Migratie van salmoniden naar het binnenwater met nadruk op de intrek via de Haringvlietsluizen en de vervolgmigratie op de Maas

Transcriptie

1 Migratie van salmoniden naar het binnenwater met nadruk op de intrek via de Haringvlietsluizen en de vervolgmigratie op de Maas Tim Vriese (ATKB) In opdracht van : Harriet Bakker (ZN) Inhoudelijk begeleider: André Breukelaar (WNZ)

2 Globale inhoud presentatie De presentatie behelst eigenlijk 2 separate onderzoeken met NEDAP telemetrie: 1). Intrek van salmoniden gemerkt in Stellendam en losgelaten aan de buitenzijde van de Haringvlietdam (kunnen ze intrekken? En zo ja, op welk moment doen ze dat?). Ook: tot waar komen ze? Periode van onderzoek: 1) ; 2) ; 2). Vangen en merken van volwassen salmoniden bij de Maasstuw Lith en migratie stroomopwaarts. Periode van onderzoek General presentation Tuesday, 24 May 2016

3 1). Migratie naar het zoete water Periode en in totaal gemerkt: 644 salmoniden, waarvan: 135 zalmen en 509 zeeforellen (1 : 3,77). Intrekpercentage ligt rond 38%. Dus ook relatief veel dieren (voornamelijk zeeforel) van andere origine dan Rijn- of Maassysteem. Terugvangsten uit België, Frankrijk, Engeland, Schotland, Noorwegen, Denemarken, Noord-Duitsland. Recent begint zich ook een duidelijk verschil af te tekenen tussen Maas en Rijn zalm in het uiterlijk. 3 General presentation Tuesday, 24 May 2016

4 4 General presentation Tuesday, 24 May 2016

5 5 General presentation Tuesday, 24 May 2016

6 Belangrijkste barrière voor visintrek in de Delta Haringvlietdam bestaat uit 17 spuisluizen die alleen bij laag water worden geopend. 6 General presentation Tuesday, 24 May 2016

7 Schetsmatige weergave spuibeheer Haringvliet Waterpeil Haringvliet Deel van spui met laagste stroomsnelheid 50 cm peilverschil 7 General presentation Tuesday, 24 May 2016

8 8 General presentation Tuesday, 24 May 2016

9 Delta van de rivieren Rijn en Maas

10 Hoe ver komen ze en via welke route? Stroomopwaartse migratie Stroomafwaartse migratie Laatste levensteken Van de intrekkende salmoniden in deze periode ( ) komen slechts 15,7% in de Rijn in Duitsland (potentiele paaiers). Geen enkele salmonide is in staat de Maas in België te bereiken. 10 General presentation Tuesday, 24 May 2016

11 Hoe ver komen ze en via welke route? Stroomopwaartse migratie Stroomafwaartse migratie Laatste levensteken Van de intrekkende salmoniden in deze periode ( ) komen 23,9% in de Rijn in Duitsland (potentiele paaiers). Geen enkele salmonide, ingetrokken via het Haringvliet, is in staat de Maas in België te bereiken. Een salmonide, ingetrokken via de Nieuwe Waterweg, bereikt de Maas in België. 11 General presentation Tuesday, 24 May 2016

12 2). Migratie van Lith stroomopwaarts naar België Periode Doel: het merken en detecteren van tenminste 100 volwassen salmoniden bij Lith, teneinde inzicht in de stroomopwaartse migratie te krijgen, in de timing van de migratie, routekeuze, migratiesnelheid in relatie tot het debiet en ander factoren; Het evalueren van de vispassages op de Maas in Nederland; Het verkrijgen van inzicht in bottlenecks voor migratie; De omvang van de mortaliteit onder de salmoniden tijdens de stroomopwaartse migratie in de verschillende delen van de Maas; En, hoeveel vissen kunnen de Maas in België bereiken. 12 General presentation Tuesday, 24 May 2016

13 Stuwcomplexen en waterkrachtcentrales in de Maas Noordzee = waterkrachtcentrale = stuwcomplex

14 Waterkrachtcentrale Linne, stuw en vispassage

15 Stuwcomplex Sambeek met vispassage

16 Lith, locatie waar de salmoniden werden gevangen, gemerkt en losgelaten NEDAP Trail system : detection stations

17 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie In totaal 78 salmoniden gemerkt en losgelaten bij Lith; 91% van de vissen zijn gedetecteerd op het NEDAP systeem (71 vissen). Jaar Zalm Zeeforel Beekforel Totaal N % N % N % N Totaal Vangsten te Lith zijn dus gering!

