WEES WIJS, ga beschermd op reis!

Transcriptie

1 WEES WIJS, ga beschermd op reis! ZON ZEE STRAND CULTUUR EN MUGGEN

2 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! Brandweer, Ambulancezorg en GGD vormen samen in de regio Gelderland-Midden één organisatie: Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden. Onze taken vloeien voort uit de zorg voor veiligheid en de gezondheid van de bevolking. Verzorgingsgebied VGGM Verzorgingsgebied VGGM Nijkerk Barneveld Scherpenzeel Ede Rozendaal Rheden Wageningen Renkum Overbetuwe Arnhem Westervoort Duiven Lingewaard Zevenaar Doesburg Rijnwaarden Dagelijks : uur (ma. t/m vr.) Telefoon : (ook voor annuleren afspraken) Afdeling Reizigers : reizigers@vggm.nl Website : Bezoekadressen: Eusebiusbuitensingel 43, 6828 HZ Arnhem Eikenlaan 13, 6711 MA Ede Postadres: Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden Postbus EJ Arnhem pagina 2

3 INHOUDSOPGAVE TER VOORBEREIDING...4 VACCINATIETABEL...5 ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR SLECHTE (VOEDSEL)HYGIËNE...8 Reizigersdiarree...8 Hepatitis A...8 Buiktyfus...9 ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR MUGGEN...9 Malaria...10 Dengue (knokkelkoorts)...10 Zikakoorts...10 Gele koorts...11 Japanse encefalitis...11 INFECTIES DIE KUNNEN WORDEN OPGELOPEN DOOR DIERENBETEN EN VERWONDINGEN...12 Huidinfectie...12 Rabiës (hondsdolheid)...12 Tetanus...13 ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR HOESTEN EN NIEZEN...14 Mazelen...14 Meningokokkenziekte...14 Tuberculose...15 ANDERE INFECTIEZIEKTEN...15 Hepatitis B...15 Andere seksueel overdraagbare aandoeningen...16 Schistosomiasis...16 Tekenencefalitis...17 OVERIGE GEZONDHEIDSRISICO S...18 Verkeersongevallen...18 Hoogteziekte...18 Trombose...19 Reizigers met aandoeningen...19 AANTEKENINGEN...21 VAKANTIE CHECKLIST...22 pagina 3

4 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! TER VOORBEREIDING Verre reizen voor vakantie, zaken of studie zijn tegenwoordig heel gewoon, maar houden ook zeker gezondheidsrisico s in. Dit geldt voor tropische bestemmingen, zoals Thailand, Suriname en Gambia, maar ook voor bestemmingen dichter bij huis, zoals Turkije en Marokko. In deze folder leest u hoe u die risico s zo veel mogelijk kunt vermijden, zodat uw vakantie gezond verloopt. Hieronder staan om te beginnen alvast een aantal tips voor vóór de reis: Bekijk voor u vertrekt het reisadvies voor uw bestemming op de website van de rijksoverheid ( In het reisadvies vindt u informatie over de algemene veiligheidssituatie op uw bestemming, over de laatste ontwikkelingen en over lokale wetten en regels. Zorg voor een goede reisverzekering. Let bij het afsluiten goed op de regio waarop de verzekering van toepassing is (Europa of wereld) en op de maximale periode dat u aaneengesloten op vakantie mag gaan. Zo nodig kunt u risicosporten en/of medische kosten meeverzekeren. Als u voor langere tijd in de tropen verblijft, bezoek dan van tevoren uw tandarts om uw gebit te laten controleren. In sommige landen is tandartsbezoek risicovol in verband met minder goede hygiëne. Neem uw inentingsboekje mee op reis en bewaar dit bij uw paspoort. Gebruikt u medicatie? Neem dan een geneesmiddelenpaspoort mee; deze kunt u bij uw apotheek verkrijgen. Let op: medicijnen die onder de opiumwet vallen, mag u alleen met een medische verklaring meenemen over de grens. Meer informatie hierover kunt u vinden op Achterin dit boekje vindt u een checklist met aanbevolen bagage om uw reis zo gezond mogelijk te laten verlopen. pagina 4

