Over de auteurs.

Transcriptie

1 Over de auteurs Dr. Eric Blaauw (1965), gezondheidszorgpsycholoog, is werkzaam in de forensische zorg bij Verslavingszorg Noord Nederland en werkzaam als pro Justitia-rapporteur. Hij is al meer dan twintig jaar actief binnen het forensische veld met onderzoeken en trainingen op het gebied van psychopathologie en suïcide in detentie, stalking, persoonlijkheidsstoornissen en risicotaxatie. Hij heeft hierover meer dan honderd boeken en internationale wetenschappelijke publicaties geschreven. Drs. Jacqueline Bosker (1968) werkt bij Reclassering Nederland als senior beleidsmedewerker en is daar vooral betrokken bij de ontwikkeling en toepassing van instrumenten voor risicotaxatie en diagnostiek, en de uitvoering van de adviestaak. Daarnaast is zij als onderzoeker werkzaam bij het lectoraat Werken in een Justitieel Kader van Hogeschool Utrecht. Daar voert zij een promotieonderzoek uit naar de kwaliteit van de RISc-indicatiestelling. Dit onderzoek is gericht op de betrouwbaarheid, validiteit en bruikbaarheid van het onderdeel indicatiestelling in RISc. Drs. Marc Bosma (1960), psycholoog, is werkzaam binnen Novadic- Kentron als senior beleidsmedewerker op de afdeling R&D met als speciaal aandachtsgebied forensische verslavingszorg en reclassering. Daarnaast is hij praktiserend psycholoog binnen het Programma Dubbel Diagnostiek. Tussen 1986 en 2004 was hij als onderzoeker, preventiewerker en leidinggevende werkzaam op het terrein van de preventieve geestelijke gezondheidszorg. Prof. dr. Wim van den Brink (1952) is arts-epidemioloog en als hoogleraar Verslavingszorg verbonden aan de afdeling Verslavingsonderzoek van het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC. Hij doet al E. Blaauw, H. Roozen (Red.), Handboek forensische verslavingszorg, DOI / , 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

2 322 Handboek forensische verslavingszorg twintig jaar onderzoek naar verslaving en forensische psychiatrie. Hij is (co)auteur van 340 internationale wetenschappelijke publicaties en was (co)promotor bij vijftig promoties. Hij is editor van European Addiction Research en associate editor van Drug en Alcohol Dependence. Dr. Erik Bulten (1957), gezondheidszorgpsycholoog, is werkzaam als Hoofd Diagnostiek, Onderzoek en Opleiding in de Pompestichting. Daarnaast is hij als senioronderzoeker verbonden aan het Academisch Centrum Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit. Hij was lang werkzaam als psycholoog binnen het gevangeniswezen en promoveerde op het thema Psychische stoornissen onder gedetineerden. Drs. Erwin Bijlsma (1964) is klinisch en kinder- en jeugdpsycholoog. Hij is hoofd van de diagnostiek- en behandelafdeling van 4mb, psychologisch centrum For mind and behavior. Verder is hij als docent werkzaam binnen de opleiding tot gezondheidspsycholoog van de RINO en pro justitia rapporteur van het NIFP. Als bestuurslid van het NIP is hij al vele jaren werkzaam binnen de sectie gezondheidszorg. Hij richt zichop het behandelen en onderzoek van jongeren en volwassenen met (ernstige) persoonlijkheidsproblematiek. Dr. Laura DeFuentes-Merillas (1975) promoveerde op het onderzoek naar het voorkomen van verslavingspotentieel van krasloten. Zij werkt als senior wetenschappelijk onderzoeker bij Novadic-Kentron en als vrijgevestigd psychotherapeut i.o. bij Psychologenpraktijk Vught. Zij heeft o.a. gepubliceerd over alcohol, roken, heroïne, cocaïne, gokken en gamen. Verder is zij gastdocent op verschillende universiteiten voor de opleidingen tot Klinisch Psycholoog, Gezondheidszorgpsycholoog en Verslavingspsycholoog. Dr. Boukje Dijkstra (1978) studeerde hbo-verpleegkunde en Mental Health Science. Zij promoveerde op de implementatie en effectiviteit van opiaatdetoxificatie met naltrexon. Zij werkt als senior onderzoeker/beleidsmedewerker bij Novadic-Kentron en bij het NISPA. Ze houdt zich vooral bezig met effectiviteit van zorg, multicenter-onderzoeken, detoxificatie en implementatie. Tevens is ze als hoofddocent betrokken bij de specialistische opleiding tot Klinisch Psycholoog aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

