Literatuurgebruik bij geschiedenis

Transcriptie

1 Literatuurgebruik bij geschiedenis In de masteropleiding neemt het leren omgaan met literatuur een voorname plaats in. Een belangrijke reden hiervoor is dat beleidsmakers het belangrijk vinden dat docenten voldoende 'informatievaardig' zijn. Dit betekent dat je in staat moet zijn om snel alle nodige informatie te vinden en dit ook kunt gebruiken en dat je bovendien een natuurlijke impuls hebt om dit te doen. De gedachte is dat dit een professionele manier van handelen is en dat je je zo kunt blijven ontwikkelen. Een deel van deze vaardigheid zit al in de bacheloropleiding; in de master wordt hierop voortgebouwd en wordt de nadruk gelegd op het gebruik van primaire bronnen (zoals onderwijskundige of wiskundige wetenschappelijke publicaties) en het afwegen van verschillende bronnen. Voor het vakgebied 'Geschiedenis van de wiskunde' is het kritisch kunnen omgaan met bronnen essentieel. Geschiedkundige kennis is heel vaak immers het product van de studie van oude teksten. Een koppeling met de vereiste literatuurvaardigheden in de masteropleiding is daarmee gauw gelegd: niet op het gebied van inhoud, wel op het gebied van vaardigheden. Op deze manier neemt het vak geschiedenis een plek in binnen de leerlijn onderzoeksvaardigheden, die uitmondt in je praktijkonderzoek in jaar 3. Soorten bronnen We onderscheiden twee soorten bronnen. Primaire bronnen zijn documenten die geschreven zijn door een (historisch) persoon die zelf het onderwerp is van studie, of vertalingen of facsimiles daarvan. Secundaire bronnen zijn teksten die gaan over primaire bronnen. Voorbeeld: een facsimile van De elementen van Euclides is een primaire bron; een verhandeling over Griekse wiskunde in het boek van Boyer is een secundaire bron. Waar vind je literatuur? Mediatheek HU. De mediatheek van de hogeschool bevat een bescheiden collectie secundaire bronnen en ook enkele primaire bronnen. Bovendien is er een uitgebreide collectie werken over algemene (nietwiskundige) geschiedenis. Routebeschrijving: De entree van de mediatheek is op de zevende verdieping. Voor de interessante boeken moet je in de mediatheek de trap af. Ga je onderaan deze trap rechts dan staan daar de algemene geschiedkundige werken (bij de tijdschriften). Ga je onderaan de trap naar linksachter dan staat de literatuur over geschiedenis van de wiskunde in een kast rondom het centrale computerplein. De relevante rubrieken zijn en Onderaan deze tekst staan enkele belangrijke boeken die je o.a. kunt vinden in de mediatheek. Via de site van de mediatheek, is de catalogus te raadplegen. Bovendien staan er links naar andere catalogi, bijvoorbeeld die van de universiteitsbibliotheek. 1

2 Bibliotheek Mathematisch Instituut De bibliotheek van het Mathematisch Instituut (MI) bevat een ruime collectie literatuur over wiskunde en haar geschiedenis. Voor de algemene ontwikkeling kan het bovendien geen kwaad om hier eens een keer rond te neuzen. De bibliotheek is vrij toegankelijk en je kunt ter plekke dus materiaal inzien (en als je het vriendelijk vraagt misschien ook wel kopiëren of fotograferen). Als je boeken wilt lenen, dan moet je een bibliotheekpas aanvragen. Voor HU studenten is dat gratis, maar je zult dan wel wat administratieve handelingen bij de universiteitsbibliotheek moeten verrichten. Routebeschrijving: Als je de hogeschool uitloopt, zie je het MI meteen liggen achter het rode Minnaertgebouw. Het is het hoge gebouw op onderstaande foto. Neem de lift naar de bovenste verdieping en sla linksaf. Voila! Collectie: De bibliotheek bevat teveel interessants om hier op te sommen, maar twee plekken zijn bijzonder noemenswaardig: 2

3 In de op één na laatste kast bij binnenkomst rechts staan de naslagwerken. Hier vind je bijvoorbeeld het zeer bruikbare en complete Dictionary of Scientific Biography. Op de eerste verdieping van de bibliotheek staat een kast met afstudeerscripties. Dit kan een prima startpunt zijn voor je eigen onderzoek! De Universiteitsbibliotheek Echt oude boeken worden geconserveerd in de universiteitsbibliotheek. Dit is het zwarte gebouw midden op de Uithof, bij de supermarkt en de pizzaria. De oude boeken opdracht zal zich hier afspelen. 3