5 VACCINATIETABEL Wij raden u aan minimaal 4 tot 6 weken vóór vertrek een afspraak te maken op het reizigersadvies- en vaccinatiebureau van de GGD. Reisdoel, reiswijze, verblijfsduur en uw persoonlijke gezondheidssituatie bepalen het aantal geadviseerde of (soms) verplichte vaccinaties. Voor een reis naar sommige landen kan het nodig zijn een choleraverklaring in het inentingsboekje te hebben. Dit is een stempel met vermelding van de tekst: medically not indicated. De choleravaccinatie wordt zelden meer gegeven. In de tabel op de volgende bladzijde ziet u welke vaccinaties er zijn. Een groot aantal ziektekostenverzekeraars vergoedt (gedeeltelijk) de kosten voor vaccinaties. Of dit ook voor u geldt, kunt u navragen bij uw verzekeraar. pagina 5

6 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! Waar nodig? Hoe kunt u besmet worden? Aantal vaccinaties Beschermingsduur Opmerkingen DTP (difterie, tetanus en polio) 1* Difterie & polio: uitgehoeste druppeltjes. Tetanus: vuil in (diepe) wond. Polio: besmet voedsel en drinkwater. Basisserie: 3 vaccinaties op maand 0, 1 en 7. Herhaling: 1 vaccinatie. 10 jaar Personen geboren na 1950 hebben als kind een basisserie gehad en zijn na 1 herhalingsprik 10 jaar beschermd. BMR (bof, mazelen en rodehond) 1* (met name vanwege risico op mazelen) Uitgehoeste druppeltjes 1 vaccinatie Levenslang Personen geboren vanaf 1975 zijn als kind gevaccineerd. Hepatitis A 1* Besmet voedsel en drinkwater 2 vaccinaties op maand 0 en 6 t/m 12 Minimaal jaar Niet nodig alsziekte ooit eerder is doorgemaakt. Hepatitis B 3* Bloed/bloed of seksueel contact Kinderen tot en met 15 jaar: 2 vaccinaties op maand 0 en 6. Vanaf 16 jaar: 3 vaccinaties op maand 0, 1 en 6. In principe levenslange bescherming. In sommige gevallen wordt bloedonderzoek geadviseerd. Kinderen geboren vanaf augustus 2011 zijn als baby tegen hepatitis B gevaccineerd. Hepatitis A+B Zie informatie over hepatitis A en B hierboven. Vaccinatieschema: kinderen tot en met 15 jaar: 2 vaccinaties op maand 0 en 6. Vanaf 16 jaar: 3 vaccinaties op maand 0, 1 en 6. pagina 6

7 Waar nodig? Hoe kunt u besmet worden? Aantal vaccinaties Beschermingsduur Opmerkingen Buiktyfus 3* Besmet voedsel en drinkwater 1 vaccinatie 3 jaar Bescherming niet 100% Gele koorts 2* Muggenbeten 1 vaccinatie minimaal 10 dgn. vóór vertrek Meestal levenslang Vaccinatie is in sommige landen verplicht Meningokokken-ziekte 3* Uitgehoeste druppeltjes 1 vaccinatie 3 jaar Soms verplicht. Werkt tegen meningokokken A/C/ W135/Y. Rabiës 3* Beet of krab van besmet zoogdier 3 vaccinaties op dag 0,7 en 21 t/m 28 Na beet of krab in risicoland levenslang geen antiserum meer nodig; wel 2 herhalingsprikken. BCG (TBC) 3* Uitgehoeste druppeltjes 1 vaccinatie Levenslang beperkte bescherming Zo nodig wordt u verwezen naar de afdeling TBC. Tekenencefalitis Japanse encefalitis 3* Tekenbeet 3 vaccinaties op maand 0, 1 en 6 3* Muggenbeet 2 vaccinaties op dag 0 en 28 3 jaar. Een herhalingsprik na 3 jaar geeft 5 jaar bescherming. 2 jaar. Een herhalingsprik na >1 jaar geeft 5 jaar bescherming. * Toelichting op de cijfers in de kolom Waar nodig? : 1. Meestal geadviseerd voor alle landen buiten West-Europa, Noord-Amerika, Australië, Nieuw- Zeeland en Japan. 2. Alleen in tropisch Afrika en tropisch Zuid-Amerika. 3. Vaak alleen geadviseerd bij langdurig verblijf in gebieden waar deze ziekten veel voorkomen en afhankelijk van de verblijfsomstandigheden. pagina 7

