Meerjaren-Arbeidsomstandighedenplan Stichting Openbaar Primair Onderwijs. Zuid-Kennemerland

Transcriptie

1 Meerjaren-Arbeidsomstandighedenplan Stichting Openbaar Primair Onderwijs Zuid-Kennemerland

2 1. Inleiding Arbeidsomstandigheden in de school is een onderwerp waarbij de wet- en regelgeving een belangrijke plaats in neemt. Rechten en plichten van het bevoegd gezag als werkgever en van het onderwijspersoneel als werknemer zijn nauwkeurig beschreven in die wet- en regelgeving. In de Arbo-wet zijn werkgevers en werknemers verantwoordelijk voor de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden. Zij worden mede door middel van de regelgeving gestimuleerd actief te streven naar een situatie waarin veiligheid, gezondheid en welzijn optimaal gewaarborgd moeten zijn Het bevoegd gezag van het openbaar primair onderwijs Zuid-Kennemerland en de directies van de aangesloten scholen laten zich bij het voorbereiden en uitvoeren van het algemene schoolbeleid leiden door de volgende uitgangspunten: - Hetgeen in de Arbo-wet en het Arbobesluit en daaruit voortvloeiende regelgeving is opgenomen. - De beleidsuitspraken in andere beleidsdocumenten zoals het personeelsbeleidsplan. - Signalen uit de praktijk, waaruit blijkt dat bijstelling noodzakelijk dan wel wenselijk is. - Bestrijden van werk- en organisatiegebonden oorzaken van ziekteverzuim. - Het belang van een ongestoorde voortgang van het onderwijsleerproces en het voldoen aan kwaliteitseisen voor het onderwijs. - De zorg voor veiligheid, gezondheid en welzijn van personeel en leerlingen. Het bestuur streeft voor de scholen naar optimale arbeidsomstandigheden en een verantwoord milieubeleid waardoor de veiligheid en de gezondheid van personeel en leerlingen zoveel als mogelijk worden gewaarborgd, het welzijn wordt bevorderd en het milieu wordt beschermd tegen negatieve effecten ten gevolge van schoolactiviteiten. De scholen vervullen een voorbeeldfunctie voor leerlingen en het personeel met betrekking tot arbeidsomstandigheden en het milieu. Voor zover gevaren onvermijdelijk zijn, richt het bestuur zich op een zodanige organisatie en manier van werken binnen de scholen dat onaanvaardbare risico s worden uitgesloten. Bij alle beslissingen en bij de dagelijkse gang van zaken zal daarom de aandacht voor veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu een hoge prioriteit hebben. Het bestuur voert een actief beleid in het bestrijden van seksuele intimidatie, agressie, geweld, pesten en discriminatie. Het bestuur streeft naar een optimale inzetbaarheid van alle personeelsleden, in het bijzonder van nieuw personeel, ouderen, herintreders en arbeidsgehandicapten. Het bestuur streeft ernaar het door de scholen beïnvloedbare verzuim zo laag mogelijk te houden. Daartoe zullen per school jaarlijks streefcijfers worden geformuleerd die voor de school realistisch en acceptabel zijn. Door middel van taakbelastingsbeleid, leeftijdsbewust personeelsbeleid en andere vormen van preventief en activerend personeelsbeleid zal ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid actief worden bestreden. 2

