QUICK SCAN FLORA EN FAUNA. Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau

Transcriptie

1 QUICK SCAN FLORA EN FAUNA Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau Datum : 9 juli 2014 Rapportnummer : 214-BKB3-nw-v1 Koolweg PZ Helenaveen Tel mena@m-en-a.nl ING: NL37 INGB K.v.K

2

3 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV Inhoudsopgave Hfdst. Titel Blz. 1. Inleiding 1 2. Inventarisatie flora en fauna Algemeen Beschrijving literatuuronderzoek Vleermuissoorten Veldonderzoek door M&A Informatie door de KNNV Resultaten literatuuronderzoek 7 3. Conclusie 8 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 : Situatietekening en luchtfoto : Resultaten inventarisatie Natuurloket : Foto s bebouwing en omgeving

4 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 1. Inleiding Op 25 juni 2014 is door de ZLTO aan M&A Milieuadviesbureau BV opdracht verleend tot het uitvoeren van een quickscan natuurwaarden voor een locatie aan de Klein Bedaf 3 te Baarle-Nassau. Door de gemeente is de eis gesteld dat in verband met de uitbreiding van het varkensbedrijf, wordt aangetoond dat er geen negatieve consequenties gelden voor de natuurwaarden in het gebied. Op de onderzoekslocatie zijn vier varkensstallen, een werktuigenloods en een bedrijfswoning aanwezig. In de nieuwe situatie zullen een drietal stallen worden bijgebouwd. In verband met de nieuwbouw en de bestemmingswijziging van het perceel dient een aanvraag voor een omgevingsvergunning te worden ingediend. Dit natuurwaardenonderzoek beschrijft of het voornemen van de nieuwbouw consequenties kunnen hebben voor de in het gebied aanwezige beschermde flora en fauna en met name voor uilen en vleermuizen. Voor deze laatste diersoort is het vleermuisprotocol van de gegevensautoriteit natuur NGB als leidraad gehanteerd. De situatietekening van de locatie is weergegeven in bijlage 1. Hierin is ook een luchtfoto opgenomen van de omgeving van de locatie. 1

5 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 2. Inventarisatie flora en fauna 2.1 Algemeen In dit onderzoek zijn de huidige natuurwaarden onderzocht middels actuele literatuurgegevens. Hiervoor kan op een drietal manieren informatie worden verkregen: 1. Literatuuronderzoek door gegevens op te vragen bij het Natuurhistorisch Genootschappen, de provincie, SOVON, Vlinderstichting, RAVON, FLORON, VZZ en EIS. 2. Literatuuronderzoek middels het nemen van contact met plaatselijke natuur- en milieu instanties als IVN-afdelingen, vogelwachten, kringen van het Natuurhistorisch Genootschap etc. 3. Aanvullende hierop, het uitvoeren van een veldonderzoek. In onderhavige situatie zijn in eerste instantie stappen 1 en 3 uitgevoerd. Het opnemen met plaatselijke natuurverenigingen was ons inziens in dit geval niet noodzakelijk, daar de inventarisatie voldoende duidelijke gegevens opleverde. Algemeen doel van het onderzoek is een beeld te krijgen van de aanwezige flora en fauna. Daarbij is de nadruk gelegd op beschermde, bedreigde en schaarse soorten en soorten die specifieke milieuomstandigheden indiceren. 2

6 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 2.2 Literatuuronderzoek Bij het literatuuronderzoek zijn de volgende bronnen geraadpleegd; 1. Het Natuurloket (SOVON, De Vlinderstichting, RAVON, EIS Nederland, FLORON, VZZ, BLWG, NMV) 2. Ministerie LNV; Vogel- en Habitatrichtlijngebieden Vervolgens is gekeken naar de status van de waarnemingen binnen de Flora/faunawet, Commissie van Bern en de Nederlandse Rode Lijst. Deze en een aantal extra soorten worden genoemd binnen het Uitvoeringsplan Nota Natuur en Landschapsbeheer Voor deze soorten geldt het Nee, tenzij principe als deze soorten in het plangebied voorkomen en bij ingrepen die het leefgebied aantasten. Indien beschermde vogel- en/of zoogdiersoorten voorkomen, gelden binnen de Flora/faunawet bij de aanleg van een nieuwe functie in een gebied de volgende voorschriften: artikel 9: het is verboden deze dieren te doden of te verwonden; artikel 10: het is verboden deze dieren te verontrusten; artikel 11: het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste verblijfplaatsen van deze dieren te verstoren, te beschadigen of weg te nemen. Dit betekent voor permanente nest- en/of verblijfplaatsen van beschermde soorten dat altijd een ontheffing van de Natuurbeschermingswet aangevraagd dient te worden. Voor beschermde soorten die alleen in het broedseizoen op de locatie nestelen en/of verblijven, geen bouw- en sloopwerkzaamheden kunnen worden uitgevoerd in deze periode. Over het algemeen betreft deze periode het voorjaar en begin van de zomer, globaal van 15 maart tot 15 juli. Indien binnen deze periode bouw- en / of sloopwerkzaamheden worden verricht, dan moet een ontheffing in het kader van de Natuurbeschermingswet worden aangevraagd bij het ministerie van LNV. 3

