351 De wetteksten betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering zijn in hoofdzaak te vinden in :

Transcriptie

1 ARAD 06 Deel III Titel II Preventiebeleid Bijzonderheden Hoofdstuk VI Veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk 1. WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN 351 De wetteksten betreffende de veiligheids- en gezondheidssignalering zijn in hoofdzaak te vinden in : 1) de CODEX en meer bepaald : - Titel I Hoofdstuk III- Algemene principes m.b.t. het welzijnsbeleid; - Titel III - Hoofdstuk I Afdeling 1 - Veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk; - Titel V - Hoofdstuk II - Carcinogene agentia; - Titel V - Hoofdstuk III - Biologische agentia; - Titel VI - Hoofdstuk I - Arbeidsmiddelen; 2) het ARAB en meer bepaald in de artikelen 36, 41ter, 44quater, 44septies, , , , 86, 103quinquies, 148decies, 222, 254, 270, 286, 289, 310, 315, 348, 355, 359, , 610, 632, 652, 654, 655, 723bis ; 3) het AREI en meer in het bijzonder de artikelen 261 en 262 ; 4) sommige KB s en MB s waaronder : - het koninklijk besluit van betreffende de opslagplaatsen voor vloeibaar gemaakt handelspropaan, handelsbutaan of mengsels daarvan in vaste ongekoelde houders (BS ); - het koninklijk besluit van tot reglementering van de preparaten die polychloorbifenylen en polychloorterfenylen bevatten (BS ); - het ministrieel besluit van tot afwijking van de voorschriften van de artikelen 315 en 317 van het ARAB. 5) de normen NBN 69, NBN ISO 3864 en S

2 Blz. 2 Belangrijke opmerking Volgens artikel 12 van de CODEX III-I-1, moeten de werkgevers, vóór : - de signalering volgens CODEX III-I-1 aanbrengen; - de bestaande signalering aanpassen als het pictogram ervan is gewijzigd door dit hoofdstuk. 2. TOEPASSINGSGEBIED Bedoelde personen (art. 1 van de CODEX III - I) Deze wetgeving geldt voor de bij randnummer 17 van het ARAD 06 bedoelde werkgevers en werknemers Situaties waarop de wetgeving niet van toepassing is (art. 1 van de CODEX III - I) Die wetgeving is niet van toepassing op : 1 de voorgeschreven signalering voor het op de markt brengen van gevaarlijke stoffen en preparaten, producten en uitrustingen; 2 de gebruikte signalering voor het weg- en spoorwegverkeer, de binnenen zeescheepvaart en het luchtverkeer. 3. DEFINITIES (art. 2 van de CODEX III - I) 353 Men verstaat onder: 1 veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk : een signalering die, toegepast op een bepaald object, een bepaalde activiteit, een bepaalde situatie of een bepaalde handelwijze, door middel van al naargelang het geval een bord, een kleur, een lichtsignaal, een akoestisch signaal, een mondelinge mededeling of een hand- of armsein, een aanwijzing of een voorschrift verstrekt met betrekking tot de veiligheid of de gezondheid op het werk; 2 verbodssignaal : een signaal dat een handelwijze, waardoor gevaar zou kunnen worden gelopen of gevaar zou kunnen ontstaan, verbiedt; 3 waarschuwingssignaal : een signaal dat voor een risico of een gevaar waarschuwt; 4 gebodssignaal : een signaal dat een bepaalde handelwijze voorschrijft;

3 Blz. 3 5 reddings- of hulpsignaal : een signaal dat aanwijzingen geeft met betrekking tot nooduitgangen of hulp- of reddingsmiddelen; 6 aanwijzingssignaal : een signaal dat andere aanwijzingen geeft dan die bedoeld onder 2 tot 5 ; 7 bord : een signaal dat door de combinatie van een geometrische vorm, kleuren, een symbool of een pictogram een bepaalde aanwijzing verstrekt en waarvan de zichtbaarheid van het bord wordt gegarandeerd door een voldoende sterke verlichting; 8 aanvullend bord : een bord dat samen met een onder 7 genoemd bord wordt gebruikt en dat aanvullende aanwijzingen verstrekt; 9 veiligheidskleur : een kleur waaraan een bepaalde betekenis is toegekend; 10 symbool of pictogram : een afbeelding die een situatie beschrijft of een bepaalde handelswijze voorschrijft en die wordt aangebracht op een bord of een verlicht oppervlak; 11 lichtsignaal : een signaal, uitgezonden door een inrichting bestaande uit doorzichtig of doorschijnend materiaal dat van binnen uit of van achteren wordt verlicht, zodat een lichtgevend oppervlak wordt waargenomen; 12 akoestisch signaal : een gecodeerd geluidssignaal, uitgezonden en verspreid door een daartoe ontworpen inrichting, zonder gebruikmaking van de menselijke stem of van spraaksynthese; 13 mondelinge mededeling : een overeengekomen mondelinge boodschap, met gebruikmaking van de menselijke stem of van spraaksynthese; 14 hand- of armsein : een beweging of stand van de armen of handen in gecodeerde vorm, bedoeld om aanwijzingen te geven aan personen die handelingen verrichten waarbij risico of gevaar voor werknemers bestaat.

