Collegeaantekeningen Fiscale aspecten Registergoederen. Week 1

Transcriptie

1 Collegeaantekeningen Fiscale aspecten Registergoederen Week

2 HC week 1 Fiscale aspecten van Registergoederen 9 februari 2017 Inleiding Waarom is het vak voor notariëlen van belang? Wat heeft de notaris te doen met fiscale aspecten van Registergoederen? Het is de notaris die hoofdelijk aansprakelijk is voor de overdrachtsbelasting die afgedragen moet worden aan de Belastingdienst. Indien hij te weinig afdraagt, is hij degene die daar hoofdelijk aansprakelijk voor is. De koper blijft zelf wel belastingplichtig, maar de notaris is hoofdelijk aansprakelijk voor de te weinig afgedragen overdrachtsbelasting. De Omzetbelasting, de algemene indirecte verbruiksbelasting Belastingen zijn van belang voor de voorzieningen die de staat aan de burger biedt. Er bestaat wel een zekere weerzin aan belastingbetaling. Zo wilt men enerzijds zo weinig mogelijk belasting betalen, maar anderzijds wel van zoveel mogelijk voorzieningen genieten. Het kan daarom voorkomen dat mensen de belastingbetaling proberen te ontgaan. Het ontgaan van belasting bij de omzetbelasting en overdrachtsbelasting door de burger komt eigenlijk niet voor. De omzetbelasting wordt geheven op een manier die de consument als belastingplichtige niet merkt. Het is een ongemerkte belastingheffing. De omzetbelasting is ook wel een (1) algemene (2) indirecte (3) verbruiksbelasting. (1) De omzetbelasting is een algemene verbruiksbelasting; Er bestaan algemene en bijzondere verbruiksbelastingen. De omzetbelasting is een algemene verbruiksbelasting, omdat ieder verbruik wordt belast. Er wordt geen uitzondering gemaakt. (2) De omzetbelasting is een verbruiksbelasting; De belasting moet gaan drukken op het verbruik, dus op degene die de dienst of het goed consumeert. Dit zal meestal de consument zijn. De consument zal immers het product gaan gebruiken waar deze voor bestemd is. De belasting wordt dan vervolgens geheven over degene die de consument in staat stelt om te consumeren, de ondernemer. Het is wel de consument die uiteindelijk betaalt voor de belasting, middels afwenteling. (3) De omzetbelasting is een indirecte belasting; De consument betaalt in principe de omzetbelasting (de BTW%). Het is uiteindelijk de ondernemer waarover de belasting wordt geheven. De ondernemer berekent de BTW door aan de consument door een hogere prijs te vragen voor de producten/diensten die hij aanbiedt. De consument betaalt door afwenteling de belasting, die vervolgens door de ondernemer aan de belastingdienst wordt afgedragen. De consument betaalt eigenlijk ongemerkt de belasting omdat deze BTW al in de prijs van producten verwerkt is.

