Voorwoord 7. Kerncijfers 9

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009

2 mensen

3 werk

4

5 Inhoud Voorwoord 7 Kerncijfers 9 Bestuursverslag 15 Voorzichtig herstel 16 Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording 19 Financieel overzicht 25 Risicobeheer 29 Pensioenbeheer 37 Vermogensbeheer 41 Jaarrekening 55 Balans per 31 december 56 Staat van baten en lasten 57 Kasstroomoverzicht 58 Algemene toelichting 59 Risicoparagraaf 66 Toelichting op de balans per 31 december 77 Toelichting op de staat van baten en lasten 91 Actuariële analyse 97 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 98 Accountantsverklaring 99 Actuariële verklaring 101 Profiel 105 Pensioenregeling in de Metaal en Techniek 106 Klanten 109 Organisatie van pmt 110 Bestuur en functionarissen per 31 december 111 Werkgeversvertegenwoordigers in het Bestuur 114 Werknemersvertegenwoordigers in het Bestuur 115 Begrippenlijst 116 Notities 119 Colofon 123

6

7 Jaarverslag 2009 Voorwoord Voorwoord In 2009 tekende zich voorzichtig herstel van de gevolgen van de financiële crisis af. Eind 2009 heeft het fonds een vermogen van 33 miljard euro. Bijna gelijk aan het vermogen van vóór de financiële crisis. Toch blijft, onder meer door de sterk gedaalde rente, de dekkingsgraad achter bij waar het fonds vandaan kwam. Om te komen tot herstel van de reserves, stelde pmt in 2009 een herstelplan op. Dat plan, dat in juli 2009 werd goedgekeurd door De Nederlandsche Bank, voorziet in een herstel binnen een periode van vijftien jaar. Daarvoor worden offers gevraagd van deelnemers, gepensioneerden en werkgevers. En dat in een sector die het zwaar heeft. Om deelnemers en werkgevers te helpen, heeft het bestuur een tijdelijke regeling voor Deeltijd-WW ontwikkeld. Ook heeft het bestuur een tijdelijke Ouderenregeling ontwikkeld voor de door de crisis ontslagen 58-plussers. pmt heeft lessen getrokken uit de financiële crisis. Zo is onder andere de bestuurlijke inrichting aangescherpt en is de grip op externe vermogensbeheerders verder verstevigd. Daarbij heeft pmt één doel voor ogen, het blijven zorgen voor een goed en betaalbaar pensioen voor al die mensen die werken in de Metaal en Techniek. Jan Berghuis, voorzitter

8

9 Kerncijfers

10 10 Werkgevers en deelnemers Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen Premies Uitkeringen Andere resultaten Beleggingen Werkgevers en deelnemers (aantallen) Aangesloten werkgevers met personeel Deelnemers Actieve deelnemers 1) Slapers Pensioengerechtigden Ouderdomspensioen Vroegpensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Totaal pensioengerechtigden Totaal deelnemers Deelnemers met ANW-uitkering 2) Afkopen 3) Actieve deelnemers Gemiddeld salaris (* 1 euro) NB 4 NB 4 Gemiddelde leeftijd (in jaren) 39,9 39,6 39,4 40,5 41,8 Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen (x 1 miljoen euro) Pensioenverplichtingen 5) Actieve deelnemers Slapers Pensioengerechtigden Totaal pensioenverplichtingen (a) Marktrente verplichtingen 3,86% 3,51% 4,85% 4,26% 3,70% Algemene reserve (b) Pensioenvermogen (c = a+b) Dekkingsgraad 5) (d=c/a) 100% 84,7% 140,8% 128,4% 123,4% 1) Vanaf 2006 is de Pensioenregeling in de Metaal en Techniek aangepast. Hierbij is de werkingssfeer uitgebreid op grond waarvan werknemers van 18 tot en met 24 jaar ook deelnemer zijn van het pensioenfonds. Tot en met 2005 was de aanvangsleeftijd 25 jaar. 2) Deelnemers met partnerpensioen die tevens een uitkering hebben op grond van hun vrijwillige deelname aan het herverzekerde product ANW-gat, zijnde de Algemene Nabestaandenwet. 3) De afkopen zijn inclusief AVP, ofwel afkoop voor pensioendatum. 4) NB: Het gemiddelde salaris is in 2009 aan de kerncijfers toegevoegd. Voor wat betreft de jaren 2005 en 2006 is geen informatie beschikbaar. 5) De toekomstige pensioenverplichtingen vanaf 2006 zijn gewaardeerd op marktwaarde. De cijfers van 2005 zijn niet aangepast.