3 Binnen STOPOZ staat kwaliteitsverbetering centraal. Dat geldt voort alle aspecten. De veiligheid, de gezondheid en het welzijn, samengevat de arbeidsomstandigheden van alle betrokkenen binnen onze organisatie behoren daar dus toe. Kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden heeft een positieve uitwerking op het primaire onderwijsproces en levert als zodanig een positieve bijdrage aan het realiseren van onze hoofddoelstelling: Het bieden van gevarieerd basisonderwijs van kwalitatief hoog niveau aan kinderen met een uiteenlopende achtergrond en ontwikkelingsmogelijkheden als geïntegreerd onderdeel van hun totale ontwikkeling, waarbij veiligheid en zorg centrale thema s zijn en het geheel aan hen een goede basis voor beter biedt voor hun verdere ontwikkeling. 2. De wettelijke eisen Sinds 1994 is de arbeidsomstandighedenwet en sinds 1997 is het Arbeidsomstandighedenbesluit van toepassing op het onderwijs. Schoolbesturen zijn sindsdien verplicht om arbobeleid te voeren, te weten de ontwikkeling van planmatige zorg voor veiligheid, gezondheid en welzijn. De instrumenten die daarbij verplicht gehanteerd moeten worden, zijn: - Een meerjarenbeleidsplan op bestuursniveau. - Arbo-jaarplannen op bestuursniveau en uitvoeringsplannen op schoolniveau als onderdeel van de schoolplannen. - Arbo-jaarverslagen op bestuursniveau en arboverslaglegging op schoolniveau als onderdeel van de schooljaarverslagen. De Arbo-wet legt niet alleen het bevoegd gezag verplichtingen op, maar ook het personeel. Het personeel moet gevaarlijke materialen, machines en situaties op de juiste wijze behandelen en het volgen van voorlichting over veilig en gezond werken is voor hen verplicht. 3. Arbeidsomstandigheden in relatie tot het strategisch beleidsplan Onderwijs in Beweging Aandacht voor arbeidsomstandigheden binnen STOPOZ komt in de eerste plaats voort uit de overtuiging, dat actief werk maken van optimale veiligheids-, gezondheids- en welzijnsomstandigheden voor alle betrokkenen ons product, te weten onderwijskwaliteit van hoog niveau, zal verbeteren. De wettelijke verplichtingen beschouwen wij als een onderstreping daarvan. In het strategisch beleidsplan Onderwijs in beweging krijgt kwaliteitsverbetering van de arbeidsomstandigheden ten aanzien van verschillende aspecten ruime aandacht. 3

4 4. Integrale en specifieke aandacht op twee niveaus Op zowel bestuurs- als schoolniveau verdient de kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden een integrale en specifieke aanpak. Onder integrale aanpak verstaan we dat bij elke beslissing die wordt genomen van tevoren wordt nagegaan of en in hoeverre de beslissing kan bijdragen aan de verbetering van de veiligheid, de gezondheid en/of het welzijn van de betrokkenen. Onder specifieke aanpak verstaan we maatregelen en activiteiten, die met nadruk worden genomen om in eerste instantie de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Op bestuursniveau kijken we - wat de integrale aanpak betreft - in eerste instantie naar de realisering van de beleidsvoornemens in het strategisch beleidsplan. Op bestuursniveau kijken we - wat de specifieke aanpak betreft - met name naar de maatregelen en activiteiten, die staan opgenomen in het voorliggende meerjaren-bestuurs-arbeidsomstandighedenbeleidsplan (hierna te noemen meerjaren arboplan) en vervolgens naar de daaruit voortvloeiende Arbo-jaarplannen. In het jaarplan van het bestuur wordt aandacht besteed aan de wijze waarop de integrale en specifieke aanpak ter hand is genomen en de resultaten die zijn bereikt. Op die wijze zal het Arbojaarverslag in het algemene jaarverslag van het bestuur worden geïntegreerd. Op schoolniveau kijken we wat de integrale en specifieke aanpak betreft met name naar de realisering van de beleidsvoornemens (op korte en middellange termijn) in het schoolplan, maar in het verlengde daarvan ook in de verschillende andere beleidsplannen op schoolniveau (schoolgids, nascholingsplan, begroting o.l.p., begroting budget personeelsbeleid en schoolzorgplan). Alle daarin verzamelde maatregelen moeten bij uitvoering op arbo-aspecten worden bekeken. Hetzelfde geldt voor maatregelen van de directeur, die door het bestuur naar het schoolniveau zijn gemandateerd. In het jaarverslag van de school wordt aandacht besteed aan de resultaten, die op het terrein van de arbeidsomstandigheden zijn bereikt. In het jaarverslag van het bestuur zal in algemene termen worden ingegaan op aspecten, die binnen de scholen als breed zijn ervaren. Bij deze integrale en specifieke aanpak zal steeds worden gekeken naar aspecten voor wat betreft welzijn, gezondheid en veiligheid en onderscheiden naar leerlingen, personeel en overige betrokkenen. Wij zijn ons er daarbij echter van bewust, dat er sprake is van een leerproces, waarbij we op beide niveaus in toenemende mate arbo-gevoelig moeten worden. 4

