Kosten en baten van een milieuproject. Steven Van Passel
|
|
- Joris Smeets
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kosten en baten van een milieuproject Steven Van Passel
2 Voorstelling Overzicht Waarom kosten-batenanalyse (CBA)? De verschillende stappen van een Kostenbatenanalyse (1-6) Cost-benefit Analysis, Chapter 8 in: Edwards-Jones, G., Davies, B., Hussain, S., Ecological Economics, an introduction CBA aan de hand van voorbeelden Van Passel, S., Dubois, M., Eyckmans, J., de Gheldere, S., Ang, F., Jones, P.T., Van Acker, K The Economics of Enhanced Landfill Mining: private and societal performance drivers. Journal of Cleaner Production. De Schepper, E., Van Passel, S., Manca, J., Thewys, T Photovoltaic noise barriers: an economic analysis. Renewable Energy 46:
3 Voorstelling Steven Van Passel, PhD Docent Milieueconomie Universiteit Hasselt Centrum voor Milieukunde(CMK) Faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen Agoralaan, Building D, 3590 Diepenbeek, Belgium Tel.: Mob.:
4
5 Waarom CBA? Ondersteunen en/of evalueren van beslissingen (optimaliseren allocatie hulpbronnen) Monetaire evaluatiemethode (baten versus kosten) : ex-ante en ex-post Maatschappelijke kosten-batenanalyse (inclusief externe baten en kosten) CBA aan de hand van een voorbeeld Landfill mining in Houthalen- Helchteren?
6 Stappen CBA 1. Projectomschrijving 2. Impact selectie en classificatie 3. Omzetten van impacts in monetaire termen 4. Verdiscontering 5. Projectbeoordeling 6. Sensitiviteitsanalyse
7 1. Projectomschrijving Bepaling grenzen onderzoek Bepaling populatie (huidige generatie?) Bepaling alternatieve projecten è Bepaling bereik beïnvloedt resultaten è Duidelijk communiceren/aangeven Bestaande stortplaats in Houthalen- Helchteren met 16 miljoen ton afval LFM versus niets doen
8 Timing impacts Irrelevante impacts 2. Impact selectie en classificatie Additionaliteit (with-minus-without) Impact selecce afval valorisace Impacts Storing costs, rolling stock, Waste-to-Energy plant, Waste-to- Material plant (metal recuperation), crush and sieve installation Energy production (incineration costs), landfill mining (digging costs, presorting costs, crush and sieve costs, recuperation costs, storing costs) Emissions Metals, shredder, construction materials Electricity, subsidies and investment support Carbon capture benefits
9 3. Omzetten in monetaire termen Correctie voor inflatie (nominale prijzen à reële prijzen) (bijv. loonkosten) Correctie marktprijzen (signaal schaarste) voor overheidsinterventie, imperfecte competitie en externaliteiten à schaduwprijzen Monetaire waarde tijd, leven, emissies? Methods Revealed preference Stated preference Direct Indirect e.g. Market price, simulated markets e.g. Travel cost, hedonic property values, avoidance expenditures e.g. ConCngent valuacon e.g. ConCngent ranking
10 Bepaling CO 2 : Bilan Carbone (hop://www2.ademe.fr ) CO 2 - eq omzioen in Bijv. 20 per ton CO 2 (Tol, 2008) 3. Omzetten in monetaire termen
11 4. Verdiscontering Waarde van consumptie in de toekomst Tijdsvoorkeur (onzekerheid, ongeduld, opportuniteitskosten) Effect verdiscontering (3, 5 of 8%) LFM- project: r = 15% T= 20 jaar r=3% r=5% r=8%
12 5. Projectbeoordeling Net Present value (NPV) en Internal rate of return (IRR) LFM- project: Basisscenario
13 6. Sensitiviteitsanalyse Onderzoek de onzekerheden (hoeveelheid en kwaliteit van fysieke inputs, prijzen, verdiscontering, externe effecten, ) LFM- project: SensiCviteit CO 2 - prijs
14 6. Sensitiviteitsanalyse Onderzoek de onzekerheden (hoeveelheid en kwaliteit van fysieke inputs, prijzen, verdiscontering, externe effecten, ) LFM- project: Monte- carlo simulaces
