Medicatie-evaluatie: Van protocol naar praktijk

Transcriptie

1 Medicatie-evaluatie: Van protocol naar praktijk Kwaliteitsproject In het kader van de opleiding tot AVG Ilona Claassen Mei 2014

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding pagina 2 2. Probleemstelling pagina e cirkel van Deming pagina e cirkel van Deming pagina 5 5. Conclusie pagina 8 6. Literatuur pagina 8 Bijlage: Vragenlijst ter voorbereiding op de medicatie-evaluatie pagina 9 1

3 1. Inleiding Jaarlijkse medicatie-evaluaties zijn een belangrijk facet in het leveren van kwalitatief goede zorg. De handreiking Medicatiebeleid Gehandicaptenzorg uitgegeven door VGN in mei 2009 biedt een mooi overzicht van alle relevante achtergrondinformatie hieromtrent. De AVG s binnen Dichterbij zien allen het belang in van goede en efficiënte medicatie-evaluaties. Er wordt gewerkt aan protocollen om deze medicatie-evaluaties structureel uit te voeren. Mijn 2 voorgangers hebben hun kwaliteitsprojecten gericht op het ontwikkelen van protocollen om te controleren op de somatische bijwerkingen van antipsychotica. Kortom, de motivatie is aanwezig, de protocollen zijn grotendeels geschreven en het is hoog tijd om te zorgen dat de medicatie-evaluaties ook echt gaan gebeuren. Vandaar dit kwaliteitsproject: van protocollen naar praktijk. Daarbij kwam om te beginnen een belangrijke vraag naar boven: zijn we voldoende voorbereid om te beginnen? Zijn de huidige protocollen alles wat we nodig hebben? Na aardig wat zoekwerk, presentatie op de opleiding en overleg met zowel opleider als alle AVG s in het artsenoverleg, zijn we gekomen tot 2 subdoelen die bereikt moeten worden om uiteindelijk te kunnen komen tot het grotere doel: jaarlijks goede en efficiënte medicatie-evaluaties uitvoeren. Ik zal zowel met de subdoelen als het hoofddoel aan de slag gaan binnen 2 cirkels van Deming. In dit essay zult u het verloop van deze cirkels aantreffen, gevolgd door mijn conclusies en leerpunten. 2. Probleemstelling De jaarlijkse medicatie-evaluaties dienen enerzijds gericht te zijn op psychofarmaca controles (in het bijzonder antipsychotica), maar vinden ook plaats vanwege alle andere preparaten die chronisch worden voorgeschreven en bijvoorbeeld in het kader van cardiovasculair risicomanagement. Het is in het belang van de patiënt dat bij dergelijke medicatie-evaluaties alle visies, perspectieven en meningen meegenomen worden in de besluitvorming. Zo kunnen de arts en apotheker samen bepalen dat een bepaald medicament theoretisch het beste is, maar als een patiënt dat medicament zo vies vindt smaken dat hij het niet neemt, lever je daarmee geen goede zorg. Kortom, om goede zorg te kunnen leveren en goede besluiten te kunnen nemen rondom medicatie, is relevante input nodig vanuit alle betrokkenen. Daarnaast is dit een belangrijke verplichting voor alle cliënten. Wanneer we het op woningniveau regelen, kunnen er cliënten gemist worden die verhuizen oid. Uitgangssituatie en probleemstelling Binnen Dichterbij bestaan er meerdere protocollen die relevant zijn rond de medicatie-evaluaties. Bijvoorbeeld het protocol voor somatische controles bij antipsychotica, zoals opgesteld door mijn voorgangers in het kader van hun kwaliteitsproject (zie literatuurlijst). Er zijn protocollen voor de labcontroles bij clozapine- en lithiumgebruikers. Voor het cardiovasculair risicomanagement en bijvoorbeeld de diabeteszorg worden de NHG-standaarden gevolgd. Er is een vragenlijst voor de