7 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 2.3 Vleermuissoorten De meest voorkomende soorten in Nederland, maar ook in het betreffende gebied, zijn de Bruine Grootoorvleermuis, de Gewone Dwergvleermuis en de Ruige Dwergvleermuis. Gewone Dwergvleermuis Bruine Grootoorvleermuis De vleermuissoorten hebben een divers leefgebied (bossen, begroeide landschappen, nabij open water etc.). Vleermuizen hebben hun habitat (winter-, kraam-, zomer- en paar-verblijfplaatsen) vaak in bebouwing, bomen of opgaande gewassen. Foerageergebieden en vlieg-/migratieroutes zijn afhankelijk van landschappelijke kenmerken zoals water, lijnvormige landschapselementen (kust, dijken, duinen, rivierdalen en waterpartijen) en kleinschalige groenelementen (parken, kleine bossen). Mogelijke verblijfplaatsen van de zoogdieren zijn gebouwen, bomen, grotten, groeves, kelders, bruggen, tunnels of andere objecten met ruimte. 4

8 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 2.4 Veldonderzoek door M&A Op 8 juli 2014 is een veldonderzoek uitgevoerd op de onderzoekslocatie, door W.A. van Aerle. De heer van Aerle heeft deskundigheid op het gebied van flora en fauna en in het bijzonder in inheemse zoogdieren en broedvogels. De buitentemperatuur bedroeg op 8 juli 2014 ongeveer 18 C, luchtvochtigheid 60% en 8/8 bewolkingsgraad. Er was neerslag in de vorm van regen (motregen). Tijdens het veldbezoek is gekeken naar flora en fauna. Daarbij is rondom het terrein (tot afstand van 200 m) rastermatig het gebied verkend. De afstand van 200 meter is hierbij gekozen op grond van onze ervaringen met het type bebouwing (stallen, loods, woning), de nieuwe bebouwing en de indeling van het terrein. De milieuhinder (geluid, geur, luchtkwaliteit, licht etc.) van de realisatie van de nieuwe bebouwing zal reeds op een afstand van 100 meter minimaal zijn. Eventuele natuurwaarden op grotere afstand zullen geen enkele invloed meer ondervinden van de sloop en de toekomstige nieuwe woonbebouwing. Tijdens het veldonderzoek zijn op het perceel geen waarnemingen gedaan van schaarse, beschermde en bedreigde soorten noch van beschermde vegetatie. Wel zijn een aantal inheemse soorten (Merel, Huismus, Grote Gele Kwikstaart, Koolmees, Roodborst, Vink, Groenling, Houtduif, Buizerd) waargenomen. Bij de inventarisatie is ook speciale aandacht besteed aan andere kenmerken van broedende vogelsoorten, zoals uitwerpselen en achtergelaten nestmateriaal. Hierbij is ook aandacht besteed aan weide- of struweelvogelsoorten. Deze kunnen in de omgeving (vooral op gras- en akkerland) mogelijk voorkomen. Ook is gekeken naar eventuele verblijfplaatsen van vleermuizen of uilen in de omgeving van het perceel en in de bebouwing op het perceel. 5

9 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV De bebouwing op het perceel is onderzocht op de aanwezigheid van nestkasten voor o.a. uilen en op verblijfplaatsen van vleermuizen. Ook in deze bebouwing zijn geen kenmerken aangetroffen dat genoemde soorten aanwezig zijn geweest. De bebouwing op het perceel is als volgt te omschrijven:! stallen; spouwmuur met hellend dak met golfplaten. De daken zijn geïsoleerd met gesloten isolatieplaten. De kieren zijn dichtgepurd.! werktuigenloods; enkelsteens muur met hellend dak met golfplaten.! woning; spouwmuur met hellend dak met pannen. In het gebied kunnen voornamelijk de kerkuil en de ransuil worden gespot. Tijdens dit onderzoek zijn geen waarnemingen gedaan van nestkasten of van vleermuissoorten en uilen. Ook zijn in de stallen geen toegangsmogelijkheden voor vleermuizen aanwezig. De dak- en muurconstructie zijn geheel dicht, zodat het zeer moeilijk is voor de dieren om een verblijfplaats in de stal te creëren. Begroeiing is op het perceel aanwezig in de vorm van enkele bomen en struiken, voornamelijk rondom de bedrijfswoning. In de omgeving rond het perceel zijn alleen bomen aanwezig aan de achterzijde van de stallen. 2.5 Informatie door het KNNV Bij het KNNV te Zeist, Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, een vereniging voor veldbiologie, is navraag gedaan over informatie met betrekking tot natuurdata over de locatie Klein Bedaf 3 te Baarle-Nassau en omgeving. Uit dit telefonisch contact is duidelijk geworden dat de vereniging van de omgeving geen nadere natuurinformatie heeft. 6

