Raadsvoorstel. Aan de gemeenteraad. categorie/agendanr. B. en W RA B 1 15/745. Raad

Transcriptie

1 Raadsvoorstel jaar stuknr. Raad categorie/agendanr. stuknr. B. en W RA B 1 15/745 Onderwerp: Vaststelling structuurvisie Windenergie, eerste stap Portefeuillehouder: R. v.d. Weide Ontwikkeling, Beleid en Directiestaf E. Snijder, telefoon ((0591) ) Aan de gemeenteraad Voorgesteld besluit 1. in afwijking van het Regieplan Windenergie Emmen voorafgaand aan vaststelling structuurvisie Emmen, Windenergie betrokken initiatiefnemers met een grondpositie in zoekgebieden uit te nodigen om: - hun belangstelling voor de ontwikkeling van een windpark initiatief kenbaar te maken - de gedragscode te onderschrijven - een compensatie- en participatieplan voor omwonenden en belanghebbenden te overleggen, conform de onder punt 2 benoemde uitgangspunten. 2. de uitkomsten van het gebiedsproces Windkracht 3 en de ontwerp-structuurvisie Emmen, windenergie en bijbehorende planmer als uitgangspunt te hanteren, waaronder: - een afstand van 1100 meter tot woongebieden en 500 meter tot individuele woningen - een ashoogte voor windturbines van maximaal 100 meter - een tiphoogte voor windturbines van maximaal 149 meter - tijdelijke plaatsing van windturbines voor de duur van 16 jaar 3. een deskundigen toets te laten uitvoeren op de uitgebrachte voorstellen van de initiatiefnemers, ter voorbereiding op vaststelling van de structuurvisie Emmen, Windenergie door de raad. 4. voorstellen van initiatiefnemers te delen met omwonenden ter bespreking via een gebiedsproces per zoekgebied en voor de volgende fase, de realisatiefase, een gebiedsproces nader uit te werken.

2 -2- Samenvatting Het door de raad op 27 november 2014 vastgestelde Regieplan Windenergie Emmen geeft aan dat fase 2 eindigt met het besluit van de gemeenteraad Emmen over de Structuurvisie Windenergie Emmen en de Gedragscode Windenergie Emmen. Daarmee zijn de gebieden waar windenergie wordt ontwikkeld aangewezen. Met het Regieplan heeft de raad ook opdracht gegeven om de begrippen compensatie, gebiedsfonds en de participatiemogelijkheden te definiëren in de vorm van een concept gedragscode. Dit is vooralsnog niet gebeurd, omdat bewoners in het door Windkracht3 georganiseerde gebiedsproces aangaven nog niet bereid te zijn om daarover te praten, zolang de definitieve locaties voor windenergie nog niet zijn aangewezen. Windkracht3 beveelt onder meer aan om een maatschappelijke tender te organiseren. Dit moet zorgen voor een betere positie voor direct omwonenden ten opzichte van initiatiefnemers bij het maken van afspraken. Zodat er meer balans ontstaat tussen lusten en lasten voor initiatiefnemer en omwonenden. Dit moet vóór vaststelling van de structuurvisie gebeuren, omdat het anders de vraag is welke onderhandelingspositie er na aanwijzing van te ontwikkelen gebieden nog is. Voorts blijkt uit de gesprekken die Windkracht3 heeft gevoerd met de potentiële ontwikkelaars dat er bij een aantal ontwikkelaars bereidheid bestaat om hun plannen te delen en bovenwettelijke zaken in hun plannen op te nemen. Deze tussenstap betekent wel dat er wordt afgeweken van de oorspronkelijk planning in het Regieplan. De provincie staat positief tegenover het voorstel. De vaststelling van de structuurvisie moet voor de zomer van 2016 plaatsvinden. De windparken kunnen daarbij tijdig en voor 2021 worden gerealiseerd. De ontwerp-structuurvisie Emmen, Windenergie (NL.IMRO S501) heeft van 26 juni tot en met 6 augustus ter inzage gelegen. Er zijn binnen deze termijn 333 zienswijzen binnengekomen. Daarnaast heeft de commissie voor de m.e.r. een advies uitgebracht over het planmer bij de ontwerp-structuurvisie. Uit ontwerp-structuurvisie en planmer blijkt dat, onder bepaalde voorwaarden, meerdere (combinaties van) zoekgebieden zich lenen voor windenergie. Voor een weloverwogen keuze in de structuurvisie van een (combinatie van) gebieden is nadere informatie over de mogelijkheden voor vermindering van overlast, compensatie, bijdragen aan gebiedsontwikkeling en participatie in de verschillende zoekgebieden wenselijk. Dit geeft aanleiding om voorafgaand aan de vaststelling van de structuurvisie potentiele ontwikkelaars de gelegenheid te geven om toezeggingen met betrekking tot deze onderdelen kenbaar te maken. Deze informatie kan de raad vervolgens meewegen in de finale besluitvorming ten aanzien van de structuurvisie. Om deze reden stelt het college voor om de potentiele ontwikkelaars met een grondpositie in de zoekgebieden uit te nodigen tot het uitbrengen van een voorstel op basis van de uitgangspunten in de ontwerp-structuurvisie Emmen. Deze uitgangspunten behelzen onder meer een maximale ashoogte van 100 meter, een maximale tiphoogte in verband met lichthinder van 149 meter en tijdelijkheid van de windmolens. Daarnaast zijn uiteraard de randvoorwaarden van toepassing, zoals die in het regieplan Windenergie Emmen zijn opgenomen. Zoals in het regieplan Windenergie Emmen is aangegeven, is de beschikbare voorbereidingstijd beperkt en staat in het regieplan dat de gemeenteraad daarom regelmatig over de stand van zaken wil worden geïnformeerd. Vandaar dat bij argumentatie en beoogd effect ook wordt ingegaan op de wijze waarop de ontwerp-structuurvisie met bijbehorende planmer is opgepakt, de stand van zaken wat betreft het Verdrag van Meppen en de motie van tijdelijkheid van windparken. Ook wordt ingegaan op de wijze waarop het gebiedsproces is opgepakt en wat de uitkomsten daarvan zijn. Bijlagen: N.v.t. Stukken ter inzage: Collegebesluit d.d. 24 september 2015 en de daarbij behorende stukken

