Toets VWO Grieks. TSE 4, tijdvak 2 maandag 19 april uur. Bij deze toets hoort een bijlage.

Transcriptie

1 Toets VWO 2010 TSE 4, tijdvak 2 maandag 19 april uur Grieks Bij deze toets hoort een bijlage. Deze toets bestaat uit 17 vragen. Voor deze toets zijn maximaal 100 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Geef niet meer antwoorden (tekstelementen, redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld één tekstelement wordt gevraagd en je antwoordt met meer dan één tekstelement, dan wordt alleen het eerste tekstelement in de beoordeling meegeteld. RGHS

2 Vragen bij tekst 1 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, vss ) : 1 [2] pro;~ qew`n... t/m... aujto;~ fanei` (vss ) : a Noem uit deze passage één voorbeeld van een postpositie. b Noem uit deze passage één voorbeeld van prodelisie. 2 [3] oi on... t/m... frenwǹ (vss ) : Welke stijlfiguur wordt in deze verzen gebruikt? Noem de naam en noteer de betreffende Griekse tekstelementen. 3 [4] Burgers, ik heb gehoord... t/m... bereikt kan worden (vss ) : a In het korte gesprek tussen Kreon en het koor (vss ) valt van Kreon vooral zijn wens op om zich te rechtvaardigen in de ogen van Oidipous en van de stad. Van het koor valt vooral de terughoudendheid op. Wijs in de passage een zeer duidelijk voorbeeld van de terughoudende opstelling van het koor aan. b Wijs in diezelfde passage het belang aan dat Kreon hecht aan een goede reputatie. c Noem de twee woorden uit vss waardoor Oidipous Kreon op één lijn stelt met de moordenaar van Laios. 4 [7] wj~ mhtri;... t/m... patrov~ (vss ) : a Dit is het derde orakel dat in de Oidipous Tyrannos wordt genoemd. Wat is de inhoud van de andere twee orakels en aan wie werden ze gegeven? b Noem twee verschillende manieren waarop in vss meer nadruk wordt gegeven aan de incest dan aan de vadermoord. c Door welk stijlfiguur, die zowel in vs. 791 als in vs. 793 gebruikt is, wordt extra benadrukt dat het hier om misdaden tegen de ouders gaat? Noem de naam van de stijlfiguur en citeer de betreffende vier Griekse woorden. 5 [6] steivcwn... t/m... suggenev~ (vss ) : a Op welke vier verschillende manieren wordt Laios in Oidipous versie van de ontmoeting aangeduid? Citeer de betreffende Griekse woorden. b Welke onjuistheid bevat het verslag van Oidipous? Vragen bij tekst 3 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, vss ) : 6 [2] Zoals een verstandig mens doet (vs. 916) : Wat zou Oidipous dan volgens Iokaste concreet moeten doen? 2

3 j j j 7 [3] a\r a[n par ujmw`n, w\ xevnoi, mavqoim o{pou (vs. 924) : a Volgens Aristoteles begint met de onverwachte komst van de bode de plotselinge omslag in het stuk, die een essentieel onderdeel uitmaakt van een tragedie. Hoe noemt Aristoteles zo n plotselinge omslag? b Diezelfde Aristoteles schrijft letterlijk in zijn Poetica: Nemen we als voorbeeld wat er in de Oidipous Tyrannos gebeurt: een bode kwam om Oidipous op te vrolijken en te bevrijden van zijn angst met betrekking tot zijn moeder; maar doordat hij Oidipous identiteit onthulde, bereikte hij het tegenovergestelde. Leg uit dat Aristoteles het niet helemaal zorgvuldig formuleert, wanneer hij beweert dat de bode kwam om Oidipous... te bevrijden van zijn angst met betrekking tot zijn moeder. 8 [5] w\ qew`n manteuvmata, i{n e[ste (vss ) : Iokaste ziet ook in deze gebeurtenis weer een bevestiging van haar wantrouwen tegenover orakels. Nu wordt dus ook al het orakel dat Oidipous kreeg, als onwaar ontmaskerd, zo denkt zij. Iokaste is zeer geëmotioneerd en de formulering van haar woorden is buitengewoon nadrukkelijk. a Met welke woorden wordt Laios door Iokaste aangeduid in vss (ktavnoi)? b Waardoor valt hier bijzondere nadruk op? c Verklaar het gebruik van het aspect bij de werkwoordsvorm e[feuge (vs. 948). 9 [4] feu` feu` (vs. 964) : Net als Iokaste in vss is Oidipous zeer geëmotioneerd door het bericht over de dood van Polybos; en net als Iokaste legt ook hij het bericht uit als bewijs van de onbetrouwbaarheid van orakels. a In een woordenboek wordt de betekenis van feu` omschreven als uitroep van verdriet, woede, ergernis, verbazing of bewondering. Welke van deze omschrijvingen is hier het meest van toepassing? Licht je antwoord toe. b Noem nog twee aspecten van zijn manier van formuleren in vss waaruit de geëmotioneerdheid van Oidipous blijkt. 10 [3] pro;~ dovmou~ (vs. 1006) : a Wat bedoelt de bode met pro;~ dovmou~ (vs. 1006)? b Leg uit dat de toevoeging pro;~ dovmou~ als aangever voor Oidipous reactie en de daarop volgende onthullingen van de bode functioneert. 3