15 Opdracht CBA 1. Projectomschrijving 2. Impact selectie en classificatie 3. Omzetten van impacts in monetaire termen 4. Verdiscontering 5. Projectbeoordeling 6. Sensitiviteitsanalyse
16 Evaluatie CBA Duidelijk, gekend en wijdverspreid Theoretisch onderbouwd: Pareto criterium en Kaldor-Hicks criterium (potentiële compensatie) en focus op individueel nut Verarming/verenging van het publieke debat? Kan je alles omzetten in monetaire termen? Grote onzekerheid? (bv. complexe ecosystemen) Accuraatheid en aanvaardbaarheid (bv. zeldzame soorten)? Waarde van leven (statistisch leven, trade-offs)
17 Evaluatie CBA Is CBA democratisch? Enkel efficiëntie doelstelling (ó verdeling) Institutionele onpartijdigheid? CBA biedt slechts ondersteuning CBA: zoveel mogelijk relevante impacts opnemen? Afhankelijk van type project (bv. bomen langs autoweg, offshore windmolens, ) Kwalitatieve inschatting van de overige impacts Indien de baten niet/moeilijk om te zetten zijn è kost effectiviteitsanalyse
18 Evaluatie CBA Verdiscontering? Bias huidige generatie (intergenerationele gelijkheid en compensatie) Hoge onzekerheid en risico van kosten en baten in de toekomst (bv. kernafval) Projectperiode (<25 jaar, jaar, >100 jaar) Onomkeerbaarheid? Ontbreken van duurzaamheidscriterium? Projecten in een groter geheel (keten?) Veerkracht en grenzen (eco)systeem
19 Overzicht Voorstelling Waarom kosten-batenanalyse (CBA)? De verschillende stappen van een Kostenbatenanalyse (1-6)
20 CBA: voorbeeld Photovoltaic Noise barrier (PVNB)
21 CBA: PVNB N W E Data S Length NB 747m # PV panels 1867 LifeCme PVNB 20yrs Residential Area Tuilt - 45 (azimuth) Total power NSDI 429kWp 0.5%/dB PV - array NB Highway E313 Inv cost PV 1,202,670 Inv cost NB 896,400
22 CBA: PVNB
23 CBA: PVNB 1,500,000 1,000,000 NPV ( ) 500, ,000-1,000, NSDI (%/db) GCCval 0.09 /kwh GCCval 0.21 /kwh GCCval 0.31 /kwh Figure 3 The impact of variaeons in the NSDI - value on the NPV Vaststelling: dergelijke combinace van technologie moeilijk realiseerbaar
24 CBA: voorbeelden Kosten baten analyse slimme meters ( Maatschappelijke kosten baten analyse Oosterweelverbinding ( %20128.pdf) Kosten ijzeren rijn groter dan de baten ( kosten-ijzeren-rijn-groter-dan-baten.aspx) Departement Leefmilieu, natuur en energie ( milieueconomie/kosten-batenanalyses)
25 Overzicht Voorstelling Waarom kosten-batenanalyse (CBA)? De verschillende stappen van een Kostenbatenanalyse (1-6) CBA aan de hand van voorbeelden
Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market
Scriptie Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Begeleiders: prof. dr. ir. G.P.J. Verbong J.J.C.M. Huijben MSc Inhoud: 1. Historische reconstructie ontwikkelingen 2004-2013
Nadere informatie0A631: Leren Innoveren: Economische aspecten Door Tommy van der Vorst (t.v.d.vorst.1@student.tue.nl).
0A631: Leren Innoveren: Economische aspecten Door Tommy van der Vorst (t.v.d.vorst.1@student.tue.nl). Kosten- Batenanalyese Een kosten- batenanalyse (cost- benefit analysis, CBA) wordt uitgevoerd door
Nadere informatiePraktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse
Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 2/14/2017 1 Agenda 1. Introductie
Nadere informatieReguleren is balanceren
De energieketen Reguleren is balanceren afnemers netbeheerders producenten efficiëntie betaalbaarheid betrouwbaarheid milieuvriendelijkheid Te bespreken reguleringsmaatregelen Onderdeel energieketen Type
Nadere informatieHandleiding Exploitatiemodellen
Handleiding Exploitatiemodellen T4 GEN Macro Sjoerd Sloterdijk 12 december 2013 Versie 1 Inhoudsopgave 1 / Handleiding exploitatiemodellen 3 12 december 2013 / Versie 1 Handleiding Exploitatiemodellen
Nadere informatieSuFiQuaD. Sustainability, Financial and Quality evaluation of Dwelling types. Frank De Troyer, Karen Allacker. OVAM 1 oktober 2009.
