Waterwet. Beschikking

Transcriptie

1 Waterwet Beschikking Aanvrager : Deventer Ziekenhuis Aangevraagde activiteiten : Uitbreiding van de jaarhoeveelheid van de vigerende vergunning (kenmerk WB/2002/4128) voor onttrekking en retournering van grondwater ten behoeve van koeling en/of verwarming van het ziekenhuis. Locatie : Nico Bolkesteinlaan 75 te Deventer Datum ontvangst aanvraag : 7 maart 2013 Datum beschikking : 25 juli 2013 Kenmerk : 2013/ Projectnummer : Z-WATER_AWB

2 Colofon Adresgegevens Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax postbus@overijssel.nl 2

3 BESLUIT WATERWETVERGUNNING De aanvraag Wij hebben op 7 maart 2013 een aanvraag 1 ontvangen van het Deventer Ziekenhuis voor een wijziging van de vigerende vergunning 2 voor het onttrekken en infiltreren van grondwater ten behoeve van koeling en/of verwarming van het ziekenhuis. De wijziging betreft het vergroten van de hoeveelheid van de onttrekking, het in gebruik nemen van extra bronnen en een hogere maximale infiltratietemperatuur. Daarnaast wordt de aanvraag voor wijziging gebruikt om ambtshalve de voorschriften bij de vergunning te actualiseren. In deze beschikking geven wij ons besluit en onze overwegingen. Besluit waterwetvergunning Wij besluiten, gelet op de overwegingen die zijn opgenomen in deze vergunning en gelet op het bepaalde in de Waterwet, de Provinciewet, de Algemene wet bestuursrecht, en de Omgevingsverordening Overijssel 2009: I. a. b. De door Deventer Ziekenhuis te onttrekken en infiltreren hoeveelheid grondwater te vergroten tot maximaal: 320 m 3 per uur; 7.680m 3 per dag; m 3 per maand; m 3 per kwartaal; m 3 per jaar. de vergunning te verlenen voor onbepaalde tijd. c. dat het grondwater mag worden onttrokken en geïnfiltreerd voor het gebruik als energieopslagsysteem (Warmte Koude opslag) voor het Deventer Ziekenhuis. II. Dat de volgende stukken onderdeel uitmaken van dit besluit: Het aanvraagformulier; Het rapport Actualisering vergunning WKO Deventer Ziekenhuis Effectenstudie geohydrologie, 1 maart 2013, 9Y3389/R00001/JTLA/Gron, Royal HaskoningDHV III. Aan deze beschikking de voorschriften te verbinden die zijn opgenomen achter het tabblad Voorschriften, ter vervanging van de voorschriften bij de vigerende vergunning. Ondertekening en verzending Met vriendelijke groet, namens Gedeputeerde Staten van Overijssel, Lars Wuijster, teamleider Vergunningverlening 1 Kenmerk 2013/ Kenmerk WB/2002/4128 3

4 Deze beschikking is verzonden aan de aanvrager. Een afschrift is verzonden aan: Burgemeester en Wethouders van Deventer; Het dagelijks bestuur van Waterschap Groot Salland; Vitens N.V.; RoyalhaskoningDHV, t.a.v. Jeroen Lansink Rechtsmiddelen Deze beschikking wordt bekendgemaakt door toezending aan de aanvrager. Daarnaast wordt een kennisgeving gepubliceerd indeventer Post. Tevens wordt de aanvraag en de beschikking met bijbehorende stukken ter inzage gelegd met ingang van 1 augustus Gedurende zes weken, ingaande op de dag na de dag van de ter inzage legging van het besluit, kan beroep worden aangetekend. Het beroepschrift moet worden ingediend bij de Rechtbank Overijssel, sector Bestuursrecht, Postbus 10067, 8000 GB Zwolle. De beschikking treedt in werking met ingang van de dag na afloop van de termijn voor het indienen van een beroepschrift. Het indienen van een beroepschrift schorst de werking van het besluit niet. Hebben u of derde belanghebbenden er belang bij dat deze beschikking ook na afloop van de beroepstermijn niet in werking treedt, dan kan om een voorlopige voorziening worden verzocht bij de voorzieningenrechter van de Rechtbank Overijssel, sector Bestuursrecht, Postbus 10067, 8000 GB Zwolle. Wanneer binnen de beroepstermijn om een voorlopige voorziening wordt verzocht, treedt de beschikking pas in werking nadat hierover een beslissing is genomen. 4

5 INHOUDSOPGAVE BESLUIT WATERWETVERGUNNING... 3 De aanvraag Besluit waterwetvergunning 3 3 Ondertekening en verzending 3 Rechtsmiddelen 4 Voorschriften VOORSCHRIFTEN WATERWETVERGUNNING Ontwerp en aanleg van het systeem Meten en vastleggen van de onttrokken hoeveelheid grondwater Kwaliteit van het grondwater en het te retourneren water Voorkomen en signaleren van lekkage Temperatuur van het te retourneren water en de energiebalans Meten en vastleggen van grondwaterstijghoogten Regeneratie van de bronnen Evaluatie van energieopslagsystemen Beëindiging van de onttrekking/retournering 11 Overwegingen PROCEDURELE ASPECTEN Aanvraag Volledigheid van de aanvraag Procedure Adviezen 14 3 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN Inleiding Projectbeschrijving Systeembeschrijving Gevolgen van de gewijzigde bedrijfsvoering Invloed op bij het grondwater betrokken belangen Ambthalve wijziging van de voorschriften Afweging Monitoring Conclusie 20 BIJLAGE 1 : PARAMETERS UITGEBREIDE ANALYSE GRONDWATERMONSTERS BIJLAGE 2 : PARAMETERS VERKORTE ANALYSE GRONDWATERMONSTERS BIJLAGE 3 : WAARNEMINGSNET GRONDWATERSTIJHOOGTEN