8 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR SLECHTE (VOEDSEL) HYGIËNE Reizigersdiarree Eén van de meest voorkomende gezondheidsproblemen voor reizigers naar de tropen is diarree, veroorzaakt door besmet water of voedsel. Hoewel het meestal een onschuldige aandoening is, kan reizigersdiarree uw vakantieplannen behoorlijk in de war sturen. Voorkom daarom dat u ziek wordt en controleer vóór iedere maaltijd of deze voldoet aan de algemene regels boil it, cook it, peel it of forget. Dit houdt in: Drink alleen gekookt water of water uit verzegelde flessen, ook om de tanden te poetsen. Vermijd ijsblokjes, deze kunnen van kraanwater gemaakt zijn. Eet alleen voedsel dat door-en-door verhit is. Van rauwe groenten en salades kunt u ziek worden, omdat deze vaak in kraanwater gewassen worden. Zin in fruit? Koop het fruit nog in de schil, was uw handen en pel of schil de vrucht zelf. Heeft u toch diarree opgelopen? Voorkom uitdroging en drink voldoende water. Eventueel kunt u zakjes of tabletten ORS oplossen in uw drinkwater, hierdoor neemt uw lichaam het water beter op. Tijdens vluchten en lange busritten kan een stopmiddel (loperamide) uitkomst bieden. Bij koorts >39 graden, als er bloed of slijm bij de ontlasting zit of als de diarree binnen 3 dagen niet vanzelf overgaat kunt u het beste een arts raadplegen. Hepatitis A Hepatitis A (besmettelijke geelzucht) is een ontsteking van de lever, die wordt verspreid via ontlasting van besmette mensen. Hepatitis A komt als kinderziekte voor in de meeste niet-westerse landen. Kleine kinderen hebben meestal weinig last van hepatitis A. Oudere kinderen en volwassenen kunnen ernstig ziek worden. Zij kunnen een griepachtig beeld met koorts krijgen, gevolgd door geelzucht, donkere urine en ontkleurde ontlasting. Hepatitis A is niet volledig te voorkomen door een zorgvuldige voedselhygiëne in acht te nemen. Als u reist naar een land waar hepatitis A voorkomt, kunt u zich het beste laten vaccineren. pagina 8

9 Buiktyfus Buiktyfus is een voedselinfectie die wordt verspreid via de ontlasting van besmette mensen. In tegenstelling tot de meeste voedselinfecties veroorzaakt buiktyfus niet altijd diarree; wel kunt u er hoge koorts, hoofdpijn en buikpijn van krijgen. Buiktyfus komt met name voor in Zuid- en Centraal Azië. Een zorgvuldige voedselhygiëne (zie paragraaf Reizigersdiarree ) is de beste manier om de ziekte te voorkomen. Daarnaast kunt u zich tegen buiktyfus laten vaccineren. Meer weten? Meer informatie over reizigersdiarree, hepatitis A en buiktyfus vindt u op of in de app GGD reist mee. ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR MUGGEN Muggen kunnen verschillende (tropische) ziekten overbrengen, waaronder malaria, dengue, gele koorts en zikakoorts. De malariamug steekt met name s avonds en s nachts; muggen die dengue, gele koorts en zikakoorts kunnen overbrengen steken overdag en met name in de stad. Niet al deze ziekten zijn met medicijnen of vaccinaties te voorkomen. Bescherm u daarom goed tegen muggen: Draag zoveel mogelijk bedekkende kleding. Let op: muggen prikken dwars door dunne broeken en sokken heen. Hoe ruimer de kleding zit hoe lastiger het voor de mug is om er doorheen te steken en ook werkelijk in de buurt van je huid te komen. Draag lichte kleuren: muggen voelen zich aangetrokken tot donkere kleding. Smeer de onbedekte huid in met een insectenwerend middel (zie ook de checklist achterin). Als u ook zonnebrandcrème gebruikt: eerst de zonnebrandcrème opsmeren, na een half uur tot een uur het insectenwerende middel aanbrengen. Gebruik bij deze combinatie zonnebrandcrème die niet vettig is. Slaap onder een geïmpregneerde klamboe. Zet bovendien de ventilator of airco aan: muggen kunnen niet goed tegen tocht en kou. Gebruik geen parfum of geurende deodorant of aftershave. pagina 9