SuFiQuaD Sustainability, Financial and Quality evaluation of Dwelling types Frank De Troyer, Karen Allacker. OVAM 1 oktober 2009 1 Doel Presentatie Wat kunnen we uit SuFiQuaD project leren voor een toekomstgericht
Nadere informatieKennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess
Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Drs. Ing. F. Pierie Drs. L.J.M. Heijne Prof. Dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp 6/14/2017 1 6/14/2017 2 Inleiding vergisting Onderdelen in de keten 6/14/2017
Nadere informatieNut en Noodzaak van impact meting 21 september 2010
Nut en Noodzaak van impact meting 21 september 2010 Dr. Karen Maas Impactmeting Er wordt heel veel over gesproken, zowel in bedrijfsleven als bij overheden, NGO s en NPO s. Veel discussie: nut en noodzaak
Nadere informatieKosten-baten analyse in de arbeidshygiëne
in de arbeidshygiëne De kosteneffectiviteit van beheersmaatregelen tegen luchtwegziekten onder bakkerijmedewerkers. 28 maart 2012 2 Inhoud van deze presentatie Waarom kosten-baten analyse? Kwalificaties
Nadere informatieBiodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012
Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven Seminar 5 september 2012 Introductie Doel Inzichtelijk maken (financieel) economische waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit voor individuele
Nadere informatiePraktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse
Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 3/30/2017 1 Agenda 1. Introductie
Nadere informatieKomt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010
Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects
Nadere informatieLoont kiezen voor Cleantech innovatie?
Loont kiezen voor Cleantech innovatie? Investeren in Cleantech biedt de mogelijkheid om economische meerwaarde te creëren in combinatie met milieuvoordelen. Een Cleantech productiemodel dient in staat
Nadere informatieBetrouwbaarheid van PV installaties in Nederland
1/35 TASK 13: PERFORMANCE AND RELIABILITY OF PV SYSTEMS Betrouwbaarheid van PV installaties in Nederland Wilfried van Sark (Universiteit Utrecht) Met dank aan Panos Moraitis (UU), Bhavya Kausika (UU) Sunday
Nadere informatieEuropa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven
Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper
Nadere informatieVisionair Scenario PV
Visionair Scenario PV Nanotechnologie &PV:een toekomstvisie Jean V. Manca Universiteit Hasselt-IMEC./IMOMEC jean.manca@uhasselt.be Heusden-Zolder, 11 mei 2012 De toekomst van zonnecellen De Tera-Watt uitdaging
Nadere informatieDiscussie over voor- en nadelen van windenergie
Argumenten in het maatschappelijke debat en de politieke besluitvorming rondom wind op zee Mogelijkheden en beperkingen van MKBA s 04/11/2014, KIVI, Den Haag Discussie over voor- en nadelen van windenergie
Nadere informatieShell NL & Shell New Energies
Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer
Nadere informatieLIFE Focus: Milieu en Klimaat
LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen
Nadere informatieIntroductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen
Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen Vrije Universiteit Seminar Netwerk Groene Groei 8 september 2015, Den Haag Netwerk Groene Groei
Nadere informatieKosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015
Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland Den Haag, 17/12/2015 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatie11/09/2012 CASE 1. kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen
CASE 1 kantoor GRONTMIJ - situering - Mechelen 1 kantoor GRONTMIJ randvoorwaarden gebouw Grondige renovatie kantoor, vernieuwbouw!!! Conditionering: Betonkernactivering (50% GLV, 100% 1 ste en 2 de verdiep)
Nadere informatieVariatie in organisaties
Variatie in organisaties Godelieve Spaas Metaforen Sinds mensenheugenis gebruiken we metaforen om de essentie te verbeelden van een verschijnsel. Voor organisaties hebben we er honderden, zo niet duizenden.
Nadere informatieTGC in Flanders. Analysis and Results.