4 Blz VERPLICHTINGEN VAN DE WERKGEVER Opleiding van de werknemers (art. 3 van de CODEX III - I) De werkgever neemt de nodige passende maatregelen om ervoor te zorgen dat de werknemers, inzake de veiligheids- of gezondheidssignalering op het werk, een passende opleiding krijgen, inzonderheid in de vorm van nauwkeurige instructies. Die opleiding heeft in het bijzonder betrekking op de betekenis van de signalering, inzonderheid wanneer daarbij woorden worden gebruikt, en op de te volgen algemene en specifieke handelswijzen. Bij de NMBS wordt die opleiding verstrekt overeenkomstig de voorschriften van het randnummer 115 van het ARAD Voorlichting van de werknemers (art. 4 van de CODEX III - I) De werkgever zorgt ervoor dat de werknemers geïnformeerd worden over alle, betreffende de veiligheids- of gezondheidssignalering op het werk, te nemen maatregelen. Bij de NMBS wordt deze voorlichting verstrekt overeenkomstig de voorschriften van het randnummer 117 van het ARAD DOEL VAN DE VEILIGHEIDS- EN GEZONDHEIDSSIGNALE- RING (bijlage I en art. 5 en 12 van de CODEX III - I) 355 1) De veiligheids- en gezondheidssignalering heeft tot doel, op een snelle en gemakkelijk te begrijpen wijze de aandacht te vestigen op objecten, activiteiten en situaties die bepaalde gevaren zouden kunnen veroorzaken. Die signalering mag alleen gebruikt worden voor het overbrengen van boodschappen of informatie, bedoeld in dit hoofdstuk. 2) De veiligheids- en gezondheidssignalering mag in geen geval de nodige beschermingsmaatregelen vervangen. Zo moet, alvorens veiligheids- en gezondheidssignalen aan te brengen om gevaarlijke situaties aan te wijzen, eerst worden nagegaan of die situaties niet op een andere wijze in orde gemaakt kunnen worden. 3) Er moet dus voor gezorgd worden dat, wanneer een veiligheids- of gezondheidssignalering wordt gebruikt, het mogelijk moet zijn om het gebod of verbod dat het oplegt, na te leven. Het zou bijgevolg zinloos zijn om bijvoorbeeld bij een slijpmachine een pictogram aan te brengen waarmee men er de aandacht op vestigt dat men de ogen dient te beschermen als er geen beschermingsbrillen of gelaatsschermen voorhanden zijn.

5 Blz VEILIGHEIDS- EN GEZONDHEIDSKLEUREN (bijlage I van de CODEX III - I) 356 De onderstaande tabel bevat de veiligheids- en gezondheidskleuren en hun betekenis, alsook de bijbehorende aanwijzingen en toelichtingen. KLEUR BETEKENIS OF DOEL AANWIJZINGEN EN TOELICHTINGEN Verbodssignaal Gevaarlijke houding Rood Gevaar-alarm Stop, stilstand, noodschakelaars Evacuatie Brandbestrijdingsmaterieel en Identificatie en lokalisatie brandweeruitrusting Geel of oranjegeel Waarschuwingssignaal Pas op, wees voorzichtig Verificatie Blauw Gebodssignaal Handelwijze of specifieke actie verplichting tot het dragen van de persoonlijke beschermingsuitrusting Reddingssignaal, hulpsignaal Deuren, uitgangen, wegen, Groen materiaal, posten, lokalen Veilige situatie Terugkeer naar de normale situatie 7. VOORSCHRIFTEN BETREFFENDE DE SIGNALERINGS- BORDEN 7.1. Algemene intrinsieke kenmerken van de signaleringsborden (bijlage II van de CODEX III - I) 357 1) De specifieke borden beschreven in 7.2. en 7.3. moeten worden gebruikt voor verboden handelingen, gevaren, verplichtingen of andere informatie met op elk bord de vermelding ervan. 2) De borden moeten gemaakt zijn uit materiaal met een zo groot mogelijke schokvastheid, weerbestendigheid en bestand zijn tegen invloeden te wijten aan omgevingsfactoren. 3) De pictogrammen moeten zo eenvoudig mogelijk zijn en de voor het begrip overbodige details dienen te worden weggelaten. De gebruikte pictogrammen mogen licht afwijken van of meer gedetailleerd zijn dan de hiernavolgende voorstellingen, op voorwaarde dat hun betekenis dezelfde is en dat geen enkele afwijking of aanpassing de betekenis onduidelijk maakt.

