Bijlage HAVO. economie (pilot) tijdvak 2. Bronnenboekje

Transcriptie

1 Bijlage HAVO 2009 tijdvak 2 economie (ilot) Bronnenboekje f-HA-2-b

2 Ogave 1 bron 1 gegevens over de vraag naar enkele rookwaren (in de uitgangssituatie) rijs er akje rijselasticiteit van de gevraagde oeveeleid akje sigaretten (2 stuks),00-0, akje sag 0 gram (inclusief 4,8-0,23 vloei) 1) 1) uit 0 gram worden gemiddeld 0 sigaretten gemaakt bron 2 vraag en aanbod van akjes sigaretten vraag aanbod Legenda: = rijs er akje sigaretten (2 stuks) = oeveeleid in sigaretten er vrager er dag = vraag en aanbod in de uitgangssituatie = vraag na invoering rookverbod = aanbod na veroging accijns f-HA-2-b 2 lees verder

3 bron 3 vier leerlingantwoorden voor de afname van et consumentensurlus Steffie Eva Victor Tim bron 4 kosten-batenanalyse van een rookverbod in de oreca: een selectie van enkele effecten en de bedragen kosten effect voor omscrijving bedrag in miljoen rokers daling welbevinden 0,9 orecaondernemers langere rookauze rokende werknemers 0,0 omzetverlies niet bekend omwonenden minder levendige binnenstad en niet bekend overlast buitenrokers maatscaij ogere kosten ensioenen en AOW 20,6 ogere zorgkosten 20,3 lagere inkomsten accijnzen 8, baten effect voor omscrijving bedrag in miljoen rokers gezondeidsscade rokers neemt af 103, niet-rokers geen rookoverlast niet bekend gezondeidsscade meeroken neemt af 17,6 orecaondernemers minder roductieverlies 0,9 minder brandscade 3,1 maatscaij lagere ziektekosten 1, f-HA-2-b 3 lees verder

4 Ogave 2 bron flyer Groene Wielen Het kan en moet groener o de weg De olievoorraden zijn binnen enkele decennia uitgeut. Onze generatie tast de welvaartaan van de generatie in de toekomst. Dat mag niet gebeuren! Wij leiten voor een duurzame economisce groei. Niet zonder autos, maar wel met minder verbruik van fossiele brandstoffen. Word lid van Groene Wielen en steun ons milieuvriendelijke autogedrag! bron 6 voorstel voor een kilometereffing er gereden kilometer er jaar naar milieuclassificatie classificatie bedrag er gereden kilometer classificatie bedrag er gereden kilometer A 0,02 D 0,08 B 0,04 E 0,17 C 0,0 F 0,2 A staat voor laagste milieuaantasting en F staat voor oogste milieuaantasting bron 7 nieuwste model Volksauto Wave: rijzen en bedragen brandstof consumentenrijs btw bm bm o mrb er classificatie (inclusief bm en btw) jaarbasis 1) jaar benzine C diesel D 1) o basis van een gemiddelde gebruiksduur van deze auto van 10 jaar bron 8 interview in de Autowinnaar, maart 2008 Dit is niet mogelijk!, aldus Jo Karmans van de branceorganisatie Automobielbedrijven Nederland. Als bij de invoering van de kilometereffing de bm in één kla wordt afgescaft, zal dat de doodsteek zijn voor de andel in tweedeands auto s. De bm is een belasting die bij aanscaf wordt betaald. Wanneer de auto na een aantal jaren wordt verkoct, wordt de bm als et ware meeverkoct aan de volgende eigenaar f-HA-2-b 4 lees verder

5 Ogave 3 bron 9 een economendebat Proest Bootje Kroegman De crisis wordt versterkt door et gedrag van mensen. Een geruct dat een bank ziek zou zijn, lokt gedrag uit waardoor die bank juist ziek wordt. De kredietcrisis zal o korte termijn leiden tot een daling van de maatscaelijke geldoeveeleid en dat zorgt uiteindelijk voor onvrijwillige werklooseid. O langere termijn zal door dalende rijzen de economie zic vanzelf weer erstellen. O korte termijn is deze kredietcrisis vooral nadelig voor bezitters van risicodragende beleggingen. Voor saarders zitten er ositieve en negatieve kanten aan de kredietcrisis. bron 10 verkeersvergelijking van Fiser M V = P Y M = maatscaelijke geldoeveeleid V = omloosneleid van et geld P = rijsniveau Y = reëel nationaal roduct bron 11 uit een kwartaalberict van De Nederlandsce Bank (DNB) saldo inleg/aankoen door Nederlandse uisoudens er soort vermogen (2007 / miljarden euro s) 1 e totale oeveeleid kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal belegd vermogen er saartegoeden + 2,7 + 7,8 + 1,1 + 0,2 246 aandelen 1,7 2,2 0,3 0, e obligaties + 0,8 + 0,8 + 0,8 + 0, e 4 e f-HA-2-b lees verder

6 bron 12 drie cartoons van Jos Collignon over de kredietcrisis cartoon 1 Wacten o et instamoment cartoon 2 Ik denk dat ze ergens van zijn gescrokken cartoon 3 Parade van et grootkaitaal f-HA-2-b 6 lees verder

7 Ogave 4 bron 13 rijsontwikkeling van maïs o de wereldmarkt dollars er busel 6, 6,0,,0 4, 4,0 3, 3,0 4,0 4,0 3,8 3,8 4,0 4,0 4,2 4,,0,,6 6,0 0 mei-07 jun-07 jul-07 aug-07 se-07 okt-07 nov-07 dec-07 jan-08 feb-08 mrt-08 ar-08 busel: een Engelse inoudsmaat voor een oeveeleid mais of tarwe bron 14 gemiddelde koers van de euro in Amerikaanse dollars 1,6 dollars 1, 1,4 1,3 1,2 1,1 1 1,13 1,24 1,24 1,26 1,37 1, bron 1 cartoon die een verbinding legt tussen berict 1 en berict f-HA-2-b 7 lees verder

8 Ogave bron 16 loende rekening betalingsbalans Sudan % verandering ten ozicte van voorafgaand jaar exort imort % + 66% % + 19% miljoen dollars bron 17 uit een krant (november 2007) Overscot andelsbalans Cina fors gegroeid Cina eeft over de eerste zes maanden van dit jaar een overscot o de andelsbalans van 34, miljard euro. Dit overscot is vooral een gevolg van een sterke stijging van de exort van goederen. De belangrijkste afnemer van de Cina blijft nog steeds de Euroese Unie. bron 18 kenmerken van de andelsbalans van Sudan (2007) samenstelling exort samenstelling imort Legenda: landbouw olie industrie overig bestemming exort erkomst imort Legenda: Jaan Cina EU overig f-HA-2-b 8 lees verder

9 Ogave 6 twee kringlooscema s van een Oost-Euroees land bron 19 vóór toetreding tot de EU bestedingen overeid rimaire inkomens 6 belastingen 10 rimaire inkomens 2 bedrijven consumtie 1 gezinnen bedrijven overeidssaldo exort imort 16 netto investeringen 6 banken besaringen exort 1 buitenland bedrijven saldo loende rekening bron 20 na toetreding tot de EU bestedingen overeid rimaire inkomens 6 belastingen 12 rimaire inkomens 31 bedrijven consumtie 16 gezinnen bedrijven overeidssaldo exort imort 18 netto investeringen 8 banken besaringen exort 20 buitenland bedrijven saldo loende rekening f-HA-2-b* 9 lees verder einde