CARBON FOOTPRINT HALFJAARLIJKSE RAPPORTAGE 2014 CO 2 -EMISSIE INVENTARIS 3.A A B.2.

Transcriptie

1 3.A A B.2. CARBON FOOTPRINT -EMISSIE INVENTARIS 4 DOCUMENTNAAM AUTEUR: VERSIE: DATUM: STATUS: 3A1-2A3-1B2 CO2-VERSLAG 2014 Hakkers KAM B DEFINITIEF AUTORISATIE OPGESTELD DOOR: Datum: Paraaf: M VAN RIJBROEK KAM-COÖRDINATOR VERIFICATIE DOOR: Datum: Paraaf: W. VERBRUGGEN KAM-, RISICO- EN OMGEVINGSMA- NAGER OUDSAS 11, 4251 AW WERKENDAM POSTBUS 11, 4250 DA WERKENDAM T: F: INFO@HAKKERS.COM DOCUMENTVERSIE: PR HAKKERS BV PAGINA: 1 / 23

2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING DOEL BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE VERIFICATIE EMISSIE-INVENTARIS NORMEN EN PROCEDURES BEDRIJFSPROFIEL ORGANISATIE ORGANISATORISCHE GRENZEN VERANTWOORDELIJKHEDEN EMISSIE-INVENTARIS EMISSIE-INVENTARS VAN HET RAPPORTAGE JAAR TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN WIJZIGINGEN IN DE OMREKENFACTOREN NUMERIEKE RESULTATEN UITSLUITINGEN Biomassa Opname van Uitsluitingen energiestromen EVALUATIE -EMISSIES EMISSIE-INVENTARS VAN HET BASISJAAR TRENDANALYSE VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLIGNEN EN -MAATREGELEN PANDEN Aardgas VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN Elektriciteit VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN MATERIEEL EN PROJECTEN VOORTGANG REEDUCTIEDOELSTELLINGEN VOORTGANGREDUCTIE MAATREGELEN WAGENPARK VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN CO2 GUNNINGSVOORDEEL PROJECTEN BEDRIJFSINVESTERINGEN... FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. 6 REDUCTIEDOELSTELLINGEN TOTAAL... FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. 7 MAATREGELEN KOMENDE PERIODE PANDEN Elektriciteitverbruik Aardgasverbruik MATERIEEL EN PROJECTEN WAGENPARKBEHEER BRONGEGEVENS MEETONZEKERHEDEN PANDEN HAKKERS BV PAGINA: 2 / 23

3 ElektriciteitverbruiK aardgas verbruik MATERIEEL EN PROJECTEN WAGENPARKBEHEER VERBETERPUNTEN IN METINGEN HAKKERS BV PAGINA: 3 / 23

4 1 INLEIDING 1.1. DOEL Dit jaarverslag geeft feiten en cijfers betreffende de uitstoot van broeikasgassen in het boekjaar 2015 van Hakkers BV (Hakkers). In 2014 is besloten om de energiestromen en CO2-emissies te managen conform de CO2-prestatieladder van SKAO. Conform trede 5 dienen de scope 1, scope 2 en scope 3 emissies zoals in CO2 Prestatieladder handboek (versie 3) zijn gespecificeerd te zijn geïnventariseerd en gecommuniceerd. Dit document vormt een halfjaarlijkse gedetailleerde rapportage van de CO2-emissies over eerste periode 2015 van scope 1 en 2. Scope 3 zal separaat gecommuniceerd worden BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE Voorliggende rapportage heeft betrekking op boekjaar de eerste helft van Het boekjaar voor Hakkers B.V. loopt van 1 januari tot en met 31 december. Dit verslag betreft het eerste half jaar van 1 januari tot 31 juli De Carbon Footprint is binnen Hakkers voor het eerst uitgevoerd over boekjaar Het basisjaar is Dit jaar is niet uitgesplitst per kwartaal. Daarom worden de emissies van het eerste half jaar van 2015 verdubbeld om iets over de voortgang in 2015 te kunnen zeggen VERIFICATIE EMISSIE-INVENTARIS Alle voorgaande jaren is voor de emissie-inventarissen (CO2 footprint) een verificatie uitgevoerd door een certificerende instelling. Over de emissie-inventaris van het rapportage jaar 2014 en eerste deel 2015 is geen verificatie uitgevoerd. Hier is bewust voor gekozen omdat de verificatie drie jaar geldig is en Hakkers naar al die jaren vertrouwen heeft in het goed berekenen van de footprint NORMEN EN PROCEDURES De bepaling van de CO2 Footprint is opgesteld in overeenstemming met: NEN-ISO (Greenhouse gases), zie voor de normverwijzing de tabel hieronder CO2-Prestatieladder Handboek 2.2 (04 april 2014) NEN-EN-ISO (Energiemanagementsystemen Eisen met gebruiksrichtlijnen) PR.18 Energiemanagement NORMVERWIJZINGSTABEL HOOFDSTUKINDELING ISO INLEIDING 1.1 Doel p 1.2 Basisjaar en referentie periode c 1.3 Verificatie emissie-inventaris q 1.3 Normen en procedures 2. BEDRIJFSPROFIEL 2.1 Organisatie a 2.2 Organisatiegrenzen d 2.3 Verantwoordelijkheden b 3. EMISSIE INVENTARIS 3.1 Emissie-inventaris van het rapportage jaar 2014 e, i 3.2 Toegepaste omrekenfactoren l, n HAKKERS BV PAGINA: 4 / 23

5 3.3 Wijzigingen in de omrekenfactoren m 3.4 Numerieke resultaten j, k, e, i 3.5 Uitsluitingen f, g, h 4. EVALUATIE EMISSIES 4.1 Emissie-inventaris van het basisjaar 2009 j, k 4.2 Trendanalyse 5.VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN EN -MAATREGELEN 5.1 Panden L 5.2 Materieel en projecten L 5.3 Wagenparkbeheer L 5.4 Gunningsvoordeelprojecten L 5.5 Bedrijfsinvesteringen L 6.REDUCTIEDOELSTELLINGEN TOTAAL 7.MAATREGELEN KOMENDE PERIODE 7.1 Panden 7.2 Materieel en projecten 7.3 Wagenparkbeheer 8. BRONGEGEVENS 8.3 Meetonzekerheden m, o 8.4 Verbeterpunten in metingen HAKKERS BV PAGINA: 5 / 23