10 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! Malaria Malaria is een ernstige ziekte die dodelijk kan verlopen. De vroege verschijnselen van malaria zijn koorts, moeheid, hoofdpijn en spierpijn. Verder kunnen diarree, braken en hoesten met kortademigheid voorkomen. Een malaria-aanval kan erg op griep lijken. Malaria komt met name voor in de (sub-)tropen. Boven de meter is malaria zeldzaam. Er zijn verschillende manieren om malaria te voorkomen. De belangrijkste maatregel is om u s avonds en s nachts goed tegen muggen te beschermen. Voor sommige landen wordt daarnaast aangeraden om malariamedicijnen mee te nemen. Wat voor u de beste optie is, wordt besproken tijdens uw afspraak op de GGD. Let op: als u medicijnen tegen malaria gebruikt, is het van groot belang om de kuur af te maken. Als u voortijdig stopt, kunt u namelijk alsnog malaria krijgen. Ervaart u bijwerkingen van de medicatie? Neem dan contact op met een arts om te bespreken wat u het beste kunt doen. Dengue (knokkelkoorts) Dengue is een virusinfectie die voorkomt in grote delen van Zuid- en Midden-Amerika, Afrika en Azië. De ziekte begint vaak met koorts, hoofdpijn en gewrichts- en spierpijn. Na drie tot vier dagen kan een vlekkerige huiduitslag ontstaan.er zijn (nog) geen vaccinaties of medicijnen tegen dengue. De beste manier om dengue te voorkomen, is door u met name overdag goed tegen muggen te beschermen. Zikakoorts Het zikavirus is vooral bekend vanwege de risico s van een infectie voor het ongeboren kind. Voor andere mensen is infectie met het zikavirus in principe niet gevaarlijk. Drie op de vier mensen die besmet raken, krijgt helemaal geen klachten. Krijgt iemand wel klachten, dan gaat het vaak om een verhoogde temperatuur, spierpijn en/of hoofdpijn. Deze klachten verdwijnen binnen een week. Er zijn geen vaccinaties of medicijnen tegen zikakoorts. Door anti-muggenmaatregelen te nemen, maakt u de kans op besmetting kleiner. Aan zwangere vrouwen wordt afgeraden om naar gebieden te reizen waar het zikavirus veel voorkomt en één maand na terugkomst niet zwanger te raken. Kijk voor de meest actuele adviezen op pagina 10

11 Gele koorts Gele koorts is een ernstige infectieziekte die onder meer koorts, geelzucht en bloedingen kan veroorzaken. Het kan ook verlopen als een mild, griepachtig beeld. Gele koorts komt voor in Zuid-Amerika en Afrika. De beste manier om te voorkomen dat u gele koorts krijgt is door u te laten vaccineren. Voor sommige landen is deze vaccinatie zelfs verplicht. Daarnaast is het belangrijk u met name overdag goed tegen muggen te beschermen. Japanse encefalitis Japanse encefalitis is een virusinfectie die een ontsteking van de hersenen kan geven. De meeste mensen die besmet raken krijgen geen of slechts milde, griepachtige klachten. De mug die Japanse encefalitis overbrengt bijt vooral s avonds in de schemering. De ziekte komt voor in grote delen van Zuid- en Oost-Azië, vooral in gebieden waar veel rijstvelden en varkensboerderijen aanwezig zijn. Er bestaat een vaccin tegen Japanse encefalitis. Maar omdat de ziekte onder reizigers erg zeldzaam is, is het meestal niet nodig u te laten vaccineren. Het is dan voldoende om u goed tegen muggen te beschermen. Meer weten? Meer informatie over door muggen overdraagbare aandoeningen vindt u op of in de app GGD reist mee. pagina 11