18 Waarom? 18 General presentation Tuesday, 24 May 2016

19 Migratie van salmoniden in 2010

20 Migratie van salmoniden in 2013

21 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie In totaal 78 salmoniden gemerkt en losgelaten bij Lith; 91% van de vissen zijn gedetecteerd op het NEDAP systeem (71 vissen). 12,7% bereikte de Maas in België / paaigronden (theoretisch). Migratie type Totaal Zalm Zeeforel Beekforel % N % N % N % Paaimigratie compleet, teruggekeerd naar zee 1,4% 0 0,0% 1 1,4% 0 0,0% Paaimigratie compleet 11,3% 1 1,4% 6 8,5% 1 1,4% Paaimigratie niet compleet, teruggekeerd naar zee 4,2% 1 1,4% 2 2,8% 0 0,0% Voor het laatst gedetecteerd tijdens stroomopwaartse migratie 23,9% 2 2,8% 14 19,7% 1 1,4% Voor het laatst gedetecteerd tijdens stroomafwaartes migratie 39,4% 9 12,7% 17 23,9% 2 2,8% Alleen gedetecteerd bij Lith 19,7% 6 8,5% 8 11,3% 0 0,0% Nooit gedetecteerd

22 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie Dit betekent een duidelijke verbetering vergeleken met de eerdere perioden waarin salmoniden gemerkt zijn (bij het Haringvliet); Periode : 0 salmoniden van 385 gemerkte vissen bereikte België; Periode : 1 salmonide van 259 gemerkte vissen bereikte België (laatste vispassage op de Maas (Borgharen) pas gereed in 2007); Rijn salmoniden zijn meer succesvol: in genoemde perioden respectievelijk 27% and 26% van de stroomopwaarts migrerende vis bereikte Duitsland; Success van de migratie naar België is minder dan de helft, deels vanwege stroomafwaartse migratie nadat de dieren zijn gemerkt. [overigens, zalmvangsten bij Lixhe: : 60 zalmen, in 2015 maar liefst 70 zalmen!]

23 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie Wat valt op! Niet alle vissen die bovenstrooms worden gedetecteerd, zijn door de vispassages getrokken. De aantallen vissen die bovenstrooms worden gedetecteerd zijn soms aanzienlijk hoger dan de aantallen waargenomen in de vispassages; Vistrap Percentage vissen bovenstrooms, gedetecteerd in de vistrap Sambeek 50% Grave 62% Linne 83% Belfeld 88% Roermond 90% Borgharen 100% Meest voor de hand liggend, passage van salmoniden door de scheepvaart sluizen. In geringe mate migratie via kanaal Linne-Buggenum.

24 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie Verplaatsingssnelheid salmoniden = speed over ground minimum stroomopwaartse migratiesnelheid, voor alle trajecten (afstand tussen detectiestations); Zeer grote variatie: gemiddeld tussen 0,063 0,667 m/s; Maximum: 0,822 m/s; Daadwerkelijke zwemsnelheid is afhankelijk van de route en de afvoer.

25 Verplaatsingssnelheid (m/s)

26 Voorlopige resultaten salmonidenmigratie Verplaatsingssnelheid is het laagst in trajecten met een vistrap! In 76 van 84 keer is dit verschil statistisch significant (90%); Vistrappen Roermond en Borgharen komen er relatief goed uit; De lage migratiesnelheid in trajecten met een vistrap is heel goed vergelijkbaar met geringere detectie van salmoniden in die vistrappen (van laag naar hoog gerangschikt); Vistrap Percentage vissen bovenstrooms, gedetecteerd in de vistrap Vistrap Snelheid Sambeek 50% Sambeek 0,063 m/s Grave 62% Linne 0,068 m/s Linne 83% Grave 0,072 m/s Belfeld 88% Belfeld 0,092 m/s Roermond 90% Borgharen 0,105 m/s Borgharen 100% Roermond 0,153 m/s Hoe groter de migratiesnelheid, hoe makkelijker een vistrap kan worden gevonden en hoe hoger het aantal gedetecteerd salmoniden in die vistrap (verschillen tussen vistrappen zijn (nog) niet statistisch significant, relatief weinig data).

27 Enkele samenvattende opmerkingen: Aantallen gevangen en gemerkte salmoniden zijn laag. Toegenomen doorzicht op de rivier en het feit dat salmoniden overdag door de vispassages zwemmen, leidt tot vermijdingsgedrag waardoor het vangen aanzienlijk moeilijker is geworden; Voor goede resultaten is het nodig om nog meer vissen te merken, waarbij andere technieken moeten worden ingezet (grote, grofmaziger zalmsteken benedenstrooms van Lith); Het blijkt dat er een verschil is tussen de vindbaarheid van de verschillende vispassages op de Maas. Een programma van optimalisatie van de vispassages is nodig, waarbij als instrument gebruikt kan worden afvoermanagement van de stuwen en de WKC s; Mortaliteit gedurende stroomopwaartse en stroomafwaartse migratie is hoog. Deels betreft het hier mortaliteit als gevolg van het merken. Maar in andere sterk verstuwde systemen is het beeld hetzelfde (bijvoorbeeld bij de stuwdammen in de Columbia en Snake rivers, 10% verliezen per stuwdam bij de stroomopwaartse migratie); Er is sprake van een duidelijke verbetering in de salmonidenmigratie als het gaat om het bereiken van België (potentiele paaiplaatsen).

28 Bedankt voor de aandacht!