6 2 BEDRIJFSPROFIEL 2.1. ORGANISATIE De rapporterende organisatie bestaat uit Hakkers BV en de Verhuur en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV. De laatste is volledig eigenaar van Hakkers BV. De bedrijven vinden hun oorsprong in 1875, waar de (over-over) grootvader van de inmiddels vijfde generatie Hakkers startte met productie van rijshout uit de grienden van de Biesbosch. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een verzameling van samenwerkende bedrijven met als activiteitenscope: het ontwerpen, uitvoeren en onderhouden van waterbouwkundige constructiewerken, conserverings-, bagger-, grond-, (water) bodemsanerings- kust- en oeverwerken, inclusief turn-key projecten en aanverwante elektrotechnische en werktuigkundige componenten. De opdrachtgevers bestaan uit diverse bouw-, petrochemische en civieltechnische bedrijven, overheidsinstellingen en particulieren. Met een omzet van circa 40 miljoen Euro behoort Hakkers tot de middelgrote aannemers in de GWW-sector. Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV Gebroeders Hakkers, de verhuur- en exploitatiemaatschappij van de groep, beschikt over een 5 hectare groot werkterrein met eigen haven, loswal en constructiewerkplaatsen voor de (pre)fabricage van beton-, hout- en staalconstructies. Verder beschikt het bedrijf over een eigen werkplaats ten behoeve van het onderhoud van eigen materieel voor voornamelijk het verhuur van dit materieel aan haar dochterondernemingen. Haar 12 (werk)schepen behoren de het modernste materieel in de bedrijfstak. Het bedrijf is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA** en de NEN-EN-ISO Het bedrijf staat onder directe leiding van de chef werkplaats Leo van Heukelum. De directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Hein van Laar en Nico van Heukelum. BTW nr.: NL B01 Kamer van koophandel nummer: Hakkers BV Hakkers is een middelgrote aannemer in de GWW-sector die zich concentreert op het ontwerpen, uitvoeren en onderhouden van waterbouwkundige werken zoals: funderings-, beton- en staalbouwkundige constructiewerken, conserverings-, bagger-, grond-, (water)bodemsanerings-, kust- en oeverwerken. Hakkers BV telt ongeveer 100 FTE, is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA**, de NEN-EN-ISO 9001 en vanaf 2010 volgens de BRL-SIKB 7000 en de BRL-OCE. Hakkers BV is voor 100% eigendom van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV en de directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Hein van Laar en Nico van Heukelum ORGANISATORISCHE GRENZEN De Carbon Footprint ( Footprint) wordt conform de Greenhouse Gas protocol bepaald van de bedrijven waarover 100% operationele controle uitgevoerd wordt. Binnen de organisatorische grenzen vallen daarmee de emissies van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV samen genomen met die van Hakkers BV (Hakkers). Daarmee wordt geborgd dat alle uitstoot van de aannemende partij wordt opgenomen in de inventaris. Hakkers heeft in het verslagjaar naast haar eigen activiteiten ook deelgenomen in een samenwerkingsverband tussen IGL en Hakkers BV (is een aparte organisatie dat een peilboot gebruikt tbv optimaal gebruik van materieel voor beide partijen). Het samenwerkingsverband tussen Boskalis BV, Van den Herik BV en Hakkers BV, genaamd Zeeuwse Stromen is gestopt doordat het project daar af gelopen was. Hakkers BV heeft enkel eigendom, maar geen operationele zeggenschap binnen dit samenwerkingsverband. Om deze reden wordt daarom de -uitstoot van deze BV niet meegenomen in de Footprint van Hakkers. In begin 2015 hebben er geen projecten gelopen met CO2 gunningsvoordeel. Er zijn wel projecten aangenomen met gunningsvoordeel. Deze projecten zijn in het eerste half jaar niet gestart. Momenteel zijn de volgende projecten aangenomen met CO2 gunningsvoordeel die voor tweede helft 2015 op de planning staan - Tholen keermiddel en dijkverzwaring Botshooft - Tiel ligplaatsen Sint Bernardsluis HAKKERS BV PAGINA: 6 / 23

7 - GOVa 5 Groot onderhoud vaarwegen 2.3. VERANTWOORDELIJKHEDEN De verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in de procedure: PR.18 Energiemanagement. HAKKERS BV PAGINA: 7 / 23

8 3 EMISSIE-INVENTARIS 3.1. EMISSIE-INVENTARS VAN HET EERSTE HALF JAAR VAN 2015 Emissiefactor Carbon Footprint: 1.246,1 ton CO2 Andere emissies 0% Vliegreizen 0% Panden 2% Wagenpark Totaal 27% Materieel en projecten 71% Scope 1: 1.244,8 ton CO2 Verbruik lpg 0% Overig scope 1 0% Aardgas 3% Scope 3: ton CO2 Walstroo m 0% Overig scope 2 0% Normale ('grijze') elektricit eit 0% Verbruik benzine 1% Acetyleen (snijbranden) 0% Mixgas (CO2- lassen) 13% Verbruik diesel 25% Gasolie (Overige projecten) 58% Groene elektricit eit, 100% HAKKERS BV PAGINA: 8 / 23