TGC in Flanders. Analysis and Results. REALISE Forum Salzburg, September 7, 005 Aviel Verbruggen University of Antwerp Contents Facts & Figures since Jan., 00 Effectiveness Efficiency Equity Conclusions
Nadere informatieHow to get the consumer in the driver s seat
How to get the consumer in the driver s seat Peter Niermeijer Date: November 11, 2016 Who is RECS International? Membership organization with over 130 members representing the whole chain in renewable
Nadere informatieVOLGENDE GENERATIE REKENMODELLEN VOOR ENERGIESIMULATIES OP STADSNIVEAU
VOLGENDE GENERATIE REKENMODELLEN VOOR ENERGIESIMULATIES OP STADSNIVEAU Ruben BAETENS KU Leuven Building Physics Section DE TRADITIONELE BENADERING binnen gebouwsimulatie Klassieke combinatie van warmte-
Nadere informatieInvesteren in energie efficiëntie van gebouwen
KDG studiedag Van constant naar variabel debiet Antwerpen, 11 september 2013 Investeren in energie efficiëntie van gebouwen Aviel Verbruggen, Universiteit Antwerpen www.avielverbruggen.be Verbruggen, A.,
Nadere informatiePlant Data Services Ontdek nieuwe kansen
Plant Data Services Ontdek nieuwe kansen Plant Data Services Ontdek nieuwe kansen Stel dat Productiedata de nieuwe bron van concurrentievoordeel is? En dat Siemens Productiedata analyse eenvoudig en betaalbaar
Nadere informatieEcht duurzaam hoeft niet duur te zijn!
Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn! Roadmap DURABILIT Drivers and barriers Refurbishment, hergebruik en grondstoffen Footprint reductie door hergebruik Value matrix Succesfactoren Discussie DURABILIT
Nadere informatie3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen
3/12/13 Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Mieke Houwen Horizon 2020 : klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Agenda n Horizon 2020 algemeen n
Nadere informatieZaal KLEINE FOYER 4.6. Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie
Zaal KLEINE FOYER 4.6. Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie Bedrijven op weg zetten naar hernieuwbare energie Klimaatdag VVSG, 3 mei 2019 2 BISEPS duurzame energie voor bedrijven 3 SYNERGIEën
Nadere informatieThema 7. Investeringsmanagement
Thema 7 Investeringsmanagement 1. Investeringsbeslissingsproces Besluitvormingsproces voor investeringen (6 fasen) (Choate & Racette, 1983) Investeringsopportuniteiten Nieuwe investeringsopportuniteiten
Nadere informatie1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN
INHOUD INLEIDING 13 1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN 15 KAPITAALBUDGETTERING 1.1 De aard van de investeringsbeslissing 15 1.2 Organisatorische context 17 1.2.1 Strategische context
Nadere informatieSYMPOSIUM 20 JAAR RAAP EENHOORN AMERSFOORT 26 MEI 2005 DE VERHOUDING TUSSEN OVERHEID, MARKTWERKING EN PRIVATISERING
SYMPOSIUM 20 JAAR RAAP EENHOORN AMERSFOORT 26 MEI 2005 LEZING OVER DE VERHOUDING TUSSEN OVERHEID, MARKTWERKING EN PRIVATISERING PROF DR J.G.A. VAN MIERLO HOOGLERAAR OPENBARE FINANCIËN FACULTEIT DER ECONOMISCHE
Nadere informatieEen Algemeen Evenwichtsmodel voor Vlaanderen: Eerste Resultaten
Een Algemeen Evenwichtsmodel voor Vlaanderen: Eerste Resultaten Toon Vandyck Denise Van Regemorter CES - KULeuven wordt gefinancierd door Inhoud Wat is een algemeen evenwichtsmodel? Waarom een regionaal
Nadere informatieUitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK
Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in
Nadere informatieBlik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017
Blik op de toekomst John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 18/05/2017 2 Bron: ETC, draft report product circularity, 2017 Waste management indicators 3 Material circularity indicator Ontwikkeld
Nadere informatieMaatschappelijke Kosten Baten Analyses in het beleidsproces
Maatschappelijke Kosten Baten Analyses in het beleidsproces Stand van zaken MKBA s bij VWS Valentin Neevel VGE/NVTAG Symposium Ministerie van VWS, 30 oktober 2014 1 Inhoud De beleidscyclus Enkele recente
Nadere informatiemethode, indexen en (grond)prijzen
Bijlage I methode, indexen en (grond)prijzen koopen vrije sector huuren sociale huuren functie methode grondprijs 2013 index grondprijs 2014 eenheid opmerking excl. btw bron index excl. btw inclusief particuliere
Nadere informatieOptimale stijging AOW- en pensioenleeftijd
