Klimaatverandering en sortiment (M.Hoffman) Januari Klimaatverandering en sortiment. Klimaatverandering is van alle tijden.
|
|
|
- Philomena Vedder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klimaatverandering en sortiment Klimaatverandering is van alle tijden , Marco Hoffman Opzet Na 1950 abnormale temperatuurstijging Klimaat en klimaatverandering Winterhardheidszones voor planten Verschuivingen in het sortiment Praktische aanbevelingen Klimaat en klimaatverandering Oorzaken klimaatverandering Toename broeikasgassen in atmosfeer (m.n. CO 2 ; door menselijk toedoen) Ritme van IJstijden (over ca jaar begint te volgende) Warme golfstroom (In W.-Europa warmer dan N.-Amerika) Periodieke opwarming oceanen rond evenaar (El Nino en El Nina) Vulkaanuitbarstingen (stof in atmosfeer) Ritme van zonnevlekken (omstreden en onbegrepen) 1
2 Klimaatverandering komende eeuw in NL Opwarming zet door Winters natter Heviger extremen qua neerslag Geen verandering in windklimaat Zeespiegel blijft stijgen 4 verschillende scenario s (KNMI 06 klimaatscenario s) Het klimaat in de stad Stadsklimaat anders dan op platteland Hogere temperatuur Zg. Urban Heat Island Effect Vooral op zonnige warme dagen aan eind van de dag Droger qua luchtvochtigheid en bodemwater Minder zonlicht door schaduwwerking gebouwen Groene steden minder warm dan niet-groene KNMI 06 klimaatscenario s Urban Heat Island Effect Overzicht klimaatverandering rond 2050 Winterhardheidszones voor planten 2
3 Winterhardheid Winterhardheidssystemen Winterhardheid is belangrijk factor voor plantengroei Zowel voor inheemse soorten als bij cultuurplanten Ook voor teelt, handel en export Wordt bepaald door verschillende factoren Planteigenschappen Omgevingsfactoren Scandinavië (H1 tm H8 (>> kouder)) Groot Brittannië (H1 tm H7 (>> kouder)) Verenigde Staten (USDA-zone 1 tm 13 (>> warmer)) Internationaal meest gebruikt Planteigenschappen (i.r.t. winterhardheid) USDA winterhardheidssysteem Genetische eigenschappen (belangrijkste!) Stadium van winterrust (volledige winterrust > optimaal winterhard) Vitaliteit (zwakke planten minder winterhard) Leeftijd (jonge planten vaak meer vorstgevoelig) Ontwikkeld in 1965 en ge-update in 1990 Door United States Department of Agriculture Aangepast voor Europa in 1984 (Duitsland) Ook gebruikt in winterhardheidslijst PPO Gebaseerd op gemiddelde minimum wintertemperaturen Omgevingsfactoren (i.r.t. winterhardheid) Minimum wintertemperatuur (belangrijkste!) Vorstduur en fluctuatie Wel of geen sneeuwdek (vooral bij vaste planten) Wind (vooral bij wintergroene soorten) Vochtigheid lucht en bodem indicatie Indicatorsoorten Zone van tot winterhardheid(nl) 1 < 45,6 C zeer extreem Betula pubescens 2 45,6 C 40 C extreem Alnus incana 3 40 C 34,4 C zeer uitstekend Cornus alba Acer platanoides C 28,9 C uitstekend 28.9 C 26.1 C zeer goed a Berberis thunbergii 5 b 26.1 C 23.3 C (zeer) goed Vinca minor a 23.3 C 20.6 C goed Buxus sempervirens 6 b 20.6 C 17.8 C goed Chamaecyparis lawsoniana a 17.8 C 15 C (vrij) Skimmia japonica goed 7 b 15 C 12.2 C (vrij) goed Aucuba japonica a 12.2 C 9.4 C vrijgoed Viburnum tinus 8 b 9.4 C 6.7 C matig Ficus carica a 6.7 C 3.9 C slecht Citrus aurantium 9 b 3.9 C 1.1 C zeer slecht Litchi chinensis a 1.1 C +1.7 C niet (subtropisch) Mangifera indica 10 b +1.7 C +4.4 C niet (subtropisch) Cocos nucifera +4.4 C +10 C niet ((sub)tropisch) Erythrina variegata C +15,6 C niet (tropisch) Vele tropische gewassen 13 > +15,6 C niet (tropisch) 3