5 5. Aandacht voor arbeidsomstandigheden tot nu toe Aandacht voor arbeidsomstandigheden is niet nieuw. In de achter ons liggende jaren is er zowel op bestuurs- als op schoolniveau op verschillende momenten van gedachten gewisseld over arboaspecten en hebben arbo-aspecten een rol gespeeld bij maatregelen en activiteiten. Dat had echter veelal een incidenteel karakter en dat moet anders. Iedere school heeft een of meer arbo-coördinatoren. Zij zullen het met name zijn, die in de komende jaren worden betrokken bij de implementatie van de beleidsvoornemens in dit meerjarenplan en de daaropvolgende Robjaarplannen. Indien op de scholen nog geen arbo-coördinator is benoemd, zal de scholen worden verzocht zo snel mogelijk een arbo-coördinator te benoemen. 6. Het arbeidsomstandighedenjaarplan 2008 Na vaststelling van het voorliggende meerjaren-bestuurs-arbeidsomstandigheden-beleidsplan wordt in 2008 op bestuursniveau een eerste Arbo-jaarplan vastgesteld. In dat jaarplan staan beleidsvoornemens voor zowel het bestuur- als het schoolniveau. De meeste beleidsvoornemens hebben een meerjarig karakter. Verwacht mag worden dat in 2008 de eerste aanzetten zijn gegeven ter realisering daarvan. Die beleidsvoornemens komen in dit meerjarenplan terug. In het jaarverslag van het bestuur over 2008 zal worden aangegeven in welke mate een en ander in dit jaar is gerealiseerd. 7. Aandachtspunten voor de periode In dit meerjaren arboplan noemen we de aandachtspunten in globale termen. Ze vormen de prioriteiten, waaraan we in de planperiode voorrang geven. In de achtereenvolgende jaarplannen zal een nadere concretisering plaatsvinden, waarbij het de opdracht is om de opeenvolgende stappen zodanig te formuleren en in praktijk te brengen, dat een geleidelijke ontwikkeling op gang wordt gebracht, die resulteert in de doelstelling, die ons voor ogen staat. 5

6 8. Jaarlijks voortgangsverslag aan de (G)MR Jaarlijks wordt door de arbo-coördinator een overzicht gemaakt van de al dan niet gerealiseerde arbo -activiteiten. Het in het begin van het jaar opgestelde Plan van Aanpak vormt hierbij de leidraad. Op bestuursniveau worden de afzonderlijke voortgangsverslagen gebundeld en voorgelegd aan de (G)MR. Huidige aandachtspunten 9. Preventief beleid ten aanzien van de grootste risico s voor ziekteverzuim en WAO De RI&E en andere inventarisaties op schoolniveau vormen uitgangspunt voor de schoolspecifieke invulling van o.a.: - Taakbeleid en taakbelasting. - Het op schoolniveau realiseren van een evenwichtig taakbeleid met aandacht voor taakomvang, taakverdeling, taakbelasting en taakbelastbaarheid. - Stresspreventiebeleid. - Werkplekaanpassingen. - Verzuimbeleid. 10. Bedrijfshulpverlening De opleiding per school van personeelsleden tot bedrijfshulpverlener overeenkomstig het in de Arbowet vastgelegde aantal. De ontwikkeling van een netwerk carbolcoördinatoren. 11. Melding en registratie van ongevallen De ongevallenregistratie wordt bijgehouden door de directeur van de school. Aan de arbeidsinspectie worden ongevallen gemeld die binnen 24 uur leiden tot ziekenhuisopname of blijvende geestelijke of lichamelijke gezondheidsschade tot gevolg hebben. Dit gebeurt eveneens door de directeur van de school. 6