Optimale stijging AOW- en pensioenleeftijd Harry ter Rele Netspar, 4 juni 2019 Inhoud presentatie Aanleiding en doel studie Methode Uitkomsten gestileerde exercitie waarover binnenkort een Discussion Paper
Nadere informatieCost Management & Engineering
Cost Management & Engineering Cost estimation Indexes: he t schatten van kosten op basis van gegevens uit het verleden o = nieuw geschatte kosten in jaar = oude gemaakte kosten in jaar Power sizing technique:
Nadere informatieBIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio
BIKENOMICS Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser Decisio VAN MKBA FIETS TOT BIKENOMICS 2012 0,6 0,5 0,4 Verkeersveiligheid 0,3 0,2 0,41 0,51 Geluid Emissies3schadelijke3stoffen
Nadere informatieProduct-Service Systems
Product-Service Systems Joris Van Ostaeyen Centrum voor Industrieel Beleid, Departement Werktuigkunde, K.U.Leuven 2/2014 1 Joris Van Ostaeyen - 2003: ir. elektromechanica, KU Leuven - 2003-2007: kwaliteits-
Nadere informatieMARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers
MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers OPPORTUNITY: TRANSFORMING THE ENERGY SYSTEM Energy efficiency improvement rate MODEST (1%): required share of
Nadere informatiePublieke perceptie en wetgeving
Publieke perceptie en wetgeving Erik Lysen Utrecht Centrum voor Energie-onderzoek (UCE) Nationaal Symposium Schoon Fossiel Den Haag, 23 november 2005 Inhoud Internationale verdragen Publieke acceptatie
Nadere informatieZonnestroom en windstroom Samen meer
Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,
Nadere informatie22-10-2015. Tinnitus kwaliteit van leven en kosten. Besluitvorming. Vergoeding in Nederland. Effecten: kwaliteit van leven. Economische Evaluatie
220205 Condite, Nieuwegein, 205 Disclosure belangen spreker kwaliteit van leven en kosten Potentiële belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsering of
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieBeschouwingen over de invoering van smart metering in Brussel
Compteurs évolués Beschouwingen over de invoering van smart metering in Brussel Michel Quicheron Seminarie BRUGEL 1 april 2009 01/04/2009 1 Samenvatting 1. De slimme meter (smart meter): definitie, wettelijke
Nadere informatieManagement van retour-logistieke ketens
Management van retour-logistieke ketens Erwin van der Laan RSM Erasmus Universiteit EVO dag 30 mei 2006 Duurzame Supply Chains Meet the needs of the present without compromising the ability of future generations
Nadere informatieKosten-baten analyse met behulp van health impact assessment
Kosten-baten analyse met behulp van health impact assessment Effectiviteit van beheersmaatregelen ter verlaging van gezondheidsklachten onder bakkers Birgit van Duuren 2 Inhoud van deze presentatie Waarom
Nadere informatieThe influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds
13-7-2009 1 The influence of market imperfections on the recovery strategies of pension funds Laura Spierdijk (RUG) en Jaap Bikker (DNB, USE) Den Haag 29 juni 2009 13-7-2009 2 Netspar thema Gestart in
Nadere informatieKlimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering
Klimaatneutaal bouwen in de praktijk Chiel Boonstra directeur De uitdaging van het klimaat Wat is klimaatneutraal bouwen Waarom passief bouwen Projectvoorbeelden BergenopZoom, oktober 9. Uitdaging klimaat
Nadere informatieTECHNO-FINANCIELE ANALYSE VAN PV GELUIDSSCHERMEN. H. de Neve
TECHNO-FINANCIELE ANALYSE VAN PV GELUIDSSCHERMEN H. de Neve RUIMTELIJKE INTEGRATIE IS BELANGRIJK Klimaatakkoord Reductie CO2 emissies met 49% tegen 2030 Elektriciteit sector: 21 GWp PV op land (75 Pjoule
Nadere informatieLiving Labs. dr.ir. Elke den Ouden. Kennisevent Renovatie Hoofdgebouw TU/e Eindhoven, 27 september 2016
Living Labs Kennisevent Renovatie Hoofdgebouw TU/e Eindhoven, 27 september 2016 dr.ir. Elke den Ouden expertise in smart lighting & smart cities @ TU/e Where innovation starts TU/e Living Labs Een Living
Nadere informatieFHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC
FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC Innovaties in Zonne-energie ~~~~ een bloeiend stukje Nederlandse kenniseconomie Waarom zonne-energie? Prijsdaling PV modules Average module spot price
Nadere informatieBeheersmaatregelen zijn nodig, levert het in verhouding tot de kosten voldoende op?
