Projectverslag. Vakantiewerk Arbeidsinspectie Den Haag

Transcriptie

1 Projectverslag Vakantiewerk 2004 Arbeidsinspectie Den Haag 3 december 2004

2 Vakantiewerk 2004 Voorwoord De arbeidsomstandigheden van vakantiewerkers staan de laatste jaren prominent in de schijnwerpers. Uit de resultaten van de vakantiewerkinspectieprojecten blijkt steeds weer dat nog veel veel kinderen (in de leeftijd van 13/15 jaar) werkzaamheden verrichten die niet zijn toegestaan voor hun leeftijdsgroep. Ook in 2004 is dit geconstateerd. Het betreft vaak werkzaamheden die een risico vormen voor hun veiligheid en gezondheid en overtredingen met betrekking tot de arbeids- en rusttijden. Dit jaar vonden er 3 dodelijke ongevallen plaats met vakantiewerkers, 2 in de Bouwsector en 1 op de openbare weg (landbouwtractor in de berm). Mede door de jaarlijkse inspectieprojecten vakantiewerk en de publiciteit er omheen groeit de bekendheid met de regels. Gezien de geconstateerde overtredingen wordt ook in 2005 een inspectieproject gehouden, nu met nadruk op de sectoren Horeca en Recreatie. De resultaten van het inspectieproject Vakantiewerk 2004 worden besproken met de sociale partners. Doel is om duidelijker af te bakenen welke werkzaamheden door kinderen/jeugdigen verricht mogen worden. Verder wil de Arbeidsinspectie bereiken dat de informatievoorziening aan hun leden geïntensiveerd wordt. De Algemeen Directeur van de Arbeidsinspectie Dr. J.J.M. Uijlenbroek 1

3 Vakantiewerk 2004 PROJECTINFORMATIE Inspectieproject: Vakantiewerk 2004 Projectnummer A 664 Informatie en projectleiding: Jacques van der Pols Tel: Correspondentieadres: Arbeidsinspectie Kantoor Arnhem Postbus DX Arnhem 2

4 Vakantiewerk 2004 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1 Projectinformatie 2 Samenvatting 4 1. Inleiding 5 2. Uitvoering van het project Voorlichting Publiciteit Geselecteerde bedrijven Regelgeving waarop is gecontroleerd Werkwijze Handhavingsbeleid 7 3. De inzet van vakantiekrachten in de bezochte bedrijven Inspecties in bedrijven Aangetroffen vakantiekrachten Uitzendkrachten 8 4. Naleving regelgeving voor vakantiekrachten jonger dan 18 jaar Naleving van regels op het gebied van arbeidsomstandigheden Naleving van regels op het gebied van arbeidstijden Ondernomen acties n.a.v. overtredingen in de bezochte bedrijven Overtredingen Conclusie 12 Bijlage I: Regelgeving t.a.v. arbeid door jeugdigen 13 3