3 Over de auteurs 323 Prof. dr. Ingmar H.A. Franken (1970) is hoogleraar klinische psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Franken doet onderzoek naar vormen van psychopathologie waarbij het beloningssysteem van de hersenen betrokken is, met name verslaving. Hij richt zich hierbij vooral op neurocognitieve aspecten (zoals aandacht en cognitieve controle) en biologische aspecten (neurofysiologie en psychofarmacologie). Hij heeft meer dan honderd publicaties op dit gebied op zijn naam staanen heeft verschillende onderzoeksbeurzen gekregen. Dr. Peter Greeven (1965), klinisch-psycholoog, is Hoofd Research & Development van Novadic-Kentron en voorzitter van de sectie Verslavingspsychologie van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP). Daarnaast is hij werkzaam als pro Justitia-rapporteur (NIFP). De laatste jaren is hij betrokken bij onderzoek binnen de verslavingszorg en de forensische psychiatrie en de implementatie van evidence-basedmethodieken. Hij heeft o.a. gepubliceerd over forensische psychiatrie, terbeschikkingstelling, risicotaxatie, persoonlijkheidsstoornissen, gedragstherapie en CRA. Drs. Donnalee Heij (1986) is vanuit het stafbureau van de SVG als onderzoeker gedetacheerd bij het lectoraat Werken in Justitieel Kader van Hogeschool Utrecht. Daar werkt zij onder meer mee aan de pilot en het onderzoek Wraparound Care bij Centrum Maliebaan. Hiernaast is zij docent bij de hbo-opleiding Intregrale Veiligheidskunde bij Hogeschool Utrecht. Dr. Arie van den Hurk (1960) is werkzaam als adviseur wetenschappelijk onderzoek van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Daarvoor was hij beleidsmedewerker bij de Stichting Verslavingsreclassering GGZ Nederland. Hij promoveerde aan de Radboud Universiteit op een onderzoek naar de effectiviteit van verslavingszorg in detentie. Dr. Jannet M. de Jonge (1975) is gezondheidszorgpsycholoog en werkzaam bij Dimence, afdeling Verslavingszorg Dubbele Diagnose-Jeugd, en als onderzoeker werkzaam binnen de kenniskring Verslavingspreventie van de Hogeschool Windesheim. Daarnaast is zij lid van het Motivational Interviewing Network of Trainers (MINT). Ten tijde van

4 324 Handboek forensische verslavingszorg het schrijven van dit hoofdstuk was zij werkzaam als senior onderzoeker bij Verslavingszorg Noord Nederland. Dr. Truus Kersten (1960) is gezondheidszorgpsycholoog en supervisor/leertherapeut VGCt en Schematherapie. Zij is gepromoveerd op een onderzoek naar indicatiestelling in de verslavingszorg. Zij is zelfstandig gevestigd adviseur, trainer en supervisor. Zij werkt aan de ontwikkeling en implementatie van richtlijnen en protocollen omtrent verslavingsbehandeling en schemagerichte therapie. Zij geeft supervisie en leertherapie en is hoofddocent van verschillende cursussen over schematherapie en complexe verslavingsproblematiek. Ook werkt zij in de functie van psychotherapeut bij FPC De Rooyse Wissel. Dr. Maarten Koeter (1954) is epidemioloog en als universitair hoofddocent verbonden aan de afdeling Verslavingsonderzoek van het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC. Hij doet al meer dan vijftien jaar onderzoek onder justitiabele verslaafden en leidde onder meer de kwantitatieve effectevaluatie van de SOV. Hij is (co)auteur van ruim honderd internationale publicaties en was copromotor bij ruim twintig promoties. Dr. Hans Kroon (1964), psycholoog, is hoofd van het programma Reïntegratie van het Trimbos-instituut. Hij heeft de afgelopen twintig jaar veel gepubliceerd over intensieve ambulante zorg (zoals casemanagement, ACT en FACT) aan mensen met ernstige en langdurende psychiatrische problematiek. Dr. mr. Maarten J.J. Kunst (1978) is universitair docent Criminologie bij het Instituut voor Strafrecht & Criminologie aan de Universiteit Leiden. Hij is gepromoveerd op de psychosociale gevolgen van slachtofferschap van ernstig geweld. Momenteel verricht hij, in samenwerking met/in opdracht van enkele belangrijke ketenpartners op het gebied van slachtofferzorg (politie, Slachtofferhulp Nederland en het Schadefonds Geweldsmisdrijven), onderzoek naar behoeftes en verwachtingen van slachtoffers van diverse vormen van criminaliteit.