12 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! INFECTIES DIE KUNNEN WORDEN OPGELOPEN DOOR DIERENBETEN EN VERWONDINGEN Huidinfectie Wonden genezen in de tropen minder snel dan thuis. Ook kleine verwondingen, zoals opengekrabde muggenbulten of kleine schaafwonden, kunnen gaan ontsteken als er vuil in komt. Dierenbeten zijn eigenlijk altijd vervuilde wonden, omdat er in de bek van veel dieren bacteriën leven die wondinfecties kunnen veroorzaken. Probeer grote en kleine verwondingen daarom zo veel mogelijk te voorkomen: loop niet op blote voeten, krab insectenbeten niet open, ga tijdens zwemmen en snorkelen niet op koraal staan. Als u toch een wond(je) heeft opgelopen, is reiniging met water en zeep en ontsmetten met bijvoorbeeld Betadine meestal voldoende. Voor grotere wonden, dierenbeten en wonden die toch gaan ontsteken, kunt u het beste een arts raadplegen. Rabiës (hondsdolheid) Rabiës is een ernstige infectie van de hersenen, die kan worden opgelopen door een beet, krab of lik (over beschadigde huid) van een besmet zoogdier, meestal een hond. Besmettingen door katten, vleermuizen, apen of andere zoogdieren kunnen ook voorkomen. De belangrijkste risicogebieden voor rabiës zijn Azië, Afrika en Midden- en Zuid-Amerika. In delen van Oost-Europa komt de ziekte ook voor. Rabiës begint met griepachtige verschijnselen en pijn of jeuk op de plek van de wond. Vervolgens kunnen ofwel hyperactiviteit en krampen ofwel verlammingsverschijnselen optreden. Vrijwel iedereen die symptomen van rabiës krijgt, overlijdt. Bescherm uzelf en uw kinderen daarom op de volgende manier: Vermijd alle contact met dieren in de risicolanden. Geef uw kinderen hierin duidelijke instructies. Wordt u toch gebeten, gekrabd of over beschadigde huid gelikt? Maak de wond dan allereerst zorgvuldig schoon met (veel) water en zeep en ontsmet deze met Betadine of alcohol 70%. Bel vervolgens het alarmnummer van uw reis- of ziektekostenverzekeraar. Zij kunnen u adviseren over de nodige behandeling en helpen u zoeken waar deze behandeling beschikbaar is. pagina 12

13 Aan mensen die vaak of langdurig reizen of die door activiteiten tijdens de reis (bijvoorbeeld fietsen of werk/stage met dieren) verhoogd risico lopen op dierenbeten, wordt een vaccinatieserie tegen rabiës aangeraden. Dit geeft een basisbescherming, wat de behandeling na een incident makkelijker maakt. U heeft levenslang geen antiserum (MARIG) meer nodig, maar moet na een beet, krab of lik wel nog 2x opnieuw gevaccineerd worden. Tetanus Tetanus is een infectieziekte die, net als rabiës, kan worden overgebracht door dierenbeten. U kunt ook besmet raken als er vuil in een wond terecht komt. Tetanus geeft extreme spierkrampen in het hele lichaam en is zonder goede behandeling vaak dodelijk. De tetanusbacterie komt overal ter wereld voor, ook in Nederland. In Nederland is de ziekte zeldzaam, sinds ertegen gevaccineerd wordt. Iedereen die de Nederlandse kindervaccinaties heeft gehad, is beschermd tegen tetanus tot het jaar waarin hij of zij 19 wordt. Een herhalingsvaccinatie geeft 10 jaar bescherming. De vaccinatie kan eventueel ook nog worden gegeven nadat u zich verwond heeft. Meer weten? Meer informatie over rabiës en tetanus vindt u op of in de app GGD reist mee. pagina 13

14 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! ZIEKTEN DIE WORDEN OVERGEDRAGEN DOOR HOESTEN EN NIEZEN Door het inademen of inslikken van druppeltjes die door andere mensen zijn uitgehoest of geniest kunt u ziek worden. Dit soort infecties kunnen erg besmettelijk zijn en zijn daardoor lastig te voorkomen. Mazelen Mazelen is een vlekjesziekte die gepaard gaat met hoge koorts, grieperigheid en oogontstekingen. Iedereen die de Nederlandse kindervaccinaties heeft gehad en is geboren vanaf 1975, is gevaccineerd tegen mazelen. Vrijwel iedereen die in Nederland is opgegroeid en is geboren vóór 1965 heeft de ziekte al gehad en is daardoor beschermd. Meningokokkenziekte Meningokokkenziekte (o.a. hersenvliesontsteking) wordt veroorzaakt door een bacterie, de meningokok. De ziekte kan ernstig verlopen, soms zelfs dodelijk. Meningokokkenziekte komt over de hele wereld zo nu en dan voor, maar in bepaalde gebieden in Afrika komen seizoensgebonden uitbraken voor. De kans om besmet te raken tijdens zo n uitbraak is een stuk groter. Er bestaan verschillende typen meningokokken. In Nederland worden kinderen sinds 2002 ingeënt tegen meningokokken type C. Voor reizigers die langere tijd naar risicogebieden in Afrika gaan bestaat een vaccin tegen meningokokken typen A, C, W135 en Y. Voor pelgrims naar Mekka is dit vaccin verplicht. pagina 14