11 Jaarverslag 2009 Kerncijfers 11 Premies Premiepercentages Premie ouderdoms- en 27,3 25,2 26,0 26,8 17,0 partnerpensioen 6) Premie vroegpensioen 7) n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 8,4 Premiebijdragen (x 1 miljoen euro) Premie ouderdoms- en partnerpensioen Premie vroegpensioen Premie-inkomen totaal Uitkeringen (x 1 miljoen euro) Uitkeringen ouderdomspensioen Uitkeringen vroegpensioen Uitkeringen partnerpensioen Uitkeringen wezenpensioen Uitkeringen inzake ANW Subtotaal uitkeringen Afkopen Uitkeringen totaal (x 1 euro) Gemiddelde uitkeringen 8) Uitkeringen ouderdoms- en vroegpensioen Uitkeringen partnerpensioen Uitkeringen wezenpensioen Afkopen ) Dit premiepercentage wordt geheven over het pensioengevende jaarsalaris minus de franchise ad euro (2008: euro). Hierbij geldt in 2009 een grensbedrag van euro (2008: euro). Over het pensioengevend jaarsalaris boven het grensbedrag wordt een premie van 17,7 procent geheven. 7) Vanaf 2006 is er geen vroegpensioen meer, zodat er ook geen premie wordt geheven. 8) Het gepresenteerde gemiddelde betreft de totale uitkeringslasten ten opzichte van het ultimo aantal pensioengerechtigden.

12 12 Werkgevers en deelnemers Pensioenverplichtingen en pensioenvermogen Premies Uitkeringen Andere resultaten Beleggingen Andere resultaten (x 1 miljoen euro) Opbrengst beleggingen Waardeoverdrachten inkomend Waardeoverdrachten uitgaand Kosten (inclusief beleggingskosten)

13 Jaarverslag 2009 Kerncijfers 13 Beleggingen (x 1 miljoen euro) Samenstelling portefeuille ultimo 9) Vastrentende waarden Aandelen Vastgoedbeleggingen Alternatieve beleggingen Totaal belegd vermogen Samenstelling portefeuille ultimo 9) Vastrentende waarden 52,8% 53,4% 38,8% 37,9% 39,8% Aandelen 22,6% 18,6% 34,5% 38,3% 36,5% Vastgoedbeleggingen 11,4% 13,8% 13,4% 13,5% 11,6% Alternatieve beleggingen 13,2% 14,2% 13,3% 10,3% 12,1% Totaal belegd vermogen 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Totaal rendement per categorie beleggingen 9) Vastrentende waarden 11,3% 10) -7,1% -0,3% 0,2% 8,2% Aandelen 39,3% -43,1% 8,7% 15,2% 31,5% Vastgoedbeleggingen -2,0% -15,6% 6,3% 22,9% 22,3% Alternatieve beleggingen 13,3% -26,6% 25,3% 7,6% 19,9% Splitsing rendement over totaal belegd vermogen Direct rendement 3,6% 3,3% 3,2% 3,2% 3,2% Totaal rendement 15,1% -20,7% 5,9% 9,1% 18,5% Z-score Z-score per jaar 1,06-4,25 1,14 1,09 1,59 Performance toets 1,56 1,31 3,09 2,28 1,62 9) In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de beleggingscategorieën (vermogen en resultaat) gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid wordt vormgegeven. Dit betekent dat derivaten, liquide middelen en valutaresultaten (inclusief afdekking) worden toegerekend aan de beleggingscategorie waarop het betrekking heeft. Hierdoor wijken het belegd vermogen en het beleggingsopbrengsten per categorie in de kerncijfers af van de jaarrekening. Op de balans en de staat van baten en lasten zijn de beleggingen gepresenteerd naar de aard van de financiële instrumenten. Een gevolg hiervan is ook dat een deel van het belegd vermogen op de balans onder overige activa en passiva is gerubriceerd (in plaats van de post beleggingen). In de toelichting in de jaarrekening op de posten beleggingen (6) en beleggingsopbrengsten (16) is een nadere specificatie opgenomen. 10) Inclusief durationoverlay

14

15 Bestuursverslag

16 16 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer 1. Voorzichtig herstel Na het uitzonderlijke jaar 2008, ging 2009 somber van start. Begin maart bereikten de financiële markten een dieptepunt. Daarna tekende zich herstel af, maar de mate waarin herstel zich ontwikkelt is nog altijd onzeker. De financiële positie van pmt verbeterde in 2009 sterk ten opzichte van het dieptepunt eind De dekkingsgraad steeg van 85% naar 100%. Die sterke stijging laat onverlet dat pmt nog steeds in herstel is. Dat voelen werkgevers, werknemers en gepensioneerden in de Metaal & Techniek aan den lijve. Samen brengen zij de offers. Want juist als de lasten groot zijn, draag je ze beter samen. Ook dat is een kenmerk van een collectief pensioenfonds als pmt. Werken aan vertrouwen De voordelen van het collectieve Nederlandse pensioenstelsel ontmoetten in 2009 weinig enthousiasme. De financiële sector leed over de gehele breedte aan een verlies van vertrouwen. Consumenten verloren het -lang als vanzelfsprekend ervarenvertrouwen in financiële instituten. Dat gold wereldwijd voor banken en verzekeraars, maar ook voor pensioenfondsen. pmt is daarvoor niet immuun. pmt is ervan overtuigd, dat een collectieve en solidaire pensioenregeling leidt tot het beste resultaat tegen de laagste prijs. Maar voor een collectief geregeld pensioen, is een breed en solide draagvlak nodig. Werken aan het versterken van het vertrouwen is daarom nodig. Dat begint wat pmt betreft bij het trekken van lessen uit de financiële crisis. Want ook al heeft het fonds geen invloed op wereldwijde economische ontwikkelingen, de zeldzame combinatie van factoren die zoveel schade aanbracht aan de reserves van het fonds, moet worden aangegrepen om er lering uit te trekken. pmt begint daarbij met zijn eigen rol. Waar kan de bestuurlijke inrichting worden aangescherpt? Hoe kan de grip op externe vermogensbeheerders verder worden verstevigd? En hoe kunnen we de risico s beter monitoren? Dat zijn vragen die pmt deels al in 2009 heeft beantwoord, en waarmee het fonds verder gaat in De weg naar herstel Om te komen tot een herstel van de reserves, stelde pmt in 2009 een herstelplan op. Dat plan, dat in juli 2009 werd goedgekeurd door De Nederlandsche Bank, voorziet in een herstel tot de minimaal vereiste dekkingsgraad (de verhouding tussen de huidige en toekomstige verplichtingen en het vermogen van het fonds) van 105% binnen een periode van vijf jaar.