9 3.2. TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN De emissies ( uitstoot) ten gevolge van het gebruik van de aangegeven energiedragers is bepaald middels de Carbon Assessment Tool. Deze tool vermenigvuldigd de energiestromen met de conversiefactoren die vastgesteld zijn in de Prestatieladder norm. Deze conversiefactoren zijn berekend op basis van de uitstoot in de totale keten van winning t/m eind gebruiker van de energiestroom. De toegepaste conversiefactoren zijn betrokken van het Handboek Prestatieladder versie 2.2 van SKAO. De omrekening van volume naar -uitstoot is eenduidig en geeft de meest betrouwbare vergelijking. De uitstoot wordt uigedrukt in ton (1 ton is kg ). In de eindrapportage worden de conversiefactoren omgezet naar versie 3.0 van het Handboek prestatieladder WIJZIGINGEN IN DE OMREKENFACTOREN Er zijn nog geen wijzigingen in de omrekenfactoren (conversiefactoren) sinds het basisjaar 2009 doorgevoerd. De footprint van het eerste half jaar van 2015 is in augustus 2015 bepaald. Hierbij is er gebruik gemaakt van de conversiefactoren genoemd in het SKAO handboek versie 2.2, geldig m.i.v. 04 april De verwachting is dat de conversiefactoren met medio 2014 wijzigen, omdat handboek 3.0 in ontwikkeling is NUMERIEKE RESULTATEN EERSTE HALF JAAR 2015 Panden Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Groene elektriciteit, ,3 [kwh] 0,015 [kg /kwh] 1,2 Essent Windkracht 220 Normale ('grijze') elektriciteit 2 [kwh] 0,455 [kg /kwh] Aardgas ,3 [m³] 1,825 [kg /m³] 31,2 Totaal panden 32,4 Materieel en projecten Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Gasolie (Overige projecten) ,7 [liter] 3,135 [kg /liter] 717,0 Mixgas (CO2-lassen) ,2 [kg] 1,000 [kg /kg] 160,6 Acetyleen (snijbranden) ,0 [kg] 3,145 [kg /kg] 3,2 Propaan (flessen) 1 [kg] 2,994 [kg /kg] Walstroom 2 [kwh] 0,015 [kg /kwh] Essent Windkracht 220 Totaal materieel en projecten 880,9 CO2-projecten Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Gasolie (Vlaardingen KW haven ZZ) PROJ [liter] 3,135 [kg /liter] Gasolie (GOVA IIIa) PROJ [liter] 3,135 [kg /liter] ,3 Totaal materieel en projecten Scope Wagenpark Totaal Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Verbruik benzine 1 Registratie getankte 5944,0 [liter] 2,780 [kg /liter] 16,5 hoeveelheden in totaal Verbruik diesel ,5 [liter] 3,135 [kg /liter] 311,8 (LET OP: inclusief projectuitstoot!!!) Verbruik lpg ,7 [liter] 1,860 [kg /liter] 4,4 Totaal wagenpark 334,5 Carbon Footprint: 1246,1 ton Scope 1: 1244,8 ton Scope 2: 1,21 ton Scope 3: ton CO 3 HAKKERS BV PAGINA: 9 / 23

10 Hakkers is een middelgroot bedrijf qua uitstoot. Met 32.4 ton -uitstoot voor de bedrijfspanden blijven zij onder de ton en met 880,9 ton uitstoot voor de projecten blijft Hakkers onder de ton. Het gasolie verbruik van het materieel en op de projecten is de grootste energiestroom van Hakkers 58% van het totaal, daar zal voornamelijk de focus op liggen. HAKKERS BV PAGINA: 10 / 23

11 3.5. UITSLUITINGEN BIOMASSA Er is in de afgelopen periode geen gebruik gemaakt van biomassaverbranding OPNAME VAN Er heeft in de afgelopen periode geen opname plaatsgevonden binnen de bedrijfsactiviteiten UITSLUITINGEN ENERGIESTROMEN Grijze stroom: is uitgesloten voor de panden. Al het elektriciteitverbruik van de panden wordt groen ingekocht. Walstroom: is uitgesloten de rapportage periode, hier is geen gebruik van gemaakt door schepen op de projecten. Koel- en koudemiddelen: er hebben in de rapportage periode geen lekkages van koel- en koudemiddelen plaatsgevonden binnen de bedrijfsactiviteiten. Vliegreizen: er hebben in de rapportage periode geen vliegreizen plaatsgevonden voor Hakkers BV. Gedeclareerde kilometers: er wordt beperkt zakelijk gereden met privé auto's van medewerkers. Dit is verwaarloosbaar, dit is kleiner dan 1% van de totale footprint. Goederen vervoer: Hakkers heeft één eigen vrachtwagen medio 2014 aangeschaft. De uitstoot van de vrachtwagen wordt meegenomen in het wagenpark. HAKKERS BV PAGINA: 11 / 23

12 4 EVALUATIE -EMISSIES 4.1. EMISSIE-INVENTARS VAN HET BASISJAAR 2009 Naar aanleiding van verzoeken van verschillende marktpartners is over 2009 een footprint gemaakt, waarvan onderstaande figuur de resultaten weergeeft. De resultaten van 2009 worden aangemerkt als basisjaar. Footprint: ton CO2 Wagenpark 18% Panden 8% Materieel en projecten 74% In het jaar 2009 wat het basisjaar van de footprint is heeft Hakkers een uitstoot van ton aan. In het eerste halfjaar van 2015 is de uitstoot gegroeid naar 1247,8 indien we deze waarde verdubbelen komen we uit op een verwachte totale uitstoot in 2015 naar 2465,6 ton CO2. Dit is een toename van 120,6 ton in 2014 was er een toename van 313,7 ton ten opzichte van 2013, in percentage is dit een stijging van 13,4%. De omzet cijfers voor de eerste helft van 2015 zijn nog niet bekend in 2014 is dit tov 2009 gestegen met 66,2%. HAKKERS BV PAGINA: 12 / 23

13 4.2 TRENDANALYSE In het onderstaande schema is het verloop (trend) is de absolute uitstoot weergegeven van het basisjaar 2009 t/m Energiestromen Eenheid keer waarde half jaar Verschil in % t.o.v Materieel en projecten ton ,9= 1761,8 2% Wagenpark ton ,6 332,7=665,4 55,1% Gas ton ,2= 62,4-22% Elektriciteit ton ,1 1,2= 2,4-97,8% Totaal uitstoot ton ,8 1246,1=2462,2-4.9% Hieronder wordt ingegaan op het verbruik van het afgelopen jaar per energiestromen. Hierbij zullen de cijfers worden onderbouwd en het verloop tussen het eerste kwartaal van 2015 en basisjaar 2009 worden beschreven. In het volgende hoofdstuk wordt per energiestroom gekeken naar de voortgang gerelateerd aan de factor die invloed heeft op deze energiestromen en daarbij gekeken naar de voortgang op de doelstellingen. Materieel en projecten: De verwachte stijging is 2% dit is een kleine stijging (daling tov ,4%), wetende dat de omzet met ruim gestegen is. Deze energiestroom is het brandstofverbruik, voornamelijk gasolie op de projecten. De gasolie wordt verbruikt voor de schepen en voor het overige materieel op het water. Deze gasolie is met 50 ton CO2 gestegen in 2014 t.o.v. 2009, de overige stijging zit in de energiestromen: mixgas en acetyleen deze worden gebruikt om te lassen en te snijbranden. Deze energiestromen zijn voor 2009 niet meegenomen, dit maakt het vergelijk incompleet. Wagenpark: De uitstoot van het wagenpark, is het brandstofverbruik dat verbruikt wordt door de auto's van Hakkers. Deze energiestroom is gestegen met ruim 55% dit is een stijgende trend vanaf 2014 (42%) dit is een grote stijging. Gekeken naar de toename in FTE's is deze toename minder groot dan de toename in de uitstoot van het wagenpark. Gekeken naar de toename in auto's is deze ongeveer gelijk. In het volgende hoofdstuk wordt hier nader op ingegaan. Aardgas: De uitstoot van het aardgasverbruik is tov 2009 gedaald met 22% (in 2014 was dit maarliefst 56,4% dit lijkt daarom een minder grote daling dan vorig jaar). Het verbruik wordt in het volgende hoofdstuk gerelateerd aan het aantal graaddagen. Mogelijke verklaring is de verbouwing op de Oudsas. Elektriciteit: De uitstoot van het elektriciteit gebruik is gedaald met 97,8%. Deze daling is gerealiseerd door het inkopen van groene stroom. Daarnaast de focus op bewustwording bij medewerkers. HAKKERS BV PAGINA: 13 / 23