5 SAMENVATTING In de zomer van 2004 zijn door de Arbeidsinspectie inspecties uitgevoerd naar de arbeidsomstandigheden en werktijden van de vakantiewerkers jonger dan 18 jaar in de sectoren gezondheidszorg en landbouw. Speciale aandacht is besteed aan de naleving van regelgeving ten aanzien van kinderen van 13 tot en met 15 jaar en aan de verplichtingen van de werkgever ten aanzien van voorlichting en onderricht aan de werknemers over de risico s die zijn verbonden aan de te verrichten werkzaamheden. Voorafgaand aan de bezoeken aan werkgevers is informatie verstrekt aan de betrokken brancheorganisaties over de inhoud van de regelgeving ten aanzien van werknemers onder de 18 jaar. Zij zijn tevens gewezen op de aantallen in het verleden geconstateerde overtredingen die betrekking hadden op kinderen in de leeftijd van 13 tot en met 15 jaar en 16- en 17 jarigen. Met deze informatie aan de brancheorganisaties beoogde de Arbeidsinspectie overtredingen te voorkomen en de inzet van handhavingsinstrumenten te beperken. Bij 416 van de 506 bezochte werkgevers (80%) waren daadwerkelijk vakantiewerkers werkzaam. In totaal zijn 5948 vakantiekrachten aangetroffen, waarvan 3000 onder de 18 jaar. De regelgeving ten aanzien van werknemers onder de 18 jaar wordt nog steeds onvoldoende nageleefd. De geconstateerde overtredingen hadden ook in 2004 vaak betrekking op het verrichten van arbeid op niet toegestane tijden of het verrichten van niet toegestane soorten arbeid door kinderen van 13 tot en met 15 jaar. Ernstige veiligheidsrisico s resp. ernstige gezondheidsrisico s, die aanleiding zouden kunnen zijn voor het direct stilleggen van de werkzaamheden, zijn echter in beperkte mate geconstateerd. In totaal zijn 217 handhavinginstrumenten ingezet. De meest toegepaste instrumenten (202) waren waarschuwingen; er zijn 5 boeterapporten opgemaakt, 4 eisen gesteld en 6 processen-verbaal aangezegd. Tweemaal heeft een inspecteur het werk stilgelegd. De boeterapporten zijn bijna alle opgemaakt omdat de betreffende werkgever niet beschikte over een (getoetste) risico-inventarisatie en evaluatie, in samenhang met geconstateerde overtredingen. Omdat vooral bedrijven zijn bezocht waarvan verwacht werd dat daar vakantiekrachten werkten, leverde het onderzoek geen gegevens op die gegeneraliseerd kunnen worden naar alle bedrijven in Nederland. De inspectieresultaten zijn niet representatief voor de Nederlandse situatie ten aanzien van vakantiekrachten. 4

6 1. INLEIDING De Arbeidsinspectie heeft in de zomervakantie van 2004 opnieuw het inspectieproject Vakantiewerk uitgevoerd, dit jaar in de sectoren landbouw en gezondheidszorg binnen de directie Publieke Dienstverlening. Hoofdactiviteit in het kader van het project was het bezoeken van bedrijven met als doel: - Het controleren op de naleving van regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren en indien nodig het inzetten van handhavinginstrumenten; - Het verzamelen van gegevens m.b.t. de inzet van vakantiekrachten en de naleving van regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren in de onderzochte bedrijven. De Arbeidsinspectie voert al sinds 1997 jaarlijks vakantiewerkinspectieprojecten uit. Die (bedrijfslevenbrede) projecten Vakantiewerk waren vooral gericht op bedrijven in de land- en tuinbouw, horeca, de recreatiesector en de detailhandel. In deze sectoren verrichten traditioneel veel jongeren vakantiewerk. Uit de eerdere projecten blijkt dat de meest voorkomende overtreding in de onderzochte bedrijven is, dat kinderen van 13 tot en met 15 jaar verboden arbeid verrichten, namelijk industriële (hulp)arbeid. De meeste overtredingen op het gebied van de Arbeidstijdenwet (ATW) gingen over de dagelijkse rust van minimaal 12 uur per 24 uur in combinatie met de wettelijke grenzen voor de rusttijd. 2. UITVOERING VAN HET PROJECT 2.1 Voorlichting Werkgeversorganisaties in de diverse sectoren zijn schriftelijk geattendeerd op de inhoud van de wet- en regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren. Hierbij is extra aandacht besteed aan de verplichtingen van de werkgever ten aanzien van voorlichting en onderricht aan de werknemers over de risico s die zijn verbonden aan de te verrichten werkzaamheden. De werkgeversorganisaties zijn bij deze gelegenheid tevens op de hoogte gebracht van de resultaten van het project Vakantiewerk Het voornemen van de Arbeidsinspectie om opnieuw controles, gericht op de naleving van regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren, uit te gaan voeren werd nader toegelicht. Aan hen is de suggestie gedaan om de aangesloten werkgevers te informeren over de regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren en 5