cliëntbegeleiders en er zijn lijsten met aandachtspunten voor de artsen. Medicatie-evaluaties op locatie Oostrum vinden momenteel deels plaats door bij MDO s de medicatie door te nemen. Deze MDO s worden structureel gepland door de cliëntbegeleiders. Hierdoor zouden wij als artsen over het algemeen voldoende zicht moeten hebben op het medicatiegebruik. Er zijn helaas meerdere problemen met bovengenoemde situatie. Enerzijds biedt deze situatie onvoldoende zekerheid dat ieder cliënt jaarlijks de medicatie-evaluatie krijgt die hij verdient. Als een arts niet aanwezig kan zijn bij een MDO, vindt over het algemeen het MDO wel doorgang. Daarnaast biedt de agenda niet altijd ruimte om de medicatie door te spreken. Bovendien hangt de planning in deze situatie af van de cliëntbegeleiders, terwijl wij als artsen er zelf verantwoordelijk voor zijn dat 2

4 iedere cliënt jaarlijks aan de beurt komt. Anderzijds gaan de protocollen uit van een andere setting waarin de medicatie-evaluatie plaatsvindt, namelijk een gepland overlegmoment tussen cliëntbegeleider en arts. Binnen deze protocollen zijn de taken en voorbereiding van doktersassistente/laborante/verpleegkundige en AVG duidelijk omschreven. Een volgend probleem is dat er nog geen goede manier bestaat waarmee cliëntbegeleiders zich kunnen voorbereiden zodat we zeker weten dat alle perspectieven worden meegenomen. Er is een vragenlijst beschikbaar, maar daarin wordt de mening van de cliënt zelf niet meegenomen en bijvoorbeeld de medicatie-inname op dagbesteding of bij familie wordt niet betrokken. Bovendien is die vragenlijst niet getest of ge-evalueerd. Op locatie Oostrum verblijven zeer veel cliënten met gedragsproblematiek of psychiatrische aandoeningen. Ongeveer 90% gebruikt een antipsychoticum. Er zijn losse protocollen voor medicatie-evaluatie en antipsychotica-controle. Deze protocollen zijn niet gecombineerd, terwijl je beide dingen wel gecombineerd wilt uitvoeren. Gewenste situatie Het hoofddoel, namelijk het uitvoeren van goede en efficiënte medicatie-evaluaties, was overduidelijk en heeft altijd als een paal boven water gestaan. Echter, de vraag hoe dat doel te bereiken, was veel moeilijker te beantwoorden. Er is een uitgebreid proces vooraf gegaan aan het formuleren van relevante en haalbare subdoelen; uiteindelijk ben ik met de 3 e versie van de opzet aan de slag gegaan. Na presentatie op de opleiding, overleg met mijn opleider en alle artsen in het artsenoverleg is besloten dat ik enerzijds zal kijken naar een goede implementatie van alle bestaande protocollen op locatie Oostrum, waarbij van belang is dat er een sluitend systeem komt waarbij alle cliënten jaarlijks gezien worden voor medicatie-evaluatie. Anderzijds zal ik kijken naar een goede voorbereiding vanuit de cliëntbegeleider waarbij relevante informatie van alle betrokken partijen (zoals cliënt zelf, verwanten en dagbesteding) meegenomen wordt. Anders geformuleerd: in de gewenste situatie leveren we kwalitatief goede zorg door zelf te regelen dat alle cliënten en hun medicatie jaarlijks de aandacht krijgen die ze verdienen. Er moet vanuit de AVG-praktijk geregeld worden dat alle cliënten jaarlijks een medicatie-evaluatie krijgen en dit mag niet afhangen van de MDO s die een cliëntbegeleider regelt. Daarnaast moet er een manier komen waarmee de cliëntbegeleider goed voorbereid is, zodat we goede en weloverwogen besluiten kunnen nemen in een efficiënt proces. Concrete doelen A: Er moet een sluitend systeem