14 5 VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLIGNEN EN -MAATREGELEN In dit hoofdstuk wordt per energiestroom gekeken naar de voortgang gerelateerd aan de factor die invloed heeft op deze energiestroom en daarbij gekeken naar de voortgang op de doelstellingen. Daarnaast wordt er gekeken naar de eventuele ruis of onzekerheid die in de energiestroom zit PANDEN AARDGAS De verwachting is dat de uitstoot van het aardgasverbruik daalt met 22% tov van 2009 in 2014 was de daling maarliefst 56,4%. Het verbruik van aardgas hangt sterk samen met de Nederlandse tempraturen in de koudere periode. In 2014 is er begin en eind 2014 een zachte winter is geweest. Begin 2015 is tot heden niet extreem geweest in 2014 lag de gemiddelde temperatuur in de eerste maanden van het jaar net iets hoger. Samen met de verbouwing op de Oudas kan dit een mogelijke verklaring zijn. (Bron: VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN De doelstelling is: een reductie van 50% in 2015 t.o.v gerelateerd aan graaddagen. Voor het jaar 2014 is een reductie behaald van 47,9% waarneer de uitstoot gerelateerd wordt aan het aantal graaddagen. Absoluut is er een reductie van 56,3% behaald. Onderstaande tabel geeft een goede weergave van deze cijfers VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN De doelstelling is in 2014 bijna behaald er is in % reductie behaald. Het ziet er naar uit dat de gemiddelde temperatuur begin 2015 hoger is. Het verloop van de graaddagen in 2015 is niet inzichtelijk wel is de verachte reductie van het gasverbruik in dit jaar moeilijker door te zetten ivm het verbruik in het eerste kwartaal. De verbouwing kan invloed hebben op het behalen van de doelstelling in De maatregel wordt pas in 2016 inzichtelijk. Daarom willen we de doelstelling verlengen. Zie de voortgang reductiemaatregelen H Elektriciteit. De nieuwe doelstelling is: een reductie van 50% in 2015 t.o.v gerelateerd aan graaddagen ELEKTRICITEIT De uitstoot van het elektriciteit verbruik is in 2014 gedaald met 96,3%. Deze daling lijkt naar cijfers van het eerste kwartaal in 2015 zich door te zetten. Mogelijk wordt er nog een verdere daling in verbruik gerealiseerd in De reductie is gerealiseerd door het inkopen van groene stroom. Door de aanbouw en de toename in personeelsbestand is een mogelijke stijging niet uitgesloten in VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN De doelstelling is: een reductie van 50% in 2015 t.o.v gerelateerd aan FTE. Voor het jaar 2014 is een absolute reductie behaald van 96,3%. Wanneer de uitstoot gerelateerd wordt aan aantal FTE is dit nog meer, namelijk 97,1 % VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN Groene stroom De maatregel was groene stroom gebruiken voor alle panden dit is gerealiseerd, daarom is er ook een grote reductie behaald voor de uitstoot van elektriciteit. Gelijkblijvend energiegebruik na verbouwing van het kantoorpand t.o.v. FTE Het energieverbruik is minder geworden, daarmee kan gezegd worden dat de minimale doelstelling behaald is. Het elektra verbruik van het kantoor is niet gestegen, niet gelijk gebleven maar gedaald. Daarmee is de maatregel geslaagd. Er is echter weer een verbouwing gaande op het hoofdkantoor. Hierdoor kan het verbruik mogelijk iets stijgen maar de verwachting is dat de doelstelling wel wordt behaald. HAKKERS BV PAGINA: 14 / 23

15 5.2. MATERIEEL EN PROJECTEN De verwachting is dat de energiestroom in 2015 stijgt met 2% relatief. Deze energiestroom is het brandstofverbruik (gasolie) op de projecten. De gasolie wordt verbruikt voor de schepen en voor het overige materieel op het water. Het overige verbruik is mixgas en acetyleen voor het lassen en snijbranden op de projecten. De stijging in 2014 lag op 3,4% er wordt daardoor verwacht dat het verbruik De totale stijging is in ton CO2 t.o.v De gasolie is met 50 ton CO2 gestegen, de overige stijging zit in de energiestromen: mixgas en acetyleen VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN De doelstelling is in 2014 expliciet gemaakt er wordt gerelateerd aan productiekosten: een reductie van 3% in 2015 t.o.v gerelateerd aan omzet productie kosten (QT). Voor het jaar 2014 is een reductie behaald van 23,5%, hiermee kan gezegd worden dat de doelstelling behaald is. De kosten van de eerste helft 2015 zijn niet inzichtelijk. Er zijn diverse middelen ingezet voor het bevorderen van de bewustwording. De verwachting is dat de doelstelling wordt behaald. De uitstoot absolute uitstoot zal blijven stijgen VOORTGANGREDUCTIE MAATREGELEN De reductie maatregel die is opgesteld ten behoeve van de reductie doelstellig is; Aanpassen van gedrag van medewerkers door communicatie. In 2014 is dit voor medewerkers uitgevoerd. In 2015 wordt de training het nieuwe draaien georganiseerd. Om de doelstelling te kunnen behalen is er een maatregel opgesteld om additieven in de brandstof in te zetten. Dit is in 2014 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden (zie B. energie management actieplan). Momenteel is Hakkers bezig om een energiezuinig schip te ontwikkelen. Meer informatie over de bouw van het schip is nog niet duidelijk, daarnaast is het moeilijk inzichtelijk te maken wat de mogelijke reductie zou kunnen zijn. Daarnaast is er geïnformeerd naar de mogelijkheden om gebruikt te maken van GTL fuel brandstof. Bij het doen van investeringen wordt er ook altijd gekeken naar de laatste technische ontwikkelingen. Meer informatie is terug te vinden in 5.5 Bedrijfsinvesteringen Hakkers wil materieel efficiënter inzetten dit doen ze onder andere doormiddel van een samenwerkingsverband met IGL. Hierdoor is de Sunshine uit de vloot gegaan en een andere peilboot is de atlas is ingezet. Zo hoeft er geen aparte boot ingezet te worden en wordt het nieuwe schip efficiënt gebruikt voor meerdere activiteiten. HAKKERS BV PAGINA: 15 / 23