7 voorgenomen controles. Daarnaast is met de Jongerenorganisaties van de FNV en CNV gesproken over de inhoud van het Vakantiewerkproject 2004 en over de activiteiten van de beide Jongerenorganisaties in de zomervakantieperiode, zoals het informeren van jongeren met betrekking tot de inhoud van hun contract, salariëring en vakantiegeld en andere rechten en plichten, waaronder het indien vereist- verstrekt krijgen van persoonlijke beschermingsmiddelen. In dit verband moet ook worden genoemd de informatietelefoon van SZW ( ) waarnaar juist over vakantiewerk heel veel is gebeld. 2.2 Publiciteit Aan een aantal vakbladen is een artikel aangeboden over de regels die gelden voor arbeid door jongeren en het voornemen van de Arbeidsinspectie om te controleren op de naleving hiervan. Bij de start van de controles en halverwege de uitvoering daarvan zijn persberichten uitgegeven. Er zijn verscheidene (radio-, tven of kranten-) journalisten mee geweest bij de uitvoering van de controles, wat heeft geleid tot veel publicaties, naast radio-interviews en televisie-uitzendingen. 2.3 Selectie van bedrijven In het kader van de controles op naleving van regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren zijn werkgevers bezocht in de sectoren: land- en tuinbouw, thuiszorg en verpleging en verzorging. De selectie van de te bezoeken adressen vond ad random plaats. 2.4 Regelgeving waarop is gecontroleerd Er is gecontroleerd op de naleving van speciale regelgeving ten aanzien van arbeid door jeugdigen. Speciale regelgeving ten aanzien van arbeid door jongeren onder de leeftijd van 18 jaar is opgenomen in: de Arbeidstijdenwet (ATW) en de daarbij behorende Nadere Regeling Kinderarbeid (NRK); de Arbeidsomstandighedenwet en het daarbij behorende Arbeidsomstandighedenbesluit; de Bestrijdingsmiddelenwet. Een overzicht van de inhoud van de regelgeving waarop is gecontroleerd is te vinden in bijlage I. 2.5 Werkwijze Tijdens een bezoek aan een werkgever is in eerste instantie nagegaan of deze één of meer vakantiewerkers in dienst had, en zo ja, welke leeftijd zij hadden. Indien een werkgever één of meer vakantiekrachten onder de 18 jaar in dienst had, is gecontroleerd op de naleving van de regelgeving op het gebied van arbeid door jongeren. Daarnaast is dan een vragenlijst afgenomen om andere gegevens over vakantiewerk te verzamelen. 6

8 2.6 Handhavingsbeleid Indien een overtreding werd geconstateerd, is het vastgestelde handhavingsbeleid toegepast. Dit betekent dat de werkgever bij overtreding van de Arbeidstijdenwet (ATW) en de daarbij behorende Nadere Regeling Kinderarbeid (NRK) een waarschuwing kreeg. Bij ernstige overtredingen ATW wordt een proces-verbaal opgesteld. Bij overtredingen van de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit werd een waarschuwing gegeven. Bij constatering van een direct of ernstig beboetbaar feit, of indien de werkgever eerder voor eenzelfde of soortgelijke overtreding reeds een waarschuwing had gekregen, werd een boete aangezegd. 3. DE INZET VAN VAKANTIEKRACHTEN IN DE BEZOCHTE BEDRIJVEN 1 In dit hoofdstuk wordt een beeld gegeven van de bezochte bedrijven en van de vakantiekrachten die er werden aangetroffen. 3.1 Inspecties in bedrijven Omdat vooral bedrijven zijn bezocht waarvan verwacht werd dat daar vakantiekrachten werkten, leverde het onderzoek geen gegevens op die gegeneraliseerd kunnen worden naar alle bedrijven in Nederland. De inspectieresultaten zijn met andere woorden niet representatief voor de Nederlandse situatie ten aanzien van vakantiekrachten. Ook mag niet verondersteld worden dat de bezochte bedrijven representatief zijn voor de sectoren als geheel. In totaal werden 506 bedrijven/instellingen geïnspecteerd, waarvan 255 in de Landbouw (50,4%) en 227 in de Gezondheidszorg (44,8%). In overige sectoren vonden 24 inspecties plaats. 3.2 Aangetroffen vakantiekrachten Van de 506 bedrijven die bezocht zijn, zijn in 416 bedrijven vakantiekrachten aangetroffen. In de bedrijven waarin vakantiekrachten zijn aangetroffen werkten in 2004 in de zomerperiode 3000 vakantiekrachten van 17 jaar en jonger en 2949 vakantiekrachten van 18 jaar en ouder. Wat de leeftijdsgroepen vakantiekrachten betreft, gaat het de Arbeidsinspectie in het bijzonder om de verschillende leeftijdsgroepen van vakantiekrachten die jonger 1 Alle percentages uit de tabellen in BIJLAGE II zijn naar boven afgerond. 7

