Hygiëne, reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. Presentatie voor de Brabantse Wijnbouwers op 14 november 2009 door Geert Jespers

Transcriptie

1 Hygiëne, reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. Presentatie voor de Brabantse Wijnbouwers op 14 november 2009 door Geert Jespers 1

2 Hygiëne, reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 2

3 verzicht van de presentatie. 1. Algemeenheden: -te weten -wat, doel, hoe -soorten onzuiverheden/behandelingen 2. Begrippen: -fysische, chemische behandeling -zuren, basen, zuurtegraad, ph -relatie: zuren, basen, zuurtegraad, ph -zure/alkalische/neutrale reinigers 3. Reinigende behandelingen:-wat, doel, hoe, soorten - mechanisme, praktisch -overzicht produkten -praktisch, zuur/alkalische reiniging 4. ntsmettende behandelingen: -wat, doel, hoe, soorten -mechanisme, praktisch -overzicht produkten -praktisch, fysische/chemische 5. Reinigen + ontsmetten van vloeren, muren, plafonds 6. Compatibiliteit: materiaal-reiniger-methode 7. Praktijkvoorbeelden 8. Veiligheid en gezondheid 3

4 Te weten 4

5 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen De opwarming van ons klimaat, gevolgen:... meer m.o. in onze N. gelegen wijnregio s... meer infectiedruk in onze wijngaard (vochtigheid/temperatuur) in onze kelder tijdens de vinificatie Door betere rijping: meer suiker, minder zuur, hogere ph een lagere tolerantie t.o.v. besmettingen ABSLUTE REINHEID IS EEN VEREISTE en dit hoelang hoe meer! 5

6 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen WAT, DEL? -werkzaamheden die de potentiële wijnkwaliteit verzekeren in alle stappen van de vinificatie -wijn = voedingsmiddel! -reinigen voorkomt: een rechtstreekse, negatieve invloed op de wijnkwaliteit dat micro-organismen (m.o.) zich kunnen versteken -ontsmetten dringt het kiemgetal van m.o. terug + doodt ze HE? -door technieken te gebruiken die aangepast zijn: aan de aard van de verontreiniging aan de omstandigheden (materiaal, toestand) -T.A.C.T. regel (temperatuur, activiteit, concentratie, tijd) 6

7 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen SRTEN NZUIVERHEDEN -vuil : olie, vet, neerslagen (zouten ), stof, aarde zetmeel, eiwitten, suikers - m.o. : bacteriën, gisten, schimmels m.o. oxides neerslag stof vet olie zouten 7

8 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen SRTEN NZUIVERHEDEN -zichtbaar vuil: duidelijk aanwezig -onzichtbaar vuil : verborgen in scheurtjes, barstjes, poriën, spleten, naden, hoeken Een goede schuilplaats voor m.o.! 8

9 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen MICR-RGANISMEN (m.o.): -wilde gisten -bacteriën: aërobe bacteriën (zuurstof-minnende) bvb. azijnzuurbacterie anaërobe bacteriën (zuurstof-vrezende) bvb. melkzuurbacterie -lactobacillen - coccen, pediococcen -schimmels (en hun sporen) Kunnen wijnziekten veroorzaken indien niet doeltreffend behandeld! 9

10 Reinigen en ontsmetten in het wijnbedrijf. 1. Algemeen SRTEN BEHANDELINGEN -reinigende : fysico-chemische behandelingen -ontsmettende : fysische of chemische behandelingen reinigende behandelingen zijn vóórbehandelingen, komen vóór de ontsmettende (= desinfectie) zijn fysico-chemisch van aard: naast agitatietechnieken (schrobben, schuren, spuiten...) gebruiken we chemische producten (reinigers) ontsmettende behandelingen zijn ofwel chemisch of fysisch van aard ntsmetting kan ENKEL ná een afdoende reiniging! 10

11 2. Begrippen: fysische, chemische behandeling Fysische behandeling = behandeling waarbij géén chemische reacties optreden, er ontstaan géén nieuwe stoffen Chemische behandeling = behandeling waarbij chemische reacties optreden, er ontstaan nieuwe stoffen (afbraakproducten) Fysico-chemische... een combinatie van beiden! 11

