussen Kerk en staat (christenvervolging, investituurstrijd). Tenslotte staan we stil bij de breuk tussen westerse en oosterse christenheid. T3: ALGEMENE SACRAMENTENLEER De cursus vertrekt van een verkenning van de recente ontwikkelingen binnen de sacramentologie. Daarop volgt een antropologische studie waarin de betekenis van symboliek en ritueel uitvoerig ter sprake komen. Verder wordt aandacht besteed aan een christologische benadering waarin Christus als sacrament van Godsontmoeting centraal staat. Daarbij sluit een ecclesiologische benadering (kerk als sacrament) aan, met bijzondere aandacht voor de rol van de heilige Geest in het sacramentele leven van de kerk. Klassieke vragen in verband met instelling, werkzaamheid en aantal van de sacramenten zitten verwerkt in de verschillende hoofdstukken. De cursus bevat ook een korte kennismaking met de zeven sacramenten en eindigt met de behandeling van de belangrijkste vragen uit de huidige sacramentenpastoraal. T4: OUD TESTAMENT De profeten De profetische literatuur is een van de drie grote pijlers van het Oude Testament en vormt een hoogtepunt in de geschiedenis van het bijbelse Israël. Deze teksten die zo oud zijn, blijven sterk inspireren. De cursus over de profeten begint met een algemene inleiding. We gaan o.a. in op het ontstaan van het profetisme in Israël en de evolutie ervan. Na de inleiding lezen we bekende en minder bekende profeten. Achtereenvolgens komen aan bod: Elia, Amos, Hosea, Jesaja, Jeremia, Ezechiël, Deutero-Jesaja, Jona en Daniël. Telkens is er aandacht voor de historische context waarbinnen de profeet optreedt en voor zijn specifieke boodschap daarbinnen. Gaandeweg wordt duidelijk dat profeten een hele evolutie hebben meegemaakt in denken en spreken. Deze evolutie weerspiegelt een verandering van godsbeelden. De cursus profeten is meteen een springplank om aan bijbelse theologie te doen.

5 T5: SACRAMENTENLEER - Initiatiesacramenten In deze cursus komen de drie sacramenten van de christelijke initiatie aan bod: doopsel, vormsel en eucharistie. Wat het doopsel betreft onderzoeken we de bijbelse achtergrond, de ontwikkeling van de dooptheologie en -liturgie in de eerste eeuwen, de latere evolutie alsook de problematiek van het kinderdoopsel. Tot slot bespreken we de vernieuwde liturgie van het kinderdoopsel. De studie van het vormsel vangen we aan met een studie van de nieuwtestamentische getuigenissen over de uitstorting van de heilige Geest. We gaan in op de geschiedenis van het vormsel en bestuderen de theologie van het vormsel, vooral vanuit de krachtlijnen van Vaticanum II. Als afronding komt de liturgie van het vormsel aan bod. De cursus over de eucharistie omvat drie grote delen. Eerst bekijken we de joodse en nieuwtestamentische wortels. Vervolgens komt de geschiedenis van de theologie van de eucharistie aan bod (kerkvaders, de eucharistiestrijd van de 9de en 11de eeuw, Thomas van Aquino, concilie van Trente etc.). We eindigen met een deel waarin we kennis maken met enkele hedendaagse theologen en gaan in op actuele vragen zoals eucharistie als offer. Voor de liturgie van de eucharistie verwijzen we naar een afzonderlijke cursus. T6: PASTORAALTHEOLOGIE Jeugdpastoraal, geloofscommunicatie, catechese en In een eerste deel gaan we dieper in op de jeugdpastoraal. De cursus Pastoraal bij de jeugd vertrekt vanuit een aantal courante benaderingen van het begrip jeugd. Hoe wordt vandaag wetenschappelijk nagedacht over jeugd? Vanuit deze begripsomschrijving kunnen we de jongeren situeren binnen de ruimere maatschappelijke context. Wat zijn jongerenculturen en hoe lang gaan ze mee? Daarna willen we dieper ingaan op de pastoraal bij de jeugd. We starten vanuit een schets van feitelijke gegevens i.v.m. het geloven van jongeren: de geloofsontwikkeling en hun kerkverbondenheid. Hoe kan de Kerk zich pastoraal opstellen t.a.v. jongeren? Hoe verloopt geloofscommunicatie? Moet de jeugdpastor werkelijk kiezen tussen laagdrempelige initiatieven en een geprofileerd aanbod? Tot slot van het deel over jongerenpastoraal verkennen we de drie milieus waar jongeren in leven: het gezin, de school en de wereld van de vrije tijd (in bijzonder de jeugdbeweging). Telkens gaan we na welke pastorale kansen er te vinden zijn en hoe binnen ons bisdom hierop wordt ingespeeld. In een tweede deel bekijken we van nabij de geloofsoverdracht. Langs welke communicatie verloopt deze? Kunnen we nog spreken van geloofscommunicatie? Welke sporen van catechese vinden we terug op de parochie, in het gezin, in de school, Tot slot willen we ons buigen over de nieuwe evangelisatie en hoe nieuwe pastorale visies en bewegingen hiermee omgaan. De cursus wordt ook verrijkt door een studiedag praktische pastoraaltheologie waarin beleidsmensen van het bisdom Brugge bijzonder de aandacht komen vestigen op enkele kansen tot catechese bij de initiatiesacramenten en de beleidslijnen van het bisdom hierbij komen uitleggen. Op deze studiedag worden volgende onderwerpen behandeld: catechese bij doopsel kind en lagereschoolleeftijd, catechese n.a.v. doopsel als volwassene en catechumenaat, catechese bij eerste communie, catechese bij vormsel. Bij deze cursus past ook een leesopdracht die in het begin van de lessenreeks wordt verduidelijkt.