10 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 2.6 Resultaten literatuuronderzoek Natuurloket Binnen het kilometerhok (X) en (Y) zijn volgens het Natuurloket een aantal beschermde flora en fauna geïnventariseerd. Het blijkt dat 2 zoogdiersoorten, 12 broedvogelsoorten, 1 dagvlinder, 1 libel en 3 sprinkhanen/krekels in het kilometerhok van de onderzoekslocatie zijn gespot. De inventarisatie hiervan wordt als matig tot slecht beschouwd, behalve voor de sprinkhanen/krekels welke als goed wordt beschouwd. Verder zijn 163 vaatplantensoorten en 9 mossen aangetroffen. De inventarisatie van de vaatplanten is als onbepaald te beschouwen en van de mossen als redelijk. In bijlage 2 zijn de volledige gegevens opgenomen Vogel- en Habitatrichtlijngebieden Via het ministerie van LNV zijn de Vogel- en Habitatrichtlijnkaarten beschouwd en hieruit kan worden geconcludeerd dat er geen Vogel- of Habitatrichtlijngebieden in de nabijheid zijn gelegen. Ook volgens de nieuwe aanwijzing van Natura 2000 gebieden zijn geen beschermde gebieden aanwezig in de nabijheid van de onderzoekslocatie. 7

11 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV 3. Conclusie Door het literatuuronderzoek van de inventarisatie is aangetoond dat het mogelijk is dat in het gebied beschermde flora of fauna (voornamelijk zoogdieren, broedvogels en vaatplantensoorten) voor kunnen komen (zie inventarisatie Natuurloket). In de nabijheid van het perceel zijn tijdens het veldbezoek in juli 2014 echter geen waarnemingen gedaan van beschermde soorten. Ook rondom het perceel zijn bij de inventarisaties geen waarnemingen gedaan van beschermde soorten (waaronder uilen en vleermuizen). Het veldonderzoek, uitgevoerd op 8 juli 2014, zijn binnen het broedvogelseizoen uitgevoerd. Toch is er speciale aandacht besteed aan andere kenmerken van broedende vogelsoorten (ook struweel- en weidevogelsoorten). Onder andere uitwerpselen van broedvogelsoorten en hun kuikens en de achtergebleven nestmaterialen zijn kenmerken waarop speciaal is gelet. Het veldonderzoek kan daarom als vrij uitvoerig worden beschouwd. Bij de inventarisatie is ook aandacht besteed aan verblijfplaatsen van vleermuizen en nestkasten en -mogelijkheden voor uilen in het gebied. Vooral in de bebouwing van het perceel is degelijk onderzoek uitgevoerd op o.a. toegangsmogelijkheden en verblijfplaatsen van vleermuizen. Bij de inventarisatie van de vleermuizen is extra aandacht besteed aan mestsporen, keutels en vraatsporen. Ondanks dat het veldonderzoek in het vogelbroedseizoen is uitgevoerd bestaat er uiteraard een gerede kans dat niet alle soorten zijn gespot en geïnventariseerd. De nieuwbouw van de drie stallen zullen, mede gezien het feit dat geen beschermde soorten zijn geconstateerd op het perceel of in de directe omgeving, geen wijziging in de verstoring van de natuurwaarden in het gebied opleveren. Bij de nieuwbouw dient evenwel aandacht te worden besteed aan eventuele verstoring van natuurwaarden in het algemeen. Door extra zorg hieraan de besteden tijdens de bouwwerkzaamheden, wordt vermeden dat de dieren hiervan teveel hinder zullen ondervinden. Op grond van deze inventarisatie gelden er geen belemmeringen voor de plannen op grond van de natuurwaarden. 8

12 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV Bijlage 1 : Situatietekening en luchtfoto

13 voet meter

14 Figuur 1 : Natura2000 omgeving plangebied (Wet ammoniak en Veehouderijkaart Provincie Noord- Brabant) Figuur 2 : Natuur en landschap omgeving plangebied (Verordening Ruimte Provincie Noord- Brabant)

15

16 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV Bijlage 2 : Resultaten inventarisatie Natuurloket

17 Beknopte eenmalige levering uit de NDFF disclaimer De Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) is de meest omvangrijke landelijke informatiebron van verspreidingsgegevens en bevat betrouwbare waarnemingen van planten en dieren in een bepaald gebied. Het systeem is in opbouw, nieuwe gegevens worden met regelmaat toegevoegd. Alle gegevens in de NDFF zijn door de Gegevensautoriteit Natuur gevalideerd. Nader (veld-)onderzoek kan noodzakelijk zijn om aanwezigheid van een soort te bevestigen of uit te sluiten. naam project Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau doel project Inventarisatie natuurwaarden datum wo, 09/07/ :20 ordernummer OHNL geselecteerde kilometerhokken Op de volgende pagina s vindt u eerst de beknopte eenmalige levering en vervolgens de toelichting erop. Mocht u vragen hebben dan kunt u contact opnemen met de Helpdesk van Het Natuurloket: info@natuurloket.nl telefoon: Beknopte eenmalige levering OHNL d.d. wo, 09/07/ :20 1 van 2

18 vaatplanten mossen korstmossen paddenstoelen zoogdieren vogels amfibieën reptielen vissen dagvlinders macronachtvlinders micronachtvlinders libellen sprinkhanen en krekels overige ongewervelden zeeorganismen Rode-Lijstsoorten 1 7 Ffwet soorten tabel 1 2 Ffwet soorten tabel 2+3 Ffwet vogels 12 Hrl soorten bijlage II Hrl soorten bijlage IV aantal soorten volledigheid onderzoek onbepaald redelijk niet niet slecht slecht/niet niet niet niet matig niet niet matig goed niet niet onderzoeksperiode Beknopte eenmalige levering OHNL d.d. wo, 09/07/ :20 2 van 2