12 2. Begrippen: zuren, zuurtegraad, ph WAT? -zuren = chemische stoffen die de eigenschap hebben om opgelost in waterig midden zure functies af te splitsen (protonen, H + ) waardoor de zuurtegraad en de ph zuur zuurrest - + x H + -zuurtegraad = het totaal aan afsplitsbare zuurfuncties (x H + ) in de oplossing(meting door titratie) is dat wat we proeven = potentiële zuurtegraad -ph = het totaal aan afgesplitste vrije zuurfuncties op het moment van de meting (ph meter) = actuele zuurtegraad = -log [H + ] in mol/l = gelegen tussen 0 en zuur neutraal alkalisch 12

13 2. Begrippen: relatie: zuren, zuurtegraad, ph Zuurtegraad en ph hebben beiden iets te maken met zuren en hun concentratie in de oplossing waarin ze voorkomen. Beiden zijn een manier om een zuurgehalte aan te duiden. zuurtegraad = totaal aan zuurfuncties ph = totaal aan vrije zuurfuncties zo zal de ph van een zuuroplossing niet noodzakelijk en onmiddellijk dalen bij toevoeging van een beperkte hoeveelheid zuren! alles heeft dus te maken met het evenwicht tussen gebonden + vrije zuurfuncties gebonden H + vrije H + 13

14 2. Begrippen: zuren in most en wijn Dit zijn organische zuren (carbonzuren), de zuurfunctie bevindt zich in de carboxylgroep (CH): R C H H + bvb. Wijnsteenzuur Appelzuur Melkzuur Barnsteenzuur (kleine hoeveelheden ) Azijnzuur (zeer kleine hoeveelheden ) enz rganische zuren zijn zwakke zuren beperkte ph daling! 14

15 2. Begrippen: zuren in most en wijn Wijnsteenzuur Appelzuur Melkzuur Azijnzuur 15

16 2. Begrippen: zure reinigers Dit zijn organische zuren of anorganische zuren, de zuurfunctie bevindt zich respectievelijk in de carboxylgroep of is rechtstreeks gebonden aan het mineraal (S, Cl, N ) bvb. organische zuren citroenzuur azijnzuur mierenzuur CH 3 CH HCH anorganische zuren zwavelzuur S 4 zoutzuur HCl salpeterzuur HN 3 Anorganische zuren zijn sterke zuren sterke ph daling! 16

17 2. Begrippen: basen, zuurtegraad, ph WAT? -basen = chemische stoffen die de eigenschap hebben om opgelost in waterig midden alkalische functies af te splitsen (hydroxylionen, H - ) waardoor de zuurtegraad en de ph base baserest + x H - -zuurtegraad = het totaal aan afsplitsbare zuurfuncties (x H + ) in de oplossing (meting door titratie) basen hebben de eigenschap om zuren te neutraliseren: H - + H + -ph = het totaal aan afgesplitste zuurfuncties op het moment van de meting (ph meter) = -log [H + ] in mol/l = actuele zuurtegraad = gelegen tussen 0 en 14 en (- log [H + ]) + (- log [H - ]) = zuur neutraal alkalisch 17

18 2. Begrippen: basen in most en wijn... GEEN! 18

19 2. Begrippen: alkalische reinigers (AR) Dit zijn anorganische basen bvb. Natriumhydroxide (NaH) Kaliumhydroxide (KH) Deze basen zijn meestal verrijkt met andere actieve stoffen: bevochtigers (oppervlaktespanningsverlagers, detergenten) complexanten (Ca, Mg, metalen...) desinfectiemiddelen (chloorhoudend ) enz PGELET! aggressief, gevaar voor verwondingen (huid, ogen) zeer reactief/efficient werken vanuit de verdunning (water) 19

20 ALKALISCHE REINIGERS (AR) MEESTAL diverse componenten opgelost in water met elk specifieke eigenschappen alkalische stoffen additieven desinfectans bevochtigers emulgatoren complexanten 20