9 zijn dan 18 jaar. Voor jongeren onder 18 jaar gelden extra beschermende regels ten opzichte van de vakantiekrachten van 18 jaar en ouder. Voor iedere leeftijdsgroep (13/14-jarigen, 15-jarigen en 16- en 17-jarigen) gelden ook weer andere regels. De meeste vakantiekrachten, 2949, waren 18 jaar of ouder op het moment dat de inspectie plaatsvond. Deze leeftijdsgroep vormde 50% van het totale aantal aangetroffen vakantiekrachten. De leeftijdsgroep 13- en 14-jarigen was met 407 het kleinst. Hoewel het wettelijk verboden is, zijn er 7 vakantiekrachten onder de 13 jaar aangetroffen. Er werden jarigen en /17 jarigen aangetroffen. Figuur 1 : aantallen tijdens de inspecties aangetroffen vakantiewerkers <13 jarigen 13/14 jaar 15 jaar 16/17 jaar 18 jaar en ouder NIPO-onderzoek 2 Uit een dit jaar gehouden NIPO-onderzoek blijkt dat ongeveer 12% van alle bedrijven in het MKB vakantiekrachten in dienst heeft gehad. In totaal ging het om ongeveer vakantiewerkers. Dat waren er minder in In 2002 hadden nog mensen een vakantiebaantje. In alle sectoren, met uitzondering van de zorg, daalde het aantal scholieren en studenten met een zomerbaantje. De helft van alle thuiszorginstellingen en verpleeg- en verzorgingshuizen huurde een vakantiewerker in. Dit in tegenstelling tot de Industrie, waar maar 5% van alle werkgevers gebruik maakte van een tijdelijke kracht. Andere grote daler was de zakelijke dienstverlening, waar in totaal vakantiekrachten aan de slag gingen. MKB-Nederland onderzocht ook de voorlichtende rol van de verschillende branches. Hieruit bleek dat tweederde van alle werkgevers op de hoogte is gesteld van de rechten en plichten van vakantiewerkers en de specifieke voorwaarden in de Arbeidstijden- en Arbowet ten aanzien van jongeren. 2 Gepubliceerd in het ARBO-MAGAZINE van september

10 3.3 Uitzendkrachten In het kader van het project Vakantiewerk 2004 zijn ook vragen gesteld over de groep uitzendkrachten onder de aangetroffen vakantiekrachten. Van de 416 bedrijven met vakantiekrachten in dienst, hadden er 47 uitzendkrachten in dienst. In relatie tot de bevindingen uit eerdere vakantieprojecten is er een afname te constateren van vakantiewerkers die op uitzendbasis werkzaam zijn. Bij het werven van vakantiekrachten werd slechts door een minderheid van de geïnspecteerde bedrijven gebruik gemaakt van uitzendkrachten 4. DE NALEVING VAN REGELGEVING VOOR VAKANTIEKRACHTEN JONGER DAN 18 JAAR Met betrekking tot 13, 14 en 15 jarigen is er een absoluut verbod om te werken in een risicovolle, meer industrieel georiënteerde omgeving. Feitelijk mogen deze kinderen slechts licht, ongevaarlijk werk (hand- en spandiensten) verrichten. Ook wat de arbeidstijden betreft zijn er strikte regels, vooral met betrekking tot de verplichte pauzes, voldoende nachtrust en beperkt weekendwerk. Voor 16 en 17-jarigen geldt dat er veel ruimere mogelijkheden zijn, indien het toezicht goed geregeld is en op een adequate wijze voorlichting en onderricht is verstrekt. 4.1 Naleving van regels Van de 416 bedrijven/instellingen met vakantiekrachten, bleken er bij 120 bedrijven/instellingen (29%) in totaal 217 overtredingen te zijn geconstateerd. Deze overtredingen hadden betrekking op: Werktijden 66 Niet-industriële (hulp-)arbeid van lichte aard 63 Beneden 13-jarigen 2 RIE en PvA (onvolledig of afwezig) 3 50 Registratie van werktijden 17 Arbobesluit-specifieke zaken 14 Toezicht + pbm n 5 Totaal 217 Aangetroffen werden: 296 bedrijven met 0 overtredingen 64 bedrijven met 1 overtreding 31 bedrijven met 2 overtredingen 16 bedrijven met 3 overtredingen 5 bedrijven met 4 overtredingen 1 bedrijf met 5 overtredingen 2 bedrijven met 6 ovetredingen en 1 bedrijf met 7 overtredingen. 3 RIE = risico-inventarisatie en evaluatie; PvA = Plan van Aanpak 9