16 5.3. WAGENPARK De uitstoot van het wagenpark, is het brandstofverbruik dat verbruikt wordt door de auto's (en de vrachtwagen) van Hakkers. Er worden drie soorten brandstoffen getankt: benzine, diesel en LPG. De verwachting van deze energiestroom is dat er weer een absolute stijging is van 55,1% dit is meer dan in In 2014 is gekozen om de doelstelling bij te stellen omdat de absolute uitstoot wordt beïnvloed door het aantal projecten, de projectgrootte en de looptijd van een project. In 2014 is de uitstoot van het wagenpark totaal 610,6 ton in 2009 het basisjaar was dit 429 ton. De uitstoot is afhankelijk van de verreden km in dat jaar. In 2014 waren er enkele langdurende projecten waarbij de afstand groter is dan de gemiddelde afstand van de projecten. De meeste uitvoerende medewerkers en de aanvoer van geprefabriceerd materiaal komen uit Werkendam. Wanneer de projecten verder weg zijn wordt er ook meer uitgestoten. Projecten zoals Maastricht damwanden Beatrixhaven (163 km vanaf Werkendam), sluizencomplex Samsbeek- Belfeld (151 km vanaf Werkendam), Vlissingen Vopak Presto Project ( 137 km vanaf Werkendam) en Vlissingen damwand Yacht Valley fase 1 (137 km vanaf Werkendam). In 2009 is een project in Duitsland uitgevoerd in Godorf het realiseren van laadsteigers (236 km vanaf Werkendam). De doorlooptijd is beperkt (+/- 1 mnd), het project is door een vast team uitgevoerd (ongeveer 2 teams, er is gecarpoold en alleen in de weekende gereist). Daarnaast zijn er in 2009 enkele werken die relatief ver ( +/- 130 km) van Werkendam afliggen door de combinatie Zeeuwse stromen aangenomen. Hakkers was niet fysiek op locatie werkzaam. In vergelijking met 2014 zijn de afstanden van de projecten in 2009 dichter bij dan de projecten in Er zijn diverse projecten in Rotterdam en in de omgeving van Werkendam in 2009 (gemiddelde afstand 70 km vanaf Werkendam). In 2015 lopen er ook diverse werken waarbij de afstand gemiddeld hoger ligt dan 70 km in de omgeving van Werkendam. Er zijn grote projecten aangenomen in het Ijselmeergebied (155 km vanaf Werkendam) en op de maasvalkte LNG terminal is een groot project ( 97.2 km vanaf Werkendam). De stijging is dus te relateren aan de afstanden en de looptijd van de verschillende projecten VOORTGANG REDUCTIEDOELSTELLINGEN De doelstelling is in 2014 aangepast. Er wordt niet meer gerelateerd aan FTE of omzet, ook de absolute uitstoot zegt niets of niet veel over de toename van CO2 uitstoot. De doelstelling: Een CO2-reductie van 4% in 2020 op het brandstofverbruik in eigen wagenpark ten opzichte van 2015, relatief aan het aantal gereden km. Voor het jaar 2014 is een reductie behaald van 14,4% wanneer de uitstoot gerelateerd wordt aan de omzet. Bij het relateren aan FTE is er een stijging van 10,7%. (Externe gebruiken een auto van Hakkers. Deze mensen worden niet meegenomen als medewerker maar gebruiken wel een auto van Hakkers dus dit heeft invloed op de stijging op de uitstoot gerelateerd aan FTE) De doelstelling blijkt niet realistisch te zijn voor Hakkers, omdat de projectlocaties en project duur jaarlijks anders zijn. Hierdoor is de doelstelling gerelateerd aan omzet en FTE geen realistische papameter. Omdat Omzet niets zegt over de afstand vanaf Werkendam tot projectlocatie en de duur van het project. De toename of afname van FTE hoeft niet gelijk op te gaan met de toename/ afname van de uitstoot van het wagenpark. Dit kan wel invloed hebben op aantal auto s, niet elke FTE heeft een auto. Er wordt waar mogelijk (vooral in de uitvoering) gecarpoold. De uitstoot wordt daarom gerelateerd aan verreden kilometers. Hiermee wordt het normverbruik inzichtelijk en kan er gericht gereduceerd worden. Er is in 2015 gestart met opname van kilometerstanden. Daarom kan er pas in 2016 voortang worden gemeten. Daarom worden nu de projectlocaties, projectduur en de grootte beoordeeld VOORTGANG REDUCTIEMAATREGELEN In 2012 is een start gemaakt om het rijgedrag van de medewerkers te verbeteren door het benadrukken van de nieuwe rijstijl. Op projectniveau zijn deze stappen doorgezet ten aanzien van groene mobiliteit door structurele carpooling door de projectleiding en door medewerkers. In december 2014 is het nieuwe rijden herhaald in een toolbox, daar zijn tips voor het nieuwe rijden weer besproken. Dit is een opfris moment geweest voor de medewerkers. Herhaling is de beste leermeester. Het wagenparkbeleid is in 2014 verder doorgevoerd waardoor er wederom voor overwegend zuinigere auto s zijn gekozen. Het aantal auto s is wederom toegenomen. De laatste auto s die zijn aangeschaft zijn Seat Mii s deze auto s hebben een laag verbruik. Daarnaast is er de eerste elektrische auto aangekocht. HAKKERS BV PAGINA: 16 / 23