3 -3- jaar stuknr. Raad categorie/agendanr. stuknr. B. en W RA B 1 15/ Aanleiding voor het voorstel Het door de raad op 27 november 2014 vastgestelde Regieplan Windenergie Emmen geeft aan dat fase 2 eindigt met het besluit van de gemeenteraad Emmen over de Structuurvisie Windenergie Emmen en de Gedragscode Windenergie Emmen. Daarmee zijn de gebieden waar windenergie wordt ontwikkeld aangewezen. Met het Regieplan heeft de raad ook opdracht gegeven om de begrippen compensatie, gebiedsfonds en de participatiemogelijkheden te definiëren in de vorm van een concept gedragscode. Dit is vooralsnog niet gebeurd, omdat bewoners in het door Windkracht3 georganiseerde gebiedsproces aangaven nog niet bereid te zijn om daarover te praten, zolang de definitieve locaties voor windenergie nog niet zijn aangewezen. Windkracht3 beveelt onder meer aan om een maatschappelijke tender te organiseren. Dit moet zorgen voor een betere positie voor direct omwonenden ten opzichte van initiatiefnemers bij het maken van afspraken. Zodat er meer balans ontstaat tussen lusten en lasten voor initiatiefnemer en omwonenden. Dit moet vóór vaststelling van de structuurvisie gebeuren, omdat het anders de vraag is welke onderhandelingspositie er na aanwijzing van te ontwikkelen gebieden nog is. Voorts blijkt uit de gesprekken die Windkracht3 heeft gevoerd met de potentiële ontwikkelaars dat er bij een aantal ontwikkelaars bereidheid bestaat om hun plannen te delen en bovenwettelijke zaken in hun plannen op te nemen. Deze tussenstap betekent wel dat er wordt afgeweken van de oorspronkelijk planning in het Regieplan. De provincie staat positief tegenover het voorstel. De vaststelling van de structuurvisie moet voor de zomer van 2016 plaatsvinden. De windparken kunnen daarbij tijdig en voor 2021 worden gerealiseerd. Zoals gesteld is na het opstellen van de ontwerp-structuurvisie en het afronden van het gebiedsproces door Windkracht 3 duidelijk geworden dat de bewoners moeite hebben om mee te praten over een door hen gedragen ontwerp of een concept-gedragscode. Bewoners hebben het gevoel dat zolang er geen definitief besluit is genomen over de locaties van, en het aantal windturbines ze daarmee de komst van de windturbines op zich af zullen roepen. Hierdoor ligt er nog geen voorstel voor de definitie van compensatie, schadeafhandeling, bijdragen aan een gebiedsfonds en eisen met betrekking tot financiële participatie van inwoners (concept gedragscode). Wel zijn vanuit het gebiedsproces mogelijke randvoorwaarden meegegeven om hinder te voorkomen. Hierbij is onder andere aangegeven dat de molens een maximale ashoogte moeten hebben in verband met zicht op de molens en dat de hinder door seinlichten, die verplicht zijn vanaf een tiphoogte van 150 meter, moet worden voorkomen. Deze randvoorwaarden om hinder en gezondheidseffecten te voorkomen zijn opgenomen in de ontwerp-structuurvisie. Deze randvoorwaarden hebben ook effect op de business cases van initiatiefnemers, en daarmee ook op de financiële ruimte voor fondsvorming en dergelijke. De ontwerp-structuurvisie Emmen, Windenergie (NL.IMRO S501) heeft van 26 juni tot en met 6 augustus ter inzage gelegen. Er zijn binnen deze termijn 333 zienswijzen binnengekomen. Daarnaast heeft de commissie voor de m.e.r. een advies uitgebracht over het planmer bij de ontwerp-structuurvisie. Uit ontwerp-structuurvisie en planmer blijkt dat, onder bepaalde voorwaarden, meerdere (combinaties van) zoekgebieden zich lenen voor windenergie. Voor een weloverwogen keuze in de structuurvisie van een (combinatie van) gebieden is nadere informatie over de mogelijkheden voor vermindering van overlast, compensatie, bijdragen aan gebiedsontwikkeling en participatie in de verschillende zoekgebieden wenselijk. Dit geeft aanleiding om voorafgaand aan de vaststelling van de structuurvisie potentiele ontwikkelaars de gelegenheid te geven om toezeggingen met betrekking tot deze onderdelen kenbaar te maken. Deze informatie kan de raad vervolgens meewegen in de finale besluitvorming ten aanzien van de structuurvisie. Om deze reden stelt het college voor om de potentiele ontwikkelaars met een grondpositie in de zoekgebieden uit te nodigen tot het uitbrengen van een voorstel op basis van de uitgangspunten in de ontwerp-structuurvisie Emmen. Deze uitgangspunten behelzen onder meer een maximale ashoogte van 100 meter, een maximale tiphoogte in verband met lichthinder van 149 meter en tijdelijkheid van de windmolens. Daarnaast zijn uiteraard de randvoorwaarden van toepassing, zoals die in het regieplan Windenergie Emmen zijn opgenomen.