komen waardoor alle cliënten jaarlijks een medicatie-evaluatie krijgen. Het moet voor de doktersassistente en verpleegkundige duidelijk zijn wat hun taak is. B: Er moet een hulpmiddel komen waarmee cliëntbegeleiders goed voorbereid en goed geïnformeerd (door derden zoals cliënt zelf, verwanten en dagbesteding) komen bij de medicatieevaluatie. Plan van aanpak voor de voorbereiding A: Ilona zoekt uit welke protocollen er precies beschikbaar zijn rondom de medicatie-evaluatie. Beoordeelt deze protocollen op hun toepasbaarheid binnen de locatie Oostrum, desgewenst in overleg met opleider en/of doktersassistente/verpleegkundige. Ilona bespreekt met alle betrokkenen van de AVG-praktijk wat hun taak/verantwoordelijkheid betreft, hoe dit het beste vorm gegeven kan worden en bespreekt knelpunten. Tevens wordt samen met de doktersassistente een sluitend systeem opgesteld waarmee we kunnen garanderen dat alle cliënten jaarlijks gezien worden voor hun medicatie-evaluatie. B: Ilona maakt een voorstel voor het hulpmiddel (aan de hand van de bestaande vragenlijst) en legt dit voor aan opleider/doktersassistente en cliëntbegeleiders. Aan de hand van hun adviezen en opmerkingen wordt het hulpmiddel aangepast. Uitvoer: mei

5 3. 1 e cirkel van Deming Medicatie-evaluatie voor 2 woonclusters als pilot Plan De voorbereiding zoals hierboven beschreven heb ik uitgevoerd. Vervolgens heb ik gekeken naar het aantal antipsychotica-gebruikers en er bleek op deze 2 woonclusters maar 1 cliënt te wonen die geen antipsychotica gebruikt. Vandaar het besluit om dit gecombineerd uit te voeren. De planning was als volgt: 1. Medicatie-evaluatie met apotheker (als uitzondering, in het kader van een pilot met de apotheker), door Ilona 2. Medicatie-evaluatie met cliëntbegeleider, door Ilona. Hierbij indicatie stellen voor aanvullend onderzoek in de vorm van lichamelijk- en bloedonderzoeken. 3. Door verpleegkundige of doktersassistente: uitvoer aanvullend onderzoek. 4. Tenslotte visite op de woning door Ilona. Ter voorbereiding bekijkt Ilona de uitslagen van het aanvullend onderzoek. Visite voor enerzijds lichamelijk onderzoek naar eventuele bijwerkingen in de vorm van bewegingsstoornissen en anderzijds overleg met cliënt omtrent de medicatie indien het niveau dit toelaat. Omtrent doel B: ik heb de verschillende vragenlijsten voor bijwerkingen, familie-anamnese en medicatiegebruik, zowel voor de medicatie-evaluatie als voor de antipsychotica-controle, gecombineerd tot 1 lijst die net op 2 A4 past. Ter voorbereiding op de medicatie-evaluatie vraag ik de cliëntbegeleider deze in te vullen. Deze vragenlijst bevat ook vragen omtrent de wensen van de cliënt en de medicatie-inname op dagbesteding of bij familie, waardoor alle perspectieven aan bod komen. Do Stap 1 en 2 heb ik gedaan volgens plan, inclusief het neerleggen van verzoek tot aanvullend onderzoek bij doktersassistente. Vanwege mijn zwangerschapsverlof heb ik de arts die mij verving gevraagd stap 4 van mij over te nemen. De vragenlijst zoals beschreven bij doel B heb ik gemaakt. Bij stap 2 is deze lijst ge-evalueerd. Check Na terugkomst van mijn verlof heb ik ge-evalueerd wat er terecht gekomen is van stap 3 en 4. Het bleek dat mijn vervanger heeft besloten zelf alle lichamelijke controles bij antipsychotica-gebruik te doen, gecombineerd met het onderzoek naar bewegingsstoornissen. Gewicht en buikomvang zijn niet gedaan ivm het ontbreken van weegschaal en meetlint bij de visite. Door de doktersassistente