17 5.4. CO2 GUNNINGSVOORDEEL PROJECTEN In het eerste half jaar van 2015 zijn er geen projecten uitgevoerd met gunningsvoordeel. Er zijn drie projecten aangenomen met gunningsvoordeel. Deze projecten starten het tweede half jaar van 2015 of in Aanleg keermiddel en dijkverzwaring Tholen (start augustus 2015) - Tiel ligplaatsen sint Bernardsluis (start oktober 2015) - GOVa 5 (start januari 2016) In het volgende verslag zal over de voortgang worden gerapporteerd SCOPE 3 De scope 3 analyse is in 2015 herzien. Hakkers B.V. heeft conform de voorschriften van de CO2-Prestatieladder handboek 3.0 uit de top 6 van meest materiële emissies twee ketenanalyses gekozen, waarvan één ketenanalyse uit de top 2 is gekozen. De top 6 van de scope 3 analyse betreft: GHG categorie 1. Aangekochte goederen en diensten: inkoop van staal; GHG categorie 1. Aangekochte goederen en diensten: inkopen van staal bewerkingen en toebehoren project; GHG categorie 1. Aangekochte goederen en diensten: inkopen diensten (onderaanneming grondverzet); GHG categorie 4. Upstream transport en distributie en 9. Downstream transport en distributie: transport materiaal naar project (en van project); GHG categorie 2. Kapitaal goederen: inkoop en onderhoud materieel; en GHG categorie 1. Aangekochte goederen en diensten: inkopen advies en/of vooronderzoek. Bijvoorbeeld duikbedrijf. De emissie inkoop van staal is de top 1 materiële emissie van scope 3. Hakkers heeft ervoor gekozen om een ketenanalyse te maken die betrekking heeft op de stalen damwanden. In deze ketenanalyse, die omschreven wordt in dit rapport, wordt geanalyseerd wat de verschillen zijn tussen damwanden die koud gezet en warm gewalst. Ketenanalyse Woon-werkverkeer is vervallen hiervoor wordt er gewerkt aan een nieuwe ketenanalyse. De tweede ketenanalyse gaat over de emissie (top 2) inkopen van staal bewerking van GHG categorie aangekochte goederen en diensten. Het bewerken van staal raakt aan meerdere vlakken: met name de uitstoot van de bewerking van staal en de invloeden van de levensduur van uiteindelijk de waterbouwconstructie. Ketenanalyse stalen damwand De ketenanalyse is omgezet van M3 naar tonnen staal. In 2014 is de eerste reductie in gang gezet. Er is een reductie behaald van 0,75%. In jaar 2014 zijn de eerste stappen gemaakt om de doelstelling te behalen. Momenteel zijn de gegevens van het eerste half jaar van 2015 bij de leverancier nog niet beschikbaar. Indien de gegevens verkregen kunnen worden wordt dit verwerkt in deze tussentijdse rapportage voor het eerste half jaar van Doelstelling: 3,5% CO2-reductie in 2016 t.o.v binnen de eigen inkoop van stalen damwanden door Hakkers. Ketenanalyse Duurzaamste keuze levensduur staalconstructie in de waterbouw De nieuwe ketenanalyse die Hakkers heeft uitgevoerd ter vervanging van Ketenanalyse Woon-Werkverkeer. In de eerst helft van 2015 is deze ketenanalyse opgesteld. Hiervan is nog geen voortgang te rapporteren omdat het plan en de doelstellingen net zijn vastgesteld. In de jaarlijkse rapportage wordt ingegaan op de voortgang van de doelstellingen en maatregelen die volgen uit de ketenanalyse. HAKKERS BV PAGINA: 17 / 23

18 6 MAATREGELEN KOMENDE PERIODE Per energiestroom wordt hieronder en beknopte opsomming weergegeven op de gerealiseerde maatregelen en de kansen die zijn geïdentificeerd. Daarbij wordt de individuele bijdrage van de medewerkers meegenomen PANDEN De doelstelling die is opgesteld voor de besparing van de uitstoot van dat voortkomt uit de panden is behaald in De doelstelling is uitgesteld tot 2016 de tweede verbouwing kan invloed hebben op het verbruik van ELEKTRICITEITVERBRUIK De navolgende maatregelen zijn genomen/behouden om het energieverbruik niet te doen stijgen. Deze maatregelen blijven staan en zijn nog niet eerder opgepakt omdat de verbouwing nog niet gereed is. Groene stroom (Windkracht 220) Energieverliezen voorkomen door onderhoudscontract af te sluiten voor het airco-, verwarming- en ventilatiesysteem voor het kantoorpand Efficiënter maken computernetwerk: toepassen virtuele servers om efficiënter gebruik te maken van hardware Verder is de constructiewerkplaats uitgebreid met een lasrook-bronafzuigingsinstallatie, welke het energieverbruik kan beïnvloeden. Maar dit is niet het geval. In 2015 wordt het kantoor verbouwd dit kan invloed hebben op het verbruik in Daarnaast wordt er gekeken naar een ander afzuigsysteem voor de werkplaats dit kan ook invloed hebben op de uitstoot. Uit correspondentie blijkt dat er contract is geweest met Memostar Relighting. Dit contact kan worden opgepakt om te kijken wat de mogelijkheden zijn om doormiddel van ledverlichting de uitstoot van elektra te verminderen. Daarnaast kan een individuele bijdrage worden gestimuleerd om bij warme dagen te kiezen voor het opzetten van een raam ipv de airco te gebruiken. Maatregelen voor de komende periode: Toolbox over het besparen van energie door het uitzetten van materialen tijdens de pauze (werkplaats) of indien de werkplek voor langere tijd wordt verlaten (kantoor). Er wordt gekozen voor een zuidig VRF systeem de LG type Multi (basis en optie 2). Kozijnen die worden geplaatst zijn v.v. triple glas met een U-waarde van 0,6 W/m2K AARDGASVERBRUIK Er zijn twee registratie fouten gevonden in het overzicht van de meterstanden van de aardgasregistratie. Het is onmogelijk om de standen achteraf te controleren. Mogelijk kan er bij opname van de meterstanden een foto worden genomen om de meterstanden ook te kunnen archiveren. Het maken van fotomateriaal gebeurd nog niet omdat de mensen nog geen smartphone tot hun beschikking hebben MATERIEEL EN PROJECTEN De doelstelling is niet behaald de maatregelingen die zijn opgesomd om de maatregelen te behalen zijn ook nog niet genomen/ gereed. Er zijn hierdoor nog diverse maatregelen die opgepakt kunnen worden om de (aangepaste) doelstelling toch te kunnen behalen in Zoals duidelijk te zien in de Carbon Footprint is het brandstofverbruik op de projecten en door het materieel veruit de grootste energiestroom. Door de aard van onze werken wordt er zowel op water als op land dieselolie gebruikt en geleverd. Dit is nauwelijks te herleiden tot de feitelijke gebruikers (kranen, schepen, aggregaten). Wel kan er voorzichtig geconcludeerd worden dat zwaar heiwerk ook zwaar verbruik betekend. Meer inzicht wordt mogelijk door de veranderde wetgeving (scheiding tussen witte en rode diesel), hierdoor is verbruik per materieelstuk beter inzichtelijk te maken. Maar dit is beperkt en hierbij is geen 100% onderscheid in te maken. Overige actiepunten die nog niet geheel zijn uitgevoerd: - Het aanpassen van het gedrag van medewerkers door interne communicatie dat moet resulteren in minder verspilling (meer interne communicatie is gewenst). - Het inzetten van additieven in de brandstof of de efficiëntie te verbeteren (Er wordt een nieuw schip ontwikkeld waarbij het doel is groen te zijn). HAKKERS BV PAGINA: 18 / 23