5 Over de auteurs 325 Prof. dr. Anton J.M. Loonen (1953) studeerde farmacie aan de Universiteit van Amsterdam en geneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is opgeleid of gecertificeerd als experimenteel farmacoloog, ziekenhuisapotheker en klinisch farmacoloog. Hij werkte als ziekenhuisapotheker/klinisch farmacoloog en van 1997 tot heden als arts/klinisch farmacoloog in Delta Psychiatrisch Centrum (tot 2008) en GGZ Westelijk Noord-Brabant in klinisch onderzoek en psychiatrische patiëntenzorg. Hij bekleedt sinds 2004 de Deltaleerstoel Farmacotherapie bij psychiatrische patiënten aan de afdeling farmaca van de Rijksuniversiteit Groningen. Bram van Luijk, Msc (1985) heeft in oktober 2010 de research master Behavioural and Social Sciences afgerond. Sindsdien is hij een jaar werkzaam geweest op de afdeling onderzoek bij Verslavingszorg Noord Nederland. Momenteel is hij werkzaam als young professional bij organisatieadviesbureau SeederDeBoer. Prof. dr. Hjalmar van Marle (1950), psychiater en psychotherapeut, is hoogleraar forensische psychiatrie aan het Erasmus Medisch Centrum en de Erasmus School of Law van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is ingeschreven in het NRGD, lid van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Specialistische Rapportage en lid van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie. Hij werkt verder als psychiater/supervisor in Het Dok te Rotterdam. Hij was geneesheer-directeur van de dr. S. Van Mesdagkliniek en het Pieter Baan Centrum, psychiatrisch adviseur van het ministerie van Justitie en bijzonder hoogleraar forensische psychiatrie in Nijmegen. Drs. Jasper van Marle (1963) werkt sinds 2003 als psychiater bij de divisie forensische psychiatrie van GGZ Drenthe. Hij heeft ruime werkervaring bij zorgcoördinatie- en casemanagementteams. Sinds 2007 is hij verbonden aan het forensisch ACT-team in Assen, waarvan hij initiatiefnemer en oprichter is. Drs. Anneke Menger (1952) is vanaf 2008 lector Werken in Justitieel Kader bij Hogeschool Utrecht. Zij studeerde sociale wetenschappen en organisatiekunde in Groningen. Na enkele jaren ervaring als hulpverlener in de psychiatrie en het maatschappelijk werk, werkte zij als do-

6 326 Handboek forensische verslavingszorg cent, trainer, methodiekontwikkelaaar, onderzoeker en manager in het hbo. Ze publiceerde veel artikelen en diverse boeken over werken in gedwongen kader en specifiek het reclasseringswerk, zoals Het Delict als Maatstaf (met Lous Krechtig) en Walk the Line (met Jo Hermanns). Zij is gevorderd met een promotieonderzoek naar de werkalliantie in het reclasseringstoezicht. Drs. Maarten J.M. Merkx (1963) is gezondheidszorgpsycholoog en psychotherapeut. Hij is zelfstandig gevestigd als onderzoeker, consultant en MINT-trainer op het gebied van implementatie van motiverende gespreksvoering en cognitieve gedragstherapie bij problematisch middelengebruik. Daarnaast rondt hij zijn promotieonderzoek naar de implementatie van geprotocolleerde stepped care-indicatiestelling in de verslavingszorg af aan het Amsterdam Institute for Addiction Research (AIAR), het onderzoeksdeelprogramma Verslaving van de Divisie Psychiatrie van het Academisch Medisch Centrum. Drs. Laura Neijmeijer (1969), sociaal wetenschapper, werkt sinds 2008 als wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut. De forensische zorg is een van haar aandachtsgebieden. Daarnaast houdt zij zich bezig met onderzoek naar en implementatie van ACT en FACT voor complexe doelgroepen, zoals forensisch-psychiatrische patiënten, verslaafden en mensen met een lichte verstandelijke beperking. Dr. Marianne van Ooyen-Houben, sociaalpsycholoog, is werkzaam bij het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Zij begeleidt externe onderzoeken en beheert de portefeuille Drugs en Verslaving. Daarnaast is zij docent bij de sectie Criminologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam en hoofddocent bij de Master Evidence Based Policy and Evaluation van de Universiteit Maastricht. Zij werkte eerder bij het Nederlands Instituut voor Alcohol en Drugs en het Trimbos-instituut. Caroline Place Msc (1985), criminoloog, is vanaf 2007 als junior wetenschappelijk medewerker werkzaam bij het Trimbos-instituut en vanaf 2011 tevens als junior onderzoeker bij de Pompestichting. Zij heeft diverse projecten uitgevoerd op het gebied van de forensische zorg.