4 -4- Zoals in het regieplan Windenergie Emmen is aangegeven, is de beschikbare voorbereidingstijd beperkt en staat in het regieplan dat de gemeenteraad daarom regelmatig over de stand van zaken wil worden geïnformeerd. Vandaar dat bij argumentatie en beoogd effect ook wordt ingegaan op de wijze waarop de ontwerp-structuurvisie met bijbehorende planmer is opgepakt, de stand van zaken wat betreft het Verdrag van Meppen en de motie van tijdelijkheid van windparken. Ook wordt ingegaan op de wijze waarop het gebiedsproces is opgepakt en wat de uitkomsten daarvan zijn. 2. Argumentatie/beoogd effect Resultaten gebiedsproces Windkracht3 De opdracht aan het platform Windkracht 3 was het organiseren van vier gebiedsprocessen en het opstellen van een concept Gedragscode Windenergie Emmen. Het gebiedsproces door het platform Windkracht 3 is nu afgerond en de resultaten zijn door middel van een presentatie en twee eindrapporten opgeleverd aan de gemeenteraad en het college. Windkracht3 beoogde met de gebiedsprocessen bewoners en belanghebbenden aandachtspunten en planologische voorwaarden te laten bepalen voor alle zoekgebieden. Dit is gebeurd aan de hand van de verschillende ontwerpateliers. Alle zoekgebieden voor windenergie (inclusief Veenschapsweg) zijn nader onderzocht. In de ontwerpateliers is onder andere gekeken naar de afmetingen van de windmolens, het aantal windmolens en de opstelling van de windmolens. Uit de bevindingen van het gebiedsproces blijkt over het algemeen dat het voorkomen van hinder en overlast het zwaarst weegt. Hierbij komt in volgorde van belangrijkheid naar voren: 1. de afstand van de te plaatsen molens zo groot mogelijk te houden ten opzichte van de woningen, om hinder van geluid en slagschaduw te voorkomen; 2. het nemen van maatregelen om het geluid en slagschaduw van de molens verder terug te brengen door gebruik te maken van de huidige technische mogelijkheden; 3. compensatie van de schade en daarna meeprofiteren van de revenuen. Uit het rapport en de ervaringen van Windkracht3 blijkt dat het betrekken van bewoners een intensief, kansrijk en noodzakelijk spoor is, dat zeker een vervolg dient te krijgen in de uitvoeringsfase. In de rapportage worden als uitvloeisel van de bevindingen van Windkracht3, daarvoor aanbevelingen gedaan. Verder biedt Windkracht3 de Windwijzer en het Windakkoord aan als mogelijke instrumenten bij de uitvoering van aanbevelingen. Windkracht 3 geeft aan dat de eerste reacties van projectontwikkelaars op de strekking van het windakkoord positief zijn. Zij hebben over onderdelen vragen, maar staan open voor een snelle start van een gemeentebrede samenwerking en nader overleg over verdere invulling van het Windakkoord. Eén van onze belangrijkste doelstellingen is invulling te geven aan vroegtijdige betrokkenheid van bewoners bij het ontwerp- en besluitvormingsproces en het bevorderen van de dialoog met omwonenden. Met het proces dat Windkracht3 met steun van de gemeente in gang heeft kunnen zetten, is hiervoor een eerste basis gelegd. Tegelijkertijd constateert Windkracht3 dat de betrokkenheid van bewoners en hun vertrouwen in de gemeentelijke inzet nog fragiel is. Met het afronden van de opdracht is door alle betrokkenen een goede start gemaakt, maar zijn de hoofddoelen van de gemeente naar de overtuiging van Windkracht3 nog zeker niet bereikt. Windkracht3 geeft in de brief van 12 juni 2015 aan dat de verdere samenwerking en de verdere invulling van de voorgestane dialoog - waarbinnen ook ruimte moet zijn voor discussie en debat - nu bij het college en de gemeenteraad ligt. De inbreng/participatie van bewoners in het gebiedsproces leidt niet tot gedragen ontwerpen of uitkomsten. Windkracht3 constateert dat de voorgeschiedenis en achtergrond van de besluitvorming en de beladenheid van de windopgave maakt, dat het in dit stadium niet mogelijk is om te komen tot mede door omwonenden gedragen ontwerpen. Van uitkomsten in de zin van gunstigste of vanuit omwonenden perspectief gezien minst slechte varianten is geen sprake. De kaders van het Regieplan zijn door de gemeente onder andere via voorlichtingsbijeenkomsten in het gebied meerdere keren toegelicht en verduidelijkt. Maar bij de start van het gebiedsproces bleek dat de

5 -5- kaders van het regieplan relatief nieuw en op sommige punten niet duidelijk waren. Overduidelijk was dat de kaders geen geaccepteerd gegeven waren. Ook de relatief grote snelheid en druk waarmee het regieplan tot stand- gekomen en vastgesteld is, riep veel vragen, reacties en verzet op. Gedurende het procesverloop van alle bijeenkomsten lijkt er bij een deel van de betrokkenen ook begrip te zijn voor de verplichtingen waarmee de gemeente Emmen zich geconfronteerd weet. De deelnemers geven ook mee dat de gemeente wel van zich af moet bijten en zich niet zomaar gewonnen moet geven. Er zijn door omwonenden vooral bij de start van het gebiedsproces veel twijfels en vraagtekens geuit over het nut, de noodzaak en de taakstelling van windenergie. Dit laatste aspect betrof zowel de keuze van de provincie om de gemeente Emmen op te nemen als provinciaal zoekgebied als het vrijwaren van andere gebieden voor de taakstelling van 95,5 MW. Verder stelden veel inwoners voor om uit te gaan van andere vormen van duurzame energie. De komst van windturbines heeft in alle gebieden een grote impact op het landschap en op de woonomgeving. De windparken worden door de betrokkenen als zeer ingrijpend ervaren. Er is een breed gedeelde en geuite zorg over de effecten die de windturbines hebben (geluid, slagschaduw, licht, woonkwaliteit en waarde). De opdracht uit het regieplan ging vooral uit van betrokkenheid van inwoners bij de opstelling in het eigen gebied. Dit sluit niet aan op de eerst gevoelde behoefte. De deelnemers willen in eerste instantie betrokken zijn / geïnformeerd worden over de achterliggende motieven/overwegingen van het plaatsen van windturbines in hun gebied. De bevindingen van Windkracht3 gaan verder onder andere in op de volgende punten: - hoogte en grootte van de windturbine, waarbij vaak wordt aangegeven dat de verlichting op de molens als hinderlijk wordt ervaren en moet worden voorkomen; - opstellingsvormen en ontwerpruimte is maatwerk per gebied; - de rol van natuur ; - open en besloten landschap. Er leven bij bewoners nog veel vragen. Voor het behandelen van deze vragen is het gewenst in het vervolgproces rekening te houden met de volgende punten: - herkenbaarheid van het proces met ruimte voor inbreng van de omwonenden - het borgen van de bewonersinbreng - het zorg dragen voor openheid in de dialoog tussen de gemeente en de betrokken inwoners en andere partijen - voldoende tijd om het vervolgproces goed uit te kunnen voeren - duidelijkheid over de rol van de EOP s in de volgende fase Aanbevelingen Windkracht 3 In het eindrapport heeft Windkracht 3 aanbevelingen gedaan aan de hand van hun bevindingen. De aanbevelingen en bevindingen worden beantwoord bij definitieve vaststelling van de structuurvisie. Een aantal bevindingen heeft betrekking op de eerste stap van het besluit over de structuurvisie. Het gaat dan om de bevindingen en aanbevelingen die aanleiding zijn voor de vaststelling van de structuurvisie in twee stappen en het vervolg van het gebiedsproces. Windkracht3 beveelt onder meer aan om voorafgaand aan de vaststelling van de structuurvisie eerst een maatschappelijke tender te organiseren. Resultaten (ontwerp-) structuurvisie en planmer Het Regieplan en de uitkomsten van het gebiedsproces vormen samen met het planmer het fundament onder de ontwerp-structuurvisie Emmen, Windenergie. Het is wettelijk verplicht om een planmer bij de structuurvisie te voegen. Een doordachte aanpak rond de vaststelling van de structuurvisie is onder meer gewenst om direct omwonenden een positie te verschaffen ten opzichte van initiatiefnemers. Dit om hinder te beperken en/of een passende en haalbare compensatie te bieden. Daardoor kan meer balans ontstaan tussen lusten en lasten voor initiatiefnemer en omwonenden.