21 2. Begrippen: neutrale reinigers Dit zijn olie/vet opnemende tensioactieve stoffen (tensiden) die neutraal tot licht alkalisch zijn. Tensioactief = verlaging van de oppervlaktespanning SRTEN: 1 komen voor in middelen voor persoonlijke hygiëne, meestal gearomatiseerd: handreinigers... 2 middelen om aan reinigers toe te voegen: detergenten... 21

22 2. Begrippen: waterverbruik Minder belangrijk voor de amateur... des te belangrijker voor de professionele wijnbouwer! 1 L wijn ~ 1 tot 3 L water verbruik! BEPERKING VAN HET WATERVERBRUIK: 1 controle op het gebruik 2 vermijden van verliezen 3 opleiding personeel (sensibilisering) 4 waterbesparende technologiën inzetten 5 waterterugwinning (recyclage) 22

23 2. Begrippen: afvalwaterstromen in het wijnbedrijf Lokalen, wijnmakersgerei Druivenoogst Lagering verpompen Botteling Flesreiniging 23

24 2. Begrippen: waterverbruik tijdens werkzaamheden waterverbruik Keltern kelderwerk und... most Mosten vaten reinigen Fässer und Flaschen... reinigen, bottelen Abfüllen 1. 1 Abstich oversteek BSB mg/l 5. Wasserverbrauch [m³] 2. Abstich Flaschen reinigen, 1 oversteek Abfüllen flessen reinigen Juli Aug. Sep. kt. Nov. Dez. Jan. Feb. März April Mai Juni Het waterverbruik is sterk afhankelijk van de Anfallzeitpunkt, Menge und Zusammensetzung prägen die saisonale aard Eigenart der werkzaamheden. der Weinbauabwässer. 24

25 2. Begrippen: kosten voor afvoer van afvalwater / ha jaar Groeiende wettelijke eisen voor het reinigen van afvalwater leiden tot een stijging van de algemene kosten. 25

26 3. Reinigende behandelingen WAT? -fysico-chemische vóórbehandelingen DEL? -vuil losmaken, reinigen, voorbereiding op de ontsmetting HE, SRTEN? - fysisch: door agitatie, schuren, schrobben, (af)spoelen -chemisch: gebruik van chemische reinigers (zure of alkalische)... reiniging is een combinatie van beiden en is dus fysico-chemisch van aard! 26

27 3. Reinigende behandelingen MECHANISME: -steunt op het losmaken + verwijderen v/h vuil chemische reiniger : reactie met vuil tot opgeloste fragmenten dikwijls verlagen van de oppervlaktespanning agitatie (schuren ): ondersteunt het chemisch reinigen PRAKTISCH: - zure, alkalische en neutrale reinigers -schuren/schrobben glaswerk, plastic : plastic borstels (synthetische haren) houtwerk : borstels (metalen haren = inox!) houten tonnen : steentjes (scherpe) -afspoelen, afspuiten met water algemeen : tuinslang, hogedrukreiniger -de T.A.C.T. -regel Goede reiniging is een reiniging van ook moeilijk bereikbare zones! 27

28 3. Reinigende behandelingen T.A.C.T. regel : temperatuur, activiteit en concentratie staan in rechtstreekse verhouding tot tijd Temperatuur : van de reiniger Activiteit : kracht of toegepaste druk Concentratie : van de reiniger Tijd: duur van de reiniging T en A en C ~ Tijd Hoe hoger T, A of C... des te korter de reinigingsduur om hetzelfde reinigende effect te bekomen!... maar hier zijn limieten aan! 28

29 3. Reinigende behandelingen PGELET! Voor uw veiligheid: Zure en alkalische reinigers zijn aggressief, 1 gevaar voor verwondingen (huid, ogen): -steeds veiligheidskleding dragen 2 bij aanmaak van verdunningen: -steeds werken vanuit de verdunning, eerst water + dan daaraan het produkt al roerend toevoegen Normale werkwijze: veiligheidskleding dragen! 1 aanmaak reiniger in juiste concentratie 2 recipient voorspoelen met heet water 3 voldoende lang spoelen/reinigen met reiniger 4 naspoelen met (heet) water tot geurvrij! Nooit zure met alkalische reinigers mengen: gevaar voor chloorgas...! 29