is het labonderzoek geregeld, hoewel het niet terug te vinden is dat de uitslagen daarvan zijn meegenomen rond eventuele besluitvorming. De verpleegkundige geeft aan geen lichamelijke controles bij antipsychoticagebruikers te hebben uitgevoerd, omdat het voor haar onduidelijk was welk protocol ze moest volgen. Ze had vragen hieromtrent maanden geleden g d naar de arts die in haar kwaliteitsproject deze protocollen opgesteld had, maar nog geen antwoord gehad. Ze was er niet van op de hoogte dat mijn vervanger deze controles reeds gedaan had. Bij bekijken van het dossier viel op dat de medicatie-evaluatie was niet altijd makkelijk terug te vinden was. Meestal stond het lichamelijk onderzoek uitgevoerd door mijn vervanger onder een andere episode. Er werden veel verschillende episode-namen gebruikt. Wat doe je bijv. als een cliënt voornamelijk anti-epileptica gebruikt, episode epilepsie of medicatie-evaluatie? Discussiepunten bij nabespreken met betrokkenen en bekijken van dossier: Wat is handiger: doet arts of verpleegkundige of doktersassistente de lichamelijke controles bij antipsychotica-gebruikers? Dossiervoering: welke ICPC-code? Telkens dezelfde naam gebruiken voor episode? Een episode voor medicatie-evaluatie en AP-controle? Verwijzen wanneer inhoud tevens bij andere episode past?! 4

6 Wat met alle maandelijkse clozapine-bloeduitslagen? Het uitnodigen van de cliëntbegeleiders had ik nu zelf gedaan. Belangrijk aandachtspunt waar nu nog niet naar gekeken is, betreft een sluitend systeem waarmee alle cliënten jaarlijks opgeroepen worden voor de evaluatie (ook al zouden ze verhuizen oid). Over de vragenlijst ter voorbereiding voor de cliëntbegeleiders (doel B) was iedereen tevreden, geen aandachts- of verbeterpunten. Act Het hoofddoel van medicatie-evaluatie uitvoeren (inclusief antipsychotica-controle) is behaald voor de 2 aangewezen woningen. Doel A, een sluitend systeem waarmee alle cliënten jaarlijks opgeroepen worden, is kort besproken met de doktersassistente en wel bij haar neergelegd. Op dit moment had het echter geen prioriteit, omdat al duidelijk was welke woningen nu aan de beurt waren. De doktersassistente heeft dan ook geen tijd gemaakt om hier naar te kijken en een opzet te maken. Binnen dit doel viel ook dat het voor doktersassistente en verpleegkundige duidelijk moest zijn wat hun taak is. Dit was voor de doktersassistente wel het geval, maar bleek helaas achteraf niet zo te zijn voor de verpleegkundige. De taken van de verpleegkundige konden ook uitgevoerd worden door de doktersassistente en zij was wel op de hoogte, had de protocollen en dergelijke. Dus als de verpleegkundige mij of de doktersassistente had gevraagd (wat zeker wel mogelijk was voor mijn verlof), was het duidelijk geweest. Ik denk dat hierbij tijdgebrek en matige motivatie een grote rol spelen. Doel B is behaald. Deze vragenlijst maakt de medicatie-evaluaties in mijn ogen veel efficiënter omdat we direct in kunnen gaan op de bijzonderheden en we zo zeker weten dat er niets vergeten wordt. De cliëntbegeleiders lieten de lijst over het algemeen invullen door de persoonlijk begeleiders van de betreffende cliënt, wat juist heel nuttig is doordat je 2 meningen krijgt. Zij gaven aan de lijst handig en duidelijk te vinden e cirkel van Deming Efficiënte medicatie-evaluatie op woningen waar bijna alle cliënten antipsychotica gebruiken Plan Naast de evaluatie zoals beschreven bij Check in de 1 e cirkel, heb ik het geheel besproken met mijn opleider. Uit alle evaluaties, adviezen en dergelijke heb ik het volgende plan gemaakt: 1. Doktersassistente doet alle voorbereiding (qua lichamelijk onderzoek en labonderzoek). Als deze voorbereiding rond is, plant ze een overleg tussen AVG en cliëntbegeleider (10 tot 15 min per cliënt). Ze vraagt de cliëntbegeleider ter voorbereiding voor iedere cliënt de vragenlijst in te vullen. 