6 -6- Totstandkoming structuurvisie en planmer De Belemmeringenkaart uit het Regieplan vormde een belangrijk vertrekpunt voor de totstandkoming van de structuurvisie en de planmer. De kaart is licht bijgesteld op basis van binnengekomen reacties en nieuwe wettelijke richtlijnen en vormt als Inventarisatiekaart een objectief kader voor structuurvisie en planmer. Verder zijn de structuurvisie en planmer parallel aan het gebiedsproces van Windkracht3 ontwikkeld. Daardoor kon ook rekening worden gehouden met (tussentijdse) uitkomsten van het gebiedsproces. Deze zijn waar mogelijk meegenomen of opgenomen in de ontwerp-structuurvisie. Dit geldt onder meer voor de voorgeschreven maximale ashoogte van 100 meter (inpassing) en tiphoogte van maximaal 149 meter (lichthinder). Ook zijn omliggende gemeenten, provincies en waterschappen bij de totstandkoming van de structuurvisie en planmer betrokken. Zo heeft de provincie actief en constructief meegedacht bij de totstandkoming van het planmer. Er is daarentegen geen rekening gehouden met grondposities, noch is onderscheid gemaakt tussen belangen van omwonenden binnen en buiten onze gemeente. tot slot zijn (mogelijke) initiatiefnemers of grondeigenaren niet betrokken bij het opstellen van de ontwerp-structuurvisie en de daarin voorgestelde scenario s Minimaal 1100 meter afstand tot woongebieden De minimale afstand van 1100 meter tot woongebieden is toegepast om te komen tot een realistische maximale invulling per zoekgebied. De norm van 1100 meter tot woongebieden zorgt wel voor een onderscheid tussen omwonenden binnen en buiten de woongebieden. Sommige individuele woningen kunnen op 500 meter afstand van een windmolen komen te staan. Het lijkt noodzakelijk om ten aanzien van gebiedskeuzes en compensatie rekening te houden met dit onderscheid. In de ontwerp-structuurvisie is het aantal omwonenden op minder dan 1100 meter voor elk scenario in beeld gebracht, omdat deze groep te maken krijgt met de meeste milieuhinder. Overwogen kan worden om beschikbare middelen in de eerste plaats aan te wenden om omwonenden op minder dan 1100 meter afstand van de windparken te compenseren. Dit zou bovendien aansluiten op andere compensatieregelingen in Nederland, waar een maat van 1000 meter wordt toegepast. Vanuit een Gebiedsfonds kunnen dan voor het grotere gebied rondom windparken compenserende maatregelen worden gefinancierd. Minimaal 4 kilometer tussen windparken Zowel in het regieplan als bij de uitkomsten van het gebiedsproces is aangegeven dat het onwenselijk is dat woongebieden door twee of meer windmolenparken worden ingesloten. Voor het voorkomen van insluiting is nog geen definitie aangegeven. In de ontwerp-structuurvisie is met het oog op insluiting bij het opstellen van scenario s uitgegaan van een minimale afstand van vier kilometer tussen windparken. Daarbij is ook rekening gehouden met bestaande en in ontwikkeling zijnde windparken buiten onze gemeentegrens. Deze afstandsmaat zorgt ervoor dat - buiten visuele hinder - er in elk geval geen stapeling van milieuhinder vanuit verschillende windparken op kan treden (bijvoorbeeld geluidshinder afkomstig van twee nabije windparken). Er is beperkte ruimte om uit te gaan van een grotere afstand dan vier kilometer. Het aantal overblijvende alternatieven loopt dan snel terug. De voordelen van een grotere onderlinge afstand tussen windparken dient in de besluitvorming gewogen te worden ten opzichte van andere aspecten als spreiding, concentratie, compensatie, aantal direct omwonenden, etc. Borgen van tijdelijkheid van windparken In de vergadering van 26 november 2014 heeft de raad een motie inzake tijdelijke toestemming windenergie aangenomen. In deze motie verzoekt de raad uw college om: In overleg met de medeoverheden (Rijk en provincie) de mogelijkheden voor het toestaan van windmolenparken op tijdelijke basis nader te laten onderzoeken; de Raad zo spoedig mogelijk te rapporteren over de uitkomsten van het overleg doch uiterlijk 1 maand voorafgaand aan de vaststelling van de op te stellen structuurvisie windenergie (fase 2 in het Regieplan) Ons college onderschrijft de overwegingen en conclusies die in bovengenoemde motie voorafgaan aan dit verzoek.