11 Voorbeelden van soort werkzaamheden(arbeidsomstandigheden) Hieronder wordt aangegeven welke regels ten aanzien van een bepaalde soort werkzaamheden niet werden nageleefd in de bezochte bedrijven. Het betreft in de Landbouw: Lopende bandwerk Re-entry werkzaamheden bij bestrijdingsmiddelen Te zwaar tillen/ onjuiste werkhouding (fysieke belasting) Werken aan/met heftruck/pluklorry/buisrailwagen Het betreft in de Gezondheidszorg: Keukenwerkzaamheden (bij gevaarlijke machines) Werk in de verzorging (onbevoegd dan wel niet passend bij leeftijd) Schoonmaakwerkzaamheden (met gevaarlijke stoffen) Intern transport 4.2 Naleving van regels op het gebied van arbeidstijden Om de arbeidstijden van kinderen en jeugdige vakantiekrachten te kunnen controleren is het in ieder geval noodzakelijk dat arbeidstijden door de werkgever geregistreerd worden. Door de inspecteur is gecontroleerd of er een deugdelijke administratie gevoerd werd in de bezochte bedrijven. Bij 17 bedrijven/instellingen met vakantiekrachten onder 18 jaar waren de arbeidstijden niet meer te achterhalen doordat er niet deugdelijk werd geadministreerd door de werkgever. Deze bedrijven hebben van de Arbeidsinspectie een waarschuwing gekregen voor het niet voldoen aan deze wettelijke verplichting (Arbeidstijdenwet artikel 4:3.1). De regels voor arbeidstijden verschillen per onderscheiden leeftijdscategorie. Hoe ouder, hoe meer mogelijkheden er zijn om langer te werken. De normen voor iedere leeftijdscategorie zijn gebaseerd op een aantal uitgangspunten in de Arbeidstijdenwet. In het kader van dit inspectieproject vakantiewerk is de aandacht toegespitst op de volgende regels, namelijk: de rust per 24 uur; de pauze tussen diensten; de arbeidstijd per dag of per dienst; de arbeidstijd per week; de arbeidstijd per 4 weken of voor 13 tot en met 15-jarigen het maximale aantal weken dat gewerkt mag worden in de vakantieperiode; zondagsarbeid (werken op zaterdag OF zondag); nachtarbeid (16- en 17-jarigen). De meeste bedrijven die in overtreding waren, overtraden de regels ten aanzien van zondagsarbeid en minimale rust per 24 uur. Voor 13- tot en met 15-jarigen is er naast een minimum rusttijd per 24 uur (14 uur voor 13- en 14-jarigen en 12 uur voor 15-jarigen) vereist dat deze rusttijd de uren tussen en 7.00 uur bevat. Doorgaans hadden de overtredingen vaker betrekking op het feit dat jongeren op zondag werkten en op de arbeidstijd per dienst/dag/ week dan op het feit dat kinderen hun minimale rust per 24 uur niet kregen. 10