6 Blz. 6 4) De borden moeten dusdanige afmetingen en kleur- en lichttechnische eigenschappen bezitten dat ze goed zichtbaar en gemakkelijk te begrijpen zijn. Volgens de norm NBN ISO 3864 wordt de minimale oppervlakte A (in m²) van het bord m.b.t. de grootste afstand L (in m) van waarop het teken nog moet kunnen gelezen worden, gegeven door de formule : A L² 2000 Zo moet een vierkant bord met daarop een brandblusapparaat dat op een afstand van 20 m moet kunnen gezien worden, een oppervlakte hebben van minstens 0,2 m² en een zijde van minstens 0,45 m lang. 5) Afhankelijk van hun rol hebben de borden verschillende vormen : - rond : komt overeen met een gebod of een verbod; - driehoekig : komt overeen met een waarschuwing (gevaar) ; - rechthoekig of vierkant : komt overeen met informatie. In het bijzonder omtrent redding, hulp of brandbestrijding Te gebruiken borden (bijlage II van de CODEX III - I) VERBODSBORDEN Intrinsieke kenmerken Deze borden hebben een: - ronde vorm; - zwart pictogram op witte achtergrond, rode rand en balk (die van links naar rechts over het pictogram loopt onder een hoek van 45 ten opzichte van de horizontale lijn). Het rood moet tenminste 35 % van het bordoppervlak beslaan Specifieke borden a) Verboden te roken 1) Dat bord is in de eerste plaats gerechtvaardigd op plaatsen waar de tabaksrook een hinder kan vormen voor andere personen of wanneer deze laatsten aan een gevaar kunnen blootstaan (vergaderzalen, refters, wachtzalen in de stations, liften, enz...).

7 Blz. 7 2) Dat verbod is ook bedoeld om de roker zelf te beschermen tegen het risico op inademing van gevaarlijke stoffen of tegen het risico op inname van gevaarlijke producten (door bijvoorbeeld een sigaret aan de lippen te brengen). In art. 162 van het ARAB zijn een aantal activiteiten opgesomd waarbij het de werknemers verboden is te roken, onder meer tijdens werkzaamheden waardoor ze hun handen kunnen bevuilen door giftige stoffen (kwik, lood, enz ) of door producten, vloeistoffen en residu s die giftige stoffen bevatten (verf, dekmiddelen, enz ). b) Vuur, open vlam en roken verboden Dat bord dient om de risico s op brand, ontploffing of thermische decompositie te signaleren die verbonden zijn met het gebruik van een open vlam. Het zal derhalve op veel plaatsen gebruikt moeten worden, waaronder: - accumulatorzalen; - opslagplaatsen van brandbare vloeistoffen; - lokalen waar verf gespoten wordt en waar verven, lakken of andere brandbare bedekkingen gebruikt worden; - werkplekken waar chlooroplosmiddelen worden gebruikt; - in en om opslagplaatsen van vloeibaar gemaakte gassen in verplaatsbare houders; - ongekoelde vaste houders van propaangas. c) Verboden voor voetgangers Dat bord verbiedt de doorgang van voetgangers. Het kan op veel plaatsen worden gebruikt, zoals: - bij klapdeuren die bestemd zijn voor de doorgang van vorkheftrucks of andere behandelingstuigen; - op plaatsen waar men in een diepte kan vallen, zich kan verwonden of zich kan verbranden; - op de perroneinden in de stations.

8 Blz. 8 Dit bord legt een algemeen toegangsverbod voor alle voetgangers op. Als dat verbod voor bepaalde personen niet van toepassing is, moet het bord voorzien worden van een aanvullend bord dat aangeeft wie die doorgang toch mag gebruiken (bijvoorbeeld: uitgezonderd onderhoudspersoneel, stationspersoneel, enz...) d) Verboden met water te blussen Dit bord moet het gevaar uitschakelen dat zou optreden op een plaats waar iemand zou proberen een brand met water te blussen (bijvoorbeeld een opslagplaats van calciumcarbide). Die gevaren kunnen onder meer zijn: een chemische reactie, het vrijkomen van brandbare gassen, het wegspatten van gloeiende deeltjes, enz... In dat geval moeten vlakbij het bord andere blusmiddelen voorhanden zijn zoals zand, draagbare of verrijdbare brandblussers waarvan het blusmiddel geen water is, enz e) Geen drinkwater Dat bord is bedoeld om de gezondheid van de werknemers te vrijwaren en kan geplaatst worden bij kranen van leidingen met niet-drinkwater, op bluswaterreservoirs, enz... f) Geen doorgang voor onbevoegden Dat bord is bedoeld om werknemers die niet de vereiste opleiding en/of bevoegdheid hebben, te verbieden op werkplekken te komen die hoge ongevalsrisico s met zich brengen (in het bijzonder in tractieonderstations, lokalen met elektrische hoogspanningsuitrusting, plaatsen waar men zich kan verbranden, zich kan verwonden, in een diepte kan vallen, enz

9 Blz. 9 g) Verboden voor alle transportvoertuigen Dat bord wordt opgesteld op plaatsen waar het rijden met alle gemotoriseerde of manueel bediende transportvoertuigen gevaarlijk of zelfs onmogelijk is en daardoor hoge ongevalsrisico s oplevert (te nauwe doorgang, valrisico, gevaar voor het aanrijden van personen of installaties, enz...). h) Niet aanraken Dat bord verbiedt het aanraken van punten die gevaarlijk kunnen zijn wanneer men ze benadert of aanraakt (bijvoorbeeld : zekere werktuigmachines, persen, enz ). i) Verbod tot aanraking of benadering om reden van elektrisch gevaar N.B. Dit signaal is in de CODEX niet voorzien maar wel in het AREI (art. 262). Dit bord is geplaatst op zekere apparaten, machines en kanalisaties (of op de deuren die er toegang toe geven) waarbij contact of benadering gevaarlijk kan zijn zelfs indien dit gevaar op het eerste gezicht er niet is (bijvoorveeld : condensatoren die in geladen toestand blijven na afschakeling van het net, afstandsbediende installaties, enz ).