7 Over de auteurs 327 Naast het project FOR(F)ACT was zij onder meer betrokken bij het ontwikkelen van zorgprogramma s voor het gevangeniswezen. cplace@trimbos.nl Dr. Arne Popma (1975), psychiater, is als senior onderzoeker verbonden aan de academische afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van het VU medisch centrum in Amsterdam. Zijn onderzoekslijn richt zich op de neurobiologische mechanismen die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van externaliserende problematiek en risicovol gedrag in de jeugd. Hij is als kinder- en jeugdpsychiater werkzaam op het academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie De Bascule in Amsterdam. a.popma@debascule.com Dr. Hendrik Roozen (1968), gezondheidszorgpsycholoog, is werkzaam voor Novadic-Kentron en het adviesbureau Roozen & Meyers Consultancy. Daarnaast is hij verbonden aan het Erasmus MC, afdeling Forensische Psychiatrie. Hij is gepromoveerd op het gebied van de Community Reinforcement Approach (CRA) in combinatie met het farmacon naltrexon. Voorts is hij bestuurslid van de NIP-sectie Verslavingspsychologie en als staflid opgenomen bij Robert J. Meyers, Ph.D & Associates (USA). hendrik.roozen@novadic-kentron.nl Prof. dr. Gerard M. Schippers (1947) is psycholoog-psychotherapeut en bijzonder hoogleraar Verslavingsgedrag en Zorgevaluatie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is werkzaam bij Arkin (de Jellinek) en het Amsterdam Institute for Addiction Research (AIAR), het onderzoeksdeelprogramma Verslaving van de Divisie Psychiatrie van het Academisch Medisch Centrum. Hij is voorzitter van het Partnership Vroegsignalering Alcohol en lid van de Stuurgroep Resultaten Scoren, het landelijk kwaliteitsprogramma van de sector verslavingszorg. g.m.schippers@amc.uva.nl Drs. Martinus F. Stollenga (1953) is strategisch adviseur van de Raad van Bestuur van Verslavingszorg Noord Nederland. Na zijn studie psychologie is hij werkzaam geweest bij het Criminologisch Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen, bij de stichting Het Straathoekwerk in Groningen en vanaf 1984 in diverse functies bij achtereenvolgens CAD Drenthe, waarvan hij van directeur was, en Verslavingszorg Noord Nederland. Hij heeft deelgenomen aan verschillende landelijke commissies en besturen, waaronder de SVG en het project Terugdrin-

8 328 Handboek forensische verslavingszorg gen Recidive en was van 2003 tot 2012 voorzitter van de stuurgroep Resultaten Scoren. Drs. Remmers van Veldhuizen (1946) is psychiater en voormalig directeur zorgontwikkeling van GGZ Noord Holland Noord. Hij is voorzitter van de Stichting CCAF (Centrum voor Certificering ACT en FACT) en lid van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Hij is tevens lid van de Raad van Toezicht van Verslavingszorg Noord Nederland. Hij was initiator van het landelijke project FOR(F)ACT en tevens voorzitter van de begeleidingscommissie. Dr. Sanne Verwaaijen (1956) is bestuurder van de Conrisq Groep, waarvan FPC de Rooyse Wissel deel uitmaakt. Zij is gezondheidszorgpsycholoog en promoveerde op een onderzoek naar de effectieve ingrediënten in een intensieve vorm van gezinstherapie. Zij introduceerde Schematherapie binnen De Rooyse Wissel en was een belangrijke stimulans in het multicenter-onderzoek naar de effectiviteit daarvan binnen de forensische doelgroep. Als voorzitter van het Landelijk Beraad van de FPC is zij nauw betrokken geweest bij de visie op verslavingsbehandeling binnen het tbs-kader. Drs. Maaike van Vugt (1980), sociaal wetenschapper, is als wetenschappelijk medewerker werkzaam bij het Trimbos-instituut. (F)ACT is een van haar aandachtsgebieden. Onder andere deed zij onderzoek naar de relatie tussen modelgetrouwheid en resultaten van (F)ACT-zorg. Tevens was zij betrokken bij het landelijke project FOR(F)ACT. Prof. dr. mr. Frans Willem Winkel (1950) is verbonden aan de Universiteit Tilburg. Hij was president van de European Association of Psychology and Law. Hij is bestuurslid van de World Society of Victimology (WSV), was onder meer voorzitter van de WSV-Research Committee, wetenschappelijk adviseur van diverse WSV-Symposia, en directeur van het WSV-postdoctorale onderwijsprogramma aan het Inter University Center Dubrovnik. Hij was als gastdocent verbonden aan diverse buitenlandse universiteiten, waaronder Portsmouth (UK), Trenton State College (VS), Hebrew University (Jerusalem), en Western Michigan (Kalamazoo).