19 Toelichting op de tabel Soortgroepen In de gehanteerde indeling is Overige ongewervelden een diverse groep met daarin alle wespen, bijen, mieren, netvleugelige, steenvliegen, kevers, vliegen, muggen, haften, wantsen, cicaden, luizen, schorpioenvliegen en overige insecten, spinnen, mijten, hooiwagens, duizendpoten, miljoenpoten, pissebedden, kakkerlakken, oorwormen, weinigpotigen, vlokreeften, lagere kreeftachtigen, weekdieren, slakken, ringwormen, snoerwormen en wormachtigen zoals bloedzuigers. Onder de soortgroep Zeeorganismen vallen: hydroidpoliepen, mosdiertjes, mysisgarnalen, ribkwallen, stekelhuidigen, zakpijpen, zeepissebedden, zeepokken, eendenmossels, krabbezakjes, zeespinnen en grote kreeftachtigen (kreeften, krabben en garnalen). Dit betekent dat waarnemingen van de Europese kreeft (Astacus astacus) en andere in zoetwater levende rivierkreeften onder Zeeorganismen te vinden zijn. Zeezoogdieren zijn te vinden onder Zoogdieren. Rode-Lijstsoorten In de tabel staat voor elk kilometerhok per soortgroep vermeld hoeveel soorten op de Rode Lijst staan. Rode Lijsten worden formeel vastgesteld door het ministerie van LNV. De gehanteerde Rode Lijsten zijn (inclusief link naar website van ministerie van LNV met verwijzing naar pdf van het besluit): vaatplanten: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 mossen: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 korstmossen: Besluit Rode Lijsten 5 november paddenstoelen: Besluit Rode Lijsten 5 november zoogdieren: Besluit Rode Lijsten 4 september 2009 vogels: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 amfibieën: Besluit Rode Lijsten 4 september 2009 reptielen: Besluit Rode Lijsten 4 september 2009 vissen: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 dagvlinders: Besluit Rode Lijsten 4 september 2009 macronachtvlinders: geen Rode Lijst micronachtvlinders: geen Rode Lijst libellen: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 sprinkhanen en krekels: Besluit Rode Lijsten 5 november 2004 overige ongewervelden: Besluit Rode Lijsten 5 november zeeorganismen: geen Rode Lijst Ffwet soorten tabel 1 Alle soorten van tabel 1 van de Flora- en faunawet, te vinden in de pdf op de website van het ministerie van LNV (beschermde soorten van de Flora- en faunawet). 1 Na vaststelling van de Rode Lijst is gebleken dat Haematomma ochroleucum onterecht op de Rode Lijst stond; deze is er vervolgens van afgehaald (verantwoording Database Soorten in wetgeving en beleid). 2 De Rode Lijst voor paddenstoelen uit 2009 is nog niet geïmplementeerd in de NDFF; hier vindt u het Besluit: Besluit Rode Lijsten 4 september het gaat hier om besluiten voor de soortgroepen bijen, kokerjuffers, steenvliegen, haften, platwormen en land- en zoetwaterweekdieren. Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 1 van 12

20 Ffwet soorten tabel 2+3 Soorten van tabel 2 en 3 van de Flora- en faunawet, te vinden in de pdf op de website van het ministerie van LNV (beschermde soorten van de Flora- en faunawet). Ffwet vogels Alle vogelsoorten, behalve exoten, zijn beschermd krachtens de Flora- en faunawet. Hrl soorten bijlage II In de Europese Habitatrichtlijn staan in Bijlage II de soorten waarvoor beschermde gebieden moeten worden aangewezen. Op de site van het ministerie van LNV kunt u een overzicht vinden van de soorten (beschermde soorten Habitatrichtlijn Bijlage II). Welke gebieden dit zijn is per soort op te zoeken via Natura 2000-gebieden. Hrl soorten bijlage IV In de Europese Habitatrichtlijn staan op Bijlage IV de soorten aangewezen die strikt beschermd zijn; de meeste soorten staan in tabel 3 van de Flora- en faunawet. Op de website van het ministerie van LNV kunt u een overzicht vinden: beschermde soorten Habitatrichtlijn Bijlage IV. Aantal soorten Het totaal aantal soorten per soortgroep per kilometerhok in de periode zoals aangegeven. Meegenomen zijn alle waarnemingen: die geheel of gedeeltelijk binnen de selectie liggen; die zijn gevalideerd en daarbij de classificatie betrouwbaar hebben meegekregen; waarvan de bronhouder heeft aangegeven dat ze uitgeleverd mogen worden. Indien er een asterisk (*) in het veld staat betekent dit dat een deel van de waarnemingen pas na expliciete toestemming van de bronhouder mag worden uitgeleverd. Het kan dus zijn dat in de Eenmalige levering niet alle waarnemingen worden geleverd die optellen tot de Beknopte eenmalige levering. Ook kan het zijn dat deze gegevens later worden geleverd. Volledigheid onderzoek Voor elke soortgroep is aangegeven hoe volledig een specifiek kilometerhok is onderzocht. Er wordt hierbij gewerkt met een normering in maximaal 5 klassen: Niet, Slecht, Matig, Redelijk en Goed onderzocht. In onderstaande toelichting is per soortgroep aangegeven welke regels hierbij gehanteerd zijn en over welke periode. Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 2 van 12