6

7 Waterwet Beschikking Voorschriften Aanvrager : Deventer Ziekenhuis Aangevraagde activiteiten : Uitbreiding van de jaarhoeveelheid van de vigerende vergunning (kenmerk WB/2002/4128) voor onttrekking en retournering van grondwater ten behoeve van koeling en/of verwarming van het ziekenhuis. Locatie : Nico Bolkesteinlaan 75 te Deventer Datum ontvangst aanvraag : 7 maart 2013 Datum beschikking : 25 juli 2013 Kenmerk : 2013/ Projectnummer : Z-WATER_AWB

8 1 VOORSCHRIFTEN WATERWETVERGUNNING 1.1 Ontwerp en aanleg van het systeem a. De inrichting mag uit niet meer dan 18 bronnen bestaan. De bronnen dienen geplaatst te worden op de locaties zoals aangegeven in het onderbouwende rapport. b. Het grondwater mag op een diepte tot 40 meter beneden maaiveld aan de bodem worden onttrokken en geretourneerd. De filters van de koude bronnen mogen worden geplaatst in het traject tussen 17 en 40 m-mv. De filters van de warme bronnen mogen worden geplaatst in het traject tussen 16 en 40 m-mv. Na de aanleg van de bronnen dient de uiteindelijke filterstelling van beide bronnen te worden gerapporteerd aan Gedeputeerde Staten van Overijssel c. Op verzoek van de vergunninghouder kan door Gedeputeerde Staten van Overijssel toestemming verleend worden om af te wijken van voorschrift a en b. Voorwaarde hierbij is dat door de afwijking geen schade ontstaat aan andere, bij het grondwater betrokken, belangen. d. De bronnen moeten worden aangelegd volgens NEN 5119, of een opvolger van deze norm. Er moet een gedetailleerde boorbeschrijving bijgehouden worden (ten minste één beschrijving per geboorde meter). Een afschrift van de boorbeschrijving moet worden toegezonden aan TNO Bouw en Ondergrond 3 en Gedeputeerde Staten van Overijssel. De doorboorde scheidende lagen moeten worden afgedicht met zwelklei. e. In het boorgat voor de bronnen of in aparte boorgaten nabij de bronnen moeten ter hoogte van het filtertraject peilfilters worden geplaatst die geschikt zijn voor monstername van het grondwater in het bepompte watervoerend pakket. f. Ten minste 2 weken voor de start van de boring moet dit per mail worden gemeld aan Gedeputeerde Staten van Overijssel via meldpunt@overijssel.nl ter attentie van de toezichthouder Waterwet. g. Bij de inrichting moet een (eventueel digitaal) logboek aanwezig zijn waarin wijzigingen aan de installatie en de in deze voorschriften genoemde gegevens worden bijgehouden. h. De vergunninghouder draagt er zorg voor dat de vergunning of een afschrift daarvan berust bij diegene die binnen het bedrijf verantwoordelijk is voor de onttrekking. Op verzoek van een controlerende ambtenaar moet deze persoon de vergunning, het logboek en de in de voorschriften genoemde ijkingen en analyseresultaten kunnen overleggen. 1.2 Meten en vastleggen van de onttrokken hoeveelheid grondwater a. De onttrokken hoeveelheid grondwater wordt (op een directe of indirecte manier) zo gemeten dat het meetresultaat in enige maand niet meer dan vijf procent afwijkt van de werkelijk onttrokken hoeveelheid. b. De meetinstrumenten voor het meten van de onttrokken hoeveelheid worden op een goed toegankelijke plaats geïnstalleerd, zodanig dat ze goed afleesbaar zijn. c. De vergunninghouder zorgt ervoor dat de meetinstrumenten vóór aanvang van de onttrekking/retournering zijn geijkt. De vergunninghouder zorgt vervolgens voor de instandhouding en goede werking van de instrumenten, zodanig dat de volgens voorschrift a vereiste nauwkeurigheid gewaarborgd blijft. De meetinstrumenten worden daartoe eens per jaar opnieuw gekalibreerd. Bij gebruik van elektromagnetische flowmeter(s) kan volstaan worden met kalibratie eens in de 10 jaar, mits evaluatie om de 5 jaar positief is. Het resultaat van de verrichte controles wordt, onder vermelding van de datum, in het logboek vermeld. 3 TNO Bouw en Ondergrond, afdeling Grondwater, ter attentie van de heer Ottema, Postbus 80015, 3508 TA Utrecht. 8