3 De omzetbelasting tussen ondernemers Het kan ook zijn dat het verkeer plaatsvindt tussen ondernemers, in plaats van het verkeer tussen ondernemer en consument. Indien er sprake is van verkeer tussen twee ondernemers, dan vindt er eigenlijk geen verbruik plaats. Het goed/dienst is niet bij de consument beland. De omzetbelasting is echter een algemene verbruiksbelasting, dus alle leveringen worden belast. Hebben we dan niet te maken met een cumulatie van belastingheffing, aangezien iedere levering is een levering voor de omzetbelasting? Dat willen we niet, want dan wordt de belasting wel erg hoog. Het uitgangspunt is: Zolang de levering zich niet in de consumeersfeer afspeelt, willen we geen belasting betalen. Dus indien het verkeer zich plaatsvindt tussen twee ondernemers, zal de verkopende ondernemer de BTW bij de kopende ondernemer in rekening brengen. De kopende ondernemer kan vervolgens deze BTW weer op grond van artikel 15 OB (recht op vooraftrek) aftrekken. Recht op vooraftrek De verkopende ondernemer wordt de omzetbelasting verschuldigd, de kopende ondernemer mag dit aftrekken. De verkopende ondernemer moet de omzetbelasting betalen aan de fiscus. De kopende ondernemer mag door het tonen van de factuur aan de fiscus diezelfde belasting in aftrek brengen. In feite krijgt hij dit bedrag terug. Er is dan uiteindelijk 0% belasting in rekening gebracht bij de kopende ondernemer. Indien vervolgens weer verkocht wordt aan een consument, dan wordt deze ook weer omzetbelasting verschuldigd (want íedere levering wordt belast). Omdat we ons dan weer vinden in de ondernemer-consument-sfeer moet de levering worden belast. Nu krijgt de kopende consument geen recht op vooraftrek. Het recht op vooraftrek is voorbehouden alleen aan ondernemers. Zolang goederen zich bewegen tussen ondernemers en nog niet bij consumenten zijn aangekomen, is de omzetbelasting niet meer dan het heen-en weer schuiven van geld. De verkopende ondernemer betaalt omzetbelasting, de kopende ondernemer krijgt vooraftrek en de fiscus zal de BTW terugbetalen aan hem. Stel, we zouden alleen heffen van de laatste ondernemer. Dan moet je bij iedere levering kijken of er geleverd is aan een andere ondernemer of aan een consument. Dat is niet te doen en niet praktisch. Het probleem speelt niet alleen bij leveringen, maar ook bij invoer van goederen. Iedere levering, ook invoer, is gewoon belast. Als hij ergens binnenkomt waar de omzetbelasting niet hoeft te drukken, zoals bij een ondernemer, dan wordt aftrek genomen. Een levering is sowieso belast. Bij de omzetbelasting is het belangrijk om te weten - Is verkoper ondernemer?; - Is het een levering/dienst?; - Is er een vrijstelling?; - Is de koper een ondernemer of een consument?; o Kopende ondernemer kan recht op vooraftrek krijgen van de BTW. Optieregeling voor onroerend goed. Je kan in bepaalde gevallen kiezen voor belastingheffing, indien de levering eigenlijk vrijgesteld zou zijn. Daar kan de koper gebruik van maken. Hij moet een verzoek doen aan de inspecteur, middels opneming van het verzoek in de notariële leveringsakte. Degene die gebruik mogen maken van de optie zijn ondernemers, de optieregeling vindt plaats in het ondernemersverkeer. Zij zullen opteren omdat ze een voordeel kunnen halen, namelijk in de aftrek van voorbelasting die dan mogelijk wordt. De optiemogelijkheden komen nog aan bod.

4 Tarieven De omzetbelasting is de meest Europese belasting, maar het blijft een nationale heffing. De omzetbelasting komt bij de Nederlandse staatskas terecht. Er bestaat wel een afdracht recht van de belasting aan de EU. De lidstaten moeten een deel afdragen aan de EU, dit is opgenomen in het Middelenbesluit EU. De heffing van omzetbelasting is ook nationaal ingevuld door de Europese Richtlijnen. Daar staat precies hoe de heffing van omzetbelasting in lidstaten eruit moet zien. De lidstaten hebben nauwelijks nog ruimte om zelf in te richten hoe ze de omzetbelasting willen heffen. De Richtlijnen zorgen ervoor dat er weinig vrijheden zijn om de belasting vorm te geven, dan wel wijzigen. Waar hebben de lidstaten nog wel vrijheid in met betrekking tot de omzetbelasting? De tarieven bijvoorbeeld. Niet alle lidstaten hoeven dezelfde tarieven te hanteren. Duitsland hanteert bijvoorbeeld 19%BTW en in Nederland 21%BTW. In Nederland zijn de volgende tarieven te vinden: - Algemeen: 21% - Bijzonder: 6% en 0%. Bijzonder tarief - 0% BTW: dit tarief heeft een meer technische functie. Goederen die naar het buitenland gaan, en daar in principe ook worden verbruikt, behoren niet bij de Nederlandse omzetbelasting te worden betrokken. Een Nederlandse ondernemer die dus een goed levert aan een Duitse Supermarkt, betaalt 0% belasting. Op de Duitse supermarkt wordt geheven, daar vindt het gebruik plaats, dus die wordt belast voor de OB in Duitsland. - 6%: voor goederen en diensten die min of meer noodzakelijk zijn. Er wordt een tarief onderscheid gemaakt. Lager tarief voor zaken die worden gerekend tot de primaire levensbehoeften. Levering onroerend goed en recht op vooraftrek De levering van een onroerend goed vindt plaats via de notariële akte en de inschrijving daarvan in de openbare registers. Voor de levering van diensten op een onroerend goed wordt de notaris niet betrokken. Toch moet je er iets van weten, want aftrek van voorbelasting is van belang als er geleverd wordt. De koper zijn recht op vooraftrek hangt af van het gebruik die hij gaat maken met het onroerende goed. Stel, hij gaat gebruik maken van het onroerend goed door het te verhuren. Verhuur is een vrijgestelde prestatie. Het gebruik is vrijgesteld. Bij een vrijstelling wordt geen BTW in rekening gebracht. Dus er kan geen BTW in aftrek worden genomen. Bij de beoordeling van recht van aftrek bij de levering van een onroerend goed, moet gekeken worden waarvoor de koper het onroerende goed gaat gebruiken. Dus: - Wie levert? Is het een ondernemer? - Verricht hij een levering? - Is de levering vrijgesteld? - Heeft de koper recht op vooraftrek? Waar gaat de koper het onroerende goed voor gebruiken? Vrijgestelde of belaste prestaties? o Belast gebruik? dan recht op vooraftrek o Vrijgesteld gebruik? geen recht op vooraftrek