10 Blz WAARSCHUWINGSBORDEN Intrinsieke kenmerken Deze borden hebben een: - driehoekige vorm; - zwart pictogram op gele achtergrond en zwarte rand (het geel moet tenminste 50 % van het bordoppervlak beslaan) Specifieke borden a) Borden betreffende gevaarlijke stoffen en preparaten Opmerking : De instructies m.b.t. het etiketteren van gevaarlijke stoffen en preparaten zijn te vinden in Deel III - Titel IV - Hoofdstuk I van het ARAD 06. b) Hangende lasten Dit bord moet worden gebruikt op plaatsen waar gevaar bestaat voor vallende lasten. Een dergelijke plaats is bijvoorbeeld het volledige oppervlak dat kan bereikt worden door de haak van een kraan, een rolbrug, enz...

11 Blz. 11 b) Transportvoertuigen Dit bord wordt vooral gebruikt op plaatsen waar de rijweg van de transportvoertuigen een andere weg kruist en is nodig wanneer de zichtbaarheid beperkt is. b) Gevaar voor elektrische spanning Dat bord moet voorkomen op werkposten waar potentiële risico s aanwezig zijn m.b.t. elektriciteit. In toepassing van het artikel 261 van het AREI wordt dit bord ook geplaatst : - op de gesloten en niet-gesloten ruimten van de elektrische dienst (t.t.z. lokalen of omheinde plaatsen die hoofdzakelijk of uitsluitend dienen voor de uitbating van de elektrische installaties); - op de elektrische installaties, machines, apparaten en elektrische kanalisaties op laagspanning die niet behoren tot het geval zoals hiervoor uitgelegd en niet volledig beschermd zijn tegen rechtstreekse aanraking; - op borden, kasten, machines, apparaten en elektrische kanalisaties op hoogspanning die zich in de gewone ruimten bevinden. Dit bord is niet verplicht voor de elektrische boven- en ondergrondse lijnen en hun toebehoren. e) Struikelen - Vallen door hoogteverschil Deze beide borden mogen slechts gebruikt worden op plaatsen waar het daadwerkelijk gevaar aanwezig is dat men wil signaleren.

12 Blz. 12 f) Andere specifieke gevaren Deze borden worden opgesteld op de werkposten of op de toegangsdeuren tot deze werkposten die een gevaar opleveren dat met die borden wordt gesignaleerd. g) Gevaar (algemeen) Dit bord is in hoofdzaak bedoeld om op een gevaar te wijzen waarvoor geen ander pictogram bestaat. Meestal moet er een tekst of een bijbehorend signaal dat het gevaar preciseert aan toegevoegd worden. Zonder bijkomende aanwijzing mag zo n bord maar gebruikt worden voor gevallen waarin het gevaar zo voor de hand ligt dat niemand kan twijfelen waarover het gaat (bijvoorbeeld een dienstweg die in een gevarenzone uitmondt). Opmerking: De voorraden van een aantal gevaarlijke stoffen of preparaten kunnen worden aangeduid door het waarschuwingsbord algemeen gevaar, al naargelang het geval geplaatst in de nabijheid van de opslagruimte of op de toegangsdeur van de opslagruimte.

13 Blz. 13 Om de aandacht te vestigen op de aard van de opgeslagen producten kan het specifieke bord van punt a) worden gebruikt (zie hiervoor) met eventueel bijgevoegd een bord dat bijkomende precisering geeft. Voorbeeld: GEBODSBORDEN Intrinsieke kenmerken Deze borden hebben een: - ronde vorm; - wit pictogram op blauwe achtergrond (het blauw moet tenminste 50 % van het bordoppervlak beslaan) Specifieke borden (*) eventueel samen met een ander bord.

14 Blz. 14 De borden m.b.t. de persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden aangebracht op die werkposten waar het persoonlijk beschermingsmiddel nodig is waarnaar het bord verwijst. Op bepaalde werkposten zullen verscheidene persoonlijke beschermingsmiddelen moeten gedragen worden (bijvoorbeeld : oog- en gehoorbescherming, enz ). Door de risicoanalyse van de werkpost kan men bepalen welke bescherming in welke omstandigheden gedragen moet worden AANWIJSBORDEN VOOR REDDING OF HULP Intrinsieke kenmerken Deze borden hebben een : - rechthoekige of vierkante vorm; - wit pictogram op groene achtergrond (het groen moet tenminste 50 % van het bordoppervlak beslaan) Specifieke borden a) Plaats van een nooduitgang Overeenkomstig de bepalingen van het koninklijk besluit mogen de hierboven vermelde pictogrammen alleen gebruikt worden voor uitgangen die overeenstemmen met de vereisten van een nooduitgang zoals gedefinieerd in het artikel 52.5 van het ARAB.

