Dutch-Arthritis Impact Measurement Scales 2 (Dutch-AIMS2)

Transcriptie

1 Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Dutch-Arthritis Impact Measurement Scales 2 (Dutch-AIMS2) Maart 2010 Review: 1) B. Dijks 2) V. Scholtes Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Bovenste extremiteit, Onderste extremiteit Algemeen, overig, ongespecificeerd Aandoening (ICD) Bewegingsapparaat (Bot-, gewrichts- en kraakbeenaandoeningen) Domein Menselijk functioneren (ICF) Sensorische functies en pijn, Algemene taken en eisen, Mobiliteit/bewegen, Zelfverzorging, Huishouden, Interpersoonlijke interacties en relaties, Maatschappelijk-sociaal leven, Opleiding, beroep/werk, economisch leven Korte beschrijving De Dutch Arthritis Impact Measurement Scale2 (Dutch-AIMS2) meet de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Het meet verschillende aspecten van de gezondheidstoestand van mensen met reumatische aandoeningen, waarbij het gaat om (verandering in) fysiek functioneren, psychisch functioneren en sociale aspecten/impact van de aandoening. De items hebben betrekking op de laatste maand. 1 De oorspronkelijke versie van het instrument is in 1980 ontwikkeld (AIMS). Daaropvolgend zijn de Dutch-AIMS (1989), AIMS2 (1991), Dutch-AIMS2 (1994) en de verkorte versie Dutch-AIMS2-SF (2003) ontwikkeld. 2-5 Doelgroep De lijst is ontwikkeld voor patiënten met reumatoïde artritis. Daarnaast is de lijst te gebruiken bij patiënten met artrose 2 en is de lijst (met kleine aanpassingen) ook geschikt gebleken voor patiënten met haemofilie. 6 In het buitenland is het instrument ook gevalideerd voor patiëntengroepen met andere vormen van artritis. 7 Auteur: Oorspronkelijke versie Meenan RF, Gertman PM, Mason JH (1980) 8 Nederlandse versie Riemsma RP (1994) 1 2 Doel van het meetinstrument Evaluatief/Effectiviteit 1

2 3 Soort / vorm van het meetinstrument Vragenlijst Opbouw totaal 77 items, verdeeld over fysieke, psychologische en sociale dimensies. De vragen hebben betrekking op de laatste maand. - De items 1 t/m 57 zijn verdeeld over twaalf schalen. * De fysieke dimensie wordt gemeten door zes schalen: bewegingsmogelijkheden/mobiliteit (item 1-5), lopen en buigen (item 6-10), hand- en vingerfuncties (item 11-15), armfunctie (item 16-20), persoonlijke verzorging (item 21-24), huishoudelijke taken (item 25-28). * De sociale dimensie wordt gemeten door twee schalen: sociale activiteiten (item 29-33), steun van familie en vrienden (item 34-37). * De psychologische dimensie wordt gemeten door twee schalen: stress (item 48-52), en stemming (item 53-57). * Verder wordt de algemene invloed van de aandoening gemeten door de schalen: reuma-pijn (item 38-42), werk (item 43-47) - Item 58 meet de tevredenheid m.b.t. aspecten (de 12 bovenstaande schalen). - Item 59 meet in hoeverre problemen veroorzaakt worden door de reumatische aandoening. - Item 60 vraagt drie uit twaalf aspecten aan te kruisen waarop patiënt liefst verbetering ziet. - Item betreft vragen m.b.t. de gezondheid op dit moment en in de toekomst. - Item 66 vraagt naar invloed van de reumatische aandoening op het leven van de patiënt. - Item vraagt naar vorm en duur van de reumatische aandoening en de frequentie van het medicijngebruik. - Item vraagt naar aanwezigheid andere medische problemen en gegevens daarover. - Item vraagt naar algemene en persoonsgegevens. Invulinstructie een korte invulinstructie is in het instrument opgenomen; de patiënt vult zelf de lijst in Meetniveau per item: variabel Bij de meeste vragen wordt gescoord op een 5-puntsschaal passend bij de betreffende vraag; meetniveau nominaal/ordinaal Meetniveau per subtest: een aantal items wordt gehercodeerd De originele scores per schaal worden omgezet van 0 (erg goed) tot 10 (erg slecht). De twaalf schalen kunnen ook nog gecombineerd worden tot vijf componenten: fysieke gezondheid, psychische gezondheid/affect, symptomen, sociale interactie, en rol. Dit zijn de gemiddelden van de schaalscores behorende tot de betreffende component (tot de componenten behoren respectievelijk 6, 2, 1, 2 en 1 schalen); meetniveau ordinaal. Meetniveau totaalscore: door een gemiddelde over de gemiddelden te berekenen, kan een overall fysieke, psychologische en sociale interactie schaal worden geproduceerd. 9 4 Verkrijgbaarheid Opvraagbaar bij Geschatte kosten gratis te downloaden Copyright ja, Vakgroep Psychologie, Universiteit Twente 2