9 d. De onder voorschrift a genoemde meetresultaten worden maandelijks geregistreerd op een meetstaat. Bij vervanging van een meetinstrument wordt zowel de eindstand van het oude meetinstrument als de beginstand van het nieuwe meetinstrument geregistreerd. Op de meetstaat wordt, onder opgave van de datum, eveneens melding gemaakt van voorvallen die van invloed kunnen zijn op de meting. De meetstaten worden minstens vijf jaar voor Gedeputeerde Staten van Overijssel beschikbaar gehouden. e. Jaarlijks wordt in de maand januari een registratieformulier met de in het voorgaande jaar maandelijks onttrokken hoeveelheid grondwater ingevuld en aan Gedeputeerde Staten van Overijssel toegezonden. Na beëindiging van de onttrekking moet binnen een maand worden opgegeven hoeveel grondwater per kwartaal tot aan de beëindiging is onttrokken. 1.3 Kwaliteit van het grondwater en het te retourneren water a. Aan het te retourneren water mogen geen stoffen worden toegevoegd. De concentratie van stoffen mag, in vergelijking met het opgepompte water, niet door een bewerking zijn toegenomen. b. Voorafgaand aan de ingebruikname van het energieopslagsysteem moet het grondwater in beide bronfilters worden bemonsterd. De vergunninghouder is verplicht de monsters te analyseren op de parameters zoals aangegeven in bijlage 1 van deze beschikking. Het analyserapport wordt ten minste vier weken voorafgaand aan de ingebruikname van de inrichting toegezonden aan Gedeputeerde Staten van Overijssel. c. Vervolgens moet na ingebruikname van het KWO systeem één keer per jaar een monster genomen worden van het water in het koude filter. Indien de meetwaarden van de parameters van de eerste twee jaar overeenkomen met de waarden uit de referentiemeting, mag in dit specifieke geval de meetfrequentie, na goedkeuring door of namens Gedeputeerde Staten van Overijssel, worden verlaagd tot één keer per drie jaar. De vergunninghouder is verplicht het genoemde monster te analyseren op de parameters zoals aangegeven in bijlage 2 van deze beschikking en daarnaast op milieuvreemde stoffen die, gelet op het energie-opslagproces, in het te infiltreren water terecht kunnen zijn gekomen. d. Als de vergunninghouder constateert of het vermoeden heeft dat de kwaliteit, behoudens de temperatuur, van het te infiltreren grondwater verschilt van het onttrokken grondwater moet hij de infiltratie direct staken. Van het staken van de infiltratie moet de vergunninghouder de Gedeputeerde Staten van Overijssel op de hoogte stellen. Verdere verontreiniging van het ontvangende grondwater dient te worden voorkomen en een eventueel al veroorzaakte verontreiniging dient te worden gesaneerd. e. Als een voorval zoals bedoeld in voorschrift d zich voordoet, moet de vergunninghouder onmiddellijk een onderzoek verrichten conform voorschrift b. 1.4 Voorkomen en signaleren van lekkage a. Het grondwatercircuit moet fysiek volledig gescheiden zijn van het gebouwcircuit. Bij gebruik van vloeistoffen in het gebouwcircuit, anders dan leidingwater zonder toevoegingen, moet een dubbelwandige warmtewisselaar worden gebruikt voor de scheiding met het grondwatercircuit. b. Het systeem moet op zodanige wijze worden uitgevoerd dat vloeistof uit het gebouwcircuit niet in de bodem terecht kan komen en voorzien worden van een controlesysteem waarmee lekkage geconstateerd kan worden. c. In het gehele grondwatercircuit moet een zodanige overdruk gehandhaafd worden dat stoffen van buiten dit grondwatercircuit niet kunnen binnendringen. d. Het grondwatercircuit moet zodanig worden uitgevoerd dat geen beluchting kan optreden. e. Eén keer per jaar moet op lekkages gecontroleerd worden door het systeem (inclusief de leidingen) grondwaterzijdig af te persen. Geconstateerde gebreken moeten worden hersteld, voordat de warmtewisselaar weer in gebruik wordt genomen. Verrichte controles worden geregistreerd in het logboek. 9