7 12. Beleid ten aanzien van ongewenste omgangsvormen Zowel ten aanzien van leerkrachten als leerlingen heeft het bestuur beleid vastgesteld ter bestrijding van ongewenste omgangsvormen zoals seksuele intimidatie, discriminatie, agressie en geweld. De werkwijze bij klachten is opgenomen in een klachtenprocedure. Op bestuursniveau wordt in verband met de toegankelijkheid en indien mogelijk zowel een mannelijke als vrouwelijke vertrouwenspersoon aangesteld. Op schoolniveau wordt door de schoolleiding een leerkracht aangewezen als contactpersoon voor leerkrachten en leerlingen. 13. Bronbestrijding Het bestuur wil risico s voor veiligheid, gezondheid en welzijn zo veel mogelijk bij de bron aanpakken. Middelen daarbij zijn een adequaat aankoopbeleid onderhoudscontracten en aandacht voor arbeidsomstandigheden bij de bouw en inrichting van schoolgebouwen. De arbo-coördinator zorgt voor informatie, inkoopspecificaties en ziet toe op de naleving van onderhoudscontracten. Bij de opdrachtverlening en investering door het bestuur bij bouwactiviteiten en inrichting van gebouw, lokalen en werkruimtes wordt uitdrukkelijk rekening gehouden met de arboregelgeving en milieuaspecten. Indien de verantwoordelijkheid hiervoor bij de gemeente berust, zal het bestuur deze belangen inbrengen in het overleg met de verantwoordelijke functionaris. 14. Schoolschoonmaak Het realiseren en bewaken van schoolschoonmaak van kwalitatief hoog niveau. 15. Onderhoud schoolgebouwen Het op een kwalitatief hoger peil brengen en houden van het onderhoud van de in gebruik zijnde gebouwen. 16. Jaarlijkse risico-inventarisatie en -evaluatie door en op scholen Eenmaal per vier jaar wordt op iedere school een algemene schoolverkenning uitgevoerd. Die is alleen nodig indien er sprake is van ingrijpende veranderingen op fysiek, personeels- of organisatorisch gebied. Daarnaast wordt in principe per school een jaarlijkse veiligheidscontrole gehouden. 7

8 In relatie hiermee wordt een werkcyclus ontwikkeld, waarbij kwaliteitsbewaking centraal staat en vastgestelde risicosituaties structureel via de jaarlijkse beleidsvoornemens worden verbeterd. Dit kan worden aangevuld door eigen inventarisaties van de school met behulp van de Arbometer, bijvoorbeeld op het gebied van welzijn, werkdruk en verzuim. De resultaten van de risico-inventarisatie worden voorgelegd aan de MR. Per jaar wordt een Plan van Aanpak opgesteld waarin de onderwerpen worden aangegeven die in dat jaar worden uitgevoerd. Ook het Plan van aanpak wordt aan de MR voorgelegd. 17. Jaarlijkse ontruimingsoefeningen Alle scholen beschikken aan het eind van het huidige schooljaar over een ontruimingsplan. Het doel is dat op elke school wisselend per jaar minimaal één aangekondigde of één onaangekondigde ontruimingsoefening wordt gehouden. 18. Een arbeidstijden- en rustregeling Dit thema zal extra aandacht krijgen. Nieuwe aandachtspunten 19. Sociale veiligheid rond de scholen In samenwerking met de lokale overheid realiseren dat de sociale veiligheid rond onze scholen wordt vergroot. 20. Normen en waarden De aandacht voor normen en waarden binnen onze scholen expliciteren en op een kwalitatief hoger niveau brengen. 21. Verzuimbeleid Het bestuur heeft een gemeenschappelijk verzuimbeleid ontwikkeld. Daarin staan vermeld ziek- en herstelmeldingen, procedures, protocollen en verantwoordelijke functionarissen. Dit verzuimbeleid en de protocollen worden ter instemming voorgelegd aan de (G)MR. Bij de verzuimbegeleiding worden de activiteiten uitgevoerd conform het voorgeschreven protocol van UWV. Op bestuursniveau is een SMT ingesteld, waaraan afhankelijk van de te bespreken gevallen en situaties schooldirecteuren deelnemen. Het SMT komt ten minste vier keer per jaar bij elkaar. 8