3 5 Methodologische kwaliteit Onderstaande gegevens hebben betrekking op de Nederlandse versie van het instrument. Interne consistentie Gehele lijst: Subcategorie lijst: Schalen Cronbach s α Bewegingsmogelijkheden 0.80 / Lopen en buigen 0.76 / Hand en vingerfuncties 0.86 / Armfunctie 0.84 / Persoonlijke verzorging 0.85 / Huishoudelijke taken 0.87 / Sociale activiteiten 0.66 / Steun van familie en 0.88 / vrienden Reuma-pijn 0.82 / * 0.87* 0.93 Werk 0.76 / Stress 0.89 / Stemming 0.78 / Tevredenheid (12 aspecten) 0.91 Componenten Fysieke gezondheid Psychische gezondheid/affect Sociale interactie N 231 / Populatie patiënten met reumatoïde artritis/ controles zonder patiënten met reumatoïde artritis 9 haemofilie patienten 6 (ernstige) haemofilie patienten 7 patiënten met juvenile idiopathische arthritis 10 reumatoïde artritis 1 * betreft hier haemofilie-pijn Reproduceerbaarheid Betrouwbaarheid (reliability) Gehele lijst: Subcategorie lijst: Test-hertest betrouwbaarheid (periode van 1 maand), ICC (inter): - Fysiek: 0.92, n=65 - Symptomen: 0.75, n=65 - Affect: 0.84, n=66 - Sociale interactie: 0.76, n=64 3

4 - Rol: 0.40, n=22 Populatie patiënten met reumatoïde artritis 3 (data van drie verschillende studies waaronder Riemsma et al. 1 zijn gebruikt) Test-hertest betrouwbaarheid (periode van 1 maand), range Pearson correlatie voor de drie dimensies fysiek, psychologisch en sociaal: n=67, populatie patiënten met reumatoïde artritis 9 Test-hertest betrouwbaarheid (periode van 1-2 weken), ICC: Hand- en vingerfunctie: 0.62 n=81, populatie patiënten met hand- en polsklachten 13 Overeenkomst (agreement) Tabel agreement 12 Dimension n (AIMS2/ AIMS2-SF) AIMS2 score AIMS2- SF score Mean (SD) Differences Physical / (0.56) Physical / (0.57) Symptom / (0.77) Symptom / (0.74) Mod. Symptom 94* Mod. Symptom 96* 1013/ (0.74) 1143/ (0.71) Affect / (0.54) Affect / (0.58) Soc. Interaction 94 Soc. Interaction / (0.79) 1124/ (0.76) Role / Role / (1.01) (0.98) Lower Limit (% patients below) (2.8) (3.3) (0.9) (1.6) (2.2) (2.5) (1.9) (3.0) (1.6) (2.2) (3.1) (5.2) Upper limit (% patients above) Correlations**, difference and mean ICC 0.78 (3.1) 0.04 (0.19) (3.0) (0.11) (4.5) (<0.01) (2.7) (<0.01) (3.2) (<0.01) (3.2) (<0.01) (3.9) 0.05 (0.11) (2.1) 0.04 (0.25) (3.2) 0.12 (<0.01) (2.0) 0.13 (<0.01) (5.3) 0.05 (0.39) (3.1) (0.57) 0.62 Validiteit Content validity Factoranalyse identificeert de drie genoemde dimensies 1,9 Criterion validity Met de Canadian Occupational Performance Measure (COPM) werd een inventarisatie gemaakt van problematische activiteiten die haemofilie patiënten ervaren in hun dagelijkse routines. Tachtig procent van de activiteiten die haemofilie patiënten spontaan noemen bij afname van de COPM, corresponderen met de inhoud van de Dutch-AIMS2. 6 Construct validity - Fysieke gezondheid: Pearson correlatie: zie tabel Populatie patiënten met reumatoïde artritis 1 4