10 1.5 Temperatuur van het te retourneren water en de energiebalans a. De temperatuur van het te retourneren water mag niet hoger zijn dan 25 C. b. De hoeveelheid energie die wordt onttrokken en/of geïnfiltreerd wordt automatisch geregistreerd en ten minste dagelijks vastgelegd. c. Na afloop van elk jaar wordt de hoeveelheid in de bodem gebrachte energie (warmte) en uit de bodem onttrokken energie (koude) bepaald. Deze hoeveelheden worden gelijktijdig met het registratieformulier (voorschrift e) toegestuurd aan de Gedeputeerde Staten van Overijssel. d. In een aaneengesloten periode van vijf jaar dient de cumulatieve balans van de totale hoeveelheid in de bodem gebrachte energie en onttrokken energie minimaal eenmaal gelijk aan 0 (nul) te zijn. e. De onbalans die per 2012 is vastgesteld moet worden hersteld door jaarlijks MWh meer koude dan warmte aan de bodem toe te voegen tot het moment dat de balans weer is hersteld. 1.6 Meten en vastleggen van grondwaterstijghoogten a. Vergunninghouder richt uiterlijk twee maanden voor de start (c.q. uitbreiding) van de grondwateronttrekking een waamemingsnet in voor het waarnemen van de stijghoogte en temperatuur van het grondwater conform bijlage 3. De peilfilters worden op zodanige diepte geplaatst dat de stijghoogte en/of de temperatuur van het grondwater in het eerste en/of tweede watervoerende pakket altijd kan worden gemeten. De gaten ten behoeve van de peilfilters moeten worden geboord; b. Na het inrichten van de onder voorschrift a. genoemde waamemingsnet overlegt de vergunning houder binnen 14 dagen de volgende gegevens: de filterstelling (diepte bovenkant- en onderkant filter) in cm t.o.v. NAP en maaiveld; de diameter van filter en van stijgbuis; het materiaal van filter en van stijgbuis; bij nieuwe meetpunten: de eerste gemeten stijghoogte; een boorstaat of profielbeschrijving; de hoogte van het maaiveld ter plaatse in cm t.o.v. NAP; de hoogte van het meetpunt (=referentiepunt; veelal bovenkant buis) in cm t.o.v. NAP; een detailschets van de meetpunten en de directe omgeving met de bijbehorende maten; de afwerking van de meetlocatie; de toegankelijkheid van de meetlocatie; de coördinaten van de meetpunten volgens het rijksdriehoekstelsel; de beherende en waarnemende instantie; de contactpersoon inzake het waamemingsnet; c. De onder voorschrift b. genoemde gegevens worden gezonden aan Gedeputeerde Staten van Overijssel en het Archief van Grondwaterstanden van NITG-TNO; d. Vergunninghouder zorgt ervoor dat in de onder voorschrift a. genoemde meetpunten de stijghoogte van het grondwater wordt waargenomen op de 14c en 28c van elke maand dan wel, als deze dagen op een zaterdag vallen, op de daaraan voorafgaande werkdag en als op een zon- of feestdag op de eerstvolgende werkdag. Na het staken van de grondwateronttrekking wordt het waarnemen op de 14e en 28e van elke maand gedurende twaalf maanden voortgezet; e. De onder voorschrift d. bedoelde waarnemingen moeten schriftelijk worden vastgelegd. Ieder kwartaal worden de waarnemingen gezonden aan het Archief van Grondwaterstanden van NITG-TNO, Postbus 6012, 2600 JA Delft in een nader met NITG-TNO overeen te komen vorm; f. De vergunninghouder zorgt voor de instandhouding van de onder voorschrift a. genoemde meetpunten, zodat de betrouwbaarheid en continuïteit van de waarnemingen gewaarborgd blijft. 10

11 1.7 Regeneratie van de bronnen Het onderhoud aan de putten moet zoveel mogelijk mechanisch uitgevoerd worden. Chemische regeneratie is alleen toegestaan wanneer vooraf goedkeuring is verleend door Gedeputeerde Staten van Overijssel. Chemische regeneratie moet zodanig worden uitgevoerd dat er geen restverontreiniging achterblijft in de bodem. Het water dat wordt opgepompt tijdens het chemisch regenereren, mag niet worden geretourneerd in de bodem. 1.8 Evaluatie van energieopslagsystemen a. De vergunninghouder moet vijf jaar na ingebruikname van de inrichting en daarna eens per vijf jaar een evaluatie verrichten. Doel van deze evaluatie is inzicht te krijgen in de effecten van het energieopslagsysteem op andere belangen en in de chemische en thermische gevolgen voor de bodem. b. In de evaluatie moet minimaal aandacht worden besteed aan: de maandelijkse hoeveelheid onttrokken en geretourneerd water; de per maand gemiddelde temperatuur van het onttrokken en geretourneerde water; een overzicht van de maandelijks in de bodem opgeslagen en uit de bodem onttrokken hoeveelheid energie; een berekening van de energiebalans per zomer- en winterseizoen van de afgelopen periode en de procentuele afwijking van de eindbalans; alle analyseresultaten van de monstername van grondwater; een overzicht van alle opgetreden calamiteiten, een toelichting op de oorzaak hiervan, de genomen maatregelen en de effecten van de genomen maatregelen; een evaluatie van de thermische en chemische effecten van de onttrekking en retournering en de gevolgen voor andere, bij het grondwater, betrokken belangen. c. Binnen een half jaar na het verstrijken van de vijfjaarlijkse periodes wordt het evaluatierapport toegezonden aan Gedeputeerde Staten van Overijssel. 1.9 Beëindiging van de onttrekking/retournering a. Beëindiging van de onttrekking en retournering moet ten minste twee maanden voor de beëindiging aan Gedeputeerde Staten van Overijssel worden gemeld. b. Bij beëindiging van de onttrekking en infiltratie moet de vergunninghouder een onderzoek naar de grondwaterkwaliteit verrichten conform voorschrift b. Binnen een maand na beëindiging van de winning moeten de resultaten van het onderzoek aan Gedeputeerde Staten van Overijssel worden toegestuurd. Indien uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de bodem- en/of de grondwaterkwaliteit tot boven de wettelijke normen negatief is beïnvloed, dient deze verandering ongedaan te worden gemaakt. Het saneringsplan dient te worden goedgekeurd door Gedeputeerde Staten van Overijssel. c. Bij beëindiging van de winning moet de vergunninghouder een evaluatie verrichten conform voorschrift a en b. Het evaluatierapport wordt binnen een half jaar na beëindiging van de winning toegezonden aan Gedeputeerde Staten van Overijssel. d. Na beëindiging van de onttrekking moeten de weerstandbiedende lagen in overeenstemming met het bepaalde in de Omgevingsverordening Overijssel 2009 of opvolgende regelingen worden hersteld. 11

12

13 Waterwet Beschikking Overwegingen Aanvrager : Deventer Ziekenhuis Aangevraagde activiteiten : Uitbreiding van de jaarhoeveelheid van de vigerende vergunning (kenmerk WB/2002/4128) voor onttrekking en retournering van grondwater ten behoeve van koeling en/of verwarming van het ziekenhuis. Locatie : Nico Bolkesteinlaan 75 te Deventer Datum ontvangst aanvraag : 7 maart 2013 Datum beschikking : 25 juli 2013 Kenmerk : 2013/ Projectnummer : Z-WATER_AWB