17 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 17 Het fonds heeft drie instrumenten om de financiële positie te sturen en zo de gevolgen van de financiële crisis te bestrijden: het premie-, het toeslagen- en het beleggingsbeleid. Al deze instrumenten zijn ingezet. De veranderingen in het beleggingsbeleid zijn beschreven in het hoofdstuk Vermogensbeheer. Zolang de dekkingsgraad lager is dan 105%, wordt afgezien van de nagestreefde jaarlijkse verhoging van de opgebouwde en ingegane pensioenen. Wanneer een dekkingsgraad van 105% bereikt wordt, kan pmt weer overgaan tot (gedeeltelijke) toeslagverlening. De maatregel gaat ten koste van de koopkracht van gepensioneerden en de toekomstige koopkracht van werknemers en oud-deelnemers. Werknemers dragen ook nog op een andere manier bij aan herstel, samen met hun werkgever: de premie wordt stapsgewijs (met 1%-punt per jaar) verhoogd tot het maximum van 18% van de loonsom zolang dat gelet op de financiële positie van het fonds nodig is. Het bestuur van pmt, dat bestaat uit vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties en vakbonden, is zich zeer bewust van de impact van de maatregelen op alle betrokkenen. Wel meent het bestuur met het pakket aan maatregelen de lasten van het herstel zo eerlijk en zo veel mogelijk te spreiden over werkgevers, werknemers, oud-deelnemers en gepensioneerden. Draagvlak voor beleid Om alle betrokkenen de maatregelen toe te lichten en draagvlak voor het herstelplan te creëren, stuurde pmt alle deelnemers, gepensioneerden en werkgevers een brief over het herstelplan en de gevolgen voor premie en indexatie. Daarbij is gebruik gemaakt van modelbrieven van toezichthouder afm. Naast deze brief ontvingen alle betrokkenen een speciale uitgave van het magazine Pensioenjournaal. Daarin werd een toelichting gegeven op de gevolgen van de crisis voor pmt en de ingeslagen weg naar herstel. Via de website van het fonds is het hele jaar actuele informatie verspreid over de dekkingsgraad, het herstelplan en de gevolgen daarvan voor werkgevers, werknemers, oud-deelnemers en gepensioneerden. Gepensioneerden werden tijdens bijeenkomsten verspreid over het land geïnformeerd over de concrete betekenis van de situatie van het fonds voor de pensioenuitkering. Ten slotte verzorgden de werkgevers- en werknemersconsulenten van pmt gedurende het hele jaar vele presentaties en voerden zij talloze gesprekken met de achterban van het fonds over de impact van de crisis. Verloop van het herstel Eind 2009 is de werking van het herstelplan voor het eerst door het bestuur geëvalueerd. Het herstel verloopt voorspoedig. De situatie van instortende financiële markten en een sterk dalende rente (die de verplichtingen sterk deden stijgen), die in 2008 zo giftig was voor pensioenfondsen, was in 2009 omgekeerd. Maar dit heeft nog niet tot volledig herstel geleid. pmt behaalde in 2009 een beleggingsrendement van 15,1%, terwijl in het herstelplan met een gemiddeld rendement van 6,5% was gerekend. Daarnaast is de lange rente waarmee pmt haar verplichtingen berekent, gestegen van 3,51% naar 3,86%. Terwijl het vermogen van het fonds groeide door het goede rendement en de gestegen premie, daalde de waarde van de verplichtingen door

18 18 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer de gestegen rente. Zo kon de dekkingsgraad stijgen van 85% eind 2008 naar 100% eind Hiermee loopt pmt ruim voor op het tijdsschema van het herstelplan. Ontwikkeling dekkingsgraad pmt 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