15 Blz. 15 Dit wil dus zeggen dat het traditioneel Belgische pictogram «uitgang» (wit vierkant met een witte pijl naar buiten gericht op groene achtergrond) voortaan niet meer gebruikt zal kunnen worden voor toegangen met bijvoorbeeld schuifdeuren, naar liften, enz Als men dus wil aangeven dat een bepaalde weg in normale omstandigheden (d.w.z. niet in noodgevallen) gebruikt moet worden om naar buiten te gaan, moet daarvoor een andere signalering worden toegepast. In het koninklijk besluit is niet gesteld aan welke voorwaarden een dergelijk bord moet voldoen. In de KB-tekst wordt eenvoudigweg gezegd dat voor dat type van bord geen veiligheidskleur mag worden gebruikt, dus geen rood, geel of oranjegeel, blauw en groen. Het pictogram voor een uitgang, die niet aan de voorwaarden van een nooduitgang beantwoordt, zou dus gewoon een bord kunnen zijn waarop het pictogram uitgang in het zwart is getekend op een witte achtergrond. b) Reddingsmateriaal Deze borden moeten gebruikt worden om het reddingsmateriaal te signaleren dat erop is afgebeeld Specifieke signalering VOORSCHRIFTEN INZAKE SIGNALERING OP RECIPIENTEN EN LEIDINGEN (BIJLAGE III VAN DE CODEX III I EN DE ARTIKELEN 355 EN 359D VAN HET ARAB) Algemene kenmerken 1) De signalering op de recipiënten en leidingen moet worden aangebracht op de zichtbare zijde(n) en in de vorm van hard materiaal, zelfklevend materiaal of verf.

16 Blz. 16 2) De etikettering op de leidingen moet goed zichtbaar aangebracht worden nabij de gevaarlijkste plaatsen zoals kleppen en aansluitingspunten, en moet voldoende herhaald worden. 3) Zekere gashoudende recipiënten dragen bepaalde aanduidingen betreffende het recipiënt of zijn inhoud (zie art. 355 van het ARAB). Bovendien : - moet het ogief (bovenzijde) van de recipiënten met een inhoudsvermogen van minder dan 85 liter met een laag verf worden bedekt, waarvan de kleur voor al de recipiënten, die het zelfde gas inhouden, dezelfde moet zijn. Ze worden zodanig geverfd dat het nagaan van de aanduidingen er niet door gehinderd wordt ; - moet voor de hierna niet vermelde gassen en voor alle recipiënten met een inhoudsvermogen gelijk aan of meer dan 85 liter de naam van het gas leesbaar in het Nederlands en in het Frans, dichtbij het ladingsventiel worden aangeduid Gebruikte kleuren op gasrecipiënten De kleuren zijn : voor acetyleen (C 2 H 2 ) : rood ; voor samengeperste lucht : wit en zwart ; voor ammoniak (NH 3 ) : blauw en wit ; voor koolzuuranhydride (CO 2 ) : grijs ; voor zwaveldioxyde (SO 2 ) : rood en wit ; voor argon (A 2 ) : geel en wit ; voor stikstof (N) : zwart ; voor carbogeen (O 2 +CO 2 ) : wit en grijs ; voor chloor (Cl) : groen ; voor cyclopropaan (C 3 H 6 ) : oranje ; voor ethyleen (C 2 H 4 ) : paars ; voor helium (He) : bruin ; voor waterstof (H) : rood en groen ; voor zuurstof (O 2 ) : wit ; voor een mengsel van zuurstof en helium (O 2 +He) : wit en bruin ; voor stikstofoxydule (N 2 O) : blauw. Wanneer twee kleuren worden voorgeschreven moet de verf worden aangebracht zoals aangeduid op de onderstaande figuur :

17 Blz Gebruik van kleuren op gas- of vloeistofleidingen Om de aard van het product in de leiding te identificeren worden de volgende basiskleuren gebruikt (zo nodig aangevuld met bijkomende markeringen op de leiding, zoals stroomrichting, temperatuur, productbenaming, enz ). Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen vaste een buigbare leidingen (NBN 69, art. 310 en 315 van het ARAB en MB ). - Vaste leidingen: groen: water; zilvergrijs: stoom; okergeel: gas of vloeibaar gas; lichtblauw: samengeperste lucht; lichtgrijs: zuurstof; violet: zuren en basen; rood: acetyleen; bruin: vloeibare brandstoffen en oliën; zwart: andere vloeistoffen. - Buigbare leidingen (bijvoorbeeld: lasslangen): rood: brandbaar gas; zwart, grijs of blauw: zuurstof. Opmerking : Deze signalering is niet van toepassing op het rollend materieel! VOORSCHRIFTEN INZAKE DE IDENTIFICATIE EN LOKALISATIE VAN HET BRANDBESTRIJDINGSMATERIEEL (BIJLAGE IV VAN DE CODEX III - I) 363 1) Het brandbestrijdingsmaterieel moet geïdentificeerd worden door het kleuren van het materieel en door middel van een lokalisatiebord en/of het kleuren van de plaatsen of de toegangen tot de plaatsen waar het brandbestrijdingsmaterieel zich bevindt. 2) De identificatiekleur van het brandbestrijdingsmaterieel is rood. Met het oog op een gemakkelijke identificatie moet het rode oppervlak groot genoeg zijn.