6 T7: MORAALTHEOLOGIE Sociale leer van de Kerk In de deelcursus sociale leer van de Kerk gaan we nader in op sociale vraagstukken en hoe de Kerk er mee omgaat. In een eerste deel wordt de huidige maatschappij geanalyseerd en komen volgende onderwerpen aan bod: welvaart en welzijn, economisch succes en geluk, armoede en arbeid, nieuwe ontwikkelingen in de ondernemingen, bezit en rijkdom, solidariteit en mondialisering. We proberen een licht te werpen op de complexiteit van de huidige maatschappij. Zoals Gaudium et spes en Veritatis splendor beschrijven, willen we in dit deel het licht van het evangelie op deze tekenen van de tijd laten schijnen. Zo zoeken we hoe de Kerk vroeger en nu gereageerd heeft op deze onderwerpen. In een tweede deel bespreken we de geschiedenis van de sociale leer van de Kerk vanuit het magisterium. Vertrekkend van het pauselijk document Rerum novarum (1891) doorlopen we de hele geschiedenis tot en met de drie grote sociale encyclieken van Johannes Paulus II. Een bijzondere plaats krijgt ook het Compendium van de Sociale leer van de kerk (2004) van de Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en vrede. Naast het licht van het evangelie bieden ook teksten van de katholieke traditie een kader voor het interpreteren van de tekenen van de tijd. In een afsluitend derde deel buigen we ons over de encycliek Caritas in veritate (2009) van Benedictus XVI en bekijken we nog enkele recentere, officiële documenten van de Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en vrede. Zo proberen we te ontdekken hoe de sociale leer richtinggevend kan zijn in een huidige geseculariseerde en gemondialiseerde samenleving, maar ook op welke grenzen ze botst. n eerste deel gaan we dieper in op de jeugdpastoraal. De cursus Pastoraal bij de jeugd vertrekt vanuit een aantal courante benaderingen van het begrip jeugd. Hoe wordt vandaag wetenschappelijk T8: MORAALTHEOLOGIE Bio-ethiek In de deelcursus bio-ethiek gaan we nader in op vragen betreffende geneeskunde en moraaltheologie. We vertrekken daarbij van de Bijbel en hoe deze staat tegenover de zorg voor het leven. Daarna concentreren we ons op de vraagstukken betreffende de menselijke persoon, de keuze voor het leven, de zieke en lijdende mens in zijn context, In een tweede deel concentreren we ons op het begin van het leven. We bekijken er de complexe situatie van abortus in de huidige maatschappij, de Belgische wetgeving betreffende abortus en haar mogelijke uitbreidingen, hoe er zorgethisch met abortus wordt omgesprongen en welke de Rooms-katholieke visie is. We bespreken in het bijzonder de encycliek Evangelium vitae (1995) van paus Johannes Paulus II, de instructie Donum vitae (1987) van de Congregatie voor geloofsleer en de instructie Dignitas personae (2008) van de Pauselijke raad voor het Leven. Hierbij aansluitend behandelen we ook enkele ethische vragen betreffende prenatale diagnose en gentechnologie.