19 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording pmt kent een aantal waarborgen voor een goed bestuur van het fonds. De interne organisatie van pmt is volledig in overeenstemming met de Pensioenwet en de door de Stichting van de Arbeid opgestelde principes voor goed pensioenfondsbestuur. Naast het algemeen bestuur van het fonds, dat wordt gevormd door vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties, kent het fonds een aantal organen die invulling geven aan medezeggenschap en verantwoording. Deelnemersraad De medezeggenschap van het fonds berust bij de deelnemersraad, die het bestuur gevraagd en ongevraagd adviseert over al het beleid van algemene strekking. De deelnemersraad van pmt is actief sinds 2001 en bestaat uit 4 gepensioneerde en 10 actieve deelnemers. De deelnemersraad was in 2009 nauw betrokken bij het opstellen van het herstelplan. Ook bij de andere in 2009 relevante thema s speelde de deelnemersraad een actieve rol. Tot slot liet het bestuur op verzoek van de deelnemersraad een onderzoek uitvoeren naar de feitelijke inhoud van de pensioenregeling en de ontwikkeling van de regeling door de jaren heen. Daarbij is gekeken naar het effect van de hoogte van het opbouwpercentage en franchise op deelnemersgroepen met diverse inkomens en gezinssamenstelling, naar de ontwikkeling van de ambitie van de regeling in de afgelopen decennia en is een vergelijking gemaakt van de prijs en kwaliteit met enkele andere pensioenregelingen. Het feitenmateriaal dat hiermee is verzameld kan dienen als (deel van het) referentiekader voor toekomstige veranderingen in de pensioenregeling. Visitatiecommissie Het interne toezicht van het fonds berust bij de visitatiecommissie. De visitatiecommissie heeft tot taak het functioneren van het fonds kritisch te bezien en te beoordelen of het bestuur zijn taak op de juiste wijze vervult. pmt heeft sinds 2008 een permanente visitatiecommissie, die bestaat uit 3 onafhankelijke leden. Door de visitatie te laten plaatsvinden door steeds dezelfde personen, kiest pmt voor visitatie als een duurzaam proces, in plaats van als eenmalige voorbijgaande actie. In 2009 heeft de commissie haar tweede visitatie uitgevoerd. Het hoofdonderwerp van de visitatie betrof het herstelplan. De commissie gaf een positief oordeel over de wijze waarop het bestuurlijk proces rondom het herstelplan is verlopen. Alhoewel geen onderwerp van deze visitatieronde, benoemde de visitatiecommissie wel een drietal onderwerpen, die volgens de commissie bestuurlijke aandacht vragen. Dit betreft de bestuurlijke sturing van de relatie met de uitvoerder Mn Services, de relatie tussen het bestuur en de verschillende adviseurs van het fonds en de evaluatie van het gehele proces van risicomanagement. De visitatiecommissie heeft deze onderwerpen besproken met het bestuur. Het bestuur heeft de aanbevelingen van de

20 20 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer visitatiecommissie ter harte genomen en heeft deze reeds vertaald in concrete acties, zoals bijvoorbeeld een onderzoek naar de processen en de structuur van het vermogensbeheer bij Mn Services. De resultaten van dit onderzoek vormen het startpunt voor diverse verbetertrajecten. De visitatiecommissie is voornemens om bij de volgende visitatie de resultaten en de voortgang te onderzoeken. Verantwoordingsorgaan Volgens de Principes voor goed pensioenfondsbestuur legt het bestuur verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid, de wijze waarop het beleid is uitgevoerd en over de naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur. Dit alles in het licht van evenwichtige belangenafweging. Samenstelling In 2009 is het verantwoordingsorgaan van pmt geïnstalleerd. Op basis van de opgedane ervaringen in 2009, is met ingang van 1 januari 2010 het aantal leden teruggebracht van 21 naar 12 leden. Tevens wordt vanaf 2010 niet meer vergaderd onder leiding van een onafhankelijke door het bestuur benoemde voorzitter, maar wordt de voorzitter door de leden van het verantwoordingsorgaan zelf gekozen uit de leden van het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan bestaat voor 1/3 deel uit vertegenwoordigers van financieel betrokken werkgevers, voor 1/3 deel uit vertegenwoordigers van actieve deelnemers en voor 1/3 deel uit vertegenwoordigers van gepensioneerden. De vertegenwoordigers van financieel betrokken werkgevers worden voorgedragen door de werkgeversvakverenigingen, die in de Vakraad Metaal & Techniek zijn vertegenwoordigd. De vertegenwoordigers van actieve deelnemers en gepensioneerden worden voorgedragen uit de leden van de deelnemersraad. Door het aantreden van de nieuwe deelnemersraad per 1 januari 2010, heeft er tevens een wisseling plaatsgevonden in de samenstelling van het verantwoordingsorgaan. Werkwijze Ter voorbereiding op zijn taak heeft het nieuwe verantwoordingsorgaan op 26 januari 2010 een teambuildingssessie gevolgd. Daarbij is zowel aandacht geschonken aan de kennismaking, als aan de uitgangspunten, de werkwijze en de relatie met het bestuur. Vervolgens heeft het verantwoordingsorgaan op 9 en 10 maart 2010 een speciale opleiding voor leden van het verantwoordingsorgaan gevolgd, waarbij met name nader is ingegaan op de rol, taken en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan. Op 8 april 2010 heeft het verantwoordingsorgaan overleg gehad met de certificerend actuaris en de accountant van het fonds. Vervolgens heeft het verantwoordingsorgaan mede aan de hand van de ABTN, het concept-jaarverslag over 2009, het concept-actuarieel verslag over 2009, het concept-accountantsverslag over 2009, het visitatierapport over 2009, het herstelplan en de continuïteitsanalyse een aantal vragen geformuleerd voor het bestuur. Op 13 april 2010 heeft een overlegvergadering plaatsgevonden met een delegatie van het bestuur, waarbij het bestuur nader is ingegaan op de gestelde vragen en een toelichting heeft gegeven op het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en de gemaakte beleidskeuzes voor de toekomst. Hieronder volgen de bevindingen per beleidsterrein:

21 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 21 Premiebeleid Het premiebeleid is evenwichtig; werkgevers en actieve deelnemers dragen beide bij aan de premie Het premiebeleid is conform het beleidskader De deelnemersraad heeft positief geadviseerd Toeslagenbeleid Het toeslagenbeleid is evenwichtig; het bestuur streeft zowel naar toeslagverlening voor actieve deelnemers (o.b.v. looninflatie) als gepensioneerden en ouddeelnemers (o.b.v. prijsinflatie). Het toeslagenbeleid houdt zowel rekening met het belang van herstel van de financiële positie van het fonds als met het belang van koopkrachtbehoud Het toeslagenbeleid is conform het beleidskader De deelnemersraad heeft positief geadviseerd Pensioenbeleid Het pensioenbeleid is evenwichtig: er vindt belangenafweging plaats tussen de verschillende groepen Het ingediende herstelplan is conform het beleidskader De toekenning van overgangsbepalingen is conform het beleid De deelnemersraad heeft positief geadviseerd Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid is evenwichtig; het bestuur belegt in het belang van alle belanghebbenden Het beleggingsbeleid is conform het beleidskader, met dien verstande dat het bestuur besloten heeft de afdekking van het renterisico te verhogen van 10% naar 25% De deelnemersraad heeft positief geadviseerd Risicobeleid Het risicobeleid is evenwichtig; het bestuur streeft desalniettemin naar een grotere mate van inzicht en transparantie Het bestuur heeft het bestuursbureau uitgebreid met een risk manager In 2010 zal een integrale risicoanalyse worden opgesteld Communicatiebeleid Het communicatiebeleid is evenwichtig; er is sprake van gerichte communicatie met de verschillende groepen Het communicatiebeleid is conform de Communicatierichtlijnen Het bestuur werkt aan verbetering van het imago van pmt Bevindingen van het intern toezicht De visitatiecommissie is deskundig en onafhankelijk De visitatiecommissie levert een waardevolle bijdrage aan het fonds

22 22 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer Naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur De Principes voor goed pensioenfondsbestuur worden nageleefd. Oordeel Het verantwoordingsorgaan oordeelt positief over het handelen van het bestuur in Het verantwoordingsorgaan constateert dat bij de genomen besluiten het beleidskader is gehanteerd, de deelnemersraad om advies is gevraagd en er sprake is van evenwichtige belangenafweging. Aanbevelingen Het verantwoordingsorgaan adviseert het bestuur om extra aandacht te besteden aan de communicatie met actieve deelnemers, gepensioneerden en oud-deelnemers over het beleggingsbeleid, de risico s en de belangenafwegingen die daarbij worden gemaakt. Tevens adviseert het verantwoordingsorgaan aan het bestuur om bij wijziging van de regeling oog te houden voor de solidariteit tussen de verschillende groepen belanghebbenden in de regeling, teneinde het draagvlak voor de regeling te behouden. Reactie van het bestuur Het bestuur heeft op 28 april 2010 kennisgenomen van de bevindingen, het oordeel en de aanbevelingen van het verantwoordingsorgaan over het handelen van het bestuur, het beleid, de wijze waarop het beleid is uitgevoerd en de naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur in Het bestuur waardeert de grondige en constructieve wijze waarop het nieuwe verantwoordingsorgaan tot zijn oordeel is gekomen. De door het verantwoordingsorgaan gedane aanbeveling om extra aandacht te besteden aan de communicatie met actieve deelnemers, gepensioneerden en ouddeelnemers over het beleggingsbeleid, de risico s en de belangenafwegingen die daarbij worden gemaakt, neemt het bestuur ter harte. Het bestuur zal in 2010 bezien op welke wijze dit verbeterpunt gerealiseerd kan worden. De door het verantwoordingsorgaan gedane aanbeveling om bij wijziging van de regeling oog te houden voor solidariteit tussen de verschillende groepen belanghebbenden wordt door het bestuur onderschreven. Het bestuur zal deze aanbeveling tevens onder de aandacht brengen van de studiecommissie naar de pensioenregeling van sociale partners. Naleving Principes voor goed pensioenfondsbestuur pmt past de Principes voor goed pensioenfondsbestuur toe in het beleid. De Principes zijn in te delen in 3 categorieën, te weten (A) Bestuur, (B) Verantwoording en (C) Intern toezicht. Hieronder wordt op hoofdlijnen aangegeven op welke wijze pmt de Principes naleeft.