18 Blz. 18 3) De hierna bedoelde borden moeten worden gebruikt in functie van de plaats waar dit materieel zich bevindt. Een bijkomende richtingsaanwijzing zal aangepast worden aan de situatie ter plaatse. a) Intrinsieke kenmerken van de borden Deze borden hebben een : - rechthoekige of vierkante vorm; - wit pictogram op rode achtergrond (het rood moet tenminste 50 % van het bordoppervlak beslaan). b) Specifieke borden VOORSCHRIFTEN INZAKE DE SIGNALERING VAN OBSTAKELS EN GEVAARLIJKE PLAATSEN EN DE MARKERING VAN DIENSTWEGEN (BIJLAGE V VAN DE CODEX III - I) Signalering van obstakels en gevaarlijke plaatsen 1 ) De signalering van gevaar door stoten tegen obstakels, door vallende voorwerpen of voor het vallen van personen, geschiedt door middel van geel/zwarte of rood/witte banden binnen de bebouwde zones van de onderneming waartoe de werknemers in het kader van hun werk toegang hebben. 2 ) De afmetingen van die signalering dienen rekening te houden met de afmetingen van het gesignaleerde obstakel of de gesignaleerde gevaarlijke plaats.

19 Blz ) De gele en zwarte of rode en witte banden moeten onder een hoek van circa 45 worden aangebracht en ongeveer dezelfde afmetingen hebben. Voorbeeld : Markering van dienstwegen De bepalingen inzake de markering van de dienstwegen en de dienstovergangen zijn te vinden in het Deel IV-Titel II-Hoofdstuk I van het ARAD VOORSCHRIFTEN INZAKE DE SIGNALERING VAN ASBEST EN PCB/PCT Asbest Asbesthoudende producten of hun verpakking dienen het onderstaande etiket te hebben (art. 723ter 7 van het ARAB). De lokalen waar het behandelen van asbest, onder de voorwaarden vastgelegd door het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, tijdelijk is toegelaten worden gesignaliseerd door het onderstaande bord (zijde : 25 cmzie art. 723ter 6 van het ARAB). N.B. De reglementering inzake asbest is voorlopig te vinden in de omzendbrief 9 AD van 1993.

20 Blz PCB/PCT Het signaleringsbord dat aan te brengen is op op PCB/PCT-houdende apparaten en op de toegangsdeuren van lokalen, kasten, enz waarin er zich PCB/PC-houdende apparaten of recipiënten bevinden, is gebaseerd op het bord schadelijk dat voorzien is in het randnummer 445 van het ARAD 06. N.B. De reglementering inzake PCB/PCT is voorlopig te vinden in de omzendbrief 11 AD van SPECIFIEKE VEILIGHEIDSSIGNALERING EIGEN AAN DE NMBS 366 Naast de veiligheids-en gezondheidssignalering van de CODEX III-I zijn er bij de NMBS een reeks andere veiligheids- en gezondheidssignaleringen van toepassing. Hierna volgt een overzicht van de voornaamste van deze signaleringen : - witte plaat met rode gebroken pijl op overwegen van geëlektrificeerde spoorlijnen (plan 2/ van I I.4); - platen onder andere gebruikt voor de signatisatie van de 3 kv voorverwarming en voorklimatisatie (bericht 31T/11M/4I van );

21 Blz rood geverfde spoorstaven voorzien van een waarschuwingsplaat in de omgeving van tractieonderstations en sectioneerposten (AREl Bundel I- Titel I-art ); - geel-zwarte signalering van de verankeringstrekstangen van bovenleidingspalen (plan 2/ van I I.4); - witte lijnen in kepervorm met de tophoek in het midden tussen twee nissen in tunnels (randnummer 526 ARAD 06) ; - witte verf op indringingen in de nominale omtrek van het vrijeruimteprofiel; - gele banden op zekere bovenleidingspalen (plan 2/410.4 van I I.4); - witte horizontale banden op zekere lijnkasten langsheen de sporen; - werfveiligheidsnet voor de gematerialiseerde afbakening van in dienst zijnde sporen (randnummer 526 ARAD 06); - akoestische en optische seinen voor waarschuwing en alarm bij werken in de sporen (RAV III-IV-I-2);