14 2 PROCEDURELE ASPECTEN 2.1 Aanvraag Wij hebben op 7 maart 2013 een aanvraag 4 ontvangen van het Deventer Ziekenhuis voor een wijziging van de vigerende vergunning 5 voor het onttrekken en infiltreren van grondwater ten behoeve van koeling en/of verwarming van het ziekenhuis. De wijziging betreft het vergroten van de hoeveelheid van de onttrekking, het in gebruik nemen van extra bronnen en een hogere maximale infiltratietemperatuur. De aanleiding voor dit verzoek tot wijziging is de evaluatie van de periodieke monitoring van het bodemenergiesysteem. Daarbij is gebleken dat de energieopslag niet in balans is. De oorzaak van de onbalans is gelegen in het gedrag van het gebouw. Het gebouw produceert meer warmte dan bij het ontwerp is voorzien. Hierdoor is er bij de energiebalans een warmteoverschot is ontstaan van circa MWh. Daarnaast wordt er jaarlijks meer verpompt dan in de vergunning is toegestaan vanwege de extra koudevraag. De uitbreiding die wordt gevraagd is bedoeld om over voldoende vergunde capaciteit te beschikken om in de reguliere situatie te kunnen voldoen aan de koude- en warmtebehoefte en om de ontstane onbalans te herstellen binnen een periode van vijf jaar. Daartoe worden extra bronnen in gebruik genomen en wordt de maximale infiltratietemperatuur verhoogd. Daarnaast wordt de aanvraag voor wijziging gebruikt om ambtshalve de voorschriften bij de vergunning te actualiseren. 2.2 Volledigheid van de aanvraag Na ontvangst van de aanvraag hebben wij deze getoetst op volledigheid. Wij zijn van oordeel dat de aanvraag voldoende informatie bevat voor een goede beoordeling van de gevolgen van de activiteit op de fysieke leefomgeving. De aanvraag is dan ook in behandeling genomen. 2.3 Procedure De aanvraag om Waterwetvergunning hebben wij behandeld conform afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. 2.4 Adviezen Wij hebben de aanvraag ter advies aan de volgende instanties/bestuursorganen gezonden: Burgemeester en Wethouders van Deventer; Het dagelijks bestuur van Waterschap Groot Salland; Vitens N.V. De genoemde instanties hebben geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een advies uit te brengen. 4 Kenmerk 2013/ Kenmerk WB/2002/

15 2.5 Ontwerpbeschikking Naar aanleiding van de aanvraag hebben wij een ontwerpbeschikking opgesteld. Deze ontwerpbeschikking met aanvraag en bijlagen hebben wij van 30 mei 2013, gedurende zes weken, in het gemeentehuis van de gemeente Deventer en bij de provincie ter inzage gelegd. Gelijktijdig hebben wij Burgemeester en Wethouders van Deventer, het dagelijks bestuur van Waterschap Groot Salland en Vitens N.V. in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen met betrekking tot de ontwerpbeschikking Zienswijzen en adviezen Tijdens de terinzagelegging is van de mogelijkheid om zienswijzen in te brengen tegen het ontwerp van de beschikking, geen gebruik gemaakt. Ook is van de mogelijkheid tot het houden van een gedachtewisseling geen gebruik gemaakt. De adviseurs hebben geen gebruik gemaakt van de geboden gelegenheid advies uit te brengen. De beschikking is niet gewijzigd ten opzichte van de ontwerpbeschikking. 15

16 3 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN 3.1 Inleiding Aan deze beschikking met bijbehorende voorschriften liggen een aantal overwegingen ten grondslag. Deze overwegingen zijn gebaseerd op het bij de aanvraag behorende rapport Actualisering vergunning WKO Deventer Ziekenhuis Effectenstudie geohydrologie, 1 maart 2013, 9Y3389/R00001/JTLA/Gron, Royal HaskoningDHV. Dit rapport is de onderbouwing van, toelichting bij en onderdeel van de aanvraag. 3.2 Projectbeschrijving Het Deventer Ziekenhuis gebruikt bij de gebouwen aan de Nico Bolkesteinlaan te Deventer grondwater voor de koeling en verwarming van het gebouw. Omdat het gebouw meer warmte produceert dan bij het ontwerp is voorzien, is het bodemenergiesysteem op dit moment niet in balans. Om het systeem te optimaliseren en in balans te brengen worden een aantal veranderingen voorgesteld. Deze veranderingen omvatten het in gebruik nemen van een tweetal (eerder aangelegde) koudebronnen, een verhoging de totale uurcapaciteit en het jaarlijks verpompte volume en een verhoging van de maximale injectietemperatuur. De capaciteit per bron blijft nagenoeg gelijk. De aanpassing is erop gericht om de ondergrondse energiebalans te herstellen (met name het 'wegwerken' van het huidige warmteoverschot in de bodem), om op die manier een duurzame reguliere bedrijfsvoering mogelijk te maken. Het energieverbruik in de zomerperiode zal gereduceerd worden doordat de koude bronnen een lagere temperatuur gaan leveren, waardoor de inzet van de warmtepompen verminderd kan worden. 3.3 Systeembeschrijving Voor de verwarming en koeling wordt gebruik gemaakt van een doubletsysteem, bestaande uit 10 warme bronnen en 8 koude bronnen, met een onderlinge afstand variërend van circa 170 tot 400 meter. De huidige installatie bestaat uit twee gescheiden delen: gebouwdeel A met daaraan verbonden de puttenvelden WA (5 putten) en KB (4 putten), gebouwdeel G met daaraan verbonden de puttenvelden WD (5 putten) en KC (4 putten). In 2003 is per puttenveld één put als reserve gehouden. De filterstellingen van de putten liggen tussen de 10 en 30 m-nap. De capaciteit van beide delen van de installatie is ongeveer even groot. De puttenvelden liggen kruiselings tegenover elkaar om de invloed op de omgeving zo klein mogelijk te houden. In verband met de voorgenomen wijziging zullen de twee reserveputten van de koude puttenvelden in gebruik worden genomen. De twee reserveputten van de warme puttenvelden worden vooralsnog niet ingezet. Daarmee neemt de totale uurcapaciteit toe met circa 80 m 3 /uur tot 320 m 3 /uur. De nieuw aangevraagde jaarcapaciteit wordt vergroot van m 3 naar m 3, exclusief m 3 spuiwater voor onderhoud. De gewenste hogere maximale infiltratietemperatuur van 25 C is anno 2013 een standaard voorschrift. 16