19 - Het efficiënter inzetten van materieel in projecten door logistieke processen, de materiële geschiktheid, het onderhoud te optimaliseren (Wordt al gedaan maar de maatregel vasthouden komt vooral terug in uitvoerders overleg). - Mogelijkheden bekijken voor gebruik van walstoom bij langdurige projecten WAGENPARKBEHEER Onder druk van de brandstofprijzen, politiek klimaat op Europees en nationaal niveau is de ontwikkeling van energiezuinige personen- en bestelauto s een grote vlucht genomen. Door tijdige vervanging van het wagenpark kan er geprofiteerd worden van de nieuwe technologie. Ook in dit aandachtsveld liggen de kansen voor reductie bij de gebruikers, dus onze medewerkers. Het initiatief tot de cursus Het Nieuwe Rijden is in 2014 uitgevoerd. In 2016 gaat het beleid veranderen rondom het voordeel wat voor medewerkers behaald kan worden indien een zuinige auto wordt gekozen (bijtelling gekoppeld aan de hoeveelheid uitstoot.) Het beleid van aankoop van auto's opstellen dat als doel heeft auto's in te kopen met een betere energieklasse (met een lage uitstoot).beleid is uitgesproken maar is nog niet vast gelegd. De doelstelling is opgezet maar om de doelstelling op de juiste wijze te kunnen meten moet de uitstoot worden gerelateerd aan gereden KM. Hierdoor kan je uitstoot worden gekoppeld aan het rijgedrag. Door het veranderen van die doelstelling wordt het gedrag om het concrete aantal KM te verminderen niet gestimuleerd. Bij het veranderen van die doelstelling moeten de km worden achterhaald. Dit jaar in april is hiermee een start gemaakt hierdoor is meting op die manier nog niet mogelijk in 2016 kan er dan pas een trend worden waargenomen. Dan wordt het basisjaar 2015 en wordt de doelstelling samen getrokken met de doelstelling van de ketenanalyse (loopt tot 2020) Overige actiepunten die nog niet geheel zijn uitgevoerd: - Het aanpassen van het gedrag van medewerkers door interne communicatie en cursussen, waardoor carpoolen en nieuwe rijden wordt gestimuleerd. - Inkoop auto beleid vastleggen. OVERZICHT BESPARINGSPOTENTIEEL Doelstelling Panden: Een reductie van 50% in 2015 t.o.v gerelateerd aan graaddagen. Materieel en projecten: Een reductie van 3% op het brandstof verbruik Wagenpark: een reductie van 4% op het brandstof verbruik Toolbox Materiaalkeuze kantoor tbv voorkoming toename in verbruik. Chauffeurs de cursus Het nieuwe draaien laten volgen Meer inzicht verkrijgen in het verbruik van de mobiele kranen Aanschaf elektrische auto Investering Verwachte CO2 besparing Terugverdientijd Prioriteit Status 2.1% Hoog kort - 1 jaar Midden 47.9%(gerelateerd aan graaddagen) 56.3% (absoluut) 1% Inzicht Hoog Lang Hoog 23.5% reductie van brandstof verbruik. (materieel aangepast, lichte maatregelen nog mogelijk om meer reductie te bewerkstelligen) Doelstelling wordt volgend jaar vernieuwd. 0.5% Hoog Lang Laag +42,3% absoluut verbruik enorm gestegen in 2015 is gestart met registreren km standen zodat het normatief verbruik in kaart kan worden gebracht. In 2016 kan hier pas een conclusie aan worden gekoppeld. in 2014 wordt nog geprobeerd de absolute uitstoot te verminderen. Daarnaast wordt de invloed van de afstand en duur van HAKKERS BV PAGINA: 19 / 23

20 projecten/ projectlokaties meegenomen. Toolbox 1% Laag Kort Laag medewerkers motiveren tot zuinig rijden. Uitzoeken mogelijkheden tanken van v- power Wagenparkbeleid vast stellen 1% Laag Kort hoog Er is hier nog geen beleid op geweest momenteel tankt iedereen naar eigen inzicht. 1% Laag Lang Laag Beleid is ongeschreven: nieuwe medewerkers alleen Seat Mii HAKKERS BV PAGINA: 20 / 23