9 Register aandachtsbias 65, 69 aandachtstekortstoornis 23 aangeboren kwetsbaarheid 45 abstinentie 180, 193 ACT 223 ADHD 26 afhankelijkheid 94 afhankelijkheidssyndroom 44 agressiehantering 250 angststoornis 23 anhedonie 47 antisociale persoonlijkheidsstoornis 26 ASI 99 AUDIT 95 begeleiding 155 behandeldoel 248 behandelfase 170 behoeftebeginsel 83, 84, 132 beleidsprogramma 13 beloning 47, 199 beloningssysteem 62, 253 bemoeizorg 118 biopsychosociaal ontwikkelingsmodel 44 bipolaire stoornis 26 boot camp 194 CAGE 95 CAGE-AID 97 cognitief/motorische gedragsrespons 268 cognitieve controle 65, 69 cognitieve gedragstherapie 152, 172 community reinforcement approach (CRA) 152, 172, 244 comorbiditeit 21, 23, 31 compulsiviteit 264, 270, 275 contingency management 193, 252 continuïteit van zorg 189, 238 controlemechanisme 72 CRA 311 craving 47, 63, 272 criminaliteit 28, 51 crimineel gedrag 27 culpa in causa 103, 304 DA S T 9 7 diagnose 132 diagnostiek 77, 196 diagnostiekfase 170 diagnostisch onderzoek 79 discrepantie 210 draaideurcrimineel 110 drang 111, 118 drop-out 123, 245 drugsontmoedigingsbeleid 188 dubbele diagnose 285 dwang 118 dwang- of drangkader 149 dwangopname en -behandeling 116 economische-noodzaak-model 54 emotionele gedragsrespons 270 empathie 209 erfelijke factor 46 erfelijkheid 64, 68 externaliserende symptomatologie 289 FACT 223, 311 farmacologisch model 43 Five-shot-vragenlijst 95 forensisch (F)ACT-team 234 forensische (F)ACT 158 forensische diagnostiek 81, 307 Forensische Verslavingskliniek (FVK) 158 forensische verslavingspolikliniek 158 E. Blaauw, H. Roozen (Red.), Handboek forensische verslavingszorg, DOI / , 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