4 USDA zones Verenigde Staten USDA zones Midden-Europa (verfijnd) USDA zones wereldwijd USDA zones Europa (grof) Voordelen van USDA-systeem Wereldwijd gebruik! Eenvoudig en duidelijk Veel indicaties zijn al bekend en gepubliceerd 4
5 Beperkingen van USDA-systeem Voorspelling Nederlandse winters Waarden gelden voor vitale en goed afgeharde planten Het systeem is gebaseerd op gemiddelde minimum wintertemperaturen >> In sommige winters zal de temperatuur lager worden dan gemiddeld... Geen verwerking van andere belangrijke invloeden (bv. wateroverlast, sneeuwdek, wind, etc.) Bron KNMI Invloed klimaatverandering Winterhardheidszones in de toekomst Kaarten gebaseerd op oude gegevens ( ) Onlangs voor VS nieuwe versie gemaakt ( ) Verschuiving zones noordwaarts > halve zone verschil! Voor Nederland en Europa nog geen updates gemaakt Verschuiving zet door Snelheid afhankelijk van klimaatscenario (KNMI 06) NL in 2050 waarschijnlijk grotendeels in zone 8b (nu in Zuid Engeland en Bretagne) Veel zachtere gewassen! 1990 USDA zones Verenigde Staten Verschuivingen in ons sortiment 5
6 Klimaatverandering en sortiment Gevolgen voor plantengroei Betere en langere groei voor veel soorten (langer groeiseizoen, hogere temperatuur en meer CO2) Meer (zachtere) soorten kunnen in NL groeien Door extremer klimaat onvoorspelbare gevolgen Nieuwe ziekten en plagen Gevolgen voor natuurlijke flora Verschuivingen sortiment tot nu toe Veranderde selectiedruk Trend zuidelijke/mediterrane soorten op tuincentra Verspreidingsgebieden van soorten verschuiven noordwaarts (6-17 km per decennium) Diverse soorten die vroeger vorstgevoelig waren zijn nu gangbaar. Oude soorten verdwijnen en nieuwe soorten komen Dit blijkt uit: (evenwicht; ca. 20 soorten per jaar; vooral warmte-minnende soorten komen) De genetische diversiteit per soort gaat achteruit (smallere Literatuuronderzoek Interviews kwekers, arboreta en gemeenten genetische basis> kwetsbaarder) Verwilderde soorten in de stad Stedelijke omgeving extra warm en droog Veel warmte-minnende planten verwilderen > botanische warmtegolf! (zie tabel 4 Dendroflora 48) Vooral in binnensteden, oude stadsmuren, brandgangen, etc. Veel aandacht hiervoor van nieuwe lichting floristen Choisya ternata 6
7 Klimaatverandering en sortiment Photinia fraseri Red Robin Clematis armandii Ceanothus impressus Victoria Magnolia grandiflora Viburnum tinus Abelia grandiflora 7
8 Relativering / vertroebeling Extreme weersomstandigheden Er zijn ook veel winterharde selecties/cultivars ontwikkeld van zachte soorten Er kunnen nog steeds verraderlijke winters tussen zitten (bv. winter ) Divers, grillig en onvoorspelbaar Soorten of ecosystemen met specifieke eisen krijgen het moeilijk (bv. vochtminnende soorten) Door cultuurmaatregelen is zekere beschermen mogelijk Evt. inzet nieuwe communicatiemiddelen Welke soorten hebben/krijgen het lastig? Droogte- en vochttolerantie Moeilijk voorspelbaar Hoe ontwikkelt het klimaat zich precies? Winterhardheid ken complexe fysiologische achtergrond (zie achtergronden van Ria Derks) In algemene zin: Soorten die slecht tegen natte winters kunnen (bv. Caryopteris) Fijngevoelige soorten (i.v.m. weersextremen) Soorten die veel koude nodig hebben Droogtetolerantie Vooral bij KNMI 06 scenario W+ en G+ droogte in zomer In Duits onderzoek van Roloff is hier op ingespeeld (zie ook tabel Dendroflora 48) Cultuurmaatregelen (irrigatie) kunnen helpen Vochttolerantie Resistentie in winter of gedurende korte tijd in zomer is voordeel Cultuurmaatregelen (drainage) kunnen helpen Koude-minnende soorten in warm klimaat Ziekten en plagen Planten in gematigde/koude streken hebben koude nodig om in winterrust te gaan en er weer uit te komen 0-7 C vereist Vanaf USDA-zone structureel onvoldoende Vooral voor breken van winterrust Door temperatuurschommelingen krijgen sommige soorten problemen (bv. veel coniferen) Nieuwe ziekten en plagen komen Betere overleving in de winter Kan ook langer en heftiger: meer cycli per seizoen Voor 2050 zeer grote toename verwacht! 8