30 3.1. Zuur reinigende behandelingen VERZICHT Zure reiniger specifiek doel produkten recipient organische lichte verontreiniging koud, 5-10 % citroenzuur algemeen (wijnsteen) koud, 5-10 % azijnzuur algemeen koud, 5-10 % mierenzuur algemeen anorganische zware verontreiniging koud, 2-5 % zoutzuur glaswerk koud, 2-5 % salpeterzuur inox koud, 2-5 % zwavelzuur glas, inox, fusten ontgroenen merkprodukt verwijderen wijnsteen, 2-3 % Calgonit S vloeib. hechtend vuil ARR zuur B (zo kort mogelijk) algemeen ook ontsmettend Chemische reinigers... steeds aanmaken vanuit de verdunning! Aluminium, zink, koper zijn NIET bestand tegen alle zure reinigers! 30

31 3.1. Praktisch: zuurreiniging door chemische afbraak MECHANISME: -denaturatie, chemische afbraak van de vervuilende stoffen door zuurreiniging: zuurtegraad en ph oppervlak recipient van hechtend vuil tot losse, gemakkelijker te verwijderen deeltjes 31

32 Zuren Zoutzuur (HCl) Zwavelzuur ( S 4 ) Fosforzuur (H 3 P 4 ) Salpeterzuur (HN 3 ) Mierenzuur (HCH) Azijnzuur (CH 3 CH) Zuren verwijderen minerale afzettingen. 32

33 Zuur reinigen citroenzuur 33

34 Zuur reinigen zwavelzuur 34

35 Zuur reinigen zoutzuur 35

36 3.2. Alkalisch reinigende behandelingen VERZICHT Alkalische reiniger specifiek doel produkten recipient produkt --- koud, 2 % Kristalsoda niet (waas) produkt lichte verontreiniging koud, 2 % Trisoda glas, inox warm,2 % Trisoda houten vat produkt zware verontreiniging tot 90 C,5% natriumhydroxide algemeen produkt zware verontreiniging tot 90 C,2,5 % natriumhydroxide pers- + 2,5 % kaliumhydroxide doeken merkprodukt verwijderen hechtend vuil, koud, 1-2 %, 30 min RVS (vloeistof) ontvetten P3-Asepto, Radic glas Purexol, Calgonit DA kunstst. merkprodukt verwijderen hechtend vuil, 2-5 %, 60 min RVS (vast) ontvetten Chemipro, P3-gamo HD glas kunstst. ook ontsmettend; houdbaarheid vloeistoffen ½ j, vaste stoffen 2 j 36

37 3.2. Praktisch: alkalische reiniging door denaturatie/opzwellen MECHANISME: opzwellen, chemische afbraak van het vuil door alkalische reiniging: zuurtegraad en ph + ontvetten door verzeping oppervlak recipient van hechtend vuil tot losse, gemakkelijker te verwijderen deeltjes 37

38 Alkalische stoffen Natronloog (NaH) Kaliloog (KH) Carbonaat (Na 2 C 3) Silicaat (Na 2.Si 2) Basen werken zwellend en versnellen de oplossing van vuil. 38

39 3.2. Praktisch: ontvetten door verzeping liën + vetten zijn hydrofoob: ze lossen moeilijk op in water MAAR dit gaat beter indien we er een base (alkalische reiniger) aan toevoegen olie (vloeibaar) : vormt door verzeping een onverzadigd vetzuur vet (vast) : een verzadigd vetzuur verzeping (hydrolyse) olie/vet + alkalische stof (H-) vetzuurrest (= zeep) bijkomende reinigende werking! VERZEPING In alkalisch midden vertonen olie/vet een aanzienlijke verbetering van hun oplossend vermogen omdat hun reactieproducten (vetzuurrestionen, zepen) zowel hydrofobe als hydrofiele eigenschappen bezitten. hydrofoob deel = lange koolwaterstofgroep = hydrofobe staart hydrofiel deel = organische zuurgroep (carbonzuur)=hydrofiele kop Zepen vertonen een bijkomende reinigende werking doordat ze nog niet verzeepte olie/vet inkapselen en in oplossing brengen! 39