9 We gaan door met de ontwikkeling van beleid, bedoeld om de omvang van het verzuim onder het personeel terug te dringen. Activiteiten die daarbij worden ondernomen zijn: - Het verbeteren c.q. ontwikkelen van preventief beleid om ziekte te voorkomen. - Zorg dragen voor een goed registratiesysteem opdat ook goede analyses kunnen worden gemaakt - De inzet van persoonlijke begeleiding door externe instanties zoal Onderwijs Advies diensten en de Arbo-unie. - Het voeren van verzuimgesprekken en hoe deze kunnen worden gevoerd - Een goede uitvoering van de Wet Poortwachter. 22. Mobiliteit We willen in de komende jaren meer interne en externe mobiliteit realiseren bij directie- en personeelsleden dan tot nu toe. 23. De omgang met ouders binnen de school In toenemende mate wordt in de maatschappij een beroep gedaan op normen en waarden en de omgang met elkaar. Er is een tendens merkbaar dat verbaal en fysiek geweld toenemen. Ook in het onderwijs en de zorg wordt met zorg naar deze ontwikkeling gekeken. Wij vinden het derhalve gewenst dat personeelsleden hieromtrent adequaat worden geschoold om dergelijke situaties optimaal aan te kunnen pakken. 24. Voorlichting en onderricht Aan alle betrokkenen binnen onze scholen zal systematisch informatie worden verstrekt over arboaspecten. We zullen nagaan of dit via een nieuwsbrief openbaar onderwijs kan geschieden of dat andere wegen zich daartoe beter lenen. Op grond van de uitkomsten van de RI&E, teamvergaderingen en individuele gesprekken met teamleden wordt vastgesteld over welke risico s voor het personeel voorlichting en onderricht zal worden georganiseerd. Daarnaast wordt structurele aandacht geschonken aan: - Introductie van nieuwe medewerkers, stagiaires en leerlingen. - Veiligheids- en werkinstructies voor leerkrachten en leerlingen. - Het verzuimbeleidprotocol en de ontwikkeling van het ziekteverzuim op schoolniveau. 25. Arbodienst 9

10 Het bestuur laat zich bij de uitvoering van het arbo- en verzuimbeleid ondersteunen door de Arbounie. Afspraken omtrent taken, procedures en omvang dienstverlening, gekozen variant van verzuimbegeleiding, periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek, uitvoering c.q. toetsing van de RI&E worden opgenomen in het contract van de Arbo-unie. Jaarlijks wordt het contract in samenspraak met het directeurenoverleg geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De communicatie met de Arbo-unie is als volgt geregeld: - Het aanspreekpunt voor de Arbo-unie namens het bestuur is de algemeen directeur. - Eerste aanspreekpunt op de school is de schooldirecteur. - Aanspreekpunt bij de Arbo-unie is de bedrijfsarts. 26. Budgettaire aspecten met betrekking tot het arbobeleid Voor de financiering van het Plan van Aanpak, voor aanschaf van benodigde middelen e.d. die het schoolbudget te boven gaan, is vanuit het budget personeelsbeleid een bedrag begroot van 4.000,00 per school. De scholing van de BHV ers en carbolcoördinatoren wordt betaald uit het nascholingsbudget van de school. Ten behoeve van speciale projecten voor terugdringen van hoog verzuim en werkdruk, verbeteren van het teamfunctioneren, coaching van de schoolleiding en arbo-coördinatoren, cursussen op het gebied van arbo- en verzuimbeleid en aanverwante onderwerpen kan subsidie worden aangevraagd uit het aanvullend pakket Bedrijfsgezondheidszorg van de stichting Vf/BGZ. Het initiatief hiervoor berust in eerste instantie bij de directeur. Op grond van zijn verantwoordelijkheid zal het bestuur zelf indien nodig naar de scholen initiatieven ontplooien. Het bestuur zal bij een eventuele aanvraag, voor zover het zijn rol in dezen betreft, zorgen voor een snelle en adequate afhandeling. Directies en bestuur laten zich hierbij adviseren door de regio-adviseur van de stichting Vf/BGZ. De Arbeidsomstandighedenwet legt het onderwijs allerlei verplichtingen op. Verplichtingen die moeten worden nagekomen met gebruikmaking van de beschikbare budgetten. Van aanvullende budgetten is geen sprake. Het uitgangspunt is dat op schoolniveau en bovenschools niveau via prioriteitstelling en optimale aanwending van bestaande (interne en externe) mogelijkheden adequaat kan worden gewerkt aan een kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden. Intern moet worden gedacht aan met name de volgende budgetten: - Het budget onderwijsleerpakket; - Het budget vervanging meubilair; 10