Beheersmaatregelen zijn nodig, levert het in verhouding tot de kosten voldoende op? Marjolein de Weerd Conclusies Interventies vergelijken Wie profiteert en wie betaalt? Probabilistische kosten-baten analyse
Nadere informatieStudienamiddag Steunpunt SuMMa. 23 maart 2016
Studienamiddag Steunpunt SuMMa 23 maart 2016 1972 1987 1992 2002 2005 2011 2013 2014 2015 Eurotop Milieu ministers VMP milieu economie EU politiek Hoe ontstaan? Voorstel 2011 Logische extensie op plan
Nadere informatieDe PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië
Naar een klimaatbestendige akkerbouw Cees van den Bos 15 november 2018 De PIN code van de wereld verandert... Vandaag 2100 2050 Amerikas Europa Afrika Azië 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Akkerbouwland is niet evenredig
Nadere informatieGovernance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. THE WORLD AGREES reach global peaking of greenhouse
Nadere informatieEandis smart metering uitdaging en uitrol
Eandis smart metering uitdaging en uitrol Agenda 2 Visionair Seminarie 2010 10 05 Eandis Cijfers Eandis actief in 239 gemeenten 1.5 milljoen LP gasaansluitingen 2.5 milljoen LV elektriciteitsaansluitingen
Nadere informatie... Eneco België B.V. Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen. 25 oktober 2012. CMS DeBacker / Edora
Eneco België B.V.... Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen CMS DeBacker / Edora 25 oktober 2012 Christophe Degrez Algemeen Directeur Eneco België Prijs en kosten: wat is de juiste
Nadere informatieTOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018
TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Masterclass Kamp C, 4 oktober 2018 OVAM: ambities circulair bouwen in Vlaanderen Beleidsprogramma Bouw (2014-2020): Materiaalbewust bouwen in kringlopen 5 thema s TOTEM
Nadere informatieTechnology Investment Risk Profiling bij Duurzame Energie Projecten
Technology Investment Risk Profiling bij Duurzame Energie Projecten Bart van Beers sr. consultant Consultants & Engineers 6 februari 2017 KIVI vakafdeling Duurzame Technologie Meet & Greet Antropia congrescentrum
Nadere informatieFellow Symposium Building Physics and Services 20-03-2013 Toekomstgericht renoveren op basis van scenario s
Fellow Symposium Building Physics and Services 20-03-2013 Toekomstgericht renoveren op basis van scenario s Wim Maassen Fellow Life Cycle Performance Design CV Wim Maassen Fellow Technische Universiteit
Nadere informatieSustainable/Green Standard Cost Model an innovative 2 edged sword. Slaat brug tussen 2 werelden: Economie & Ecologie (& Pleasure?)
Track: Een groene blik op software Sustainable/Green Standard Cost Model Slaat brug tussen 2 werelden: & (& Pleasure?) Administratieve lastenverlichting / kostenreductie met ICT? En aantoonbare reductie
Nadere informatieTA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation
TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2011-2012 CiTG, minor Mining and Resource Engineering College 1: Inleiding en Overzicht Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Energy & Industry Group December 12,
Nadere informatieVLM workshop strategie. Uit de Knoop workshop 16/17 november 2016 Futureproofed v.01
VLM workshop strategie Uit de Knoop workshop 16/17 november 2016 Futureproofed v.01 1. Welkom en agenda Uit de Knoop workshop 16/17 november 2016 Why are we having this meeting? 14:10 14:20 Overview of
Nadere informatieInhoudsopgave Dankwoord... v Abstract... vii Korte Samenvatting... xi Inhoudsopgave... xv Afkortingen en symbolen... xxi Hoofdstuk 1 Inleiding...
Inhoudsopgave Dankwoord... v Abstract... vii Korte Samenvatting... xi Inhoudsopgave... xv Afkortingen en symbolen... xxi Hoofdstuk 1 Inleiding... 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Geschiedenis... 1 1.3 Toepassingsgebied...
Nadere informatieWaardering open ruimte in woonomgeving
Waardering open ruimte in woonomgeving 3 regionale studies in de Randstad Jasper Dekkers, Eric Koomen RSA najaarsdag, 26 november 2008 Outline Achtergrond Onderzoeksvraag Methodologie Definitie van open
Nadere informatieWat is een kleine windturbine?