40 3.2. Praktisch: hydrofiel en hydrofoob olie/vet + alcalische stof vetzuurrest (= zeep) R CH + NaH R CNa + H2 R C - + Na + + H2 vetzuurrest-ion : hydrofoob Vet, olie R C - hydrofiel hydrofiele kop hydrofobe staart en wordt oplosbaar! hydrofobe staart hydrofiele kop 40

41 3.2. Praktisch: bijkomende reinigende werking van zepen ppervlak van de oplossing zeep = vetzuurrest-ion : hydrofiele kop hydrofobe staart 41

42 zeep = vetzuurrest-ion : hydrofiele kop hydrofobe staart 42

43 zeep = vetzuurrest-ion : hydrofiele kop hydrofobe staart 43

44 inkapseling vet/olie hydrofoob deeltje Vet, olie 44

45 inkapseling = in oplossing brengen hydrofoob deeltje Vet, olie 45

46 ppervlak Vet, olie 46

47 ppervlak oplossing/ vat/ tank/ hydrofoob deeltje gaat in oplossing! Vet, olie 47

48 3.2. Praktisch: verlaging van de oppervlaktespanning WAT? ppervlaktespanning is een natuurkundig verschijnsel waarbij het oppervlak van een vloeistof aan een vloeistof-gas of vloeistofvast overgang zich gedraagt als een veerkrachtige laag. Bvb. Schaatsenrijders en lichte voorwerpen zinken niet dankzij de oppervlaktespanning. Losse druppels krijgen een bolvorm. Vloeistof kruipt omhoog tegen de glaswand 48

49 3.2. Praktisch: verlaging van de oppervlaktespanning PRAKTISCH: Bepaalde stoffen, tensioactieve stoffen (tensiden, detergenten, zepen ) verlagen de natuurlijke oppervlaktespanning olie/vet deeltjes komen daardoor gemakkelijker los van een vervuild oppervlak (vat, wijnmakersgerei ) oppervlak recipient oppervlak recipient van hechtend vuil tot losse, gemakkelijker te verwijderen deeltjes 49

50 Alkalisch reinigen natriumcarbonaat (Kristalsoda) Chemische formule Na 2 C zeer goedkoop reinigingsproduct -is mild voor de gebruiker -lichte reiniger, 2 % oplossing in warm water - nadeel: - laat een lichtgrijze waas op glaswerk achterlaten (bij water met veel kalk neerslag van CaC3) -steeds goed naspoelen met zuiver water 50

51 Kristalsoda 51

52 Alkalisch reinigen trinatriumfosfaat (Trisoda) Chemische formule Na 3 P goedkoop reinigingsproduct -is mild voor de gebruiker -lichte reiniger, 2 % oplossing in warm water -dezelfde reinigende werking als kristalsoda maar zonder het nadeel van lichtgrijze waas op glaswerk gebruikt in industriële flessenspoelmachines geeft een uitzonderlijke glans aan glaswerk -steeds goed naspoelen met zuiver water 52

53 Trisoda 53

54 Alkalisch reinigen natriumhydroxide (caustic soda) Chemische formule: NaH - zeer corrosief, veroorzaakt ernstige brandwonden (veiligheidskleding dragen) -zeer doeltreffende reiniger bij een concentratie van 0,5-5 % -goed naspoelen met zuiver water 54

55 Natriumhydroxide 55

56 Alkalisch reinigen alkalische reinigers (merkprodukten) Chemische formule: een samenstelling van meerdere produkten Natriumhydroxide (NaH) of Kaliumhydroxide (KH) of beiden Deze basen zijn meestal verrijkt met andere actieve stoffen: bevochtigers (oppervlaktespanningsverlagers, detergenten) complexanten (in oplossing houden van Ca, Mg, metalen...) desinfectiemiddelen (chloorhoudend ) bvb. Natriumhypochloriet (NaCl) -zeer corrosief, veroorzaakt ernstige brandwonden (veiligheidskleding) -zeer doeltreffende reinigers/ontsmetters -goed naspoelen met zuiver water 56

57 Alkalische reinigers Calgonit DA oplossing Bevat Kaliumhydroxide en Natriumhypocloriet. - zeer corrosief, veroorzaakt ernstige brandwonden (veiligheidskleding dragen) -zeer doeltreffende reiniger bij een concentratie van 1 à 2% (gebruikt in de melkveehouderij voor het reinigen van melkinstalaties) -steeds goed naspoelen met zuiver water P.S. is verkrijgbaar in bussen (30L) bij tuincentra van AVEVE 57