4 Internet Internet is een prima plek om primaire bronnen te vinden, omdat bijna alle primaire bronnen inmiddels rechten vrij zijn en dus ongestraft op internet kunnen worden geplaatst. Pas echter op met het gebruik van internet als secundaire bron. Het internet is als informatiebron zeer onbetrouwbaar omdat er geen kwaliteitscontrole is daarom kan het in het algemeen bij het onderzoek niet direct gebruikt worden. Desalniettemin vormt internet wel een goed startpunt om zicht te krijgen op een onderwerp. Wees kritisch in het gebruik van internetbronnen en vermijd in je verslag rechtsstreeks gebruik van bijvoorbeeld Wikipedia. Onderaan dit document staat een lijstje met handige internetsites. Brongebruik Hoofdregels zijn: vermeld bij kennis die niet als algemeen bekend verondersteld mag worden altijd de bron. Geef citaten duidelijk aan en vermeld hierbij zo precies mogelijk de bron. Het vrijwel letterlijk overnemen van tekst zonder bronvermelding heet plagiaat en kan leiden tot aangifte bij de examencommissie. Ieder vakgebied heeft zijn eigen manier van bronvermelding. In dit vak wordt het systeem van de Historia Mathematica gebruikt. In een notendop: Bij verwijzingen in de tekst: "Volgens Boyer (1968) is het werk van Galois het begin van de moderne algebra" of "Galois was de eerste moderne algebraïcus (Boyer, 1968)." Vooral bij citaten is het goed gebruik om ook nog paginanummers toe te voegen. Achterin staat de literatuurlijst op alfabetische volgorde van achternaam: o Bij een tijdschriftartikel geef je in elk geval: Auteur met voorletters, jaar. Titel artikel. Titel tijdschrift (cursief ) deelnummer, paginanummers. o Bij een boek geef je in elk geval: Auteur met voorletters, jaar. Titel boek (cursief ). Naam uitgever, plaats uitgever. Zorg dat het jaartal dat je vermeldt het jaar van de originele uitgave is (Euclides 1978 voor een vertaling van De Elementen uit 1978 staat heel raar!), maar geef in de literatuurlijst wel zoveel mogelijk duidelijkheid over de versie of editie die je hebt gebruikt. Voor ingewikkelde gevallen en voorbeelden: zie het document Systeem Historia Mathematica op Sharepoint. 4

5 Literatuuroverzicht Hieronder volgt een selectie van literatuur. Er is veel meer beschikbaar! In bezit van de HU mediatheek: Baumgart, J.K. et al. (eds.), Historical Topics for the Mathematics Classroom. Tweede editie The National Council of Teachers of Mathematics, Virginia. Korte stukjes, thematisch geordend met het oog op het gebruik in de les. Bij ieder stukje worden verwijzingen naar achtergrondliteratuur gegeven. Berlinghoff, W.P. en Gouvêa, F.Q., Math through the Ages. A Gentle History for Teachers and Others. Expanded edition. Oxton House Publsihers and The Mathematics Association of America. Dit zeer leesbare boek begint met een kort chronologisch overzicht. Daarna worden vijfentwintig thema s uitgelicht in steeds 5 à 10 pagina s. Het boek eindigt met waardevolle informative over het vergaren van meer literatuur. Boyer, C., A History of Mathematics. Tweede editie 1989, Merzbach, U.C. (red.). John Wiley & sons. Het aanbevolen boek bij de cursus. Het boek geeft een vrij uitgebreid chronologisch overzicht en heeft wiskundige diepgang. Calinger, R. (ed.), 1995: Classics of Mathematics. Prentice Hall, Englewood Cliffs (New Jersey). Korte biografiën en Engelse vertalingen van veel primaire bronnen. Grattan Guinness, I. (ed.), Companion Encyclopedia of the History and Philosophy of the Mathematical Sciences. The Johns Hopkins University Press, London. Een erg uitgebreid thematisch overzicht van de geschiedenis van de wiskunde. Ieder thema wordt in een paar bladzijde gepresenteerd door een expert op de gebied. Dit boek is in bestelling bij de mediatheek van de HU. Tot die tijd kun je het even lenen in kamer en op de gang doorkijken. Breng het daarna wel meteen weer terug. Het boek staat natuurlijk ook in de bibliotheek van het MI. Katz, V.J. (1993): A history of Mathematics. An Introduction. Tweede editie Addison Wesley. Een goed boek over de geschiedenis van de wiskunde met een toegankelijkere vormgeving dan het boek van Boyer, maar wel veel duurder in aanschaf. Enigszins Amerikaans georiënteerd. Struik, D.J. (ed.) (1969): A Source Book in Mathematics Princeton University Press. Engelse vertalingen van veel primaire bronnen, voorzien van een leeswijzer. Struik, D.J. (1948). Geschiedenis van de wiskunde. Nederlandse heruitgave Aula, Antwerpen. Beetje ouderwets vormgegeven en verteld, maar wel in het Nederlands en door een kleurrijke Nederlandse wiskundige! Wel veel beknopter dan Boyer of Katz. Wußing, H. en Arnold, W. (1975): Biographien bedeutender Mathematiker. Heruitgave Aulis Verlag Deubner & Co KG, Köln. Met name veel (Duitstalige) informatie over 19 de eeuwse wiskundigen. 5

6 Een uitvoerige boekenlijst is te vinden via: De Universiteitsbibliotheek heeft een aantal bijzondere collecties gedigitaliseerd: Op internet over de geschiedenis van de wiskunde: history.mcs.st and.ac.uk/history/index.html (de Engelstalige versie is vaak veel uitgebreider) 6