5 Europese regelgeving De omzetbelasting is gebaseerd op richtlijnen en dit is Europese regelgeving. Aan een Europese Richtlijn moet een uitleg worden gegeven die aansluit bij de Europese regelgeving. Aan een Richtlijn kan niet slechts een Nederlandse uitleg worden gegeven. De Nederlandse rechter speelt maar een kleine rol bij de uitleg van de bepalingen van de omzetbelasting. De Omzetbelasting is namelijk een belasting die veelal is ingevuld door Europese regelgeving. De overdrachtsbelasting is bijvoorbeeld een Nederlandse belasting die niet ingeperkt is door EU regelgeving. Daarvoor kunnen wel civielrechtelijk begrippen worden uitgelegd. Tevens moet de rechter ook nationale bepalingen zo uitleggen dat deze niet in strijd komen met Europese richtlijnen. Heffing van omzetbelasting De omzetbelasting wordt geheven van de ondernemer. Welk tijdstip? De omzetbelasting is een tijdvak belasting. In beginsel heeft een jaar vier tijdvakken, dus een tijdvak is een kwartaal. De ondernemer moet dus aan het eind van elk tijdvak (elk kwartaal) kijken wat hij is verschuldigd en daarover aangifte doen bij de fiscus. De OB is een aangifte belasting. Dit betekent dat niet de inspecteur de belasting vaststelt, maar de belastingplichtige zelf doormiddel zijn aangifte. In zijn aangifte geeft hij alle relevante gegevens. Dat doet hij onder gelijktijdige betaling van de verschuldigde omzetbelasting. Dat is het saldo van de omzetbelasting verminderd met de aftrekbare voorbelasting. Hij moet op ogenblik dat hij zijn aangifte indient ook meteen betalen. Wat als de inspecteur vindt dat je meer moet betalen? Dan kan hij gaan naheffen. Dan krijg je een naheffingsaanslag, als hij vindt dat er meer verschuldigd was dan bij de aangifte is betaald. Wat als de ondernemer toch teveel heeft betaald bij de aangifte? Als je later denkt dat je teveel hebt betaald, je bent een aftrek vergeten bijvoorbeeld. Dan heb je al wel betaald. Dan kan je bezwaar tegen je eigen aangifte indienen en dan bekijkt de inspecteur de aangifte en kan je het alsnog terug kijken. Geeft inspecteur geen gelijk? Dan naar de rechter. Eerst bezwaar, beroep, hoger beroep, cassatie. De Europese regelgeving is van belang. Indien er een conflict is over de uitleg van een richtlijn, moet de rechter een prejudiciële vraag stellen aan het Hof van Justitie. Daar kan de belastingplichtige niet zelf heen, maar dat kan via de Nederlandse procedure. Het Hof van Justitie zal antwoorden en dan wordt deze uitleg betrokken in de uitspraak van de nationale rechter. Inhoud omzetbelasting Je moet vooral de Nederlandse belastingwet kennen. De richtlijnen zijn alleen van belang voor zover de Nederlandse wet daarvan af zou wijken. Als de richtlijn zegt dat een levering is vrijgesteld en in Nederland is daarvoor geen vrijstelling opgenomen, dan is het handig om een beroep op een richtlijn te doen. Meestal worden richtlijnen wel correct geïmplementeerd. De Nederlandse wetgeving regelt