58 Calgonit DA Calgonit DA 58

59 P3-asepto 59

60 Purexol 60

61 Chemipro 61

62 3.3. Praktisch: neutrale reiniging PRAKTISCH: Talrijke merkproducten : -tot 50 C, verdund 2-5 % : handen, 62

63 Neutrale handreiniger 63

64 4. ntsmettende behandelingen WAT? -chemische of fysische behandelingen ná een voorafgaandelijke reiniging (organisch vuil kan ontsmettingsstof inactiveren) DEL? -het doden van alle aanwezige m.o. (bacteriën, gisten, schimmels) HE, SRTEN? -chemisch: gebruik van chemische ontsmettingsmiddelen (het fysisch aspect blijft beperkt tot een spoeloperatie!) -fysisch: door middel van warmte of U.V. stralen 64

65 4. ntsmettende behandelingen MECHANISME: -steunt op de denaturatie van de celstructuur (vernietiging) PRAKTISCH: -chemisch: spoelen met een met water verdunde ontsmettingsvloeistof -fysisch: blootstelling aan een hoge temperatuur (rekening houdend met materiaaltype) blootstelling aan U.V. licht 65

66 4.1. ntsmettende behandelingen VERZICHT chemische ontsmetting Normale werkwijze: veiligheidskleding dragen! 1 aanmaak ontsmettingsmiddel in de juiste concentratie 2 werken volgens handleiding type chemische naam produkten recipient chloor 5 % natriumhypochloriet NaCl javel alle uitgez. hout ph 11 (gevaar TCA) peroxide waterstofperoxide H22 P3 Sopuroxid 15, alle perazijnzuur CH3CH xonia alcohol ethanol, iso-propanol idem alle 70% vooral kunststof zwavelwiek zwavel idem houten vat kaliumdisulfietopl. kaliumdisulfiet 1 g/l idem alle citroenzuur 0,5 g/l Nooit peroxide met alkalische reinigers/zoutzuur mengen: gevaar voor chloorgas! Nooit sterk schuimende of hechtende produkten gebruiken: bvb. Biguanide (chloorhexidine), kwaternaire ammoniumverbindingen 66

67 Desinfectiemiddelen Actieve chloor: -Natriumhypochloriet (NaCl) -Kaliumhypochloriet (KCl) -rganische chloordragers Per-verbindingen: -Waterstofperoxide -Permierenzuur -Perazijnzuur -Anorganische per-verbindingen Amphotensiden Kwaternaire Ammoniumverbindingen Aldehyden Desinfectiemiddelen dienen de m.o. doelgericht te bestrijden. 67

68 Chemische ontsmetting natriumhypochloriet Bvb. De meeste alkalische reinigers (merkproducten) bevatten natriumhypochloriet (NaCl) en zijn naast reiniger daardoor ook desinfectans = vloeibaar, snelwerkend product dat ontsmet + reinigt NaCl + HCl + NaH = wordt nog actiever bij aanzuren tot ph 5-7 (zwavelzuur) NaCl + H + HCl + Na + natriumhypochloriet - is instabiel, ontbindt langzaam onderchlorigzuur Halogeenhoudende produkten (chloor ) NIT in contact brengen met hout, kurk mogelijke vorming van respectievelijk chlorofenol, trichloroanisol (TCA)! 68

69 Natriumhypochloriet 69

70 Chemische ontsmetting peroxide Bvb. xonia 1 % = 10 ml/l, 20 min/20 C = vloeibaar, snelwerkend product dat ontsmet MAAR niet reinigt = waterstofperoxide aangezuurd met azijnzuur, beiden reageren tot perazijnzuur, een zeer sterk ontsmettingsmiddel dat m.o. doodt H22 + CH3CH CH3CH + H2 CH3CH CH3CH + actieve zuurstof pgelet! - beperkt houdbaar: verliest zijn werking door verouderen -bij opslag, schroefdop los zodat vrijgekomen zuurstof kan ontsnappen 70