Wat is een kleine windturbine? Provincie West-Vlaanderen, 23 juni 2014 Mark Runacres Vrije Universiteit Brussel Mark.Runacres@vub.ac.be Mobile: 0476 41 24 63 1 Overzicht Korte voorstelling van de spreker
Nadere informatieScientific installations
Scientific installations Info Version 7 Url http://com.mercell.com/permalink/31342675.aspx External tender id 395722-2012 Tender type Contract Award Document type Contract award Procurement procedure Open
Nadere informatieSociale innovatie bij inkoopbeslissingen: Aanjager voor energiebesparingen? NEVI Inkoopdag, 23 juni 2016, Nieuwegein
Sociale innovatie bij inkoopbeslissingen: Aanjager voor energiebesparingen? NEVI Inkoopdag, 23 juni 2016, Nieuwegein Bart Vos, Suzanne Brunsting, Marielle Rietkerk Agenda Context: Noodzaak voor energiebesparingen
Nadere informatieEEN SIMULATIESTUDIE VAN DE SCHEDULE CONTROL INDEX
EEN SIMULATIESTUDIE VAN DE SCHEDULE CONTROL INDEX Universiteit Gent Faculteit economie en bedrijfskunde Student X Tussentijds Rapport Promotor: prof. dr. M. Vanhoucke Begeleider: Y Academiejaar 20XX-20XX
Nadere informatieSustainable Concrete Centre. Duurzaam Innoveren in beton
Sustainable Concrete Centre Duurzaam Innoveren in beton Sustainable Concrete Centre Oosterhout (NB), The Netherlands Director: Mantijn van Leeuwen m.vanleeuwen@crh-scc.nl +31 6 2275 4364 CRH in Nederland
Nadere informatieHET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN
HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen
Nadere informatieAls de Centrale Banken het podium verlaten
Als de Centrale Banken het podium verlaten Als de centrale banken het toneel verlaten 1. Zichtbaar economisch herstel 2. Het restprobleem 3. Onbekend terrein 4. Wat betekent dit voor asset allocatie? Zichtbaar
Nadere informatieUITGANGSPUNT: WERELDWIJDE (OVER)CONSUMPTIE. Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 2
Ton Bastein TNO UITGANGSPUNT: WERELDWIJDE (OVER)CONSUMPTIE Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 2 Biomassa en voedsel Kunststoffen Maakindustrie Bouw Consumptiegoederen Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 3 UIT
Nadere informatieOproep inventarisatie bronnen van PV monitoring
Oproep inventarisatie bronnen van PV monitoring De Stichting Monitoring Zonnestroom inventariseert in opdracht van AgentschapNL internet portalen waarmee de opbrengst van PV systemen wordt gemonitord.
Nadere informatieDe transitie naar duurzaam materialenbeheer. Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011
De transitie naar duurzaam materialenbeheer Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011 Uitputting van niet-hernieuwbare grondstoffen Gelijkaardig probleem voor uitputting van fosfaatvoorraden
Nadere informatieMETING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers
METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING Stijn Bruers OVERZICHT MILIEUZORGSYSTEEM NULMETING REDUCTIEDOELSTELLING ANALYSES EN SIMULATIES ACTIEPLAN CASE STUDIES 1 1. MILIEUZORGSYSTEEM
Nadere informatieBijeenkomst Circulaire Economie 16 februari 2018
Bijeenkomst Circulaire Economie 16 februari 2018 Agenda 13.30 uur Welkomstwoord 13.40 uur Onderzoeksresultaten 14.00 uur Pitch per thema 14.30 uur Brainstorm sessie per thema 15.30 uur Uitkomsten per thema
Nadere informatieVos Logistics : maak de markt vrij voor LNG-transport in NL
: maak de markt vrij voor LNG-transport in NL Groningen, 1 november 2012 Energy Delta Institute Haiko Meijer Director Purchasing Group feiten en cijfers Opgericht in 1944 Omzet 250 miljoen euro 30 locaties
Nadere informatieEN De Europese norm voor duurzaamheid van bouwproducten
EN15804 - De Europese norm voor duurzaamheid van bouwproducten Chris Hamans Voorzitter werkgroep Environment CEPMC Rockwool International 1 Europese normen voor duurzaamheid?!! Waarom Europese normen?!