6 dan precies hetgeen in de richtlijnen staat. Er is dan geen verschil tussen de nationale en Europese bepaling. Belastbare feit voor de omzetbelasting In artikel 1 onder a OB is opgenomen: leveringen van goederen en diensten, welke in Nederland door een als zodanig handelende ondernemer onder bezwarende titel worden verricht Voldaan moet dus zijn aan de volgende elementen: 1. Ondernemer; 2. als zodanig handelende; 3. onder bezwarende titel; 4. levering van goederen, óf levering van diensten; 5. in Nederland. 1. Wie is er ondernemer voor de omzetbelasting Alleen als ondernemer kan je belasting verschuldigd worden voor de omzetbelasting. Als de levering van een onroerend goed plaatsvindt door een niet-ondernemer, dan is geen omzetbelasting verschuldigd. Als het wel een ondernemer is die levert, dan is er misschien OB verschuldigd. De omzetbelasting is een economische belasting. Dit leidt ook tot de economische uitleg van het begrip ondernemer. De uitleg daarvan is: een ieder die gelegenheid geeft tot consumptie, goederen of diensten. Het is een ruim ondernemersbegrip. Het begrip ondernemer voor bepalen of sprake is van een ondernemer: Een ondernemer is degene die doormiddel van deelname aan economisch verkeer, combinatie van arbeid en kapitaal, deelneemt aan het economisch verkeer en zelfstandig is. NB. De arbeid: mag ook de arbeid van een ander zijn. Als je een BV hebt, dan is de BV de ondernemer. De arbeid moet door een ander worden verricht, maar niet door de BV zelf. Jurisprudentie, sprake van ondernemerschap? Voor vissers pieren steken, hij had zelf de spullen aangeschaft om de pieren te steken en op te vangen. Vervolgens verkocht hij deze in potjes aan vissers. Is hier sprake van ondernemerschap? Ja hij verricht arbeid en heeft de middelen om de pieren te krijgen. Toneel vereniging die een voorstelling geeft? Ondernemerschap? Er is arbeid en er is kapitaal, er moet een decors en kostuums zijn. Is aanwezig. Is er deelname aan economische verkeer? Ja, als je een toegangsprijs vraagt neem je deel aan economisch verkeer. Wat als je maar 1 keer een voorstelling geeft? Nee. De deelname aan het economische verkeer moet wel duurzaam zijn.

7 Wie kunnen ondernemer zijn? Natuurlijke personen: Rechtspersonen: BV s, NV s etc. Combinatie van personen als één ondernemer: o Entiteit: Omzetbelasting drukt op de consument door afwenteling. Als sprake is van een maatschap of VOF dan hebben meerdere personen een onderneming. Een maatschap is geen rechtspersoon, maar een persoonlijke samenwerking. Wie worden voor de heffing in de omzetbelasting betrokken? In de jurisprudentie is bepaald dat ook entiteiten die naar buiten toe als eenheid naar buiten toe optreden als één ondernemer beschouwd in de omzetbelasting. In andere heffingen ligt dat anders. In de Inkomstenbelasting gaat het om de individuele draagkracht van personen. Voor de Inkomstenbelasting moeten we weten hoeveel winst een maat heeft gehad. Daar ligt het niet voor de hand om de maatschap in het geheel te belasten. In de omzetbelasting is het ondernemerschap van belang en dat er een aanspreekpunt is voor de belastingheffing waarin de omzetbelasting wordt afgewenteld op de consument. o Fiscale Eenheid art. 7: verzoek van rechtspersonen om als Fiscale Eenheid aan te worden gemerkt. Zij worden dan ook als één entiteit in de heffing betrokken. Een moedermaatschappij met vijf dochters bijvoorbeeld. Anders zouden al die dochters afzonderlijk moeten worden betrokken in de heffing. - Andere fiscale gevolgen hiervan: binnen de fiscale eenheid is er geen verschuldigde levering meer. De afnemer kan ook niet meer aftrek krijgen, omdat er tussen ondernemers worden geleverd. Over de interne prestaties wordt niet geheven, maar er mag ook niks worden afgetrokken. Om een Fiscale Eenheid te worden: - Ze moeten met elkaar financieel verweven zijn: - Voldoe je aan de voorwaarden kan je een verzoek indienen en dan krijg je een beschikking van de inspecteur. Maar ook kan de inspecteur besluiten dat er sprake is van een Fiscale Eenheid, daarover moet hij een beschikking doen. Dit kan dan ongewenst zijn door de rechtspersonen! 2. Als zodanig handelende Niet moet worden gehandeld als gewoon privé persoon. Dit geldt ook voor de staats-organen. Deze zijn in beginsel belastingplichtig, maar worden uitgesloten voor zover zij handelen áls overheid. Als zij handelen in hun kwaliteit overheid handelen, dan zijn zij geen ondernemer. Indien zij in concurrentie treden, worden zij wel in de heffing betrokken. Onderscheid tussen de prestaties van de overheid is dus van belang. Daar waar overheid een monopolie positie heeft wordt niet in de heffing betrokken, waar hij dit niet heeft, wel in de heffing betrokken. Bijvoorbeeld: Bouwterrein kopen van gemeente: dat is een levering van onroerend goed door de gemeente, een overheidslichaam. Gekeken moet worden of je ook grond bij een ander kan kopen. Dit is in dit geval zo. De gemeente treed hier niet op als pure kwaliteit als overheid, maar in concurrentie met andere ondernemers en wordt daarom ook belast met de omzetbelasting als ondernemer.