23 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 23 (A) Bestuur Algemeen (principes A1 t/m A7) De principes A1 t/m A7 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. Het bestuur is en blijft verantwoordelijk voor het pensioenfonds. Het bestuur is verantwoordelijk voor de naleving van statuten, reglementen en relevante wet- en regelgeving, alsmede voor het beheersen van risico s verbonden aan de activiteiten van het pensioenfonds. Het fonds beperkt zijn activiteiten tot het uitvoeren van pensioenregelingen. Het bestuur stelt zich bij het uitoefenen van zijn taak onafhankelijk op en draagt er zorg voor dat het pensioenfonds uitsluitend handelt ten behoeve van alle belanghebbenden van het fonds. Het bestuur weegt hun belangen op een zorgvuldige en evenwichtige wijze tegen elkaar af. Het fonds heeft een Verklaring inzake Beleggingsbeginselen, een interne klachten- en geschillenprocedure en uitbestedingsovereenkomsten die voldoen aan de eisen. Transparantie, openheid en communicatie (principes A8 t/m A11) De principes A8 t/m A11 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. Het beleid en de besluitvormingprocedures zijn vastgelegd in de Beleidsregels, het Huishoudelijk Reglement en de Statuten. In de Statuten zijn tevens de benoemingsen schorsingsprocedures voor bestuursleden opgenomen. Het jaarverslag voldoet aan de eisen van de Raad voor de Jaarverslaglegging. Het communicatiebeleid is gericht op communicatie met alle belanghebbenden en vastgelegd in de Communicatierichtlijnen. Deskundigheid en functioneren van het bestuur (principes A12 t/m A14) De principes A12 t/m A14 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. Het deskundigheidsplan voldoet aan de eisen en periodiek vindt externe toetsing van de deskundigheid van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden plaats. Dit is eveneens vastgelegd in het deskundigheidsplan. De deskundigheid van het bestuur als geheel en de deskundigheid van de individuele bestuursleden voldoen aan de eisen. Een bestuurslid dat naar het oordeel van het bestuur onvoldoende functioneert, kan conform de statuten - door het bestuur voor ontslag worden voorgedragen aan de organisatie die het desbetreffende bestuurslid heeft benoemd. (B) Verantwoording Algemeen (principes B1 t/m B7) De principes B1 t/m B7 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. pmt heeft een verantwoordingsorgaan, dat bestaat uit 4 vertegenwoordigers namens de actieve deelnemers, 4 vertegenwoordigers namens de gepensioneerden en 4 vertegenwoordigers namens de financieel betrokken werkgevers. De vertegenwoordigers namens de actieve deelnemers en de gepensioneerden worden voorgedragen uit de leden van de deelnemersraad. Het bestuur legt verantwoording af over het beleid, de wijze waarop het is uitgevoerd en over de naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur. Tenminste eenmaal per jaar overlegt het bestuur met het verantwoordingsorgaan. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan en de reactie van het bestuur worden opgenomen in het jaarverslag.

24 24 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer Rechten en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan (principes B8 t/m B11) De principes B8 t/m B11 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. De rechten en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan zijn overeenkomstig de principes B8 t/m B11 door het bestuur vastgelegd in het Reglement verantwoordingsorgaan. (C) Intern toezicht Algemeen (principes C1 t/m C4) De principes C1 t/m C4 worden door het bestuur onderschreven en nageleefd. Het bestuur heeft een intern toezicht ingesteld. Rechten en taken van het intern toezicht conform principe C2 en C3 zijn vastgelegd in het Reglement visitatiecommissie. Het intern toezicht rapporteert na visitatie aan het bestuur en bespreekt de bevindingen met het bestuur. De bevindingen van het interne toezicht worden in het jaarverslag opgenomen. Invoering (principes C5 t/m C7) Het bestuur heeft het intern toezicht geregeld door de instelling van een visitatiecommissie, die bestaat uit 3 onafhankelijke deskundigen. De visitatiecommissie is een vaste commissie, waarvan de leden worden benoemd voor een periode van 4 jaar. De visitatiecommissie voert minimaal eenmaal per jaar een visitatie uit. Bestuurlijke evaluatie In 2009 heeft het bestuur het functioneren van de deelnemersraad, de visitatiecommissie en het verantwoordingsorgaan geëvalueerd. Het bestuur is van mening dat de deelnemersraad zich kritisch, maar altijd constructief opstelt. De deelnemersraad neemt zijn verantwoordelijkheid zeer serieus en geeft op een goede wijze invulling aan de medezeggenschap. Het verantwoordingsorgaan is nog enigszins zoekende naar de juiste invulling van taken en verantwoordelijkheden. Hier zal in 2010 tijdens het opleidingsprogramma extra aandacht aan besteed worden. De wijze waarop de visitatiecommissie zich opstelt, is van grote toegevoegde waarde voor het fonds. Het bestuur is tot de conclusie gekomen, dat alle drie de gremia complementair zijn. In 2009 heeft het bestuur ook het eigen functioneren geëvalueerd. Dit gebeurde onder externe begeleiding. Het bestuur is tot de conclusie gekomen, dat het in algemene termen goed functioneert. Er bestaat draagvlak voor de genomen beslissingen. Belangrijk is, dat steeds het belang van het fonds voor ogen wordt gehouden, ondanks verschillende achterbannen. Het bestuur zal jaarlijks het eigen functioneren en de werking van de deelnemersraad, de visitatiecommissie en het verantwoordingsorgaan evalueren.