Nadere informatieRE-INVENT OUR REGION
RE-INVENT OUR REGION Future scenario s on the economic development of the South Eastern part of the Netherlands TIM 7 With close guidance on process and methods by Peter Kopeczek* * Re-invent your business
Nadere informatieAssessment of dredginginduced
Assessment of dredginginduced turbidity CEDA presentatie januari 2013 Walter Jacobs Hydronamic / Royal Boskalis Westminster Inleiding Inschatten van vertroebeling t.g.v. baggerwerken Assessment of dredging-induced
Nadere informatieRENOFASE JEROEN VRIJDERS. Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie. RenoFase VEA 23/09/2013-1
RENOFASE JEROEN VRIJDERS Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie RenoFase VEA 23/09/2013-1 OVERZICHT Focus Doorgedreven Energetische Renovatie van Woningen VIS-Traject Context Doelstelling Aanpak Meerwaarde
Nadere informatieKinderopvang in transitie. Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014
Kinderopvang in transitie Derk Loorbach, Zeist, 27-11-2014 Conclusies Ingrijpende maatschappelijke verandering vraagt aanpassing Transities leiden tot onzekerheid, spanning en afbraak Omgaan met transities
Nadere informatieHet Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector
Het Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector R. Mortier Opwarming is een natuurlijk verschijnsel Probleem : evenwicht is verstoord
Nadere informatieMacro-economie van offshore wind-energie
Macro-economie van offshore wind-energie Windkracht14 World Trade Center, Rotterdam 22/01/2014 David de Jager Stelling > De (potentiële) economische waarde van de Nederlandse toeleverende economische sectoren
Nadere informatieKlimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee
Energietransitie Wat zijn de beleggingsrisico's gerelateerd aan de energietransitie? Wat zijn de onderliggende CO 2 risico factoren? Screening beleggingen op transitierisico's Klimaatrisico en energietransitie
Nadere informatiePoll: Wie van u is bekend met het Klimaatakkoord en de term Paris Proof? Wie van u realiseert zich écht wat de impact hiervan is?
Poll: Wie van u is bekend met het Klimaatakkoord en de term Paris Proof? Wie van u realiseert zich écht wat de impact hiervan is? Conclusies Urgentie is enorm Er is grote behoefte aan: (Markt)data; Concrete
Nadere informatieHoe economie, ecologie en ethisch verantwoord werken hand in hand gaan
Hoe economie, ecologie en ethisch verantwoord werken hand in hand gaan 4 de Vlaamse afval en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Xavier Gellynck & Ray Jacobsen Universiteit Gent pag. 1 Overzicht 1.
Nadere informatieOntwerpmethodologie LES 2
Ontwerpmethodologie LES 2 Steve Vanlanduit 20-2-2006 Herhaling titel van presentatie 1 Inhoud les 2 Inleiding projectmanagement Economische aspecten in het ontwerpproces: Kapitaalsinvestering beslissingen
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAAM GEBOUW
OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW ISOLATIEMATERIALEN: HOE KIEZEN? LENTE 2018 Conclusies en perspectieven Liesbet TEMMERMAN CERAA vzw Conclusies & perspectieven 1ste criterium bij keuze bouwmateriaal of -product:
Nadere informatieBESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE
BESTAANDE INDICATOREN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE An Vercalsteren An.vercalsteren@vito.be VITO Unit Duurzaam Materialenbeheer Minaraad hoorzitting: Indicatoren voor een circulaire economie 18/5/2017 OUTLINE
Nadere informatieZaal ATELIER Energie hernieuwen en opslaan: ontdek het prestatiecontract
Zaal ATELIER +1 5.7. Energie hernieuwen en opslaan: ontdek het prestatiecontract Inhoud Visie in een notendop Patrimoniumvisie Data-analyse M&V Opvolging en monitoring EPC PV-installaties Submetering
Nadere informatieSalderen en Zelflevering in Nederland De impact van salderen op de economische groei & overheidsinkomsten. Dr. Ronald Franken 19/06/2012
Salderen en Zelflevering in Nederland De impact van salderen op de economische groei & overheidsinkomsten Dr. Ronald Franken 19/06/2012 We will make electricity so cheap that only the rich will burn candles.
Nadere informatieKPMG PROVADA University 7 juni 2018
De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering
Nadere informatie