2. AVG voert medicatie-evaluatie uit met de cliëntbegeleider en spreekt tijdens dit overleg af of stap 3 op woning of op AVG-praktijk zal plaatsvinden. 3. AVG ziet de cliënten die antipsychotica gebruiken of cliënten die mee willen beslissen over hun medicatie. Uitwerking taken doktersassistente per woning -Bekijk welke cliënten antipsychotica gebruiken. Voor deze cliënten onderstaande uitvoeren: Lichamelijk onderzoek: gewicht, BMI, buikomvang, pols en bloeddruk Labonderzoek: nuchter glucose en nuchter lipiden Dossiervoering: in promedico aanmaken episode A13: antipsychoticacontrole en daar uitslagen van lichamelijk onderzoek noteren. NB: labuitslagen bij clozapine en lithium dienen in een aparte episode te staan genaamd clozapine-labcontrole en lithium-labcontrole. 5

7 -Bekijk of er cliënten zijn die om andere reden jaarlijks geprikt moeten worden (zoals bij diabetes mellitus, clozapine of lithium) en regel die labonderzoeken -Plan het medicatie-overleg tussen AVG en cliëntbegeleider zodra alle bloeduitslagen bekend zijn. Reken 10 tot 15 minuten per cliënt. Vraag de cliëntbegeleider ter voorbereiding voor iedere cliënt de vragenlijst in te vullen (alleen de 1 e helft voor cliënten die geen antipsychoticum hebben) -Noteer per cliënt de datum van medicatie-overleg tussen AVG en cliëntbegeleider in het schema (excel-bestand voor medicatie-evaluaties). Aandachtspunten voor AVG -Dossiervoering: Maak voor iedere cliënt een episode A13: medicatie-evaluatie aan. Verwijs zonodig naar andere relevante episodes (bijv. bij epilepsie). Overwegingen tav antipsychotica noteer je bij de episode medicatie-evaluatie, zodat alleen de controles bij de episode antipsychoticacontrole staan. Bijzonderheden en relevante zaken uit de vragenlijst noteer je bij episode medicatie-evaluatie. Het lichamelijk onderzoek bij antipsychoticacontroles noteer je bij de episode antipsychoticacontrole. -Vragenlijst wordt bewaard in dossier, maar niet ingescand/gekoppeld aan promedico. -Bij antipsychoticagebruikers: bekijk of er op indicatie nog ECG (bij Sertindol, belaste FA, collaps), orthostasemeting, EEG of blaasscan nodig is. Bekijk of het bloedonderzoek compleet is en of er op indicatie nog leverfuncties (bij afw in VG), bloedbeeld (bij afw in VG) of prolactine geprikt moeten worden. Concreet doel: bovenstaande uitvoeren voor WCl 6, 8 en 9 in de maanden februari en maart Do Het plan zoals opgesteld in de plan-fase heb ik begin februari voorgelegd aan de doktersassistente. Zij vond het duidelijk en zou ermee aan de slag gaan. Vanwege de werkdruk hebben we besloten om de nieuwe doktersassistente die 1 dag per week komt, te vragen om het lichamelijk onderzoek te doen bij alle cliënten. Echter, omdat zij onvoldoende bekend is met het lab-systeem (waarin alle geplande bloedcontroles staan), is dit deel opgepakt door de vaste doktersassistente. Helaas zijn er toch enkele weken overheen gegaan voordat alle bloedaanvragen gedaan en geprikt waren en voordat de lichamelijke onderzoeken gedaan zijn. Ik heb erop aangedrongen om zo snel mogelijk de medicatie-evaluatie met