17 3.4 Gevolgen van de gewijzigde bedrijfsvoering Hydrologisch De hydrologische effecten (de berekende verlagingen en verplaatsingen van het grondwater) kunnen gevolgen hebben voor andere bij het grondwater betrokken belangen. Het gebied waarbinnen deze belangen mogelijk kunnen spelen en worden beoordeeld is het hydrologische invloedsgebied. Dit gebied wordt bepaald door de 5-cm verlagings- en of verhogingslijn in het freatische pakket Effecten Om de effecten van de gewijzigde bedrijfsvoering van het energieopslagsysteem te beoordelen is een hydrologische modellering uitgevoerd met het programma Visual Modflow (met extensie Seawat). Bij de modellering is uitgegaan van superpositie. Dit wil zeggen dat alleen de effecten van de beschouwde WKO installatie gesimuleerd worden. Voor de modellering is gebruik gemaakt van het geohydrologische onderzoek ten behoeve van de vergunningaanvraag in Om de maximale verlaging te bepalen is gerekend met het maximale debiet gedurende 90 dagen in de zomer en 90 dagen in de winter, voor een periode van 25 jaar. De omtrek van de 5 cm verlagingscontour in het eerste (freatische) en het tweede watervoerend pakket wordt weergegeven in bijlage 2 en 3 van de effectenstudie. De berekende maximale afstand van de 0,05 m verlagingslijn van de grondwaterstand in het freatische pakket bedraagt 840 meter Hydrothermisch De temperatuursveranderingen van het grondwater door KWO-systemen kunnen verschuivingen veroorzaken in de chemische evenwichten tussen het ondergrondmateriaal en het grondwater ter plaatse en kan ook effect hebben op de biologische processen in de ondergrond. De grootte van het invloedsgebied, waarbinnen deze effecten worden onderzocht, wordt bepaald door de 0,5 Celsius beïnvloedingslijn. Deze contourlijn wordt berekend op basis van een cumulatieve maximale temperatuurverandering over een periode van 25 jaar. Er zijn drie scenario's doorgerekend: De verpompte hoeveelheden en gemiddelde injectietemperaturen van de afgelopen 5 jaar. Dus vanaf de ingebruikneming van het energieopslagsysteem in 2008 tot eind Een herstelperiode waarin elke winter MWh koude wordt geladen (1.000 MWh meer dan het koude verbruik). Het verpompte volume tijdens de zomer blijft gelijk aan het huidige verbruik. Er is een herstelperiode van 5 jaar doorgerekend. Een stabiele periode van 15 jaar waarin tijdens de zomer en winter evenveel koude en warmte geladen wordt. Voor de berekeningen in de toekomst is uitgegaan van een temperatuurverschil van 7 graden Celsius. In totaal is een periode van 25 jaar doorgerekend. Eerst is gerekend met de gemeten pompvolumes per jaar sinds de ingebruikneming van het systeem in Hiermee is de huidige situatie benaderd. Vervolgens is het herstelregime, dus het laden van MWh koude (ca. 150% van de feitelijke behoefte) per jaar gedurende 5 jaar gemodelleerd. Vanaf het begin van het herstelregime worden twee extra koudebronnen actief gemaakt in het model. Hierna is verder gerekend met een stabiel pompregime, waarbij elke zomer en winter MWh geladen wordt. 17