7 In de ontwerp structuurvisie is in paragraaf 9.5, tijdelijke vergunning, het volgende opgenomen: -7- Op basis van de Wabo en Wro kan een vergunning voor een bepaalde tijd worden verleend. De wet geeft daarbij geen beperking tot een maximale termijn. De gemeente wil windmolens in beginsel toegestaan voor een periode van maximaal 16 jaar, gerekend vanaf de ingebruikname. Aansluiting op de looptijd van de SDE-subsidie (15 jaar plus één jaar voor sloop en afronding) volstaat momenteel voor een sluitende en commercieel voldoende aantrekkelijke business case. De gemeente Emmen hecht aan zekerheid met betrekking tot de tijdelijkheid van de windmolens, zodat heroverweging na afloop van de termijn mogelijk blijft. Uit het PlanMER blijkt dat de ruimtelijke impact van windmolens groot en overwegend negatief is. Niet uit te sluiten valt dat binnen afzienbare termijn andere vormen van duurzame energie ruimtelijk (en economisch of maatschappelijk) positiever beoordeeld zullen worden dan grootschalige windparken. Zekerheid over de borging van de tijdelijkheid draagt bovendien bij aan de maatschappelijke acceptatie van windmolens. Daartoe worden windmolens binnen de gemeente in beginsel toegestaan voor een periode van maximaal 16 jaar gerekend vanaf de ingebruikname. Binnen deze termijn is tevens de noodzakelijke periode voor de sanering opgenomen. De tijdelijkheid dient in de aanvraag van de omgevingsvergunning expliciet te zijn vastgelegd. Zo nodig kan dit met een bankgarantie of een andere vorm van zekerheidsstelling worden geborgd. De ontwerp-structuurvisie komt hiermee tegemoet aan de motie inzake tijdelijke toestemming windenergie. Overige opmerkingen ten aanzien van tijdelijkheid: Met verlenen van bovenbedoelde tijdelijke vergunningen (artikel 2.23 Wabo) wordt voorkomen dat permanente bouwrechten voor windmolens worden gecreëerd. De motie refereert aan situaties in Flevoland, waar het vervangen van bestaande windmolens door nieuwe molens op andere locaties niet goed mogelijk bleek vanwege de permanente bouwrechten in bestemmingsplannen. Een dergelijk probleem hoeft zich in de gemeente Emmen niet voor te doen. In de ontwerp-structuurvisie wordt ervoor gekozen het stelsel van vergunningen in afwijking van het geldende bestemmingsplan direct te baseren op de structuurvisie en niet op een nieuw vast te stellen bestemmingsplannen. Als omgevingsvergunningen worden gebaseerd op een structuurvisie zijn er geen wettelijke beperkingen ten aanzien van het vastleggen van een maximale termijn. Zouden de vergunningen versterkt worden op basis van een bestemmingsplan, dan worden de mogelijkheden om de tijdelijkheid te borgen wel door de wet beperkt. Als omgevingsvergunningen worden gebaseerd op een structuurvisie is bovendien geen medewerking van het Rijk nodig; een verzoek aan het rijk om een aanpassingsregeling kan achterwege blijven. De in de motie genoemde mogelijkheden van de Crisis en herstelwet zijn gericht op het aanpassen van bestemmingsplannen. Bij bestemmingsplannen is in beginsel geen langere beperking dan voor maximaal 1o jaar mogelijk. Om bij een bestemmingsplan toch een tijdelijke bestemming voor de exploitatie van windturbines voor bijvoorbeeld 16 jaar mogelijk te maken, biedt de Crisis en herstelwet de mogelijkheid om het rijk te verzoeken om een aanpassingsregeling. Dat is in onze situatie dus niet nodig. Windparken worden gebouwd met een financiering die een looptijd heeft van 15 jaar. Deze financiering wordt in 15 jaar afgelost. Dat komt overeen met de looptijd van de subsidie van 15 jaar (met een laatste uitkering in het 16 e jaar). Na het 16 e jaar is de opbrengst het verschil tussen de onderhoudskosten en de opbrengsten van de verkoop van de stroom. Vaak is dat nog wel winstgevend. De ontwikkelaars hebben de mogelijkheid voor het verkrijgen van een vergunning van 20 jaar, mits hierover instemming wordt bereikt met onder andere omwonenden (bijvoorbeeld vanwege compensatie). De verwachting is dat de ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie zo snel verlopen dat rond 2035 andere of verbeterde technieken of oplossingen beschikbaar zullen zijn. Er wordt regelmatig overlegd met de provincie. Met het college van GS bestaat overeenstemming over de ontwerp-structuurvisie en het uitgangspunt dat vergunningen tijdelijk moeten zijn. Overleg met de Rijksoverheid over de tijdelijkheid is, zoals hiervoor toegelicht, niet nodig.

8 -8- Zienswijzen De ontwerp-structuurvisie lag samen met het ontwerp-planmer van 26 juni tot en met 6 augustus ter inzage. Er zijn binnen deze termijn 333 zienswijzen binnengekomen met veel vragen en opmerkingen. Er is inmiddels een lijst met vragen en opmerkingen uit de zienswijzen gedestilleerd en per onderwerp geordend. Deze lijst is als bijlage bijgevoegd bij dit raadsvoorstel. Deze vragen en opmerkingen zullen in een Nota van beantwoording bij de vast te stellen structuurvisie worden opgenomen en beantwoord. Door de vragen per onderwerp te ordenen, kan de rode draad uit alle zienswijzen goed zichtbaar gemaakt worden. De verwachting is dat dit kan bijdragen aan een heldere en systematische beantwoording en behandeling van alle zienswijzen in de raad bij de vaststelling van de structuurvisie. De indieners van zienswijzen worden op de hoogte gesteld van deze aanpak, daarbij zal aan hen ook dit raadsvoorstel worden toegezonden. Aanbevelingen Windkracht3 die betrekking hebben op structuurvisie Bij het opstellen van de ontwerp-structuurvisie is rekening gehouden met diverse aanbevelingen vanuit Windkracht3. Een volledige reactie op alle aanbevelingen en mogelijke afspraken vanuit Windkracht 3 die samenhangen met de structuurvisie, zal samen met de beantwoording van de zienswijzen worden opgenomen in een Nota van beantwoording. planmer Het planmer is als onderdeel van de structuurvisie opgesteld. Voor de m.e.r.