5 Classification Laboratory parameters Functio ACR ESR Hb RF VAS VAS MHAQ nal cl. fatigue pain N Schalen: Bewegingsmogelijkheden Lopen en buigen Hand en vingerfuncties Armfunctie Persoonlijke verzorging Huishoudelijke taken Reuma-pijn Component: Fysieke gezondheid Sociale interactie / psychische gezondheid: Pearson correlatie: zie tabel n=231, populatie patiënten met reumatoïde artritis 1 VAS fatigue VAS lonely SSL-I SS-neg Schalen: Sociale activiteiten Steun van familie en vrienden Stress Stemming Component: Sociale interactie Psychische gezondheid / affect Pearson correlatie: zie tabel Populatie patiënten met reumatoïde artritis 3 (data zijn van drie verschillende studies waaronder Riemsma et al. 1 gebruikt) Behalve de subschaal steun van familie en vrienden scoren patiënten met reumatoïde artritis hoger (= slechter funtioneren) dan de controlegroep zonder reumatoïde artritis 1 Functional MHAQ VAS-pijn DAS-28 class Component N Fysieke gezondheid Symptomen Psychische gezondheid/affect Sociale interactie Rol Pearson correlatie: zie tabel Correlaties met leeftijd, ziekteduur en sociaal-economische status: - De schalen m.b.t. fysiek functioneren zijn (in de verwachte richting) gerelateerd aan leeftijd en ziekteduur, met uitzondering van de pijn schaal. - De impact schalen zijn ook gerelateerd aan ziekteduur. - De schalen Bewegingsmogelijkheden en Hand en vingerfuncties waren gerelateerd aan inkomen en opleidingsniveau. - Zoals verwacht zijn geen substantiële correlaties gevonden tussen geslacht of sociale status, evenals tussen de schalen m.b.t. psychologisch en sociaal functioneren met demografische variabelen of ziekteduur. n=284, populatie patiënten met reumatoïde artritis 9 5

6 Functional Grijp Ritchie Radiografie ESR class kracht score N Bewegingsmogelijkheden Lopen en buigen Hand en vingerfuncties Armfunctie Persoonlijke verzorging Huishoudelijke taken Reuma-pijn Pearson correlatie met voorspelde score door ervaren fysiotherapeut: - Totaal: Componenten: * Fysieke gezondheid: 0.63 * Symptomen: 0.53 * Psychische gezondheid/affect: 0.12 * Sociale interactie: 0.14 * Rol: 0.31 n=57, populatie haemofilie patiënten 6 Pearson correlatie met SIP: zie tabel n=31, populatie patiënten met (ernstige) haemofilie 7 Componenten/schalen lich.verz. en beweging slaap en rust eten Categorieën SIP huis- mobili houden teit lopen licha melijk psycho sociaal Fysieke gezondheid Persoonlijke verzorging Huishoudelijke taken Hand en vingerfuncties Armfunctie Bewegingsmogelijkheden Lopen en buigen Reuma-pijn recreatie vrije tijd sociale interactie commu nicatie licha melijk psycho sociaal Sociale interactie Steun van familie en vrienden Sociale activiteiten recreatie vrije tijd sociale interactie commu nicatie emotioneel gedrag alertheid intellect. werk licha melijk psycho sociaal Psychische gezondheid / affect Stress Stemming Werk