9 Klimaatverandering en sortiment Kansen voor nieuwe soorten Nog deze eeuw veel warmer klimaat Mediterraan (vooral W+) Zuid Engels/Bretons (vooral W) Veel huidige kuipplanten zullen buiten kunnen overleven Nederlandse kustgemeenten (bv. Den Haag) zijn goede voorbeeldlocaties Nerium oleander Bougainvillea sp. Praktische aanbevelingen en conclusies Trachelospermum jasminoides Trachycarpus fortunei Cultuurmaatregelen Zorg voor irrigatie bij droge periode Zorg voor goede drainage in geval van wateroverlast Zorg voor voldoende ondergrondse groeiruimte & bomenzand voor straatbomen Houd rekening met toenemende verzilting in kustgemeenten Waarschuwingssystemen voor tijdig nemen van maatregelen Lagerstroemia indica Laurus nobilis 9
10 Sortimentskeuze en gebruik Kansen voor nieuwe (zuidelijke) soorten & verbreding sortiment Kustgemeenten belangrijke proeflocaties nieuw sortiment In (binnen)steden nog zachtere soorten Altijd kans op extreme winters (bv ) Meer risico met vaste planten, minder met bomen Droogte-minnende soorten in voordeel (in stad en wellicht bij G+ of W+ scenario overal) Houd rekening met nattere winters Door extremen zijn robuuste soorten in het voordeel Tenslotte Divers sortiment voor risicospreiding aanbevolen Sortiments- en gebruikswaardeonderzoek extra belangrijk! Dank voor uw aandacht! 10
Opzet. Belangrijke omgevingsfactoren plantengroei
20-11-2013 Opzet Winterhardheid, effecten op plantengroei en soortkeuze Inleiding Winterhardheidszones voor planten Ontwikkeld door Praktijkonderzoek Plant en Omgeving en Alterra Marco Hoffman Alle foto
Winterhardheid van boomkwekerijgewassen
Winterhardheid van boomkwekerijgewassen Grote verschillen in winterhardheid tussen soorten Marco Hoffman Soms grote verschillen binnen geslacht Soms verschillen binnen soort Sommige soorten behouden hun
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa
klimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
KNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Klimaatverandering in internationaal perspectief
Klimaatverandering in internationaal perspectief Gaan onze buurlanden uit van dezelfde verandering? Janette Bessembinder Stelling 1 Als de warme golfstroom tot stilstand komt, wordt het in Nederland minstens
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Klimaat in de 21 e eeuw
Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke
KNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Workshop Klimaatverandering. Inhoud: pag. 2 t/m 31 : Erno Bouma Is er wat aan de hand? pag. 32 t/m 46: Jan Schreuder Vereinigte Hagel
Workshop Klimaatverandering Inhoud: pag. 2 t/m 31 : Erno Bouma Is er wat aan de hand? pag. 32 t/m 46: Jan Schreuder Vereinigte Hagel Landbouw & Klimaatsverandering, is er wat aan de hand? Indeling Klimaatsverandering:
Beplantingstypen en klimaatbestendigheid
Beplantingstypen en klimaatbestendigheid Onderdeel van onderwijsmodule Functies van stedelijk groen Ontwikkeld door Praktijkonderzoek Plant en Omgeving en Alterra Jelle Hiemstra Opzet Inleiding Juiste
Klimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario
Nieuwe KNMIklimaatscenario s. Janette Bessembinder e.v.a.