-procedure worden nu de volgende stappen doorlopen: 1. Kennisgeving: Notitie reikwijdte en detailniveau 2. Raadpleging, inclusief Commissie voor de m.e.r. 3. Uitvoering milieueffect-onderzoek (m.e.r.) 4. Opstellen planmer-rapport 5. Ontvangst advies Commissie voor de m.e.r. 6. Toevoegen aanvullend onderzoek natuur Bij de uitvoering van het planmer is rekening gehouden met het raadsbesluit om alle zoekgebieden gelijkwaardig te onderzoeken en pas bij de vaststelling van de structuurvisie tot een definitieve gebiedskeuze te komen. Hiervoor is het planmer thematisch ingericht en is er bij het onderzoek van de zoekgebieden steeds onderzocht op basis van maximale aantal molens in het zoekgebied. Daarmee is een invulling van een zoekgebied met minder molens/opgesteld vermogen ook afgedekt. De Commissie voor de m.e.r. liet in haar advies op de Startnotitie Reikwijdte en detailniveau windenergie Emmen ruimte om op basis van de resultaten van de Passende beoordeling tot een (voor)selectie van zoekgebieden te komen ( herleidbaar trechteringsproces ). Dit zou de onderzoekslasten beperken, maar ook de uiteindelijke keuzemogelijkheden voor de gemeenteraad. Door niet te trechteren is nu elke locatie tot hetzelfde niveau onderzocht in het planmer. Dit versterkt de onderbouwing voor het uiteindelijk toewijzen of laten afvallen van zoekgebieden. Daarom zijn alle zoekgebieden meegenomen in de structuurvisie Windenergie Emmen, het planmer en de Passende beoordeling. In de loop van het milieueffectonderzoek is na berekening van de omvang van de te nemen mitigerende maatregelen duidelijk geworden dat de kans op het verkrijgen van een vergunning voor de zoekgebieden Noordersloot en Veenschapsweg nihil is en deze zoekgebieden daarmee aantoonbaar niet ontwikkeld kunnen worden. Berekend is dat hiervoor, bij plaatsing van 5 molens, 39 km2 aan foerageergebieden tussen Bargerveen en Veenschapsweg of Noordersloot beschikbaar zou moeten zijn, zoveel ruimte is echter niet aanwezig. Door niet te trechteren op basis van de Passende beoordeling heeft de gemeenteraad bij zijn finale besluitvorming meer duidelijkheid over de ontwikkelbaarheid van alle zoekgebieden. De conclusie van het bijgevoegde planmer is, dat behoudens Noordersloot en Veenschapsweg, alle locaties in beginsel ontwikkelbaar zijn en dus uiteindelijk aangewezen kunnen worden voor windenergie. Bij elke locatie zal bij de nadere invulling in de realisatiefase wel rekening moeten worden gehouden met gebiedsspecifieke factoren.

9 -9- Advies Commissie voor de m.e.r. De Commissie voor de m.e.r. heeft op 15 september 2015 advies uitgebracht over het ontwerp-planmer. Dit advies is als bijlage toegevoegd. De commissie vindt het planmer prettig leesbaar en goed gestructureerd. Het rapport laat de hoeken van het speelveld voor windenergie in Emmen duidelijk zien met behulp van diverse alternatieven en hun milieueffecten. De beoordeling van de alternatieven op landschappelijke effecten is van goede kwaliteit. Emmen heeft in het MER bovenwettelijke eisen verwerkt, zoals een afstand van turbines tot lintbebouwing en dorpen van 1100 m. Het rapport laat dan ook zien dat - los van een beperkt aantal solitaire woningen - de geluidbelasting overal ruim onder de wettelijke normen ligt. De Commissie is echter van oordeel dat het MER nog niet compleet is op het onderdeel Natuur. Gezien het belang hiervan adviseert zij om eerst de natuurinformatie aan te vullen en pas daarna een besluit te nemen. De Commissie adviseert in dit verband om de aanvaringsslachtoffers [van de vogelsoorten toendrarietgans en kleine zwaan] te kwantificeren en op basis daarvan aannemelijk te maken welke locaties binnen Emmen verenigbaar zijn met de eisen uit de Natuurbeschermingswet en welke niet: Werk daarbij aanvullende mitigerende maatregelen uit. Geef aan wat de conclusies van de aanvulling betekenen voor de alternatieven in het MER en de scenario s in de structuurvisie. De berekeningen kunnen op basis van de huidige gegevens snel en eenvoudig worden uitgevoerd. De Commissie heeft benadrukt dat de al beschikbare gegevens in het planmer hiervoor toereikend zijn. Het advies van de Commissie voor de m.e.r. is overgenomen en uit de berekeningen is gebleken dat met uitzondering van de locatie N34 bij alle zoekgebieden rekening moet worden gehouden met een significant effect op de natuurdoelstellingen voor Natura2000-gebied Bargerveen. Dit betekent dat bij de ontwikkeling van deze gebieden maatregelen moeten worden genomen om dat significante effect terug te brengen. Dit wordt na aanwijzing van de gebieden meegenomen in de projectmer die door de ontwikkelaar dient te worden opgesteld. Mogelijkheden voor de raad bij vaststelling structuurvisie De raad heeft bij de vaststelling van de structuurvisie enkele mogelijkheden. De raad kan kiezen voor één van de scenario s (zie hoofdstuk 4 ontwerp-structuurvisie). De raad kan daarbij desgewenst variaties aanbrengen in de scenario s of een eigen scenario ontwikkelen. Verder kan de raad de structuurvisie in haar huidige vorm vaststellen, waarbij een opdracht aan het college wordt meegegeven om bij de uiteindelijke keuze voor een scenario de totale positieve en negatieve effecten voor omwonenden omliggende gebieden mee te wegen, c.q. de uitvoerbaarheid van de gedragscode in fase 3 te wegen. De raad heeft daarbij de mogelijkheid om bij de vaststelling van de structuurvisie scenario s of zoekgebieden af te laten vallen of andere richtlijnen mee te geven. Tot slot kan de raad desgewenst scenario s prioriteren. Stand van zaken rond Verdrag van Meppen Het Verdrag van Meppen uit 1824 is een Verdrag tussen de Duitse en de Nederlandse staat. Artikel 5 van dat verdrag gaat over een bepaalde afstand vanaf de grens bij het toelaten van bouwwerken. Afwijken van dit artikel is mogelijk als betrokken Staten het daarover eens zijn. Voor het grensgebied bij de Zwartenbergerweg zijn de gemeente Emmen en de Stadt Haren betrokken. Deze gemeenten hebben aangegeven in dit geval voorstander te zijn van het afwijken van het grensverdrag ten behoeve van installaties voor duurzame energievoorziening. De provincie Drenthe ondersteunt het standpunt om af te zien van de afstandsbeperking. De