21 7 BRONGEGEVENS Alle gegevens zijn gebaseerd op hoeveelheden zoals deze vermeld staan op de betreffende facturen. De afgenomen hoeveelheden brandstoffen en energiedragers zijn daarbij toegepast om middels conversiefactoren de -emissie te berekenen. Jetmix is in 2006 vanuit Hakkers ontstaan en is sinds 2010 een onafhankelijk bedrijf, verdeeld over de Jetmix Verhuur en Exploitatiemaatschappij (holding, eigenaar materieel) BV en Jetmix BV (aannemingsbedrijf). Jetmix maakt gebruik van de panden van Hakkers voor haar bedrijfsvoering. Gebroeders Hakkers Verhuur en Exploitatiemaatschappij BV huurt de drie panden van de Hakkers Vastgoed BV en betaald de energierekeningen. Intern worden deze verdeeld over Hakkers en Jetmix. Er worden verdeelsleutels toegepast om de kosten over de bedrijven te kunnen verdelen. Op basis van de oppervlakte die permanent in gebruik is dan wel de periode waarover een ruimte wordt gebruikt wordt meegenomen in de verdeelsleutel. De verdeelsleutels worden aangegeven in de spreadsheet Gegevens energie panden onder het tabblad energieberekening per bedrijf. Vanaf 2010 is een start gemaakt door de brandstofregistratie van wagenpark en materieel/project per kenteken respectievelijk werknummer te documenteren. Hierdoor wordt meer transparantie en traceerbaarheid verkregen ten opzichte van het basisjaar en kunnen de geleverde brandstoffen beter worden gealloceerd aan de bedrijven Jetmix en Hakkers. Vanaf 2011 is een start gemaakt door de brandstofregistratie in de geautomatiseerde administratie tevens te voorzien van de hoeveelheden liters, zodat gemakkelijk een overzicht gegenereerd kan worden. Toch is handmatig invoeren van de gegevens nog steeds nodig, omdat de gegevens niet in tabelvorm uit de software zijn te betrekken. In de loop van 2012, 2013 en 2014 en het eerste half jaar van 2015 zijn hier nog geen wijzigingen op doorgevoerd. HAKKERS BV PAGINA: 21 / 23

22 8 MEETONZEKERHEDEN De gegevens zijn gebaseerd op het eerste kwartaal van De gegevens zijn dus niet zuiver voor een volledig jaar. De brongegevens en rekenmethodiek kunnen leiden tot enige onzekerheid in de meetmethodiek. Per energiestroom wordt hieronder en beknopte analyse weergegeven op de toegepaste verwachte meetonzekerheid. Algemeen: Er is geen basis jaar benoemd voor de specifieke doelen. Op basis van naberekeningen zijn in 2014 dezelfde cijfers gebruikt als in het vorige verslag. De werkwijze is uitgewerkt in het overzicht financiële kengetallen. uitstoot relateren aan omzet is binnen Hakkers BV moeilijk. Indien de prijs van materieel (neem voorbeeld damwanden) om hoog gaat hoeft dit geen invloed te hebben op het project of de uitstoot die er vrijkomt. Daarom is het moeilijk uitstoot te relateren aan omzet. Je bent afhankelijk van de prijs fluctuatie van de ingekochte middelen PANDEN ELEKTRICITEITVERBRUIK Vanaf 2011 is een start gemaakt met opnames per kwartaal om meer inzicht te verwerven in de gebruiksgegevens. Van de staalwerkplaats wordt per maand een factuur ontvangen met het werkelijke verbruik. Na ontvangst van een jaarafschrift wordt ter controle een meterstandopname verricht. Door toepassing van periodieke meterstandopnames kan beter inzicht verkregen worden in het energiegebruik. De meterstandopnames kunnen middels de facturen geverifieerd worden. In 2012 is de overstap gemaakt van grijze stroom naar Essent Windkracht 220, waardoor een andere emissiefactor is toegepast. De registratie van het elektra- en gasverbruik van de nieuwe loods is aangesloten op de reeds bestaande prefabhal. Daar Jetmix de nieuwe loods in gebruik heeft genomen op het bedrijfsterrein, is de verdeelsleutel van het elektra- en gasverbruik in het 2 e kwartaal van 2012 aangepast van 90%-10% naar 80%-20%. - In 2014 heeft het kantoor een nieuwe meter voor elektra ontvangen. Hierdoor is de eindstand van april, de stand op het moment van de vervanging is niet bekend. Geschat dat de meter doorgelopen is tot Verbruik in de constructiewerkplaats is laag in de zomermaanden. Dan zijn er mensen met vakantie en dan zijn de klimaat omstandigheden vaak gunstig AARDGAS VERBRUIK - In de vakantieperiode van juli/augustus zijn er registraties vast gelegd van het verbruik van aardgas binnen de werkplaats. De gegevens zijn aangenomen op basis van de trend dat eerder te zien is. Dit is mogelijk veroorzaakt door vakanties van de mensen die normaliter registreren Eind 2014 is er ook iets mis gegaan met de registratie van gasmeterstanden bij de prefabhal. De gegevens zijn aangenomen op basis van de cijfers die mogelijk in verkeerde volgorde zijn geplaatst MATERIEEL EN PROJECTEN - Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie. - In 2011 is het eerste project met -gunningsvoordeel verworven, namelijk GOVa 3A. Dit project bestaat voornamelijk uit het vervangen van damwandconstructies, en zal naar verwachting een hoog gasolieverbruik opleveren. In 2012 is het gasolie verbruik van dit project separaat vermeld in de Carbon Footprint. HAKKERS BV PAGINA: 22 / 23

23 - Brandstof verbruik van de Adriaan in het 1 e kwartaal van 2014 is laag (Adriaan is aantal weken uit de vaart geweest voor het inbouwen van de boegschroef) - Op jaarbasis kan het tankverbruik van het materieel een vertekend beeld geven. De schepen tanken maar een paar keer per jaar. Indien de schepen tanken gaat dit wel om enorme hoeveelheden. De tankingen kunnen in een bepaalde periode vallen waardoor een footprint een vertekend beeld kan geven. - Projecten die aangenomen zijn met gunningvoordeel worden apart geregistreerd in de footprint. GOVA 4 perceel 2 is niet direct door hakkers aangenomen ook activiteiten van GOVa VOF vormen geen onderdeel van de projecten met gunningvoordeel. In deze gevallen is het project door een andere partij aangenomen WAGENPARKBEHEER Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie VERBETERPUNTEN IN METINGEN Ten behoeve van het beheersen van de energiestromen, is de procedure PR.18 inclusief onderliggende instructies opgesteld. De instructie monitoring en meting borgt de gang van zaken rond het meten en beheersen van de energiestromen en de afgeleide Carbon Footprint rapportage. Na aanleiding van het betrekken en analyseren van de energiegegevens worden onderstaande verbeterpunten voorgesteld: Registratie van het aantal gereden kilometers (op projectniveau) Inzichtelijk krijgen verbruiksgegevens van schepen, kranen en heiaggregaten (initiëren onderzoek op project met -gunningsvoordeel met grotere diepgang dan bij GOVa IIIA) Waar mogelijk het gebruik van walstroom achterhalen en opnemen HAKKERS BV PAGINA: 23 / 23