18 Effecten In de huidige situatie is de invloed van de warmtebronnen relatief groot tijdens de zomerperiode. Tijdens de herstelperiode groeit de koudevlek aanmerkelijk in omvang. Na de stabiele periode hebben de koude en warmtevlek elk een omvang van circa m 2 (twee maal m 2 ). De thermische invloedssfeer blijft in elk scenario binnen een straal van 400 meter. De thermische effecten op het eerste watervoerend pakket zijn in alle gevallen kleiner dan de weergegeven effecten in het tweede watervoerend pakket. De berekende temperaturen in de koudebronnen (KB en KC) lopen in 2010, 2011 en 2012 op tot boven de achtergrondtemperatuur van het grondwater (11 C). In de herstelperiode wordt een significante temperatuursverlaging in zowel de koude- als de warmtebronnen behaald. In de stabiele periode blijft het temperatuurverschil tussen de warme en koude bronnen constant. Door de ligging van de meetpunten in het warmtetransportmodel (tussen de puttenvelden) wordt hier een kleiner temperatuurverschil getoond dan wat in werkelijkheid gehaald wordt. 3.5 Invloed op bij het grondwater betrokken belangen De berekende verlagingen en verplaatsingen van het grondwater kunnen gevolgen hebben voor andere, bij het grondwater betrokken belangen. Voor de volgende belangen wordt een overweging gegeven: Verontreinigingen Natuurgebieden Landbouwgebieden Bouwwerken Overige grondwateronttrekkingen Archeologische monumenten Grondwaterkwaliteit Het gebied waarbinnen deze belangen mogelijk kunnen spelen en worden beoordeeld in het hydrologische en hydrothermische invloedsgebied. Deze gebieden worden respectievelijk bepaald door de 5-cm verlagings- en of verhogingslijn in het freatische pakket en door de 0,5 C verlagingsen verhogingslijn. Voor deze belangen wordt vastgesteld of deze voorkomen in dit gebied en in welke mate er sprake is van beïnvloeding, of dit toelaatbaar is en welke maatregelen eventueel noodzakelijk zijn om deze bezwaren te ondervangen, hetzij een belemmering zijn voor het realiseren van het KWO-systeem. Voor de belangen Verontreinigingen, Natuurgebieden, Landbouwgebieden, Overige grondwateronttrekkingen en Archeologische monumenten is vastgesteld dat deze niet voorkomen binnen de contouren van het hydrologische invloedsgebied. Om die reden worden deze belangen verder niet behandeld in de overweging Natuurwaarden De berekende koudevlek van puttenveld KB valt deels onder het oppervlak van de Rielerkolk. Gezien de geringe hydraulische wisselwerking tussen het water in het tweede watervoerende pakket en de kolk (als gevolg van de aanwezigheid van de Eemkleilaag) is het onwaarschijnlijk dat de Rielerkolk thermisch beïnvloed wordt. Indien toch enige invloed optreedt, gaat dit om een geringe afkoeling en zal deze op basis van de berekeningen kleiner zijn dan 1,3 graden Celsius (= berekende invloed op het tweede watervoerende pakket ter plaatse). Een zeer geringe temperatuurverlaging zal naar verwachting niet direct tot wezenlijke negatieve effecten op de ecologie leiden Bouwwerken Een verlaging van de grondwaterstand in veen, klei of leemlagen kan in het algemeen zetting veroorzaken aan bebouwing. Indien de grondwaterstand in het verleden laag is geweest, zal de zetting al opgetreden zijn en zal de bodem niet verder inklinken. Bij infiltratie kan verhoging van de grondwaterstand in het algemeen ook leiden tot het onderlopen van bijvoorbeeld kelders. 18

19 Het risico op maaiveldzetting is te verwaarlozen vanwege de samenstelling van de ondergrond (zand). De toename van de grondwaterstandsveranderingen (verhoging en verlaging) ten opzichte van de huidige situatie bedraagt slechts 5 cm Grondwaterkwaliteit De structurele temperatuurverandering van het grondwater als gevolg van het energieopslagsysteem bedraagt na 25 jaar op een afstand van circa 400 meter 0,5 C. Door deze geringe veranderingen en door de voorgeschreven bovengrens van de temperatuur van het geretourneerde grondwater van 25 C zal de chemische en microbiologische samenstelling van het grondwater niet significant wijzigen. Beïnvloeding van het zoet-zout grensvlak De filters van het systeem worden aangelegd op een diepte van circa m-mv. Het grondwater is op deze diepte zoet. De grens tussen zoet en brak grondwater bevindt zich op een diepte van circa 150 m-mv, onder de slecht doorlatende laag. De opwaartsgerichte verticale grondwaterstroming uit deze basis zal als gevolg van het KWO-systeem minimaal zijn. Hierdoor wordt geen invloed op de ligging van het zoet-zout grensvlak verwacht. 3.6 Ambthalve wijziging van de voorschriften De vigerende vergunning is verleend in Voortschrijdende inzichten hebben geleid tot een (deels) gewijzigde standaardset met voorschriften. Aan dit besluit wordt de nieuwe standaardset voorschriften verbonden ter vervanging van de set voorschriften bij de vigerende vergunning. In het onderstaande overzicht worden de verschillen tussen beide voorschriftensets weergegeven met een toelichting. Besluiten onder 2: a) Is nu onderdeel van het besluit (I. c); b) Is nu voorschrift b; c) Vervalt, omdat het niet meer van toepassing is; d) Is nu onderdeel van het besluit (III); e) Is nu voorschrift h. Bijlage 1b: het meten en vastleggen van de onttrokken hoeveelheid grondwater (bijlage 1 b) Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift Bijlage 1d: het meten en vastleggen van de grondwaterstijghoogten Dit is geen standaardvoorschrift en is nu opgenomen onder voorschrift Bijlage 1f: kwaliteit van het grondwater en te infiltreren water Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift met een gewijzigde sub-nummering: 1f.a a 1f.b b 1f.c d 1f.d e 1f.e c 1f.f b Bijlage 1g: het warmtepompsysteem Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift met een gewijzigde sub-nummering: 1g.a a 1g.b c 1g.c d 1g.d e Daarnaast is voorschrift b nieuw toegevoegd als extra bescherming tegen verontreiniging van de bodem. 19