7 In een derde deel vestigen we onze aandacht op het einde van het leven. We bespreken er euthanasie met een bijzonder accent voor de encycliek Evangelium vitae (1995) van paus Johannes Paulus II. Vooreerst ontleden we de Belgische wetgeving betreffende euthanasie en haar mogelijke uitbreidingen, hoe er zorgethisch met euthanasie wordt omgesprongen en welke de Rooms-katholieke visie is. Zo vestigen we de aandacht op palliatieve zorgen als een christelijk antwoord op het lijden bij de mens. We gaan echter ook specifieke vragen betreffende palliatieve sedatie en het euthanasiebeleid in katholieke ziekenhuizen niet uit de weg. Tot slot wordt ook de rol van de pastor in confrontatie met het lijden van mensen en de vraag om euthanasie behandeld. T9: DOGMATIEK Godsleer (Triniteit) Ik geloof in één God, Vader, Zoon en Heilige Geest. Dit is de basisuitspraak van het héle christelijke geloof. De cursus Godsleer bestudeert deze belijdenis vanuit drie verschillende invalshoeken. In een eerste deel wordt de vraag naar God in de huidige context uitvoerig behandeld. Wat zeggen christenen als ze God zeggen? Kunnen we God wel kennen? Heeft het zin God te willen bewijzen? We gaan in op de achtergronden van secularisatie, deïsme en atheïsme. We onderzoeken de vooronderstellingen van het christelijke geloof, de eigenheid van de religieuze taal alsook de zogenaamde Godsbewijzen. Het tweede deel gaat in op de vraag: wat zegt de Schrift over God. Hoe komt God ter sprake in het Oude - en Nieuwe Testament? We ontdekken gaandeweg of en in welke mate de Schrift God laat kennen als Vader, Zoon en Heilige Geest. Vader, Zoon en Geest of de Triniteit vormt het onderwerp van het derde en laatste deel. We reflecteren systematisch op de dogmatische grondformule van de christelijke godsleer één God in drie personen. We bestuderen de ontwikkeling van het dogma in de oudkerkelijke concilies alsook de evolutie van de voornaamste kernbegrippen. We ronden af met enkele capita selecta zoals triniteit en verkondiging; triniteit als model voor samenleven en samenleren; de triniteitsicoon van Roeblev. T10: KERKELIJK RECHT De cursus van dit academiejaar maakt deel uit van een cyclus van drie jaar. Het grote thema vormt de studie van het wetboek betreffende het Volk Gods, met de rechten en de plichten van alle gelovigen en van de gewijden in het bijzonder. Daar sluit bij aan het verenigingsrecht. Verder staan we stil bij de initiatiesacramenten: doopsel, vormsel, eucharistie en bij de het biechtsacrament en de ziekenzalving. We eindigen met drie specifieke thema s: religieuzenrecht, tijdelijke goederen in de kerk en strafrecht.

8 T11: SPIRITUALITEIT - De drie religieuze geloften. In het academiejaar van willen wij deze drie geloften nader beschouwen. Hoewel zij strikt behoren tot het statuut van de religieuzen, ontsnappen de diocesane clerus en de leken in de kerk er ook niet aan. De diocesane priesters zijn gehoorzaamheid verschuldigd aan hun bisschop en de leken eveneens maar op een andere wijze. In de mate dat religieuzen werkzaam zijn in het bisdom zijn ook zij geroepen om de bisschop te gehoorzamen. Eerst geven wij een algemene voorstelling van de gehoorzaamheid die er na de secularisatie anders uitziet in deze samenleving. Langzaam aan groeide hier en daar een andere opvatting van de gehoorzaamheid, die er niet langer vroom en hiërarchisch uitziet. Geen eenvoudige deugd meer naast de andere deugden maar een hoeksteen van het religieuze leven. Ook al gaan volgens Augustinus alle deugden terug op de liefde als kern van het christelijke leven, het gaat steeds om een gehoorzaamde liefde. Vervolgens staan wij stil bij het celibaat dat binnen de kerk begrepen wordt als een religieus celibaat. Weliswaar een wet en geen vrije keuze voor de priesters maar uiteindelijk is het religieuze celibaat een charisma, dat een getuigenis geeft van de navolging van Christus. Dit celibaat staat in een complementaire verhouding met het huwelijk, want beide levenswijzen trachten de seksualiteit op een geëigende wijze te integreren. Tenslotte willen wij de gelofte van armoede eerder voorstellen als een gemeenschap van goederen, die