Nieuwe KNMI klimaatscenario s Nieuwe KNMIklimaatscenario s 2006 2006 Janette Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Klimaatverandering Waargenomen veranderingen Wat zijn klimaatscenario s? Huidige en nieuwe
Klimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger
Klimaatveranderingstand van de wetenschap Prof Wilco Hazeleger Achtergrond Wetenschap kan nooit absolute zekerheden bieden Het klimaatsysteem is complex Beperkingen in kennis en waarnemingen Beleid wil
Klimaat, -verandering en -scenario s
Klimaat, -verandering en -scenario s Janette Bessembinder et al. Opzet presentatie Wat is klimaat en klimaatverandering Waargenomen veranderingen Klimaatscenario s Klimaatdienstverlening 1 Wat is klimaat?
Inheemse plantensoorten versus exoten. Stellingen. Definities 08/02/2012. Workshop Inheemse plantensoorten versus exoten, Marco Hoffman, PPO
Workshop Groendag Hoorn Inheemse plantensoorten versus exoten Marco Hoffman Opzet workshop Peilen meningen deelnemers & enkele definities Achtergronden brochure Feiten en objectieve achtergrondinformatie
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
KLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Antwoorden Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: dinsdag 31 januari 2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15,
klimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Inheemse versus uitheemse plantensoorten Stellingen. Definities. Veel maatschappelijke discussie. Het belang van autochtoon materiaal
Inheemse versus uitheemse Onderdeel van onderwijsmodule Functies van stedelijk groen Ontwikkeld door Praktijkonderzoek Plant en Omgeving en Alterra Marco Hoffman Alle foto s PPO tenzij anders vermeld.
Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018
Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc
AKKademie Inagro 24 mei 2019
Site: geertnaessens.be Facebook: Geert Naessens Twitter: @GeertNaessens Youtube: https://www.youtube.com/c/geertnaessensweerma { AKKademie Inagro 24 mei 2019 Welkom Korte lezing vrijdag 24 mei 2019 Hoe
Bedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
d rm Neder wa e landopg
Opgewarmd Nederland deel Natuur, water en landbouw: aanpassen Ecosystemen en klimaat Water, mens en landschap: eeuwenlang een gevaarlijk samenspel Polders, sloten en plassen: binnenwateren in beweging
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect
Praktische opdracht Economie Broeikaseffect Praktische-opdracht door S. 1631 woorden 7 april 2015 4 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie De economische kijk op het broeikaseffect.
Klimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/
Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers
Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Nationale Najaarsconferentie POP 3 Workshop Klimaatverandering en Landbouw Utrecht, 17 Nov. 2016 door Pier Vellinga Wetenschappelijk directeur Kennis
BANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
A bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen
A bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen Herman Limpens en Jasja Dekker Effecten van klimaatverandering op vleermuizen?? Vooral: analyserende speculerende verhalen
Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8
Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8 Samenvatting door Anouk 747 woorden 19 januari 2018 6,3 7 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H.2 Klimaat 1 De stralingsbalans van de aarde
KNVWS Delft. Overzicht
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door J. 181 woorden 13 januari 2016 6,1 48 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra 2.1 Klimaten A Waardoor is het bij de evenaar warm? In bron
Samenvatting. Klimaatverandering en bomen in de gemeente Amersfoort 5
Samenvatting In december 2014 hebben de Gemeente Amersfoort en Waterschap Vallei en Veluwe gezamenlijk de zogenoemde Blue Deal, waterrobuust Amersfoort ondertekend. Deze overeenkomst bevestigt de intentie
9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s. neerslag en potentiele verdamping. Aad van Ulden en Geert Lenderink
9:30 Inleiding ochtendvoorzitter Gerbrand Komen 9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s Bart van den Hurk 10:15 Constructie van scenario s voor temperatuur, neerslag en potentiele verdamping Aad
Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016
foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016 1 De meeste jongeren (34%) houden zich niet bezig met de gevolgen van klimaatverandering Toch
Klimaatverandering en sortiment
Klimaatverandering en sortiment Ir. M.H.A. Hoffman Ons klimaat is aan het veranderen; hierover bestaat geen twijfel. Nederland wordt warmer, de winters worden natter en er komen vaker periodes van extreme
Albert Klein Tank, Geert Lenderink, Bernadet Overbeek, Janette Bessembinder, KNMI
Klimaatverandering in Nederland Aanvullingen op de KNMI 06 scenario s Albert Klein Tank, Geert Lenderink, Bernadet Overbeek, Janette Bessembinder, KNMI De KNMI klimaatscenario s voor Nederland uit 2006
Aardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Regionale Klimaateffectatlas
Regionale Klimaateffectatlas Projectcode MR12039 Datum Regionale Klimaateffectatlas Versie 1.0 Opdrachtgever stadsregio Rotterdam Opdrachtnemer IGWR Inleiding De stadsregio Rotterdam werkt sinds 2008 aan
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw
Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk
De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen
De KNMI 14 klimaatscenario s Neerslag en neerslagextremen Geert Lenderink KNMI 26 mei 2014: presentatie KNMI14 scenario s De Basis: het 5de IPCC rapport van WG1 (2013) 1. Kennis m.b.t. globale klimaatverandering
7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.
Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in
Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen
Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd
Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3
Samenvatting Aardrijkskunde Weer en Klimaat hoofdstuk 3 Samenvatting door Jordan 595 woorden 14 december 2017 5,5 2 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 Aardrijkskunde Weer en klimaat in de VS
Soms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop
-Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer-
Klimaatverandering; wat komt er op ons af? -Klimaatverandering, klimaatscenario s en gevolgen voor beleid en beheer- Het klimaat in Nederland gaat veranderen. Op dit moment is dat nog niet te merken. De
Les 5: Factoren van weer en klimaat
Les 5: Factoren van weer en klimaat 1 De stand van de zon 1.1 seizoen Zoek de januari- en julitemperatuur van de volgende steden op. AW weerstation (plaats) temperatuur januari temperatuur juli Stockholm...
CGM/ Aanbieding onderzoeksrapport: "Crop volunteers and climate change"
Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Dhr. J.J. Atsma Postbus 30945 2500 GX Den Haag DATUM 20 september 2011 KENMERK ONDERWERP CGM/110920-02 Aanbieding onderzoeksrapport: "Crop volunteers
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald
1. LESBEGIN. 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD
1. LESBEGIN 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. Onderwijsleergesprek 2 III. Factoren van weer en klimaat. 1. De temperatuur verschilt volgens het seizoen. - 21 juni staat
Wat is Meteorologie?
Meteorologie Niek van Andel www.alweeronline.nl Wat is Meteorologie? Latijn: Meteorologia Grieks: Meteorologos metewros (hoog in de lucht) logos (leer van) Leer van iets, hoog in de lucht (abstract) 1
3 november 2014. Inleiding
3 november 2014 Inleiding In 2006 publiceerde het KNMI vier mogelijke scenario s voor toekomstige veranderingen in het klimaat. Het Verbond van Verzekeraars heeft vervolgens doorgerekend wat de verwachte
Evolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Van harte welkom op de bewonersavond. WaardeVOL Brummen. 26, 27 en 28 november 2018
Van harte welkom op de bewonersavond WaardeVOL Brummen 26, 27 en 28 november 2018 Doel Dit project gaat over een toekomstbestendige inrichting en beheer van uw leefomgeving. Samen met u willen wij voorwaarden
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM
MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Het soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 4 Streken en klimaten Samenvatting Klimaatgebieden De aarde kun je verdelen in gebieden met verschillende klimaten. Nederland heeft een zeeklimaat. Dat is een gematigd
Het klimaat, broeikasgassen en wij...!