12 5. ONDERNOMEN ACTIES NAAR AANLEIDING VAN OVERTREDINGEN IN DE BEZOCHTE BEDRIJVEN Bij geconstateerde overtredingen op de werkplek (arbeidsomstandigheden en arbeidstijden) is ook een relatie gelegd met de RIE, die aanwezig en volledig moest zijn. 5.1 Overtredingen Uit een analyse van de handhavinggegevens van de inspecteurs blijkt dat in 296 bedrijven met vakantiekrachten (71% van alle bedrijven met vakantiekrachten in het onderzoek) geen overtredingen zijn geconstateerd ten aanzien van arbeid door vakantiekrachten. Daarbij dient aangetekend te worden dat de arbeidstijden en - omstandigheden van vakantiekrachten van 18 jaar en ouder, evenals vorige jaren, niet gecontroleerd zijn. In 29% van alle bedrijven met vakantiekrachten (120) is minimaal 1 overtreding geconstateerd. Afhankelijk van de aard van de overtreding en de ernst ervan is vervolgens gehandhaafd door de Arbeidsinspectie conform het geldende handhavingsbeleid. Van de 217 tijdens de inspecties geconstateerde overtredingen hebben er 141 geleid tot een ATW-waarschuwing en 61 tot een ARBO-waarschuwing. Wanneer de inspecteur terugkomt voor een tweede (controle-)bezoek, kan deze alsnog besluiten om een zwaarder handhavingsinstrument (proces-verbaal of boeterapport) in te zetten. Verder zijn er 4 eisen gesteld. Over de zwaardere instrumenten kan gezegd worden dat 3 overtredingen geleid hebben tot een boeterapport, 6 tot een proces-verbaal, 2 tot de combinatie stillegging en boeterapport. De boeterapporten zijn uitgedeeld aan bedrijven die, in samenhang met geconstateerde overtredingen, op het moment van inspectie niet in het bezit waren van een (getoetste) RI&E. Uitgangspunt bij dit hit and run -project is dat controle op het opheffen van de overtredingen zo snel als mogelijk plaatsvindt. Zoveel mogelijk binnen de beperkte- looptijd van het project. De nog niet opnieuw gecontroleerde bedrijven worden in de vakantieperiode van 2005 meegenomen. 11

13 6. CONCLUSIE en FOLLOW-UP Vastgesteld kan worden dat bij inzet van vakantiekrachten zich nog steeds te veel overtredingen van de Arbeidstijdenwet en de Arbeidsomstandighedenwet voordoen. Doorgaans is hier geen sprake van ernstige veiligheids- en gezondheidsrisico s. De 3 eerder genoemde dodelijke ongevallen met vakantiekrachten (waarvan 1 in het verkeer) illustreren evenwel dat zich ernstige incidenten blijven voordoen. Mede door de aandacht in de media is de bekendheid met de regels toegenomen, maar toch nog niet zodanig dat er geen overtredingen meer worden geconstateerd. Het blijft zaak, voor aanvang van het volgende vakantiewerkproject, via de media en de jongerenorganisaties van de vakbonden, de aandacht op de risico s van vakantiewerk, en de daarbij geldende regels, gevestigd te houden. De Arbeidsinspectie gaat in de zomer van 2005 door met het vakantiewerkproject, waarbij de nadruk komt te liggen op de bedrijfstakken Horeca en Recreatie. Daarnaast worden de bedrijven in de Landbouw en de instellingen in de Gezondheidszorg waar in 2004 handhavinginstrumenten zijn ingezet opnieuw geïnspecteerd. 12