Landkreis Emsland geeft aan dat voor hun ruimtelijke beleid het Verdrag van Meppen een belangrijk gegeven is en zij precedentwerking voor afwijking van het verdrag wil voorkomen. Een grensoverschrijdend innovatief windpark zou tot een uitzonderingssituatie kunnen leiden. Uit de contacten met de Ministerie van Buitenlandse Zaken blijkt, dat als op provinciaal en gemeentelijk niveau overeenstemming is bereikt over dit artikel, dit ministerie afwijken van het Verdrag wil overwegen. De gemeente Emmen en de Stadt Haren hebben samen met RWE, Enexis, het Landgoed Scholtenszathe en de Universiteit Twente tussen 1 januari 2015 en 1 juli 2015 een gezamenlijke visie ontwikkeld over de energietoekomst van de regio Emmen-Haren. In deze visie komt het grensoverschrijdend windpark met opslag/buffer van energie als een kansrijk project naar voren dat een belangrijke bijdrage kan leveren aan de realisatie van de gemeentelijke ambitie geformuleerd in de Energienota. Daarom gaan betrokkenen in de komende periode een concreet plan opstellen over (onder anderen) de realisatie van een grensoverschrijdend windpark dat de raad kan betrekken bij de besluitvorming over de Structuurvisie Windenergie. Tegelijkertijd zal dit plan aan de Landkreis Emsland worden aangeboden als onderbouwing

10 van het verzoek voor het instemmen met de ontheffing van het artikel 5 van het Verdrag van Meppen wanneer de Zwartenbergerweg als ontwikkelbare locatie wordt aangewezen Gevolgtrekkingen uit resultaten Uit de ontwerp-structuurvisie en het bijbehorende planmer blijkt dat er op dit moment ruimtelijk sprake is van keuzemogelijkheden tussen meerdere combinaties of scenario s, elk met zijn eigen ruimtelijke voors en tegens. Deze politieke keuzevrijheid biedt echter ook ruimte - zo niet de plicht - om andere aspecten mee te wegen. Het gaat daarbij in het bijzonder om de bijdragen die initiatiefnemers kunnen en willen leveren aan verdere vermindering van hinder en overlast en bijdragen aan compensatie en gebiedsontwikkeling. Uit het gebiedsproces is gebleken dat (potentiële) omwonenden in de eerste plaats geen windmolens willen, in de tweede plaats de hinder en overlast zo veel mogelijk beperkt willen zien en pas in de derde plaats gecompenseerd willen worden. De eventuele financiële baten van windenergie wegen voor omwonenden niet op tegen de verwachte negatieve effecten op hun woon- en leefomgeving. Het gebiedsproces bevestigt daarmee de grondslagen in het Regieplan, waarin hinder en gezondheidseffecten voor omwonenden voorkomen als criterium prioriteit hebben boven bijvoorbeeld de criteria gebiedsontwikkeling en landschap. Een gewenste en passende compensatie voor omwonenden kan echter door de positie van initiatiefnemers niet op voorhand eenzijdig vanuit de gemeente worden opgelegd of geborgd. Daar komt bij dat de gemeente de definitieve locatiekeuze nooit louter op financiële gronden mag nemen, want dan zou sprake zijn van betaalplanologie. De gemeente loopt dan bovendien het risico op (omvangrijke) schadeclaims van benadeelde initiatiefnemers. Toch mag het belang van omwonenden en de wijze waarop initiatiefnemers daarmee om willen gaan wel meewegen in de besluitvorming. Dit laatste is exact wat wordt beoogd in voorbereiding op de vaststelling van de structuurvisie door de raad. De gemeente wil daarbij overeenkomsten tussen initiatiefnemers en omwonenden stimuleren en faciliteren. Uitvraag aan initiatiefnemers met grondposities Zoals hierboven is aangegeven, is er nog geen (afgeronde) gedragscode met daarin de gewenste definitie van o.a. compensatie opgesteld. Vaststelling van de structuurvisie is op dit moment daarom nog niet wenselijk. Windkracht 3 geeft als reactie op het ontbreken van de gedragscode de aanbeveling mee om een maatschappelijke tender te organiseren. Dit moet voorafgaand aan de vaststelling van de structuurvisie gebeuren als de definitieve gebiedskeuzes nog gemaakt moeten worden. Dit biedt initiatiefnemers met grondposities de gelegenheid om vooraf te tonen of en hoe zij invulling willen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid richting de directe omgeving. Dit kan en mag de raad vervolgens in het licht van de maatschappelijke en economische uitvoerbaarheid mee laten wegen bij vaststelling van de structuurvisie Emmen, Windenergie. Voorgesteld wordt daarom om een extra stap in te bouwen. Voordat de definitieve structuurvisie wordt vastgesteld, zullen de Initiatiefnemers met grondposities in de zoekgebieden worden verzocht aan te geven in hoeverre zij ideeën hebben om omwonenden van een windpark tegemoet te komen. Het gaat daarbij om niet-ruimtelijke aspecten zoals bijvoorbeeld hinder beperkende maatregelen, compensatie, (financiële) participatie en gebiedsbijdragen. Daarbij zal onder andere concreet worden gevraagd op welke wijze en in welke mate initiatiefnemers omwonenden binnen en buiten de zone van 1100 meter wil compenseren De initiatiefnemers met een grondpositie in een zoekgebied worden in de eerste plaats uitgenodigd een Plan van Aanpak in te dienen dat aansluit op de voorgestelde scenario s, randvoorwaarden en uitgangspunten in de ontwerp-structuurvisie. In de tweede plaats krijgt de initiatiefnemer de gelegenheid om een tweede variant in te dienen dat afwijkt van de uitgangspunten. Zo kan bijvoorbeeld een hogere ashoogte worden voorgesteld, waarbij helder wordt gemaakt hoe het extra financiële rendement die daarbij wordt gehaald, ingezet wordt voor de omwonenden. Voorwaarde bij het indienen van de tweede variant is wel dat een volledig ingevuld voorstel wordt uitgebracht voor variant 1. Daar waar meerdere ontwikkelaars in een zoekgebied een grondpositie hebben, worden zij ook uitgenodigd om een gezamenlijk gedragen Plan van Aanpak uit te werken. Een gezamenlijk ingediend voorstel voor een zoekgebied heeft de voorkeur. In situaties waar samenwerking op dit moment niet mogelijk is, dient in het plan van aanpak te worden aangegeven hoe men in de eventuele verdere procedure deze samenwerking tot stand wil brengen.