71 Waterstofperoxide H22 71

72 Chemische ontsmetting ethanol of iso-propanol = vloeibare alcoholen, concentratie 70 % Voornaamste gebruikstoepassingen: -ontsmetten van kunststof vaten tot in de scheurtjes 20 min/20 C -ideaal voor plaatselijk desinfecteren (klein gerief ) d.m.v. handsproeier enkel bevochtigen 72

73 Iso-propanol 73

74 Chemische ontsmetting zwavelwiek = fundamentele zwavel, op een wiek aangebracht (droog) Toepassing: - voornaamste gebruik: ontsmetten van houten vaten (tot in de poriën) -eerst vaten reinigen, brandende zwavelwiek in hangen + vat afdichten de zwavel brandt op, verbruikt de zuurstof en vormt zwaveldioxide (S2) warme zwaveldioxide (gas) zet het vat onder druk zodat het gas tot in de poriën kruipt = degelijke ontsmetting -eventueel vat naderhand uitspoelen met kaliumdisulfiet oplossing (KDS + citroenzuur) om eventuele verbrande zwavelresten te verwijderen 74

75 Zwavelwieken S + 2 S 2 gas 75

76 Chemische ontsmetting kaliumdisulfietoplossing = aangezuurde oplossing van kaliumdisulfiet in water Kaliumdisulfiet = kaliumpyrosulfiet = kaliumbisulfiet: 1 g/l Citroenzuur: 0,5 g/l Door aanzuren ontstaat zwaveldioxide (S2) dat m.o. inhibeert. K 2 S H + 2K + + S 3 + S 2 S 3 «S 2 + Toepassing: -algemene ontsmetting van niet poreus wijnmakersmateriaal (flessen, mandflessen, kunstof vaten, waterslot ) -onmisbaar bestanddeel bij de vinificatie: voorkomt de ontwikkeling van m.o. voorkomt oxidatie van geur en smaakstoffen speelt een belangrijke rol in de smaakvorming kan in sommige gevallen een lichte oxidatie ongedaan maken 76

77 Chemische ontsmetting sulfamidezuur = 0,1-0,5 % sulfamidezuuroplossing (H 3 N 3 S) in water Toepassing: -voor standontsmetting van allerlei gerief (koppelingen, verbindingstukken bij grotere installaties) -in kunststofbehouder bewaren -elke maand vervangen 77

78 4.2. ntsmettende behandelingen VERZICHT fysische ontsmetting Normale werkwijze: veiligheidsrichtlijnen in acht nemen! type aard toepassing recipient warmte hete vloeistof (>82 C) koken, >20min. alle sterilisatie uitgez. kunststof warmte stoom uitstomen,>20min. RVS uitstomen,> 2 uur hout uitgez. kunststof straling U.V. licht U.V. lamp lokalen Nooit de ogen blootstellen aan U.V. licht...! 78

79 Fysische ontsmetting stoomreinigen 79

80 Fysische ontsmetting Ultraviolet licht Ultraviolette straling 80

81 Fysische ontsmetting Ultraviolet licht 81

82 5. Reinigende + ontsmettende behandelingen vloeren, muren, plafonds... VERZICHT Behandeling type alkalische reiniger (vloeistof) 5 ml/l Asepto P3, Radic, Purexol, Calgonit DA alkalische reiniger 2-5 % (vast) Chemipro, P3-gamo HD talrijke merkproducten vrij van geurstoffen! alkalisch product warm; 0,5-5 % natriumhydroxide alkalisch product koud, 1-2 % natriumhypochloriet pgelet! Natriumhypochloriet tast beton aan. 82

83 6. Compatibiliteit materiaal-reiniger-methode VERZICHT Materiaal te vermijden negatief effect koper (brons, messing) zure reiniger kratervormige aanetsing kunststof alkalische reiniger wordt hard, scheurvorming hout, kurk alkalische reiniger vorming TCA (trichloroanisol) (chloorhoudend) borstels (inox ) dat ze harder zijn dan verruwing oppervlak het te reinigen materiaal hogedrukreiniger te hoge straaldruk beschadiging materiaal > 30 bar (hout, glas beton ) 83