11 - Het onderhoudsbudget; - Het nascholingsbudget; - Het budget personeelsbeleid. Extern kan onder meer een beroep worden gedaan op: - Aanvullende gelden voor onderhoud; - Gemeentelijke subsidies; - Subsidies van instellingen zoals het vervangings- en participatiefonds. Een en ander betekent in de praktijk dat bij de in hoofdstuk 4 beschreven integrale en specifieke aanpak op twee niveaus steeds moet worden gekeken naar de (beperkte) budgettaire mogelijkheden, waardoor in de meeste situaties eerst prioriteiten zullen moeten worden gesteld. Anderzijds zal bij de ontwikkeling van de begrotingen ten behoeve van de beschikbare budgetten de kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden structureel een criterium moeten zijn. 27. Taken en verantwoordelijkheden. In het onderwijs is het bevoegd gezag als werkgever verantwoordelijk voor de uitvoering van het algehele arbobeleid. In de praktijk vervult de directie deze rol waar het gaat om een aantal belangrijke verplichtingen. Het bestuur ondersteunt en ziet erop toe dat de verplichtingen worden uitgevoerd. In het kader van het arbo- en verzuimbeleid worden taken en verantwoordelijkheden verdeeld (zie bijlage verdeling taken en verantwoordelijkheden). 28. Slot Een kwalitatieve verbetering van de arbeidsomstandigheden is van essentieel belang voor alle betrokkenen binnen onze scholen. Het begrip arbeidsomstandigheden is een heel ruim begrip, waar vrijwel alles wat zich binnen de school bevindt en zich afspeelt onder gevat kan worden. Daardoor is het gevaar niet denkbeeldig, dat de structurele aandacht voor verbetering van de arbeidsomstandigheden dusdanig vermindert dat concrete resultaten uitblijven of onzichtbaar blijven. Met gericht beleid kan dat worden voorkomen. Dit meerjaren-arboplan biedt daartoe een aantal mogelijkheden. 11

12 Haarlem April

13 Bijlage Taken en verantwoordelijkheden bij de uitvoering van het Arbobeleid Verantwoordelijkheid Bestuur Algemeen Directeur Directeur Personeelsgeleding MR/GMR Taak Vaststellen van een Arbobeleidsplan Bespreken van arbo-knelpunten Creëren van draagvlak voor maatregelen Vaststellen van het arbo-budget Delegeren van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden Toekennen van middelen Overleg voeren met en informatie voorziening naar de (G)MR Organiseren van scholing en training Informeren en adviseren over carbonaten Contract sluiten met de Arbo-unie Organiseren van de RI&E Vaststellen van het Plan van Aanpak Verdeling van de artotheken Taakomschrijving arbo-coördinator, bedrijfshulpverlener Aanstellen van arbo-coördinatoren, BHV ers en contactpersoon Indien van toepassing taakomschrijving en aanstelling van een arbo-werkgroep Overleg met het team Overleg en informatieverstrekking aan het bestuur en eventuele vertrouwenspersonen Contact met de Arbo-unie Overleg/advies/instemming ten aanzien van besluiten inzake: - Contract Arbodienst - Verzuimbeleid - Risico-inventarisatie en risico-evaluatie - Plan van Aanpak en voortgangsoverleg 13

14 Robcoördinator op schoolniveau Overleg met en informatievoorziening naar directie, team en MR Signaleren van risico s Uitvoering (bewaken voortgang) Plan van Aanpak Begeleiding risico-inventarisatie (ASV) Afstemming met bedrijfshulpverlening Indien er een arbo-werkgroep op school is: het coördineren en stimuleren van de werkzaamheden van de arbo-werkgroep Vertrouwenspersoon Contactpersoon Aanspreekpunt Begeleiding in klachtenprocedure Informatievoorziening Externe contactpersoon medewerkers c.q. leerlingen Intern contactpersoon medewerkers c.q. leerlingen Informatievoorziening Aanspreekpunt Externe instanties: - Arbo-unie Verzuim- en reïntegratiebegeleiding ASV Werkplekonderzoek Scholing - Arbeidsinspectie Controle op de arbeidsomstandigheden 14