21 Vaatplanten ( ) Om de volledigheid van onderzoek vast te stellen wordt het soortenaantal per kilometerhok vergeleken met het gemiddeld soortenaantal van een kilometerhok in dezelfde regio. Dit aantal is afhankelijk van onder andere bodemtype, waterhuishouding, schaal van het landschap en bodemgebruik. Daarom is de indeling van Nederland in 38 ecodistricten gebruikt als regio-indeling. Het gemiddeld aantal soorten per kilometerhok is bepaald aan de hand van inventarisaties uit het verleden. De aanname hierbij is dat de in het verleden vastgestelde floristische waarden een goede basis vormen voor een benadering van de actuele waarden. Het gemiddeld aantal aangetroffen soorten per kilometerhok loopt van 127 (grote, recente polders) tot 306 (kalkrijke duinen). klasse goed redelijk matig slecht niet definitie aantal soorten is groter dan het gemiddelde van het ecodistrict minus de standaarddeviatie n.v.t. overige gevallen aantal soorten per kilometerhok is kleiner dan 26 of, als het aantal soorten kleiner is dan het gemiddelde van het ecodistrict, minus tweemaal de standaarddeviatie. geen waarnemingen Mossen ( ) Gegevens van mossen zijn veelal afkomstig van natuurgebieden en stedelijk gebied. De meeste bedreigde mossoorten komen vooral voor op vochtige plaatsen en in bossen. klasse goed redelijk matig slecht niet definitie meer dan 30 soorten soorten 1-10 soorten n.v.t. geen waarnemingen Korstmossen ( ) Gegevens van korstmossen zijn voornamelijk afkomstig van bos, heide en stuifzand, laanbomen en muren van oude gebouwen. Korstmossen kunnen in alle seizoenen worden gevonden. klasse goed redelijk matig slecht niet definitie meer dan 20 soorten soorten 1-10 soorten n.v.t. geen waarnemingen Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 3 van 12

22 Paddenstoelen ( ) Om de volledigheid van een inventarisatie te definiëren zouden voor elk kilometerhok naast de aantallen waarnemingen en soorten ook specifieke biotoopkenmerken moeten worden meegewogen. Voor paddenstoelen is een dergelijke weging nog niet op landelijke schaal mogelijk. Vooralsnog wordt uitgegaan van het globale (niet statistisch onderbouwde) ervaringsfeit dat een "serieus" onderzoek in een hok in een goede tijd minstens een bepaald aantal verschillende soorten moet opleveren, met een eveneens globale correctie voor het feit dat dit aantal in een "goed" hok met minder waarnemingen wordt bereikt dan in een "slecht" hok. klasse goed definitie 250 of meer soorten; of 1000 of meer waarnemingen redelijk matig slecht overige gevallen n.v.t. minder dan 50 soorten; of minder dan 100 waarnemingen niet geen waarnemingen Zoogdieren ( ) Voor zoogdieren is de onderzoekskwaliteit voor een kilometerhok bepaald op grond van twee aspecten die voor de totaalscore worden opgeteld. 1. het aantal waargenomen soorten sinds het jaar 2000 aantal soorten aantal punten uitvoering van een of meerdere projecten van het Netwerk Ecologische Monitoring of het VerspreidingsONderzoek LandZoogdieren (VONZ), waarin de aanwezigheid van een bepaalde set soorten (bijvoorbeeld muizen en spitsmuizen of vleermuizen) systematisch bepaald wordt. NEM- of VONZ-project aantal punten braakbalmonitoring 15 vleermuiswintertellingen 30 muizen vangen met 30 inloopvallen vleermuiszoldertellingen 30 hazelmuistellingen 10 Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 4 van 12

23 klasse goed redelijk matig slecht niet definitie punten punten punten 0 24 punten geen waarnemingen Vogels ( ) In de regel wordt er bij vogels onderscheid gemaakt tussen broedvogels (reproduceren) en water- en wintervogels (foerageren en pleisteren). Voor beide wordt in de tabel de onderzoeksvolledigheid gegeven, eerst broedvogels, dan water- en wintervogels. Voor het bepalen van de volledigheid van onderzoek wordt niet alleen gekeken naar het aantal vastgestelde soorten maar ook naar de onderzoeksintensiteit (is een gebied c.q. kilometerhok voldoende bekeken om iets te zeggen over het voorkomen van de vogelbevolking). Losse waarnemingen worden in deze berekening niet meegenomen. Broedvogels In de jaren is er in het kader van het Atlasproject van de Nederlandse Broedvogels in geheel Nederland gewerkt aan het vergaren van broedvogeldata op het niveau van kilometerhokken. In besloten tot halfopen landschappen wordt 70-80% van de werkelijk in een kilometerhok aanwezige soorten vastgesteld. In open landschappen wordt uitgegaan van minimaal %. Een kilometerhok waar atlaswerk heeft plaatsgevonden wordt als redelijk onderzocht gekwalificeerd. Het Landelijk Soortenonderzoek Broedvogels (LSB) is in zijn huidige opzet in 1996 van start gegaan. Het richt zich op het jaarlijks verzamelen van de aantallen broedgevallen van in kolonies broedende soorten en de aantallen broedgevallen van zeldzame soorten. Van een selectie van zeldzame broedvogelsoorten wordt hierbij ook de verspreiding jaarlijks in kaart gebracht. Van de kolonievogelsoorten mag uitgegaan worden van een vrijwel landdekkende inventarisatie. Een kilometerhok is matig onderzocht als er na 1993 drie of meer keren een kolonieen/of zeldzame soort is gemeld. Het Broedvogel Monitoring Project (BMP) is in 1984 van start gegaan en heeft tot doel de aantalveranderingen van min of meer algemene vogelsoorten te volgen. In vaste proefvlakken van 15 tot 500 hectare groot verspreid over Nederland wordt jaarlijks een vaste selectie aan soorten onderzocht. De selectie van soorten kan bestaan uit alle soorten of uit een set van bijzondere soorten, bijvoorbeeld alleen weidevogels (BMP-W). Een kilometerhok is goed onderzocht als er na 1995 twee keer een proefvlak is onderzocht. Als er een BMP-W proefvlak is onderzocht is het kilometerhok redelijk onderzocht. Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 5 van 12