10 330 Handboek forensische verslavingszorg forensische verslavingszorg 149 forensisch-psychiatrische patiënt 223 FP functieanalyse 248 gecontroleerd/gereguleerd gebruik 181 gedetineerde 29 gedragsinterventie 135, 153, 313 gedragsinterventie Alcohol en Geweld 154 gedragsstoornis 23 gedwongen zorg 117 Geïntegreerde Aanpak Verslavingsproblematiek en Overlast (GAVO) 157 gevangeniswezen 30 geweld 28 gewoontevorming 270 Gezondheidsraad 94 harm reduction 200 HCR hersenziekte 45 HKT hormoon 68 hunkering 63, 264, 272 hybride benadering 149 IMC 160 implementeren 217 importantie 47 impulsiviteit 264, 270, 275 indicatiestelling 138 Inrichting voor Stelselmatige Daders (ISD) 114, 191 interventie 193 intoxicatie 245 intoxicatie-ontwenningscyclus 263 jeugdige delinquent 32 justitieel casemanagement 157 justitiële drang 111 Justitiële voorwaarden 12 kabinetsbeleid 11 ketensamenhang 142 ketensamenwerking 153 kwetsbaarheid 62, 64 kwetsbaarheidsfactor 71 kwetsbaarheidsfactor, gemeenschappelijke 72 langdurige behandeling 197 leefomgeving 245 leefstijltraining 152, 154, 161 leefstijltraining justitiabelen 135 leertheoretisch model 44 Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering 130 levensloopcriminologie 152 life time-prevalentie 25 maatwerk 198 MAST 95 MATE 100 MATE-Crimi 101, 139 MATE-S 95 medicamenteuze behandeling 262 medicamenteuze interventie 245 meetinstrument 82 middelenmisbruik 27 misbruik 25, 94 model voor forensische (F)ACT 234 Modernisering Gevangeniswezen 12, 15 monitoren 200 moreel model 43 motivatieontwikkeling 199 motivatieverhogende interventie 156 motiverende gespreksvoering 152, 172, 208 multiplier effect 51, 148 nazorg 236 neurobiologie 47 neurotransmitter 68 omgevingsfactor 46 onaangepast gedrag 264 ongewenst gedrag 245 ontoerekeningsvatbaarheid 304 ontremd gedrag 276 ontremming 264 operante leertheorie 244 partnergeweld 285 PCL-R 87 Penitentiair Programma 114 peritraumatische escalatie 292 persoonlijke effectiviteit 211 persoonlijkheidsstoornis 24 persoonsgerichte aanpak 189 posttraumatische cyclus 285, 287 posttraumatische gedragsstoornis 290

11 Register 331 predictieve validiteit 82 prevalentie 22 preventie 236 Prison Gate Farm 159 pro Justitia-onderzoek 78 professional 317 professionaliseringsslag 314 psychiatrische problematiek 22 psychiatrische stoornis 30 psychofarmacologische model 54 psychopathie 67 PTSS 285 reactance 149 recht op zelfbeschikking 116 recidive 131, 284 Recidive Inschattingsschalen (RISc) 16, 89, 130, 136 recidiverisico 77, 83 recidivevermindering 201 reclassering 129, 140, 237 Reclassering Nederland 130 reclasseringstoezicht 132 reductie van middelengebruik 245 reguleringssysteem 268 re-integratie 131 re-integratieprogramma 153 resocialisatie 168 resocialisatiefase 175 responsinhibitie 65 responsiviteitsbeginsel 83, 85, 132 Resultaten Scoren 157, 308 reward system 62 reward-processing 66, 70 risicobeginsel 83, 132 risicofactor 84 risicotaxatie 86 risicotaxatie-instrument 87, 284, 307 risicotaxatiemethode 294 sanctie 199 SAPROF 88 schadebeperking 193 schemagerichte therapie 172 schizofrenie 26 screener 95, 97 SDS 97 sensitiviteit 82 slachtofferschap 288 Sluitende Aanpak Nazorg 12 sociale bekrachtiger 251 sociologisch model 44 sociotherapie 175 specificiteit 82 stemmingsstoornis 23 Stichting Verslavingsreclassering GGZ 130 straf 307 stressresponsiviteit 66, 70 symptomatisch model 43 symptomencomplex 263 systemische model 54 targetsymptom 264 tbs met bevel tot verpleging 166 tbs met voorwaarden 166 tbs-kliniek 166 terbeschikkingstelling (tbs) 116, 166 terugval 193, 197 tevredenheidlijst 248 therapietrouw 219, 245 toezicht 133 training 217 transmurale fase 178 triple diagnose 35, 166 uitval 207 underarousal 71 vals-alarmsyndroom 288, 290 veelpleger 110 veiligheidshuis 115, 153 verandertaal 209 verdiepingsdiagnostiek 137 verloffase 176 vermogenscriminaliteit 51 Vernieuwing Forensische Zorg 12 verslaving 21, 41, 45, 193 verslaving, ernst van 27 verslavingsbehandeling 169 verslavingsproblematiek 186 verslavingsreclassering 148, 311 verslavingszorg 148 verstandelijke beperking 34 verwervingscriminaliteit 61 Violence Risk Appraisal Guide 88 voorwaardelijke sanctie 163

12 332 Handboek forensische verslavingszorg weerstand 210 what works-principes 83, 151, 308 Wraparound care 142 zelfbindingsverklaring 117 zelfcontrole 47 ziektemodel 43 zorg onder drang 308 zorg onder justitiële drang 116 zorgbehoefte 187 zorgtraject 112