7 Pearson correlatie: zie tabel n=31, populatie patiënten met (ernstige) haemofilie 7 Spierkracht score ROM Heup Knie Enkel Componenten/schalen (JAM score) Bewegingsmogelijkheden Lopen en buigen Persoonlijke verzorging Huishoudelijke taken Fysieke gezondheid Pearson correlatie schaalscores met tevredenheidsscores Dutch-AIMS2: n=104, populatie patiënten met juvenile idiopathische arthritis 10 Schaalscore Correlatie Bewegingsmogelijkheden 0.51 Lopen en buigen 0.64 Hand en vingerfuncties 0.71 Armfunctie 0.55 Persoonlijke verzorging 0.66 Huishoudelijke taken 0.61 Sociale activiteiten 0.32 Steun van familie en vrienden 0.49 Arthritis-pijn 0.84 Werk 0.64 Stress 0.67 Stemming 0.67 Responsiviteit / longitudinale validiteit Standardised respons mean (ratio van de gemiddelde verandering tussen score op baseline en 12 maaden tot de standaard deviatie van die verandering): n=165, populatie patiënten met reumatoïde artritis 11 Waargenomen gezondheidstoestand over 12 maanden Slechtere gezondheid Geen verandering Verbeterde gezondheid Fysiek Symptomen Affect Sociale interactie Rol Hanteerbaarheid / feasibility Taal Nederlands Benodigdheden fotokopie en gebruikershandleiding Randvoorwaarden geen specifieke training vereist Benodigde tijd 15 tot 25 minuten Gebruikershandleiding ja, deze is toegevoegd aan de vragenlijst 7

8 7 Normgegevens 8 Overige gegevens Er bestaat ook een verkorte versie van de Dutch-AIMS2, namelijk de Dutch-AIMS2-SF. In een aantal gevallen kan het gebruik van deze verkorte versie de voorkeur hebben boven het gebruik van de gehele AIMS2. Ter informatie wordt daarom ook een overzicht gegeven van de methodologische kwaliteit van de Dutch-AIMS2-SF. Interne consistentie Gehele lijst: Subcategorie lijst: Cronbach s α: - Fysiek: 0.87, n=559 - Symptomen: 0.75, n=582 - Symptomen (gemodificeerde schaal): 0.76, n=571 - Affect: 0.78, n=574 - Sociale interactie: 0.51, n=572 - Sociale interactie (gemodificeerde schaal): 0.63, n=573 - Rol: 0.62, n=231 Populatie patiënten reumatoïde artritis 3 Reproduceerbaarheid Betrouwbaarheid (reliability) Gehele lijst: Subcategorie lijst: Test-hertest betrouwbaarheid (periode van 1 maand), ICC (inter): - Fysiek: 0.89, n=66 - Symptomen: 0.71, n=67 - Symptomen (gemodificeerde schaal): 0.72, n=65 - Affect: 0.83, n=67 - Sociale interactie: 0.78, n=66 - Sociale interactie (gemodificeerde schaal): 0.72, n=65 - Rol: 0.46, n=22 Populatie patiënten reumatoïde artritis 3 Overeenkomst (agreement) gegevens niet bekend Validiteit Content validity gegevens niet bekend Criterion validity gegevens niet bekend Construct validity Pearson correlatie: 8