11 -11- De uitvraag zal in overleg met betrokkenen bij platform Windkracht 3 verder worden uitgewerkt, met ondersteuning van een deskundige op het gebied van windenergie. Nadat de inlevertermijn is verstreken, zal het platform worden gevraagd om de aangeleverde voorstellen (met beide varianten) met de omwonenden te bespreken. Daarnaast zal een deskundige toets worden uitgevoerd waarbij elk voorstel op zichzelf beoordeeld wordt. Er zal daarbij worden aangegeven hoe het voorstel zich verhoudt tot marktconform. De resultaten worden betrokken bij het voorstel aan de raad voor het vaststellen van de Structuurvisie Windenergie Emmen. Na het vaststellen van de structuurvisie zullen de door de initiatiefnemers ingediende voorstellen, samen met de uitkomsten van de gesprekken met de omwonenden in Windkracht 3, uitmonden in een overeenkomst. Het door platform Windkracht 3 aangedragen Windakkoord zal in deze extra stap worden uitgewerkt en ter ondertekening worden meegenomen in de uitvraag aan de ontwikkelaars. De uitvraag zal minimaal de volgende vragen bevatten: - mogelijke aanvullende mitigerende maatregelen, boven op de vastgestelde uitgangspunten en randvoorwaarden - compensatie van de bewoners in de 1100 meter zone - mogelijkheden voor compensatie van de bewoners in de zone van 1100 en verder - fondsvorming - participatiemogelijkheden - bereidheid planschade voor de realisatie af te handelen - voorstel voor een goede klachtenregeling - In welke mate worden er lokale bedrijven ingezet voor realisatie van het windpark De benodigde tijd voor de extra stap, waarvan verwacht wordt dat de tijd in het verdere verloop van het proces wordt goed gemaakt is in de nog nader te detailleren planning als volgt: Publicatie van het verzoek 2 weken termijn voor de ontwikkelaars voor inlevering voorstel 10 weken bespreken voorstel met bewoners van de zoekgebieden ca. 3 weken deskundige toets, gelijktijdig met het gebiedsproces voorbereiden collegebesluit en raadsbesluit 2 weken aanlevertermijn college- en raadbesluit ca. 8 weken De bewoners hebben in het gebiedsproces aangegeven nog niet over compensatie en dergelijke te willen praten, omdat ze daarmee het gevoel hebben de komst van de molens op zich af te roepen. Achteraf regelen van de niet-ruimtelijke aspecten is niet wenselijk en daarnaast kunnen de niet-ruimtelijke aspecten niet worden meegewogen in het raadsbesluit. Voor deze extra stap wordt het platform gevraagd om de aangeleverde voorstellen met de omwonenden te bespreken. De resultaten daarvan worden voorgelegd aan de raad. Zoals gesteld in het regieplan is het belangrijkste orgaan in dit proces de gemeenteraad van Emmen. De raad beslist uiteindelijk over de Structuurvisie en wijst de gebieden voor het realiseren van windenergie aan. De Raad vertegenwoordigt de inwoners van de gemeente Emmen. De EOP bepaalt in deze fase zelf in welke mate zij deelneemt aan het gebiedsproces en welke rol zij daarbij kiest. Het gebiedsproces voor de volgende fase, de realisatiefase, wordt de komende tijd nader uitgewerkt. Het plan van aanpak daarvan wordt in de tweede stap, vaststelling van de structuurvisie, aangeboden. 3. Relatie met bestaand beleid/eerder genomen besluiten Raadsbesluit 27 november vaststelling Regieplan Windenergie (inclusief aangenomen amendement en motie) Collegebesluit 28 juni 2015 Ontwerp-structuurvisie met bijbehorende ontwerp-planmer

12 Afstemming met externe partijen/communicatie Diverse externe partijen zijn bij de windenergieopgave betrokken. Structuurvisie en planmer: de vooroverlegpartners c.q. wettelijke adviseurs, waaronder omliggende gemeenten en provincies (ook grensoverschrijdend), waterschappen en ministeries. Gebiedsproces Windkracht 3. De gefaseerde vaststelling van de structuurvisie is middels een verzoek aan de provincie voorgelegd. 5. Financiële consequenties/voorgestelde dekking Het voorgestelde proces leidt tot extra inzet en dus extra kosten voor het opstellen van de "uitvraag", het beoordelen van de voorstellen en de afstemming met de bewoners. Met de provincie wordt gesproken over een bijdrage in de kosten voor het gehele proces en bij de Berap wordt nader ingegaan op de totale financiële consequenties. Een concept-besluit is bijgevoegd. Emmen, 24 september Burgemeester en wethouders van Emmen, de gemeentesecretaris, de burgemeester, I.A.A. Oostmeijer-Oosting C. Bijl

13 -13- jaar stuknr. Raad categorie/agendanr. stuknr. B. en W RA B 1 15/745 Raadsbesluit De raad van de gemeente Emmen; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 24 september 2015, nummer: 15/745; b e s l u i t : 1. in afwijking van het Regieplan Windenergie Emmen voorafgaand aan vaststelling structuurvisie Emmen, Windenergie betrokken initiatiefnemers met een grondpositie in zoekgebieden uit te nodigen om: - hun belangstelling voor de ontwikkeling van een windpark initiatief kenbaar te maken - de gedragscode te onderschrijven - een compensatie- en participatieplan voor omwonenden en belanghebbenden te overleggen, conform de onder punt 2 benoemde uitgangspunten. 2. de uitkomsten van het gebiedsproces Windkracht 3 en de ontwerp-structuurvisie Emmen, windenergie en bijbehorende planmer als uitgangspunt te hanteren, waaronder: - een afstand van 1100 meter tot woongebieden en 500 meter tot individuele woningen - een ashoogte voor windturbines van maximaal 100 meter - een tiphoogte voor windturbines van maximaal 149 meter - tijdelijke plaatsing van windturbines voor de duur van 16 jaar 3. een deskundigen toets te laten uitvoeren op de uitgebrachte voorstellen van de initiatiefnemers, ter voorbereiding op vaststelling van de structuurvisie Emmen, Windenergie door de raad. 4. voorstellen van initiatiefnemers te delen met omwonenden ter bespreking via een gebiedsproces per zoekgebied en voor de volgende fase, de realisatiefase, een gebiedsproces nader uit te werken. Vastgesteld in de openbare vergadering van 29 oktober de griffier, de voorzitter, H.D. Werkman C. Bijl