14 Bijlage I Regelgeving ten aanzien van arbeid door jeugdigen Algemeen. In de Arbeidsomstandighedenwet (artikel 5) is voorgeschreven dat iedere organisatie die werknemers onder 18 jaar heeft in de RI&E aandacht moet besteden aan de risico s die deze jonge werknemers lopen en aan moet geven wat er aan gedaan is om die risico s te beperken, dan wel te voorkomen. In de Arbeidsomstandigheden wet is tevens bepaald dat de werkgever, indien hij jeugdige werknemers in dienst heeft, bij het geven van voorlichting en onderricht rekening dient te houden met de aan de jeugdige leeftijd inherente beperkte werkervaring en onvoltooide geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van deze werknemers. Ten aanzien van arbeid door kinderen (jonger dan 16 jaar) en jeugdigen (16- en 17-jarigen) bestaan een aantal speciale, beschermende bepalingen. Deze bepalingen zijn opgenomen in: De Arbeidstijdenwet (ATW) en de daarbij behorende Nadere regeling kinderarbeid (NRK); De Arbeidsomstandighedenwet en het daarbij behorende Arbeidsomstandighedenbesluit; De Bestrijdingsmiddelenwet. De wet- en regelgeving omtrent arbeid door kinderen en jeugdigen komt globaal op het volgende neer: Voor kinderen jonger dan 13 jaar is vakantiewerk verboden. Kinderen van 13-en 14 jaar mogen alleen lichte hulparbeid van nietindustriële aard verrichten. Hieronder vallen bijvoorbeeld lichte schoonmaakwerkzaamheden en het verrichten van hand- en spandiensten in de horeca. Werkzaamheden die voor 15-jarigen niet zijn toegestaan, zijn ook voor 13- en 14-jarigen verboden. 13- en 14-jarigen mogen in de vakantietijd in totaal 4 weken werken, waarvan maximaal 3 weken aaneengesloten en per dienst ten hoogste 7 uur en per week ten hoogste 35 uur werken. Ook moeten zij per periode van 24 uur minimaal een aaneengesloten rustperiode hebben van 14 uur, waarin de periode tussen en uur is begrepen. Kinderen van 15 jaar mogen alleen lichte werkzaamheden van niet-industriële aard verrichten. Dit betekent dat zij niet aan en in de buurt van machines (waaronder heftrucks) mogen worden werken. Werkzaamheden aan een lopende band (bijvoorbeeld een pelband, sorteerband, afruimband in een horecakeuken), zijn verboden. Verder mogen de werkzaamheden niet zwaar zijn. Dat wil onder meer zeggen dat de tillasten niet zwaarder mogen zijn dan 10 kilogram en dat niet langdurig (langer dan 8 minuten) in dezelfde houding mag worden gewerkt, bijvoorbeeld op de knieën. Het is voor 15-jarigen verboden om te werken (planten, gewasverzorging, oogsten) in een omgeving waarin twee 13

15 weken of korter geleden bestrijdingsmiddelen zijn toegepast. Dit geldt met name voor anjers, rozen en chrysanten. Werkzaamheden die voor 16- en 17- jarigen verboden zijn, of werkzaamheden waarbij voor 16-en 17-jarigen deskundig toezicht is vereist zijn voor 15-jarigen (en jongere kinderen) verboden. 15-jarigen mogen in de vakantietijd gedurende 6 weken werken, waarvan maximaal 4 weken aaneengesloten en zij mogen per dienst ten hoogste 8 uur en per week ten hoogste 40 uur werken. Ook moeten zij per periode van 24 uur minimaal een aaneengesloten rustperiode hebben van 12 uur, waarin de periode tussen en uur is begrepen. Jongeren van 16 en 17 jaar die werkzaamheden verrichten waaraan risico s zijn verbonden, mogen dit alleen doen als er deskundig toezicht aanwezig is. Voorts zijn in het Arbeidsomstandighedenbesluit ge- en verbodsbepalingen omtrent de werkzaamheden voor 16- en 17-jarigen opgenomen. Zo is het voor jeugdigen niet toegestaan om met stoffen te werken die zeer giftig of kankerverwekkend zijn, of te werken op plaatsen waar zij aan ernstig lawaai of trillingen worden blootgesteld. Op grond van de Bestrijdingsmiddelenwet mogen jeugdigen geen middelen toepassen waarvan de verpakking is voorzien van een andreaskruis of doodshoofd. Ingevolge de ATW mogen 16- en 17- jarigen per dienst ten hoogste 9 uren en per week ten hoogste 45 uur arbeid verrichten. Ook moeten zij per periode van 24 uur minimaal een aaneengesloten rustperiode hebben van 12 uur, waarin de periode tussen hetzij en uur, hetzij en uur is begrepen. 14