ten dienste staat van elk lid van de gemeenschap en niet tot het profitariaat van de leden mag aanleiding geven. De armoede als levensstaat is maatschappelijk gezien een tekort of een nood, die zo snel mogelijk moet opgeheven worden om het welzijn van iedere persoon te bevorderen. Er is sprake van navolging van de goederengemeenschap in de eerste christelijke gemeenschap (Handelingen 4,32-34), waar alle bezittingen worden samengebracht met het doel aan elkeen datgene te geven wat hij nodig heeft. Met deze opvatting van armoede zullen ook de niet-religieuzen kunnen leven zonder een even strikte toepassing als de religieuzen. T12: BIJBELS HEBREEUWS I Deze cursus, die twee jaar omvat, is bedoeld voor beginners. Er is geen voorkennis van het Hebreeuws nodig. Aan de hand van het leerboek Introduction to Biblical Hebrew (van Thomas O. Lambdin) wordt de student stap voor stap binnengevoerd in het bijbels Hebreeuws. De grammatica van het bijbels Hebreeuws (van J.P. Lettinga) dient als grammaticaal naslagwerk. Wekelijkse oefeningen helpen bij het aanleren. De bedoeling is op het einde van het tweede jaar het boek Genesis vlot te kunnen lezen en vertalen. T13: BIJBELGRIEKS Aan de hand van het boek Inleiding tot het Grieks van het Nieuwe Testament, J.W.Wenham - R.Bieringer, verkennen we de Griekse grammatica. Hierbij is geen voorkennis vereist: we starten met het alfabet, leren letters en woorden lezen en schrijven. Wekelijks wordt een punt uit de grammatica uitgelegd en ingeoefend door het ontleden en vertalen van voorbeeldzinnen. Er wordt telkens nieuw vocabularium aangebracht. We beperken ons in deze cursus tot het Grieks van het Nieuwe Testament. Vanaf het tweede semester worden enkele fragmenten uit het evangelie van Johannes gelezen. Eventueel volgt er een tweede jaar Bijbelgrieks. De Griekse grammatica wordt verder doorgenomen, theorie en oefeningen. Er worden enkele teksten gelezen uit het Nieuwe Testament. HOMILETIEK

9 Deze cursus wil vooral een theoretische basis leggen over homiletiek en hoe het Woord Gods in gebedsdiensten, bij sacramenten, sacramentaliën en in de eucharistie wordt ontsloten. In een eerste algemeen deel willen we vooreerst de geschiedenis van de homilie door de eeuwen heen blootleggen. Daarna bespreken we de hermeneutische modellen en hoe Bijbelteksten begrepen kunnen worden. In een derde onderdeel worden verschillende modellen besproken die de Bijbelboodschap willen ontsluiten. Dit ligt ook aan de basis van verschillende soorten preken en homilieën. Bij de verkondiging van het Woord Gods is het ook van belang de basisprincipes van de communicatie te ontleden en deze toe te passen op de homiletische verkondiging. Tot slot behandelen we nog het ambtelijk karakter van de homilie en vestigen we de aandacht op homilieën die verbonden zijn met specifieke gelegenheden, in het bijzonder het doopsel, de uitvaart en het huwelijk. In een tweede deel wordt specifiek ingegaan op het opstellen van een homilie. Hoe ziet een goede homilie er uit? Welke structuur vind je er in terug? Hoe verloopt de voorbereiding tot een goede homilie? Tot slot willen we van nabij bekijken hoe een homilie geëvalueerd kan worden en welke aandachtspunten er hier in het oog springen.

10 1ste semester 2de semester sep/12 okt/12 nov/12 dec/12 jan/13 feb/13 mrt/13 apr/13 mei/13 jun/13 ma/01 di/02 wo/03 do/04 do/02 vr/05 vr/03 ma/08 ma/05 ma/03 ma/04 ma/06 di/ 11 di/09 di/06 di/04 di/05 di/05 di/07 wo/12 wo/10 wo/07 wo/05 wo/06 wo/06 wo/08 do/13 do/11 do/08 do/06 do/07 do/07 vr/14 vr/12 vr/09 vr/07 vr/08 vr/08 ma/17 ma/15 ma/12 ma/10 ma/11 ma/15 ma/13 di/18 di/16 di/13 di/11 di/12 di/16 di/14 wo/19 wo/17 wo/14 wo/12 wo/13 wo/13 wo/17 wo/15 do/20 do/18 do/15 do/13 do/14 do/14 do/18 do/16 vr/21 vr/19 vr/16 vr/14 vr/15 vr/15 vr/19 vr/17 ma/24 ma/22 ma/19 ma/17 ma/18 ma/18 ma/22 di/25 di/23 di/20 di/18 di/19 di/19 di/23 di/21 wo/26 wo/24 wo/19 wo/20 wo/20 wo/24 wo/22 do/27 do/25 do/22 do/20 do/21 do/21 do/25 do/23 vr/28 vr/26 vr/23 vr/21 vr/22 vr/22 vr/26 vr/24 ma/29 ma/26 ma/25 ma/25 ma/29 ma/27 di/30 di/27 di/26 di/26 di/30 di/28 wo/31 wo/28 wo/27 wo/29 do/29 do/28 do/30 vr/30 vr/31