22 Blz gele zwaailichten bij werken in de sporen op de werktuigen, voor de automatische aankondiging, enz (RAV III-IV-I-3); - handseinen, optische seinen en akoestische seinen voor het bevelen van rangeringen of remproeven (ARE en ARS I - II); - lichtseinen die de locomotieven moeten dragen (ARE 121.1); - verbodsplaten geplaatst op het instrumentenbord van tractievoertuigen of op elektrische apparaten om te vermijden dat er een beweging start (ARE 121.1). 8. VOORSCHRIFTEN INZAKE DE LICHTSIGNALEN (BIJLAGE VI VAN DE CODEX III - I) Intrinsieke kenmerken 1 ) Rekening houdend met de gebruiksomstandigheden moet het door een signaal uitgezonden licht een aan de omgeving aangepast lichtcontrast veroorzaken dat niet tot verblinding mag leiden maar voldoende zichtbaar moet zijn. 2 ) Het lichtoppervlak dat een signaal uitzendt moet uniform van kleur zijn of een pictogram op een bepaalde achtergrond bevatten. 3 ) De uniforme kleur moet beantwoorden aan de tabel inzake de betekenis van de veiligheidskleuren van randnummer 356 van het ARAD ) Wanneer het signaal een pictogram bevat, moet dit voldoen aan alle regels die erop van toepassing zijn volgens randnummer 357 t.e.m. 361 van het ARAD Bijzondere gebruiksregels 1 ) Wanneer een systeem een continu en intermitterend signaal kan uitzenden, moet het intermitterende signaal worden gebruikt om ten opzichte van het continue signaal aan te geven dat het gaat om een situatie die een groter gevaar inhoudt of waarbij de gewenste of verplichte interventie of actie met grotere spoed moet worden uitgevoerd. De duur van elke flits en de frequentie van de flitsen van een intermitterend lichtsignaal moeten zodanig zijn geregeld dat het goed verstaan van de boodschap wordt gegarandeerd en dat wordt vermeden dat er verwarring ontstaat tussen verschillende lichtsignalen, respectievelijk tussen een intermitterend en een continu lichtsignaal. 2 ) Wanneer een intermitterend lichtsignaal wordt gebruikt in plaats of ter aanvulling van een geluidssignaal, moet de code van het signaal identiek zijn.

23 Blz ) Een systeem om een lichtsignaal uit te zenden in geval van groot gevaar moet speciaal bewaakt worden of uitgerust zijn met een reservelamp, die, bij defect van de in gebruik zijnde lamp, automatisch haar functie overneemt. 4 ) Het gebruik van lampen met laser-straal voor het uitzenden van een lichtsein is verboden. 5 ) De lichtsignalen die zouden kunnen gebruikt worden langsheen de sporen waarop treinverkeer mogelijk is, mogen geen verwarring scheppen in de interpretatie van de seininrichting voor het spoorwegverkeer en geen belasting zijn voor de waarneming van deze seininrichting. 9. VOORSCHRIFTEN INZAKE DE AKOESTISCHE SIGNALEN (BIJLAGE VII VAN DE CODEX III - I) ) Een akoestisch signaal moet : a. een geluidsniveau hebben dat duidelijk hoger is dan het niveau van het omgevingslawaai, zodat het goed hoorbaar is. Het mag echter niet te luid zijn of pijnlijk voor de oren; b. gemakkelijk herkenbaar zijn, onder meer rekening houdend met de duur van de impulsen en met het interval tussen impulsen en groepen van impulsen, en gemakkelijk te onderscheiden zijn van een ander geluidssignaal en andere omgevingsgeluiden. 2 ) Wanneer een systeem een akoestisch signaal met variabele en vaste frequentie kan uitzenden moet de variabele frequentie worden gebruikt om ten opzichte van de vaste frequentie aan te geven dat het gaat om een situatie die een groter gevaar inhoudt of waarbij de gewenste of verplichte interventie of actie met grotere spoed moet worden uitgevoerd. 3 ) Het geluid van een ontruimingssignaal moet continu zijn. 10. VOORSCHRIFTEN INZAKE DE MONDELINGE MEDEDELING (BIJLAGE VIII VAN DE CODEX III - I) Intrinsieke kenmerken 1 ) De mondelinge mededeling vindt plaats tussen een spreker of zender en één of meer toehoorders, en wel in de vorm van korte teksten, woordgroepen en/of afzonderlijke woorden, eventueel gecodeerd.

24 Blz ) De mondelinge boodschappen moeten zo kort, eenvoudig en duidelijk mogelijk zijn; de taalvaardigheid van de spreker en het gehoorvermogen van de toehoorder(s) moeten voldoende zijn om een ondubbelzinnige communicatie tot stand te brengen. 3 ) De mondelinge medewerking is direct (gebruik van de menselijke stem) of indirect (menselijke stem of spraaksynthese, verspreid door een gepast middel) Bijzondere gebruiksregels 1 ) De betrokken personen moeten de gebruikte taal goed kennen, zodat zij de mondelinge boodschap correct kunnen uitspreken en begrijpen en zich al naar gelang de boodschap op passende wijze kunnen gedragen op het vlak van de veiligheid of de gezondheid. 2 ) Wanneer een mondelinge mededeling wordt gebruikt in plaats of om hand- of armseinen aan te vullen, moeten, als er geen codes worden gebruikt, woorden worden gebezigd zoals bijvoorbeeld: - start: om het begin van een commando aan te duiden; - stop: om een beweging te onderbreken of te beëindigen; - einde: om de werkzaamheden stop te zetten; - hijsen: om een last te doen ophijsen; - vieren: om een last te doen dalen; - vooruit, de betekenis van deze beweging dient in achteruit, voorkomend geval gecoördineerd te worden met de naar rechts, dienovereenkomstige hand- of armseinen; naar links: - gevaar: om een noodstop af te dwingen; - snel: om uit veiligheidsoverwegingen een beweging te versnellen. 11. VOORSCHRIFTEN INZAKE DE HAND- EN ARMSEINEN (BIJLAGE IX VAN DE CODEX III-I) 370 Deze signalering heeft in hoofdzaak betrekking op de behandeling van lasten en is te vinden in het randnummer 424 van het ARAD 06.