24 klasse goed redelijk definitie na 1995 twee keer een proefvlak BMP proefvlak BMP-W; of atlasproject matig slecht niet drie of meer keer een kolonie- of zeldzame soort (LSB) gemeld n.v.t. geen waarnemingen Water- en wintervogels Vanaf seizoen 1992/93 is de coördinatie van de watervogeltellingen ondergebracht bij SOVON. Het gaat daarbij om de maandelijkse ganzen- en zwanentellingen, maandelijkse tellingen van de Zoete Rijkswateren, de midwintertelling in januari en tellingen in de Waddenzee. Bij een evaluatie van deze verscheidenheid aan watervogelprojecten, bleek de genoemde opzet niet geheel te voldoen. Door de projectmatige aanpak bleef de informatie over het voorkomen van watervogels versnipperd. Met ingang van het winterhalfjaar 2000/01 is het netwerk aan telgebieden uitgebreid, wordt het merendeel van de belangrijke watervogelgebieden in het winterhalfjaar maandelijks geteld en worden alle projectresultaten in een gezamenlijk rapport opgenomen. Een kilometerhok is goed onderzocht als er >25 maanden geteld is in de laatste 5 jaar. Als er >10 en <25 maanden is geteld in de laatste 5 jaar is het hok redelijk onderzocht. >5 en <10 maanden geteld is matig onderzocht. Het Punt Transect Tellingenproject (PTT) is het oudste monitoringproject van SOVON en werd in 1978 in het leven geroepen omdat van veel, vooral algemeen voorkomende, wintervogels vrijwel niets bekend was over de aantalsontwikkelingen binnen Nederland. De doelstellingen van het door SOVON en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) opgezette project waren (a) het volgen van de aantalsontwikkelingen van zoveel mogelijk soorten winter- en trekvogels door de jaren heen, zo mogelijk in relatie tot de achterliggende oorzaken en (b) het volgen van de veranderingen in de verspreiding van winter- en trekvogels. De uitvoering van het project is op alle punten gestandaardiseerd en houdt in dat waarnemers puntsgewijs op een vaste route gedurende een vaste tijd alle vogels tellen. Als er minimaal 2 punten meerjarig zijn onderzocht is het kilometerhok matig onderzocht. In alle andere gevallen is het kilometerhok slecht onderzocht. klasse goed redelijk matig definitie watervogeltellingen gedurende meer dan 24 maanden in de afgelopen 5 jaar watervogeltellingen gedurende 11 tot 24 maanden in de afgelopen 5 jaar meerjarig PTT van minimaal 2 punten; of watervogeltellingen gedurende 5 10 maanden in de afgelopen 5 jaar slecht niet minimaal 2 punten meerjarig PTT; of watervogeltellingen gedurende minder dan 5 maanden in de afgelopen 5 jaar niet geen waarnemingen Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 6 van 12

25 Amfibieën ( ) Het aantal waarnemingen is in eerste instantiebepalend voor de onderzoekskwaliteit. Daarnaast worden er correcties toegepast op basis van de periode waarin de waarnemingen zijn gedaan en op basis van de aantallen soorten die wel of niet op de Rode Lijst staan. klasse goed definitie meetnetactiviteit in het kilometerhok; of meer dan 15 waarnemingen redelijk matig slecht niet 8 14 waarnemingen 3 7 waarnemingen 1 2 waarnemingen geen waarnemingen correctie 1 Voor elke soort zijn zogenaamde vroege en late perioden van waarnemingen vastgesteld. Indien er in een kilometerhok meerdere waarnemingen uit de vroege en de late periode zijn gedaan, wordt een klasse hoger aan het kilometerhok gekoppeld. waarneming van: een willekeurige salamander in de periode februari april een Gewone pad, Heikikker of Bruine kikker in de periode februari juni een willekeurige salamander in de periode mei augustus een willekeurige pad of kikker in de periode mei augustus NIET zijnde van de Gewone pad of Heikikker of Bruine kikker periode vroeg vroeg laat laat correctie 2 Bovenop de bovenstaande indeling en eerste correctie vindt nog een tweede correctie plaats als onderstaande geldt. Dit gebeurt alleen indien er sprake is van een exacte overeenkomst; is dat niet het geval dan vindt er geen verdere correctie plaats. aantal Rode- aantal soorten niet correctie Lijstsoorten op de Rode Lijst 1 of meer 5 of meer een klasse hoger 2 of meer 4 een klasse hoger 3 of meer 3 een klasse hoger 1 of meer 0 een klasse lager indien Matig, Redelijk of Goed onderzocht Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 7 van 12