15 Tuberculose Tuberculose (ook wel TBC of TB genoemd) is een infectieziekte veroorzaakt door de tuberkelbacterie. Klachten van tuberculose zijn onder andere langdurig hoesten, vermagering, vermoeidheid, koorts, nachtzweten en gebrek aan eetlust. De bekendste vorm van de ziekte is longtuberculose. Mensen met deze vorm van tuberculose hoesten de bacterie uit, waarna iemand anders hem in kan ademen en zo besmet kan raken. Het risico op het oplopen van tuberculose hangt af van het land van bestemming, de verblijfsomstandigheden, de verblijfsduur, uw leeftijd en uw gezondheidstoestand. Afhankelijk hiervan verwijzen wij u eventueel door naar onze tuberculose-afdeling verder advies, vaccinatie of controle op besmetting na thuiskomst. Meer weten? Meer informatie over mazelen, meningokokkenziekte en tuberculose vindt u op of in de app GGD reist mee. ANDERE INFECTIEZIEKTEN Hepatitis B Hepatitis B is een besmettelijke ontsteking van de lever die van mens op mens wordt overgedragen door seksueel contact zonder condoom of door besmet bloed. Denk hierbij aan medische handelingen met niet-steriele materialen, het laten zetten van tatoeages en piercings, tandartsbezoek of het gebruiken van scheermesjes die iemand anders ook gebruikt heeft. Hepatitis B komt wereldwijd voor, maar in West-Europa, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw Zeeland is het zeldzaam. Niet iedereen die hepatitis B doormaakt wordt er ziek van. Klachten kunnen zijn: hoofdpijn, buikpijn, vermoeidheid, verminderde eetlust, geelzucht en/of koorts. Bij een deel van de mensen kan hepatitis B op lange termijn leververvetting of leverkanker veroorzaken. Gebruik altijd een condoom bij seksueel contact. Laat in niet-westerse landen geen tatoeages of piercings zetten. Als u van plan bent medische handelingen te verrichten, als u vaak of voor een lange periode afreist naar niet-westerse landen of als u bij de lokale bevolking in huis zal verblijven, kan het verstandig zijn om u tegen hepatitis B te beschermen door middel van een vaccinatieserie. pagina 15

16 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! Andere seksueel overdraagbare aandoeningen Seksueel overdraagbare aandoeningen zoals de hierboven genoemde hepatitis B, maar ook hiv/aids, syfilis, gonorroe en chlamydia komen in veel niet-westerse landen vaker voor dan in Nederland. Onder prostitué(e)s is in veel arme landen met name hiv/aids een groot probleem. Gebruik daarom altijd een condoom tijdens seksueel contact met partners die u op reis heeft ontmoet. Bij correct en consequent gebruik van condooms is het oplopen van een soa vrijwel uitgesloten. Het is bovendien verstandig condooms uit Nederland mee te nemen, om ervan verzekerd te zijn dat u condooms van goede kwaliteit gebruikt. Let op: in sommige landen gelden andere wetten en regels met betrekking tot seks. Als toerist kan het strafbaar zijn om seks te hebben met de lokale bevolking. Ook prostitutie, seks buiten het huwelijk en seks tussen twee personen van hetzelfde geslacht is in bepaalde landen strafbaar. Schistosomiasis Schistosomiasis (vroeger ook wel bilharzia genoemd) is een infectie die wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze parasiet woont van nature in zoetwaterslakken. Mensen kunnen besmet raken als ze zwemmen in water waar deze slakken leven. Dit is met name in Afrika en in delen van Azië en Midden- en Zuid-Amerika. Snel na een besmetting krijgen sommige mensen last van een jeukende huiduitslag. De meeste mensen krijgen pas later klachten, na 2-6 weken. Zij kunnen dan last krijgen van koorts, moeheid en/of spierpijn. Schistosomiasis is met medicijnen te behandelen. Beter is het om besmetting te voorkomen, door in gebieden waar het voorkomt niet in zoet water te zwemmen. Tekenencefalitis Tekenencefalitis is een infectie die een ontsteking van de hersenen kan veroorzaken. Het wordt ook wel FSME of TBE genoemd. Het virus dat tekenencefalitis veroorzaakt wordt overgebracht door teken. Een klein deel van de besmette mensen krijgt griepachtige klachten, gevolgd door hoofdpijn, misselijkheid en braken. pagina 16