4 11 [3] Zoals steeds in een stichomythie zijn er ook in vss veel elliptische zinnen; welke werkwoordsvormen kunnen bij de volgende elliptische zinnen worden aangevuld? a vs b vs c vs [6] Oidipous vraag in vs lijkt ervan uit te gaan dat hij weet heeft van de verminking van zijn voeten en het feit dat dat gebeurd is in de tijd dat hij nog een baby was. De precieze reden zal hij wel nooit vernomen hebben, tot nu toe. a Waarom is het niet waarschijnlijk dat Polybos en Merope Oidipous precies b hebben ingelicht over het ontstaan van de littekens aan zijn voeten? Uit welke versregels in het vervolg blijkt dat Oidipous inderdaad weet heeft van de verminking van zijn voeten? Doordat de bode in zijn antwoord in vs precies dezelfde woorden gebruikt als Iokaste in vs. 718 had gedaan, is dit misschien het moment waarop de waarheid tot Iokaste begint door te dringen. c Citeer de overeenkomende woorden in vss. 718 en De omschrijving van de bode in vs. 1034, die veel realistischer is dan haar eigen beschrijving in vs. 718, frist haar geheugen misschien nog meer op. d Citeer het woord in vs dat deze beschrijving realistischer maakt dan die in vs [6] tiv d o{ntin... t/m... u{steron (vss ) : Dit is het laatste gesprek tussen Oidipous en Iokaste; Iokaste doet haar uiterste best om Oidipous van verder onderzoek af te houden; het is echter duidelijk dat Oidipous niet meer te stoppen is: hij is nu vastbesloten te ontdekken wat zijn afkomst is en Iokaste s wanhopige woorden vinden totaal geen gehoor en Oidipous verliest zelfs bijna zijn geduld met haar. Op het moment dat Iokaste, op moederlijke wijze, Oidipous verzekert dat ze het beste met hem voor heeft, wil hij, bijna als een recalcitrante puber, niets meer horen over wat het beste voor hem is. Het gesprek culmineert in een korte stichomythie (vss ), waarin Oidipous telkens één woord van Iokaste overneemt en daarop ingaat a Het woord pavlai (vs. 1067) tekent Oidipous ongeduld over Iokaste s waarschuwingen. Vanaf welk vers is zij daarmee bezig? b Welke grammaticale zinswending gebruikt Oidipous in vss en 1065 om zijn vastbeslotenheid uit te drukken? c Citeer de twee woorden van Iokaste in de korte stichomythie die Oidipous overneemt én die van Oidipous op de manier waarop hij erop doorgaat. d Welke woorden (welk vers) van Oidipous over Iokaste in deze passage kun je zelfs sarcastisch noemen? 4

5 Vragen bij tekst 5 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, vss ) : 14 [6] eij crhv ti kajme;... t/m... eijsora/`~ (vss ) : a Nu verschijnt de langverwachte dienaar van Laios ten tonele, tevens de dienaar die getuige was van de moord op de driesprong. Al zonder dat hij is voorgesteld, vermoedt Oidipous dat deze man de herder is. Welke twee argumenten heeft Oidipous voor deze veronderstelling? Beantwoord deze vraag in het Nederlands. b Wat Oidipous betreft, berust de identificatie van de herder op niet meer dan een veronderstelling. Maar welk woord gebruikt wat het koor betreft? c Welke twee redenen heeft Oidipous om deze man te spreken en welke is daarvan nu de belangrijkste? 15 [6] tij d j, w\ fevriste... t/m... gevronti tw/`de suv ; (vss ) : a Het hoogtepunt van de stichomythie vormen de vss t/m Hoe noemen we het verschijnsel dat in deze verzen optreedt? b Wijs in deze stichomythie de vier regels aan waarin Oidipous gebruik maakt van dwang of dreiging met geweld tegen de dienaar. c Op welke woorden van Oidipous in vs reageert de dienaar met h]n fravsw (vs. 1159)? Vragen bij tekst 7 (Sophokles, Oidipous Tyrannos, vss ) : 16 [2] Want haar man was verwekt door haar man en haar kinderen door haar kind (vs. 1250) : Het verslag van de paleisdienaar (exangelos) maakt nog eens goed duidelijk, dat alles wat in dit stuk gebeurt voortdurend in het perspectief staat van het verleden. Telkens steekt dat verleden de kop op in het heden en in wat er nu op het toneel gebeurt en gezegd wordt, balt zich een heel mensenleven samen. Een concreet voorbeeld van deze samenbundeling van heden en verleden is het gebruik van de woorden man en kind in deze regel. Man is lokaste s vroegere echtgenoot Laios èn haar huidige man Oidipous, kind verwijst naar haar eerste zoon Oidipous èn naar de gezamenlijke kinderen van Oedipus en Iokaste. Sommige commentatoren merken zelfs op, dat Oidipous inbreken in de slaapkamer van lokaste en het afrukken van de spelden die haar kleding bijeenhouden een symbolische heropvoering van de incest uit het verleden is. Welke inhoudelijke tegenstrijdigheid kun je aanwijzen tussen vs. 1244, vs en vss ? 17 [2] jongens (vs. 1459) : Hoe heetten zij? 5 Einde