25 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag Financieel overzicht Inleiding In 2009 is het herstel van de financiële positie van pmt ingezet, in een tempo dat ervoor zorgde dat pmt vooruitloopt op het tijdspad uit het herstelplan van maart De verliezen die zijn opgelopen in de financiële crisis zijn echter nog niet goedgemaakt: pmt verkeert eind 2009 nog steeds in een situatie van onderdekking. Het kortetermijnherstelplan is dan ook onverkort van toepassing. Het beleid voor 2010 blijft daarmee gericht op verder herstel, met een verhoogde premie en zonder verhogingen van de opgebouwde en lopende pensioenen. Resultaten 2009 De resultaten in 2009 laten zich als volgt samenvatten: Resultaten (x 1 miljoen euro) Premiebijdragen Beleggingsopbrengsten Uitkeringen Mutatie voorziening pensioenverplichtingen Overige baten en lasten Saldo van baten en lasten Dekkingsgraad ultimo 100,0% 84,7% Premiebijdragen In 2009 is de premie verhoogd van 25,2% naar 27,3% van de pensioengrondslag. De toename van de premiebijdragen is hiermee in lijn. Beleggingsopbrengsten De beleggingsopbrengsten waren in 2009 positief. Het totale rendement bedroeg 15,1%. De bijdrage van de diverse beleggingscategorieën wordt in hoofdstuk 6 uitgebreid toegelicht.

26 26 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer Uitkeringen De pensioenuitkeringen die in 2009 verstrekt zijn kunnen als volgt uitgesplitst worden: Uitkeringen (x 1 miljoen euro) De uitkeringen bestaan uit: Ouderdomspensioen Vroegpensioen Vervroegd ouderdomspensioen Partnerpensioen Afkoopsommen Wezenpensioen 3 3 ANW Pensioen 10 9 Totaal uitkeringen De uitkeringen vroegpensioen zijn ten opzichte van 2008 afgenomen met 103 miljoen euro. Alleen deelnemers die hun pensioen vóór 1 juni 2006 hebben laten ingaan, kunnen een vroegpensioenuitkering ontvangen. Het overgrote deel van deze deelnemers zal in 2010 de 65-jarige leeftijd bereikt hebben, waarna de vroegpensioenuitkering stopt. Na 2010 resteert dan een geringe uitloop van vroegpensioenuitkeringen aan deelnemers die hun vroegpensioen voor hun zestigste jaar hebben laten ingaan. Deelnemers die hun pensioen vanaf begin 2006 onder de nieuwe regeling hebben laten ingaan, kunnen gebruik maken van vervroegd ouderdomspensioen. De uitkeringen vervroegd ouderdomspensioen zijn ten opzichte van 2008 dan ook toegenomen met 115 miljoen. Het totaal bedrag aan lopende uitkeringen vóór de 65-jarige leeftijd is daarmee in 2009 licht hoger dan het jaar ervoor door een toename van het aantal gepensioneerden. Toevoeging voorziening pensioenverplichtingen Door de stijging van de rentestand in 2009 is de waarde van de huidige en toekomstige pensioenverplichtingen afgenomen. De gemiddelde marktrente over de gehele verplichting bedroeg eind ,86% ten opzichte van 3,51% eind Dit had tot gevolg dat het fonds een kleiner bedrag moest reserveren voor deze huidige en toekomstige pensioenen. In totaal nam de waarde van de pensioenverplichtingen wegens de hogere marktrente af met 2,3 miljard euro. Dit had een positief effect van 6,4% op de dekkingsgraad. Wel moest extra geld gereserveerd worden omdat de levensverwachting stijgt.

27 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 27 Nederlanders worden steeds ouder, en dat geldt ook voor de deelnemers en gepensioneerden van pmt. Het fonds moest hiervoor in miljoen euro toevoegen aan de voorziening pensioenverplichtingen. Het negatieve effect hiervan op de dekkingsgraad bedroeg 1,3%. Ontwikkeling pensioenverplichtingen (x 1 miljoen euro) Wijziging van marktrente Rentetoevoeging aan VPV Aangroei door nieuwe pensioenaanspraken Onttrekking voor uitkeringen Wijziging grondslagen Totaal mutatie voorziening pensioenverplichtingen (VPV) Premie- en toeslagenbeleid 2010 Premie In december 2009 is het premie- en toeslagenbeleid voor 2010 vastgesteld. Gezien de financiële positie van pmt is de premie voor 2010, het beleidskader volgend, verhoogd met 1 procentpunt tot 16,1% van de salarissom. Als percentage van de pensioengrondslag bedraagt de premie daarmee in ,6%. Dit percentage wordt geheven over het salarisdeel boven de franchise van euro en tot het grensbedrag van euro. Over het salarisdeel boven het grensbedrag wordt een premiepercentage van 18,7% geheven. De kostendekkende premie is voor 2010 vastgesteld op 14,7% van de salarissom. De feitelijke premie ligt in 2010, net als in het jaar daarvoor, boven de benodigde kostendekkende premie. Daarmee draagt de premie die werknemers en werkgevers samen opbrengen bij aan het herstel van het fonds. Toeslagverlening In december 2009 heeft pmt besloten om de opgebouwde pensioenen en de lopende pensioenuitkeringen in 2010 niet te verhogen. De financiële positie van het fonds aan het eind van 2009 liet dat naar het oordeel van het bestuur en conform het beleidskader niet toe. Dit betekent voor de actieve deelnemers dat de opgebouwde aanspraken niet verhoogd worden en gaan voor het tweede jaar achterlopen bij de loonontwikkeling. Voor gepensioneerden en oud-deelnemers betekent het dat de pensioenen en uitkeringen de prijsontwikkeling dit jaar niet volgen. Zodra de financiële positie van het fonds het toelaat, streeft pmt ernaar de gemiste verhogingen in te halen. Dit heeft pmt ook in het verleden gedaan. In 2008 waren alle gemiste verhogingen over het verleden alsnog toegekend.