de cliëntbegeleiders te plannen. Helaas was 1 van de 2 cliëntbegeleiders wat langer ziek waardoor 2 afspraken ongeveer een maand verplaatst moesten worden. Daarna zijn stap 2 en 3 alsnog uitgevoerd. Check Nabespreking met de nieuwe doktersassistente: Zij vond het erg leuk om de cliënten en woningen beter te leren kennen door visites te maken voor het lichamelijk onderzoek. Dit heeft ze bij 2 woningen prima uitgevoerd. Helaas niet bij de 3 e woning, bij navraag bleken alle cliënten aldaar niet te kunnen op het moment dat zij werkt. Om die reden had ze de vaste doktersassistente gevraagd dit te doen. Daarnaast hadden enkele cliënten geweigerd (passend binnen hun problematiek) om mee te werken aan het onderzoek bij deze nog onbekende persoon. Nabespreking met de vaste doktersassistente: Zij vond het toch veel werk om alle bloedcontroles te regelen. Omdat dat niet op tijd gelukt was, moest er op een extra dag bloed geprikt worden en een extra rit naar het laboratorium geregeld worden. Aan het excel-bestand voor medicatie-evaluaties had ze helemaal niet meer gedacht. Evaluatie (oa met opleider) De focus van het gehele kwaliteitsproject is iets verschoven doordat nu de uitvoer van medicatie- 6

8 evaluatie gecombineerd met antipsychotica-controle het belangrijkste doel geworden is. Mijn hoofddoel betrof het uitvoeren van goede en efficiente medicatie-evaluaties op locatie Oostrum. Omdat aldaar het overgrote deel van de cliënten antipsychotica gebruikt, is het logisch om dat goed in te bedden in de medicatie-evaluaties. Uiteindelijk is het ook gelukt om, voor de aangewezen woningen, goede medicatie-evaluaties inclusief antipsychotica-controles uit te voeren. Echter, dit proces heeft meer tijd gekost dan begroot en zou op meerdere momenten zijn vastgelopen als ik er geen aandacht aan gegeven had. Als ik zou afwachten tot de doktersassistente alles geregeld heeft, zou er geen medicatie-evaluatie hebben plaatsgevonden. Kijkend naar de subdoelen: Doel 1 betrof een sluitend systeem om te zorgen dat alle cliënten jaarlijks de aandacht krijgen die ze verdienen. Dat doel is helaas helemaal niet aan de orde gekomen. Het is wel meerdere keren bij de doktersassistente neergelegd, doch zij heeft er geen tijd voor gemaakt. Hierbij zal meespelen dat het niet direct relevant leek, doordat ik telkens heb aangegeven welke woningen momenteel aan de beurt zijn. Binnen doel 1 heb ik ook beschreven dat het duidelijk moet zijn voor doktersassistente en verpleegkundige wat hun taak is. Dat deel van het doel is zeker behaald, iedereen weet wat er verwacht wordt. Helaas betekent dat niet altijd dat het ook goed gedaan wordt. Doel 2 betrof een goed hulpmiddel zodat cliëntbegeleiders goed voorbereid bij mij komen en alle perspectieven en meningen meegenomen worden. Dat doel is behaald. De vragenlijst is geoptimaliseerd en ge-evalueerd. Hij wordt goed ingevuld, maakt de evaluatie veel efficiënter en zorgt dat er geen aspecten vergeten worden. Act Het voorstel is om verder te gaan met vooral praktische afspraken. Uit bovenstaande concludeer ik dat het teveel gevraagd is om een volledige en perfecte voorbereiding te vragen aan het ondersteunend personeel. Daaruit volgt mijn pragmatische oplossing dat ik een paar hele duidelijke taken neerleg bij het ondersteunend personeel, maar dat hun belangrijkste taak wordt om sowieso de medicatie-evaluaties te plannen. Op dat moment ben ik namelijk als arts betrokken en kan ik bijsturen of zonodig zelf zaken doen waar anderen niet aan toegekomen zijn. Dus ik zal meer verantwoordelijkheden naar mezelf toetrekken. 