26 Reptielen ( ) Het aantal waarnemingen is in eerste instantie bepalend voor de onderzoekskwaliteit. Daarnaast worden er correcties toegepast op basis van de periode waarin de waarnemingen zijn gedaan en op basis van de aantallen soorten die wel of niet op de Rode Lijst staan. klasse goed definitie meetnetactiviteit in het kilometerhok; of meer dan 8 waarnemingen redelijk matig slecht niet 4 7 waarnemingen 2 3 waarnemingen 1 waarneming geen waarnemingen correctie 1 Voor elke soort zijn zogenaamde vroege en late perioden van waarnemingen vastgesteld. Indien er in een kilometerhok meerdere waarnemingen uit de vroege en de late periode zijn gedaan, wordt een klasse hoger aan het kilometerhok gekoppeld. waarneming in de maanden: februari - mei juni - augustus periode vroeg laat correctie 2 Bovenop de bovenstaande indeling en eerste correctie vindt nog een tweede correctie plaats als onderstaande geldt. Dit gebeurt alleen indien er sprake is van een exacte overeenkomst; is dat niet het geval dan vindt er geen verdere correctie plaats. aantal Rode-Lijstsoorten als Gladde slang is gezien als naast Gladde slang ook andere soort gezien als of Adder of Ringslang of Hazelworm of Muurhagedis gezien correctie (indien mogelijk) een klasse hoger twee klassen hoger eenklasse hoger Vissen ( ) De inventarisatieactiviteit voor vissen is hoofdzakelijk gebaseerd op het aantal aangetroffen soorten en het aantal bezoeken per kilometerhok. In de goed onderzochte hokken wordt een goed beeld verwacht van de kwalitatieve samenstelling van de visfauna in de genoemde onderzoeksjaren. Aanvullingen op deze soortenlijst kunnen voornamelijk nog verwacht worden bij toepassing van andere vismethodieken en/of veranderende milieuomstandigheden of uitbreiding van verspreidingsgebieden van individuele soorten. Van de redelijk onderzochte hokken wordt geen volledig beeld verwacht van de kwalitatieve samenstelling van de visfauna. Aanvullingen kunnen verwacht worden door meer veldwerk, toepassing van andere vismethodieken en/of veranderende milieuomstandigheden of uitbreiding van verspreidingsgebieden van individuele soorten. Slecht onderzocht zijn alle kilometerhokken die niet in een van beide bovengenoemde categorieën vallen. Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 8 van 12

27 De waarnemingen in het databestand van RAVON hebben hoofdzakelijk betrekking op vangsten met een steeknet. Elk vangstmiddel is echter selectief: het steeknet levert vooral veel jonge vis op en kleinere vissoorten. Juist veel van deze kleinere soorten vallen onder de Flora- en faunawet of de Habitatrichtlijn. Het schepnet is met name geschikt voor kwalitatieve bemonstering van kleinere watertypen als beken, sloten, weteringen en poelen. Voor meer kwantitatieve bemonsteringen worden doorgaans andere methodieken toegepast. klasse goed redelijk definitie 10 of meer soorten 5 9 soorten; of 3 4 soorten, waarbij verhouding aantal waarnemingen:aantal soorten 2 of groter matig slecht niet 3 4 soorten, waarbij verhouding aantal waarnemingen:aantal soorten kleiner dan soorten geen waarnemingen Dagvlinders ( ) Dagvlinders vliegen niet gedurende het gehele jaar. Sommige soorten vliegen in een generatie, die vaak niet meer dan vier tot zes weken als vlinder aanwezig is. De in het bestand opgeslagen waarnemingen zijn grotendeels gebaseerd op de waarnemingen van vlinders en slechts incidenteel op die van eitjes, rupsen of poppen. De momenten in een jaar dat in een kilometerhok naar vlinders is gekeken bepaalt dus de kans dat de aanwezige soorten allemaal gezien zijn. Voor de bepaling van de volledigheid van het onderzoek is dan ook gekeken naar de spreiding van de bezoeken over het seizoen in een kilometerhok waarbij aangenomen wordt dat in zeeklei, laagveen- en rivierengebieden gemiddeld minder soorten worden vastgesteld. Voor elke periode in het jaar dat het zinvol is om naar vlinders te kijken wordt een puntenaantal toegekend. Hierbij wordt niet meer gekeken naar het aantal waarnemingen in die periode. periode week punten A 1 januari 31 maart en/of 30 september 31 december 1 13, B 1 april 12 mei C 13 mei 9 juni D 10 juni 7 juli E 8 juli 4 augustus F 5 augustus 29 september G geen datum, wel jaar 0 1 Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 9 van 12