25 Blz PLAATSING EN DOELTREFFENDHEID VAN DE VEILIGHEIDS- EN GEZONDHEIDSSIGNALERING (ART. 5, 6, 7, 8 EN 9 EN BIJLAGE I VAN DE CODEX III - I) Plaatsing ALGEMENE PRINCIPES 1 De borden worden in beginsel, rekening houdend met eventuele obstakels, op passende hoogte en op een passende plaats ten opzichte van het gezichtsveld geïnstalleerd, hetzij bij de toegang tot de zone waar een algemeen risico bestaat, hetzij in de onmiddellijke nabijheid van een bepaald risico of het te signaleren object, en wel op een goed verlichte en gemakkelijk toegankelijke en zichtbare plaats. Bij slechte natuurlijke verlichtingsomstandigheden moeten fluorescerende kleuren, reflecterende materialen of kunstlicht (voor zover dit niet tot een verkeerde waarneming leidt) worden gebruikt. 2 Een bord moet worden verwijderd zodra de situatie die de aanwezigheid ervan rechtvaardigt, niet meer bestaat DUUR Blijvende plaatsing Blijvend wordt geplaatst : a) de signalering in verband met een verbod, een waarschuwing en een gebod, alsook die in verband met de lokalisatie en identificatie van reddings- of hulpmiddelen; b) de signalering met het oog op lokalisatie en identificatie van het brandbestrijdingsmaterieel; c) de signalering op recipiënten en leidingen; d) de signalering van gevaar door stoten tegen obstakels, door vallende voorwerpen of voor het vallen van personen; e) de markering van dienstwegen.

26 Blz Tijdelijke plaatsing Tijdelijk worden gebruikt: a) een lichtsignaal, een akoestisch signaal of een mondelinge mededeling voor het signaleren van gevaarlijke gebeurtenissen, voor het oproepen van personen voor een specifieke actie of voor de dringende evacuatie van personen. Die signalering wordt gebruikt met inachtneming van de mogelijkheden inzake vrije keuze en gezamelijk gebruik waarvan sprake in punt 2 en 3 hierna; b) een hand- of armsein of een mondelinge mededeling voor het geleiden van personen die handelingen uitvoeren die een risico of een gevaar inhouden, bij voorbeeld het behandelen van lasten Doeltreffendheid 1. De doeltreffendheid van een signalering mag niet in het gedrang worden gebracht door : 1 ) de aanwezigheid van een andere signalering of van een andere emissiebron van hetzelfde type die de zicht- of hoorbaarbeid verstoren. Dit houdt onder meer in dat: a. vermeden wordt te veel borden dicht bij elkaar te plaatsen; b. niet terzelfdertijd twee lichtsignalen worden gebruikt die met elkaar kunnen worden verward; c. geen lichtsignaal wordt gebruikt in de nabijheid van een andere, weinig verschillende lichtbron; d. niet terzelfdertijd twee geluidssignalen worden gebruikt; e. geen geluidssignaal wordt gebruikt als het omgevingslawaai te sterk is. 2 ) een slecht ontwerp, een ontoereikend aantal, een slechte plaatsing, een slechte staat of een slechte werking van de signaleringsmiddelen of -voorzieningen. Dit houdt onder meer in dat: a. de signaleringsmiddelen en -voorzieningen, naargelang van het geval, geregeld moeten worden schoongemaakt, onderhouden, nagezien en hersteld, zo nodig vervangen, met het oog op het behoud van hun intrinsieke en/of functionele kwaliteiten; b. het aantal signaleringsmiddelen of -voorzieningen dat moet worden aangebracht, en de plaats ervan, afhankelijk zijn van de grootte van de risico's of gevaren of van de te beveiligen zone;

27 Blz. 27 c. bij signaleringen die een energiebron behoeven, in een noodvoeding voorzien moet zijn voor het geval dat deze energiebron zou uitvallen, behalve indien het risico ophoudt te bestaan bij het uitvallen van de energie; d. een licht- of geluidssignaal bij inwerkingstelling het begin van een gevergde actie aangeeft en dat de duur ervan even lang moet zijn als de actie het vereist; e. de licht- en geluidssignalen na ieder gebruik onmiddellijk opnieuw ingeschakeld moeten worden; f. de licht- en geluidssignalen vóór de ingebruikneming op hun goede werking en reële doeltreffendheid moeten worden gecontroleerd. Die controle moet nadien voldoende vaak worden herhaald; g. indien de betrokken werknemers een beperkt gehoor- of gezichtsvermogen hebben onder meer door het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, overeenkomstige aanvullende maatregelen of vervangingsmaatregelen dienen te worden genomen. 2. Bij gelijke doeltreffendheid is er vrije keuze tussen: a) een band of een bord om het risico op struikelen of vallen door hoogteverschil te signaleren; b) lichtsignaal, akoestisch signaal of mondelinge mededeling; c) hand- of armsein of mondelinge mededeling. 3. De volgende signalen mogen gezamenlijk gebruikt worden: a) lichtsignaal en akoestisch signaal; b) lichtsignaal en mondelinge mededeling; c) hand- of armsein en mondelinge mededeling.