Inhoud:! Het klimaat, broeikasgassen en wij...! DvhN Klimaatlezing, Groningen, 6 januari 2011! Prof.dr. Harro A.J. Meijer! Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG)! Rijksuniversiteit
Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries,
Masterclass Klimaatbestendige Stad Klimaatbestendige gebiedsontwikkeling Bauke de Vries, 28-09-2017 Opbouw 1. Context KNMI scenario s kosten en risico s 2. Effecten hittestress, droogtestress, wateroverlast
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft
LANDBOUW EN NATUUR IN TIJDEN VAN KLIMAATVERANDERING
LANDBOUW EN NATUUR IN TIJDEN VAN KLIMAATVERANDERING Lezing ter gelegenheid van de Algemene Ledenvergadering 2018 van It Fryske Gea 29 mei 2018 De Wiidpleats Earnewâld door Pier Vellinga hgl. em. Vrije
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken
Weerman Gerrit Hiemstra Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem
Klimaatverandering vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82684
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82684 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Beplanting in de volière
Beplanting in de volière tekst en foto's: Erik Wevers Beste lezers van Aviornis, deze keer eens geen artikel over vogels, maar over het groen dat in onze volières zou kunnen staan. Helaas ziet men te weinig
Klimaatadaptatie. De gemeente Renkum Manon Wille Projectmanager Water
31-5-2016 Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig
Klimaatadaptatie. Manon Wille Projectmanager Water
Klimaatadaptatie Manon Wille Projectmanager Water De gemeente Renkum Ligt aan de Rijn, op de zuidflank van de Veluwe Ligt tussen Wageningen en Arnhem 32.000 inwoners 6 dorpen Veel natuur Weinig landbouw
Hoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?
Klimaat Wat is klimaat? Klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode op een bepaalde plaats. Veel meteorologische instituten hanteren een periode van 30 jaar voor de berekening
Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019
Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Presentatie in drie delen: 1. Het klimaat verandert; wat
Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering
Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering Werkstuk door een scholier 2433 woorden 25 april 2004 6,5 277 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Veranderend klimaat De afgelopen jaren is het klimaat vaak
Klimaatverandering. Urgentie in Slow Motion. Bart Verheggen ECN
Klimaatverandering Urgentie in Slow Motion Bart Verheggen ECN http://klimaatverandering.wordpress.com/ @Bverheggen http://ourchangingclimate.wordpress.com/ De wetenschappelijke positie is nauwelijks veranderd
Klimaatadaptatie. Charles Aangenendt
Klimaatadaptatie Charles Aangenendt Adaptatie Ruimte en Klimaat 2006: start Nationaal Programma Adaptatie Ruimte en Klimaat (ARK) Doel: klimaatbestendig maken van ruimtelijke inrichting lange termijn:
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 1 november 2008 7,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Begrippenlijst Ak Interglaciaal
Totaal. Taxatierapport Tuinnummer SOORT prijs p.st afwijkende prijs. Aantal
NAALDBOMEN/CONIFEREN - Blauwe Ceder 30,00 - Blauwspar 15,00 - Ceder 10,00 - Coniferen (speciaal: 20,-) 5,00 - Cryptomeria 15,00 - Cypres - solitair ( 7,50-15,-) 15,00 - Grove Den 12,50 - Jeneverbes 5,00
Les Koolstofkringloop en broeikaseffect
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Les Koolstofkringloop en broeikaseffect Werkblad Zonlicht dat de aarde bereikt, zorgt ervoor dat het aardoppervlak warm
Inventarisatie van wensen voor klimaatscenario s. Bernadet Overbeek Gé Verver
Inventarisatie van wensen voor klimaatscenario s Bernadet Overbeek Gé Verver Inhoud 1. Aanleiding 2. Doel 3. Toelichting op scenario s 4. Onze vragen Aanleiding voor inventarisatie van wensen Nieuwe KNMI
De KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden
De KNMI 14 klimaatscenario s Ontwikkelingen De scenario s Voorbeelden Bart van den Hurk KNMI 2006 2009 2011 2014 KNMI 06 8 jaar verder IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007 IPCC, 2013 IPCC 2007 en 2013 IPCC, 2007
WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE?