3 e cirkel van Deming: Plan-fase De vaste doktersassistente en ik maken samen een excel-bestand, met daarin alle woningen die volledige zorg van de AVG ontvangen van locatie Oostrum. Per woning wijzen we 1 maand aan waarin de doktersassistente alle voorbereidingen doet; de maand daarop doet de AVG de medicatieevaluatie. In de eerste week van de maand zijn dit de taken van de doktersassistente: Ze bekijkt welke labcontroles nodig zijn en vraagt deze aan Ze plant de medicatie-evaluatie met de cliëntbegeleider (en noteert deze datum in het schema) en laat de vragenlijsten invullen Ze vraagt bij de cliëntbegeleider na of er verhuizingen hebben plaatsgevonden. Indien er medicijngebruikers verhuisd zijn, overlegt ze met de AVG. Ze bekijkt bij welke cliënten lichamelijk onderzoek geïndiceerd is (antipsychotica-gebruikers) en voert dit uit of delegeert dit naar nieuwe doktersassistente of verpleegkundige. Stap 1, 2 en 3 dienen altijd uitgevoerd te worden. Dus de medicatie-evaluatie zal altijd plaatsvinden. Als daarbij blijkt dat de lichamelijke onderzoeken bij antipsychotica-gebruikers niet gedaan zijn, zal de AVG hier zelf achteraan gaan. Ook zal de AVG bij iedere medicatie-evaluatie zelf nogmaals checken of er geen medicijngebruikers verhuisd zijn. 7

9 5. Conclusie Binnen dit kwaliteitsproject heb ik medicatie-evaluaties inclusief antipsychotica-controles op goede wijze uit kunnen voeren voor de woningen met intramurale cliënten die onder mijn zorg vallen. Dat was het belangrijkste doel en ik ben erg blij dat dat behaald is. Helaas is het niet allemaal zonder slag of stoot verlopen. Natuurlijk was dat ook niet de verwachting. Er zijn namelijk meerdere voorgangers van mij met dit onderwerp aan de slag gegaan. Zij hebben goede protocollen opgesteld, maar die lagen in de kast en werden helaas niet uitgevoerd. Aan mij dus de taak om van protocol naar praktijk te gaan; om uit te zoeken om welke redenen de protocollen niet gevolgd werden en te zorgen voor uitvoer van de protocollen. Al in de voorbereidende fase bleek dat lastig; het heeft aardig wat overleg gekost voor ik bij goede subdoelen kwam. Gedurende het project heb ik gemerkt dat deze subdoelen slechts deels de belangrijkste aandachtspunten waren die ik tegenkwam, omdat op mijn locatie het aantal antipsychotica-gebruikers ver bovengemiddeld is. Ik merkte dat het 1 e subdoel, met name het sluitende systeem om niemand te vergeten, op dit moment minder prioriteit had. Daarom is het gedurende de 1 e 2 cirkels van Deming niet uitgevoerd. Ik zal een 3 e cirkel van Deming gebruiken om te zorgen dat dat alsnog uitgevoerd wordt. Het grootste knelpunt bleek te liggen bij de doktersassistente. Zij heeft momenteel al meer werk dan ze gedaan kan krijgen in de uren die ze heeft. Dat maakt het erg lastig als ik vraag om er extra taken bij te doen. De motivatie rond deze medicatie-evaluaties is bij haar minder duidelijk aanwezig. Het zal ook meespelen dat er gedacht wordt aan het aantrekken van een verpleegkundig specialist. Als dat het geval is, zal hij/zij waarschijnlijk gevraagd worden om de medicatie-evaluaties op zich te nemen. Samen 2 redenen waarom er liever afgewacht wordt. Positieve punten zijn dat het 2 e subdoel relatief makkelijk te behalen bleek. De motivatie daarvoor bij de cliëntbegeleiders was duidelijk wel aanwezig, de communicatie met hun verliep goed en