20 Bijlage 1h: temperatuur van het te infiltreren water en de energiebalans Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift De oude voorschriften zijn gewijzigd. De maximale infiltratietemperatuur bedraagt nu standaard 25 C (1.5.1 a) en de balansperiode is versoepeld van drie jaar naar vijf jaar (1.5.1 d). Daarnaast zijn er twee standaardvoorschriften toegevoegd in verband met de registratie (1.5.1 b) en repportage (1.5.1 c) en is er één maatwerkvoorschrift (1.5.1 e) toegevoegd in verband met het herstel van de onbalans. 1h.a a 1h.b d Bijlage 1i: onderhoud van de putten Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift i.b Vervallen Bijlage 1j: evaluatie van het koude- warmte opslagsysteem Dit is in de nieuwe standaardset voorschrift 1.8.1, met een extra voorschrift (1.8.1 c) in verband met de rapportage. Daarnaast is het standaardvoorschrift met betrekking tot het ontwerp en aanleg van het systeem gehandhaafd. Hoewel het systeem al is aangelegd gelden deze voorschriften ook in het geval een een winput vervangen moet worden. Tot slot zijn in de standaardset voorschriften opgenomen met betrekking tot het beëindigen van de winning en infiltratie (1.9.1). Dit betreft voorschriften gericht op het beschermen van de bodem tegen verontreinigingen. 3.7 Afweging De provincie staat positief tegenover de toepassing van KWO-systemen vanwege de energiebesparing en daarmee reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Het beleid van de provincie is er op gericht om de toepassing van KWO te stimuleren. De gevraagde aanpassingen aan de vergunning zijn een verbetering van het rendement van het bodemenergiesysteem en dragen extra bij aan de reductie van de uitstoot van broeikasgassen. Tevens wordt met deze aanpassing bereikt dat de ontstane onbalans wordt hersteld. Daarmee wordt de duurzaamheid van het systeem verbeterd en het risico voor de aantasting van de bodemkwaliteit weggenomen. Uit de effectenstudie blijkt dat de uitbreiding van de hoeveelheid nauwelijks merkbare gevolgen zal hebben in een beperkt (invloeds-)gebied voor de overige bij het grondwater betrokken belangen. De uitbreiding van de capaciteit is voldoende om binnen een redelijke termijn de energiebalans te herstellen en om aansluitend aan de eis voor de energiebalans te kunnen voldoen. Voor het herstel van de balans is voorschrift e opgenomen. 3.8 Monitoring De monitoring dient plaats te vinden op de werking van het energieopslagsysteem. Hierbij moet expliciet aandacht worden besteed aan het bereiken en in stand houden van een voldoende temperatuur- en energiebalans in de bodem. Tevens dient de kwaliteit van het grondwater en het verloop van de grondwaterstanden te worden bewaakt. Hiertoe zijn voorschriften opgenomen bij deze beschikking. 3.9 Conclusie Wij zijn van mening dat op basis van de bij de aanvraag behorende rapportage en overwegingen de voorgenomen onttrekking op een verantwoorde wijze kan worden uitgevoerd op basis van de te verlenen vergunning met voorschriften. 20

21 BIJLAGE 1 : PARAMETERS UITGEBREIDE ANALYSE GRONDWATERMONSTERS Parameter Eenheid Parameter Eenheid Algemene parameters Zware Metalen Elektrisch geleidingsvermogen (EC) Ms/m Arseen (As) g/l Kleur (455 nm) mg/l Cadmium (Cd) g/l Watertemperatuur o C Chroom (Cr) g/l Zuurstof (O 2) mg/l Koper (Cu) g/l Zuurgraad ph Kwik (Hg) g/l Lood (Pb) g/l Anorganische parameters Nikkel (Ni) g/l Anionen Meq/l Zink (Zn) g/l Kationen Meq/l Ionenbalans % Organische parameters Ammonium (NH 4) mg/l Dissolved organic carbon (DOC) g/l Chloride (Cl) Nitraat (NO 3) Nitriet (NO 2 ) Sulfaat (SO 4) Totaal fosfaat (PO 4) Waterstofcarbonaat (HCO 3) Calcium (Ca) Natrium (Na) Kalium (K) Silicium (Si) Magnesium (Mg) Aluminium (Al) IJzer (Fe) Mangaan (Mn) mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l g/l g/l g/l g/l g/l g/l mg/l mg/l 21

22

23 BIJLAGE 2 : PARAMETERS VERKORTE ANALYSE GRONDWATERMONSTERS Parameters verkorte analyse grondwatermonsters Parameter Eenheid Parameter Zuurstof O 2 mg/l Zuurgraad Ph Elektrisch geleidend vermogen Watertemperatuur Ms/m C Anorganische macroparameters Waterstofcarbonaat HCO 3 mg/l Chloride Cl mg/l Sulfaat SO 4 mg/l Natrium Na mg/l Kalium K mg/l Calcium Ca mg/l Magnesium Mg mg/l Ammonium NH 4 mg/l Nitraat NO 3 mg/l Anorganische microparameters IJzer Fe mg/l Mangaan Mn mg/l Aluminium Al g/l 23

24 BIJLAGE 3 : WAARNEMINGSNET GRONDWATERSTIJHOOGTEN 24