8 3. Prestaties moeten plaatsvinden onder bezwarende titel Onder bezwarende titel verricht? Uit de jurisprudentie blijkt als er een afdwingbare tegenprestatie wordt gevraagd, dan is sprake van het element onder bezwarende titel. Indien deze afdwingbare tegenprestatie ontbreekt, dan is er geen belastbaar feit voor de omzetbelasting. Jurisprudentie: Orgeldraaier-arrest: Op straat speelde hij muziek en rammelde in zijn bakje om daar geld in te krijgen. Sprake van ondernemerschap? Geoordeeld werd dat het geen belastbaar feit voor de omzetbelasting was, omdat er een afdwingbare tegenprestatie ontbrak. Het ging namelijk om een vrijwillige bijdrage. Stempelkaart voor gratis handdoek-arrest: Als je de stempelkaart vol hebt dan krijg je gratis handdoek bij het benzine-station. Hier wordt geen omzetbelasting over geheven. Raar want de handdoek is wel bestemd voor consumptie! Er zou eigenlijk wel omzetbelasting op moeten drukken. De tegenprestatie voor die gratis handdoek ontbreekt echter, dus er wordt geen omzetbelasting geheven. Kan nu de ondernemer wel de handdoek omzetbelasting in aftrek brengen? Hij geeft gratis de handdoek door de stempels. Hij kan bij de inkoop van de handdoeken de BTW in aftrek brengen, indien hij deze heeft aangeschaft binnen het kader van zijn onderneming. Indien de handdoeken zijn ingekocht ook voor het slechts klantenbinding, dan is ook sprake van bedrijfsvoering, dus omzetbelasting in aftrek brengen. Ondanks dat de handdoek gratis is voor consumenten, is dit bedrag waarschijnlijk al verwerkt in de andere handdoeken. 4. Levering van goederen, of levering van diensten (Belastbaar feit) Er moet sprake zijn van een levering van goederen óf dienst, dan pas een belastbaar feit. Levering van goederen: artikel 3 OB. Voor leveringen komen we aan bij stoffelijke objecten. De diensten zijn alle overige prestaties, artikel 4 OB. Onderscheid tussen levering en diensten maakt niet heel veel uit, in beide gevallen kan er OB over geheven worden. De OB wordt geheven over de vergoeding die betaald wordt. Maakt wel verschil voor de plaats van de levering. Wanneer is er een levering? Vrijwel alles wat economisch als levering kan worden gezien, is een levering. Sprake van een levering indien je goed kan overdragen zodat die ander daarover kan beschikken. Dit is tevens een economisch begrip. Je dient de omzetbelastingbepalingen dan ook niet civielrechtelijk uit te leggen. Bijvoorbeeld: De levering van economisch eigendom valt onder artikel 3.1.A OB. Betekent niet dat je eigenaar moet worden om geleverd te krijgen (civielrechtelijk), maar dat je de macht áls eigenaar over het goed kan krijgen. Je verkrijgt dan een geheel vergelijkbare positie als het begrip eigenaar.

9 5. In Nederland Plaats van de levering: Levering: artikel 5 OB e.v. Dienst: artikel 6 OB e.v. Voor de plaats waar de levering m.b.t. een onroerend goed plaatsvindt, is deze gelijk. Het maakt niet uit of er een levering of een dienst wordt verricht mbt het onroerende goed. In beide gevallen is de plaats van de levering hetzelfde. Levering van onroerend goed Wat is de plaats van de levering van een onroerend goed? Op grond van artikel 5 OB is dat de plaats waar het onroerende goed zich bevindt. Indien er dus in Nederland een onroerend goed wordt geleverd, zal de plaats waar de levering zich voordoet áltijd Nederland zijn. Stel: Een Belg levert een in Nederland gelegen onroerend goed aan een Duitser. Omdat op grond van artikel 5 OB de plek van levering waar het onroerende goed zich bevindt, zijn zij omzetbelasting verschuldigd in Nederland. Diensten met betrekking tot een onroerend goed De plek van de levering van diensten op een onroerend goed is opgenomen in artikel 6b OB. Daar waar het onroerend goed gelegen is, is de plek waar de levering van de dienst plaats vindt. Stel je verhuurt het pand aan een Duitser, dan vindt de dienst plaats in Nederland indien het pand zich daar bevindt. De plaats van de levering met betrekking tot het onroerend goed is in beide gevallen hetzelfde: daar waar het onroerend goed zich bevindt.