laagdrempelig. Zelf had ik natuurlijk ook een grote rol bij de uitvoer van deze medicatie-evaluaties en dat liep goed. De evaluatie-momenten zelf verliepen soepel en efficiënt. Ik vond het leuk om de meeste cliënten ook zelf even te zien en/of op hun woning te komen. De borging kunnen we duidelijk niet alleen bij de doktersassistente neerleggen. Dit zal een onderwerp zijn waarvan de AVG telkens het belang zal moeten aangeven bij de doktersassistente om haar te helpen bij een juiste prioritering in haar werkzaamheden. Door in de maandelijkse werkoverleggen telkens kort stil te staan bij de planning en voortgang van de medicatie-evaluaties, zal de voortgang gewaarborgd worden. Gelukkig is de motivatie hieromtrent onder de AVG s en mijzelf ruim aanwezig. 6. Literatuur Handreiking Medicatiebeleid Gehandicaptenzorg, geactualiseerd in mei 2009 op verzoek van VGN; beschikbaar als pdf via Verslagen kwaliteitsprojecten van mijn voorgangers, te vinden op website ErasmusMC-AVG opleiding Nr 58: Monitoren van somatische bijwerkingen bij antipsychotica gebruik Door: N. Versleijen-Hangx Nr 62: Monitoren van somatische bijwerkingen bij antipsychotica gebruik Door: S. Cerneus R. Grol: Kwaliteitsbevordering voor en door huisartsen. NHG,

10 Bijlage Vragenlijst ter voorbereiding op de medicatie evaluatie (voorafgaand aan evaluatiegesprek in te vullen door DVC er/begeleider en meebrengen naar gesprek) Naam cliënt: Geboortedatum: Datum gesprek medicatie evaluatie: Naam DVC er/begeleider: Zijn er specifieke vragen of wensen rondom de medicatie vanuit de cliënt, vertegenwoordigers of begeleiding? 2. Hoe neemt de cliënt de medicatie in? (rechtstreeks, met water, vla, opgelost, anders) 3. Wordt er nog iets aan de medicatie gedaan voor inname? (capsule geopend, gemalen, in stukjes gebroken) 4. Zijn er problemen met inname van de huidige medicatie? 5. Is er een vermoeden op mogelijke bijwerkingen? Zo ja welke? 6. Gebruikt de cliënt de medicatie op de voorgeschreven tijden? (Vergeten, weigeren) 7. Gebruikt de cliënt naast de voorgeschreven medicatie nog andere zelfzorgmedicatie (bijvoorbeeld pijnstillers, vitamines, homeopathische geneesmiddelen), zo ja welke? 8. Wie beheert de medicatie en wie beheert de zelfzorgmiddelen? 9. Zijn er MIC-meldingen geweest het afgelopen jaar mbt medicatie-vergissingen? 10. Hoe verloopt de medicatie-toediening en inname op andere locaties zoals dagbesteding of bij familie? Deze ingevulde vragenlijst dient na het gesprek samen met het medicatieevaluatieformulier bewaard te worden in medisch dossier van cliënt 9

11 Familie-anamnese Komen onderstaande ziektes voor in de familie? Zo ja, wat precies en hoe is de verwantschap (broer/ouder/tante/enz): Suikerziekte Hart-/ vaatziektes bij familieleden onder de 65 jaar (hartinfarct, beroerte, hoge bloeddruk, ritmestoornissen) Hoog cholesterol Ernstig overgewicht Kanker Osteoporose/ botontalking Neurologische ziekten zoals Parkinson, bewegingsstoornissen of epilepsie Eventuele andere aandoeningen of familieleden die onverwacht op jonge leeftijd zijn overleden? Antipsychotica Onderstaande vragen alleen invullen als de cliënt een antipsychoticum gebruikt (bijv. risperdal/haldol/dipiperon/zyprexa/seroquel/abilify/nozinan/cisordinol/leponex/orap) Rookt de cliënt? Drugsgebruik? Beweging/sport? Voedingspatroon? Botbreuk na het 50 e levensjaar? Onderstaande klachten kunnen allemaal bijwerkingen zijn van antipsychotica. Graag de klachten die je herkent bij je cliënt onderstrepen. 10