WAAROM STEDELIJKE KLIMAATADAPTATIE? 13 november 2018 waarom stedelijke klimaatadaptatie wat verandert er aan ons klimaat meer: wateroverlast hitte droogte toenemende verstedelijking, meer verharding en
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Crop Water Productivity. concept & relevance. Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019
Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019 Crop Water Productivity concept & relevance Eline Vanuytrecht & Dirk Raes - - September 2017 Inhoud Klimaat Impact -- oogst Impact
Praktische opdracht Aardrijkskunde Landschapszones
Praktische opdracht Aardrijkskunde Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2835 woorden 20 juli 2012 5,8 112 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding De wereld. Heel veel natuurlijke elementen
Hitte in de stad. Klimaatverandering en gezondheid. Laura Kleerekoper en Sebas Veldhuisen Delft, 14-05-2009
Hitte in de stad Klimaatverandering en gezondheid Delft, 14-05-2009 2 Delft, 14-05-2009 Profiel BuildDesk 60 medewerkers; Gevestigd in Delft en Arnhem; Onderdeel van BuildDesk International, gevestigd
3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten
Klimaatverandering vraagt om innovatie De crisis als voorbode van grote veranderingen in economie en maatschappij Brabantse Waterdag 28 februari 2014 s Hertogenbosch door Pier Vellinga Hoogleraar aan Wageningen
Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh?
Moesson Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh? Sanne Sas - 19 april 2017 MOESSON - H2A 1 Voorwoord Wat is moesson? Wat doet het? Wanneer is het aanwezig? Waardoor wordt het veroorzaakt? Wat zijn
Weer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/87209 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Klimaatadaptatie. Opdracht: Maak ruimtelijke scenario s voor de regio West-Brabant waarin wordt ingespeeld op de gevolgen van klimaatverandering.
Klimaatadaptatie Opdracht: Maak ruimtelijke scenario s voor de regio West-Brabant waarin wordt ingespeeld op de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatadaptatie Specifiek gaat het om de volgende scenario
Klimaat, gezondheid en armoede. Bijeenkomst Stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen 15 maart 2019, CKE-gebouw
Klimaat, gezondheid en armoede Bijeenkomst Stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen 15 maart 2019, CKE-gebouw Even voorstellen: - Bernard Gerard - Van huis uit natuurkundige, sinds kort Bachelor Milieukunde
Meteorologische gegevens,
Bron: KNMI (2010, 2011). Indicator 30 november 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Voor
d rm Neder wa e landopg
Opgewarmd Nederland deel Plant en dier: blijven, komen, weggaan of... Soorten, verspreiding en klimaat Kleine beestjes: sterk in beweging Libellen: voordeel van een warmer klimaat Dagvlinders: extra onder
Biodiversiteit in stedelijk groen
Bestuurlijke conferentie groen in Gemeente IJsselstein Biodiversiteit in stedelijk groen Marco Hoffman 2010 jaar van de biodiversiteit Belang van biodiversiteit onder de aandacht brengen Veel planten en
ENQUETE. Inventarisatie van wensen m.b.t. gegevens over klimaatverandering. Retourneer deze enquête a.u.b. aan:
ENQUETE Inventarisatie van wensen m.b.t. gegevens over klimaatverandering Binnen het BSIK-programma "Klimaat voor Ruimte" (website: http://www.klimaatvoorruimte.nl/) wordt veel aandacht besteed aan de
Veranderend weer en klimaatverandering
Veranderend weer en klimaatverandering Mensen reageren op het weer. Trek je een T-shirt aan of wordt het een trui? Ga je met de tram omdat het regent, of neem je de fiets omdat het toch droog blijft? Is