9 Functional MHAQ VASpijn DAS-28 class N Fysiek Symptomen Symptomen (gemodificeerde schaal) Affect Sociale interactie Sociale interactie (gemodificeerde schaal) Rol populatie patiënten met reumatoïde artritis 3 Responsiviteit / longitudinale validiteit Standardised respons mean (ratio van de gemiddelde verandering tussen score op baseline en 12 maanden tot de standaard deviatie van die verandering): Waargenomen gezondheidstoestand over 12 maanden Slechtere gezondheid Geen verandering Verbeterde gezondheid Fysiek Symptomen Affect Sociale interactie Rol n=165, populatie patiënten met reumatoïde artritis 11 9 Literatuurlijst 1. Riemsma RP, Taal E, Rasker JJ, Houtman PM, van Paassen HC, Wiegman O. Evaluation of a Dutch version of the AIMS2 for patients with rheumatoid arthritis. British journal of rheumatology Aug;35(8): Köke A, Heuts PHTG, Vlayen JWS, Weber WEJ. Meetinstrumenten chronische pijn: deel 1: functionele status. Maastricht: Pijn Kennis Centrum; p Taal E, Rasker JJ, Riemsma RP. Psychometric properties of a Dutch short form of the Arthritis Impact Measurement Scales 2 (Dutch-AIMS2-SF). Rheumatology 2003 Mar;42(3): Meenan RF, Mason JH, Anderson JJ, Guccione AA, Kazis LE. AIMS2: the content and properties of a revised and expanded Arthritis Impact Measurement Scales Health Status Questionnaire. Arthritis and rheumatism Jan;35(1): Taal E, Seydel E, Jacobs J, Wiegman O, Rasker JJ. De Nederlandse Arthritis Impact Measurement Scales (DUTCH-AIMS): bepaling van fysieke en psychosociale gezondheidsaspecten van reumatoïde artritis. Gedrag & gezondheid. 1989;17(2): van Meeteren NL, Strato IH, van Veldhoven NH, De Kleijn P, van den Berg HM, Helders PJ. The utility of the Dutch Arthritis Impact Measurement Scales 2 for assessing health status in individuals with haemophilia: a pilot study. Haemophilia Nov;6(6): de Joode EW, van Meeteren NL, van den Berg HM, de Kleijn P, Helders PJ. Validity of health status measurement with the Dutch Arthritis Impact Measurement Scale 2 in individuals with severe haemophilia. Haemophilia Mar;7(2): Meenan RF, Gertman PM, Mason JH. Measuring health status in arthritis: the arthritis impact measurement scales. Arthritis and rheumatism Feb;23(2):

10 9. Evers AW, Taal E, Kraaimaat FW, Jacobs JW, Abdel-Nasser A, Rasker JJ, Bijlsma JW. A comparison of two recently developed health status instruments for patients with arthritis: Dutch-AIMS2 and IRGL: Arthritis Impact Measurement Scales, Impact of rheumatic diseases on General health and Lifestyle. British journal of rheumatology Feb;37(2): Bruinooge LN, El Moussaoui R, Taal E, Dijkmans BA, Van Soesbergen RM. Outcome in adults with juvenile idiopathic arthritis: comparison of the DUTCH-AIMS2 between JIA and RA. Scandinavian journal of rheumatology. 2003;32(2): Taal E, Rasker JJ, Riemsma RP. Sensitivity to change of AIMS2 and AIMS2-SF components in comparison to M-HAQ and VAS-pain. Annals of the rheumatic diseases Dec;63(12): Haavardsholm EA, Kvien TK, Uhlig T, Smedstad LM, Guillemin F. A comparison of agreement and sensitivity to change between AIMS2 and a short form of AIMS2 (AIMS2-SF) in more than 1,000 rheumatoid arthritis patients. Journal of rheumatology Dec;27(12): Spies-Dorgelo MN, Terwee CB, Stalman WA, van der Windt DA. Reproducibility and responsiveness of the Symptom Severity Scale and the hand and finger function subscale of the Dutch arthritis impact measurement scales (Dutch-AIMS2-HFF) in primary care patients with wrist or hand problems. Health and quality of life outcomes Nov 10;4:87 10