17 Tekenencefalitis komt voor in delen van Europa en Centraal-Azië. De ziekte is onder reizigers vrij zeldzaam; voor de meeste reizigers is het daarom voldoende als ze maatregelen nemen om tekenbeten te voorkomen. Dit houdt in: Blijf op de paden en vermijd hoog gras en struikgewas. Kampeer niet aan de bosrand en niet langs de omzoming van een camping. Draag bedekkende kleding. Smeer de onbedekte huid, broek en sokken in met een insectenwerend middel. Controleer uzelf en uw kinderen op tekenbeten na ieder bezoek aan bossen en graslanden. Verwijder teken zo snel mogelijk met een tekenpincet. Aan reizigers die een groter risico lopen om besmet te raken, bijvoorbeeld doordat ze gaan werken in bossen waar tekenencefalitis voorkomt of doordat ze in het tekenseizoen veel willen gaan wandelen, wordt soms vaccinatie aangeraden. Meer weten? Meer informatie over hepatitis B, schistosomiasis en tekenencefalitis vindt u op of in de app GGD reist mee. pagina 17

18 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! OVERIGE GEZONDHEIDSRISICO S Verkeersongevallen Niemand rekent erop om op reis een ongeval te krijgen. Toch is dit een van de grootste gevaren op reis. Het verkeer op (sub)tropische bestemmingen is veelal chaotischer en het wegennet is in mindere conditie. Wat kunt u doen om het risico te beperken? Straat oversteken in grote steden? Stoplichten voor voetgangers ontbreken vaak, daarentegen zijn er soms speciale voetgangerstunnels of bruggen aangelegd. Let goed op de lokale bevolking, zij weten vaak het beste wat de veilige oversteekplekken zijn. Reist u met het openbaar vervoer? Vermijd dan overvolle bussen of boten. Als u zelf rijdt: wees alert, neem voldoende pauzes en gebruik geen alcohol of drugs vóór of tijdens het rijden. Wees extra voorzichtig als u reist met een motor of scooter. Daarmee gebeuren namelijk meer ongevallen dan met een auto. Zorg dat u op de hoogte bent van de lokale verkeersregels. Reis niet s avonds op het platteland en bij voorkeur niet alleen. Op kunt u meer informatie vinden over het verkeer op uw bestemming. Ook vindt u hier de lokale verkeersregels. Hoogteziekte Op grote hoogte bevat de lucht minder zuurstof. Het lichaam moet daaraan wennen en dat kan klachten geven. Milde hoogteziekte geeft klachten van hoofdpijn, misselijkheid, braken, duizeligheid en kortademigheid. Deze klachten verdwijnen meestal als men niet verder stijgt. Milde hoogteziekte kan overgaan in ernstige hoogteziekte, wat in het ergste geval dodelijk kan aflopen. pagina 18

19 Wat kan ik doen om hoogteziekte te voorkomen? Overnacht minstens 2 nachten op middelmatige hoogte ( meter), vóór u verder stijgt. Stijg boven de 3000 meter maximaal 500 meter per overnachting. Het lichaam kan zich sneller aanpassen als u zich overdag beperkt inspant en als u overdag wat hoger klimt dan u s nachts slaapt. Drink voldoende (de urine moet licht en helder blijven) en gebruik geen alcohol of slaapmiddelen. Zorg voor een flexibel reisschema, zodat u bij hoogteziekte een paar dagen kunt rusten. Overleg met uw arts als u een hart- en/ of longaandoening hebt. Dit vormt een verhoogd risico op hoogteziekte. Er bestaat een medicijn, dat het lichaam helpt bij de aanpassing aan de hoogte. Als u verblijft op hoogten boven de 3000 meter, kan dit medicijn aan u worden voorgeschreven. Let op: als u toch klachten van ernstige hoogteziekte krijgt (hevige hoofdpijn, kortademigheid in rust en s nachts, extreme sloomheid of zwakte), moet u direct afdalen en medische hulp te zoeken. Meer weten? Meer informatie over hoogteziekte vindt u op of in de app GGD reist mee. pagina 19