84 7. Praktijkvoorbeelden 1. GLAS: Wijnflessen... na gebruik met water uitspoelen... indien nog vuil, reinigen/ontsmetten met AR (borstel) F bij weinig vuil spoelen met Trisoda-oplossing... naspoelen met heet water... laten uitlekken op ontsmet droogrek... laten drogen... in wijnkarton ondersteboven droog opbergen. Vóór hergebruik spoelen met sulfietoplossing, laten uitdruipen. Mandfles (D.J.)... na gebruik met heet water uitspoelen... reinigen/ontsmetten met AR (vullen of met borstel uitschuren) F bij weinig vuil spoelen met Trisoda-oplossing... naspoelen met heet water... laten uitlekken... + KDS poeder + rechtop onder keukenpapierprop bewaren. 84

85 7. Praktijkvoorbeelden 2. HUT: Kurken... vóór het gebruik (bottelen) onderdompelen in lauw water (< 40 C) gedurende 30 min.... dit herhalen totdat het spoelwater helder blijft... ontsmetten met sulfietoplossing... de kurken door het kurkapparaat duwen (verwijderen van opgezogen vuil)... opnieuw ontsmetten met sulfietoplossing... laten uitdruipen, bottelen. Houten tonnen... na gebruik met heet water uitspoelen... indien afzettingen, met scherpe steentjes vullen + heet water of zure reiniger, uitschuren... reinigen met zure reiniger... uitspoelen met heet water tot zuurvrij... zwavelwiek in branden voor ontsmetting... uitspoelen met sulfietoplossing voor verwijdering van eventuele zwavelwiekresten. 85

86 7. Praktijkvoorbeelden 3. KUNSTSTF: Kunststof vat na gebruik met water uitspoelen (hogedrukreiniger, spuit)... reinigen/ontsmetten met AR (vat vullen)... aflaten, naspoelen met heet water... laten uitlekken... + KDS poeder + rechtop onder keukenpapierprop bewaren. In geval van wijnsteenafzettingen de alkalische reiniger vervangen door zure reiniger (inwerktijd steeds zo kort mogelijk houden!) Polymeerkurken... ontsmetten met sulfietoplossing... laten uitdruipen, bottelen. 86

87 7. Praktijkvoorbeelden 4. RESTVRIJ STAAL (inox, RVS): RVS... na gebruik met water uitspoelen (spuit, hogedrukreiniger)... uitstomen F reinigen/ontsmetten met AR (vat vullen), aflaten, naspoelen met heet water... laten uitlekken/drogen... afdichten. In geval van wijnsteenafzettingen de alkalische reiniger vervangen door zure reiniger (inwerktijd steeds zo kort mogelijk houden!) 87

88 7. Praktijkvoorbeelden 5. HEVELS: Hevelslangen (zeer grote bron van besmettingen) na gebruik zeer goed naspoelen met heet water vullen met alkalische reiniger F rondpompen met alkalische reiniger... naspoelen/neutraliseren met citroenzuuroplossing... naspoelen met heet water zeer goed laten uitlekken, (ophangen) tot droog... aan beide uiteinden een keukenpapierprop aanbrengen. 6. GRTE VATEN UIT KUNSTSTF of RESTVRIJ STAAL Na gebruik met water uitspoelen... reinigen/ontsmetten met AR d.m.v. sproeisysteem dat in het vat centraal wordt opgehangen... aflaten, naspoelen met heet water via sproeisysteem... laten uitlekken/drogen... afdichten. 88

89 sproeireinigen/ontsmetten 89

90 sproeireinigen/ontsmetten 90

91 8. Veiligheid en gezondheid Bij het reinigen en ontsmetten worden produkten gebruikt die onze gezondheid kunnen schaden. Zorg ervoor dat u de richtlijnen met betrekking tot het veilig gebruik van deze produkten kent en begrijpt! De auteur kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele nadelige invloeden tengevolge van het gebruik van produkten waarvan sprake in deze lezing. 91

92 8. Veiligheid en gezondheid De technische fiches & veiligheidsfiches van de meeste vernoemde produkten zijn te consulteren op de website 92

93 Dank u voorjullie aandacht! 93