28 klasse goed definitie hogere zandgronden, duingebied en Zuid-Limburg: 10 of meer punten zeeklei, laagveen en rivierengebied: 8 of meer punten redelijk hogere zandgronden, duingebied en Zuid-Limburg: 5 9 punten zeeklei, laagveen en rivierengebied: 5 7 punten matig slecht niet 3 4 punten 1 2 punten 0 punten Nachtvlinders (micro s en macro s) De groepen van macro- en micronachtvlinders zijn soortenrijke groepen. Uit ervaring is gebleken dat het niet makkelijk is om alle soorten die in een hok voorkomen binnen enkele bezoeken en met slechts enkele onderzoeksmethoden vast te stellen. Goed nachtvlinderonderzoek bestaat daardoor eigenlijk uit het veelvuldig bezoeken van een gebied gedurende vele jaren en in vele seizoenen met verschillende technieken (licht, stroopsmeren, zichtwaarnemingen, etc.). Pas dan kan er een completere indruk bestaan van het werkelijke aantal soorten dat er voor komt. Om een indicatie te hebben van de soortenrijkdom in een gebied is het noodzakelijk de kennis van de omliggende hokken te betrekken bij de bepaling voor een onderzoeksdekking. De nu gehanteerde methode gaat uit van de verhouding tussen het aantal waargenomen soorten en het aantal theoretisch waar te nemen soorten. Dit geschiedt voor beide soortgroepen apart. Dat moet ook wel, want het aantal waarnemers, het aantal soorten en het aantal waarnemingen per groep verschilt enorm. Voor beide soortgroepen wordt per kilometerhok het aantal soorten bepaald dat er is vastgesteld en het aantal soorten dat er theoretisch zou kunnen voorkomen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de kennis over omliggende hokken. De verhouding van beide aantallen resulteert in het algemeen in een zeer laag getal, want vaak ligt het aantal waargenomen soorten enorm veel lager dan het aantal te verwachten soorten. De oorzaak is meestal dat er nog niet voldoende onderzoek is geweest in een gebied. De resulterende waarden worden nu verder geclassificeerd op basis van het oordeel van een expert. klasse definitie; percentage aangetroffen soorten van theoretisch totaal aantal goed 21% 100% redelijk 7% - 20% matig 4% - 6% slecht 0% - 3% niet geen waarnemingen Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 10 van 12

29 Libellen ( ) Libellen vliegen niet gedurende het gehele jaar. De meeste soorten vliegen in een generatie, die vaak niet meer dan zes tot acht weken duurt. De waarnemingen zijn gebaseerd op de waarnemingen van libellen en slechts incidenteel op die van larven of larvenhuidjes. De momenten in een jaar dat in een kilometerhok naar libellen is gekeken bepaalt dus de kans dat de aanwezige soorten allemaal gezien zijn. Voor de bepaling van de volledigheid van het onderzoek is dan ook gekeken naar de hoeveelheid waarnemingen in een kilometerhok en het aantal maanden dat er waarnemingen zijn gedaan. klasse goed definitie waarnemingen uit meer dan 3 maanden; of meer dan 10 waarnemingen uit 2 of 3 maanden; of meer dan 25 waarnemingen uit minimaal 1 maand redelijk 10 of minder waarnemingen uit 2 of 3 maanden; of minder dan 26 waarnemingen uit 1 maand matig slecht niet 10 of minder waarnemingen, waarbij de gezamenlijke set van waarnemingen uit maximaal 1 maand n.v.t. geen waarnemingen Sprinkhanen ( ) Bijna alle soorten sprinkhanen zijn in de nazomer aan te treffen. Het is daardoor mogelijk om tijdens twee bezoeken de sprinkhaanfauna van een gebied goed in kaart te brengen (onderzoeksintensiteit = goed). Als er slechts 1 bezoek aan een gebied is afgelegd kunnen er soorten zijn gemist (onderzoeksintensiteit = matig). De categorieën slecht en redelijk worden dus niet ingevuld. klasse goed redelijk matig slecht niet definitie 2 bezoeken aan het gebied gebracht n.v.t. 1 bezoek aan het gebied gebracht n.v.t. geen waarnemingen Overige ongewervelden Deze groep is een bundeling van zes verschillende soortgroepen met beleidsrelevante soorten (de Habitatrichtlijn, de Flora- en faunawet en de Rode Lijst). Het gaat om: bijen, kevers, mieren, bloedzuigers en mollusken van de Habitatrichtlijn. Omdat het groepen betreft met een ver uiteenlopende biologie en ecologie zijn de methoden en perioden van waarnemen en gegevens verzamelen niet eenduidig. Bovendien betreft het hier gepresenteerde bestand een opsomming van deze verschillende groepen. Daardoor kan een indicatie voor de bepaling van de volledigheid niet gegeven worden. Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 11 van 12

30 Zeeorganismen De groep van zeeorganismen is erg divers. Voor deze soortgroep is nog geen systematiek uitgewerkt om onderzoeksvolledigheid te bepalen. Er zijn echter wel vaste duiklocaties langs de kust die frequent worden onderzocht door waarnemers van ANEMOON. Voor deze locaties wordt aangenomen dat ze goed zijn onderzocht. klasse goed redelijk matig slecht niet definitie vaste duiklocaties ANEMOON n.v.t. n.v.t. n.v.t. geen waarnemingen tekstversie d.d. 24 augustus 2010 Beknopte eenmalige levering: toelichting op de tabel 12 van 12

31 Klein Bedaf 3, Baarle-Nassau M&A Milieuadviesbureau BV Bijlage 3 : Foto s bebouwing en omgeving

32

33

34