20 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! Trombose Lang stilzitten in een vliegtuig of trein zorgt voor verminderde bloedcirculatie in de benen. Opgezette kuiten en enkels zijn het gevolg. Bij mensen die daar gevoelig voor zijn kunnen bovendien stolsels ontstaan in de bloedvaten. Dit kan gevaarlijk zijn. Onder anderen ouderen, mensen met overgewicht (BMI >30) en vrouwen die hormonale anticonceptie (bijv. de pil) gebruiken lopen wat meer risico. Beweeg daarom de benen elk uur en span de kuitspieren goed aan. Draag comfortabele kleding en drink voldoende tijdens een lange vlucht, bus- of treinreis. Reizigers met aandoeningen Heeft u een (chronische) ziekte of een handicap? Overleg dan met de huisarts of specialist of de reis die u heeft geboekt/uitgezocht verantwoord is en of u bijzondere maatregelen moet nemen. Medische voorzieningen in het buitenland zijn niet altijd van dezelfde kwaliteit als in Nederland. Vervoer naar ziekenhuizen toe kost soms veel tijd. Wees hierop voorbereid, als u verwacht medische hulp nodig te hebben. Reizen kan bovendien stress opleveren. Bent u stressgevoelig en/of bekend met psychische problemen? Dan kunt u door de reis uit balans raken. Bespreek dit met uw behandelend arts. pagina 20

21 AANTEKENINGEN pagina 21

22 WEES WIJS, GA BESCHERMD OP REIS! VAKANTIE CHECKLIST Artikel ORS EHBO-set Diarreeremmers (loperamide) Tabletten tegen reisziekte Pijnstillers Insectenwerend middel Behandeling na insecten- of kwallenbeet Zonnebrandcrème Thermometer Condooms Klamboe Antibacteriële handgel Toelichting Tabletten of poeder om op te lossen in drinkwater, waardoor het lichaam het water makkelijker opneemt. Zorgt ervoor dat het vocht- en zoutgehalte van het lichaam op peil komt/blijft bij braken en diarree. Er bestaan kant-en-klare EHBO-sets met wondbehandelings-middelen, of u kunt er zelf één samenstellen. Zorg in ieder geval voor een ontsmettingsmiddel (bijv. Betadine), pleisters, blaarpleisters, een pincet, tekenpincet, schaartje en evt. enkele (steriele) gazen en verband. Pakt de oorzaak van de diarree niet aan, maar vermindert de klachten. Vooral handig als u diarree heeft tijdens lange vluchten of busritten. Lees voor gebruik de bijsluiter. Als u of uw kinderen gevoelig zijn voor reisziekte. Lees voor gebruik de bijsluiter. Middelen tegen koorts en pijn, zoals paracetamol. Voor kinderen is er speciale kinderparacetamol (liever geen zetpillen i.v.m. de warmte). Lees voor gebruik de bijsluiter. De meeste insectenwerende middelen zijn op basis van DEET, sinds enkele jaren zijn er alternatieven op de markt, zoals PMD. Gebruik bij voorkeur een middel met 30-50% DEET; voor zwangere vrouwen en kinderen tot 2 jaar geldt dat zij maximaal 30% DEET mogen gebruiken. Deze beten geven vaak jeukklachten. Kies voor een jeukstillend middel of een middel dat de huid plaatselijk verdooft. Neem een waterbestendige zonnebrandcrème mee met een hoge beschermingsfactor. Als u tegelijkertijd bescherming nodig heeft tegen de zon en tegen insecten, kies dan voor een niet-vettige zonnebrandcrème. Bij voorkeur een digitale thermometer. Neem bij voorkeur condooms mee uit Nederland. De kwaliteit in de tropen is niet altijd gegarandeerd. Een goede klamboe is geïmpregneerd met het insectendodende middel permetrine. Zorg voor een voldoende grote klamboe, sluit hem zorgvuldig en stop de onderkant weg onder uw matras. Let op: handen wassen met water en zeep werkt beter dan handgel. Deze is daarom alleen gebruiken als het niet mogelijk is de handen met water en zeep te wassen. Laat de handen na het wassen door de lucht drogen. pagina 22

23 Meer weten? Meer informatie vindt u op of in de app GGD reist mee. pagina 23

24 CONTACTGEGEVENS Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden GGD Gelderland-Midden Eusebiusbuitensingel 43 Arnhem Eikenlaan 13 Ede Tel M