28 28 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer In de tabel hieronder wordt een historisch overzicht gegeven van de ontwikkeling van de lonen en prijzen ten opzichte van respectieflijk de stijging van de opgebouwde pensioenaanspraken voor de actieve deelnemers en van de pensioenuitkeringen en rechten van gewezen deelnemers. Per 1 januari Loonindex Toeslag actieven Prijsindex Toeslag niet-actieven ,00% 3,00% 1,53% 1,53% ,75% 2,75% 2,35% 2,35% ,00% 4,00% 3,68% 3,68% ,02% 2,01% 3,37% 1,69% ,00% 0,00% 1,98% 0,99% ,50% 1,88% 0,65% 0,49% ,22% 3,72% 1,38% 1,88% ,25% 2,20% 1,72% 2,71% ,00% 2,36% 1,29% 2,79% ,50% 0,00% 2,96% 0,00% ,00% 0,00% 0,00% 0,00%

29 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag Risicobeheer Algemeen Het doel van pmt is te zorgen voor een goed en betaalbaar pensioen voor de werknemers in de Metaal en Techniek en hun nabestaanden. Om dat doel te bereiken, moet het fonds zorgen voor voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen te dekken. Het belangrijkste risico voor het fonds, haar deelnemers, oud-deelnemers en gepensioneerden, is dan ook het ontbreken van voldoende vermogen om op de lange termijn aan de verplichtingen te voldoen. Dit wordt ook wel het solvabiliteitsrisico genoemd. Onvoldoende solvabiliteit kan vele oorzaken hebben. Een aantal van deze oorzaken is te beïnvloeden door het fonds, andere oorzaken spelen zich af buiten de invloed van het fonds. Tot de eerste categorie behoren zaken als het heffen van minimaal een kostendekkende premie en het slechts verhogen van de opgebouwde pensioenaanspraken en de pensioenuitkeringen als en voor zover de financiële positie van het fonds dat toelaat. Geen invloed heeft het fonds op zaken als de ontwikkeling van de financiële markten of de stijging van de levensverwachting van deelnemers. Beide genoemde typen risico s zijn actueel. Hoewel deze ontwikkelingen door het fonds niet zijn te beïnvloeden, houdt pmt er in de beleidsontwikkeling vanzelfsprekend wel rekening mee. pmt hechtte altijd al en hecht nog steeds veel waarde aan een gedegen beheersing van de risico s die het fonds loopt. Het belang van een goede risicobeheersing is de afgelopen jaren verder toegenomen. Bovendien toonde de financiële crisis de urgentie van een steeds verdere verfijning van de risicobeheersing nog eens hardhandig aan. pmt heeft de ervaringen van de crisis gebruikt om er lering uit te trekken en in 2009 sterk ingezet op een verdere aanscherping en verfijning van het risicobeheer. Aangescherpt beleid De aanscherping van het risicobeheer spreidt zich uit over verschillende terreinen. De organisatorische en bestuurlijke inrichting, de aansturing en controle van de externe vermogensbeheerders en het strategisch beleggingsbeleid zijn daarvan de drie belangrijkste. De verschillende onderdelen komen hieronder aan bod. Organisatorische en bestuurlijke inrichting Al ruim voordat de Commissie Frijns, die in opdracht van minister Donner het beleggingsbeleid van pensioenfondsen en de uitvoering daarvan onderzocht, met zijn rapportage kwam, presenteerde de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen een eigen rapport over hetzelfde onderwerp. pmt speelde een actieve rol bij de totstandkoming van dat rapport. De conclusies lagen grotendeels in lijn met die van het latere rapport van de Commissie Frijns. Een gedegen bestuurlijke inrichting, onafhankelijk advies en voldoende expertise in en ter beschikking van het bestuur werden in beide rapportages genoemd als cruciale randvoorwaarden voor een gedegen risicobeheer op het gebied van beleggingen.

30 30 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer Het bestuur van pmt heeft in 2009 op basis van analyses van externe adviseurs en de eigen visitatiecommissie de bestuurlijke inrichting van het fonds, de wijze van besluitvorming, de kwaliteit van de uitvoering van het vermogensbeheer en de relatie met de externe vermogensbeheerder geëvalueerd. Dit heeft geleid tot bestuurlijke aanpassing bij de vermogensbeheerder, een wijziging van de opzet en inhoud van managementinformatie en tot een uitbreiding van de capaciteit en expertise van het bestuursbureau met onder andere een riskmanager. De kredietcrisis toont aan dat met zeer uitzonderlijke omstandigheden rekening moet worden gehouden. pmt heeft daarom de robuustheid van het gekozen beleggingsbeleid onder extreme omstandigheden (deflatie en inflatie) onderzocht. Naar aanleiding van dit onderzoek is een nieuwe maandelijkse rapportage ontwikkeld, met daarin een projectie van de marges waarbinnen essentiële beleidsvariabelen zich (kunnen) bewegen. Deze rapportages vergroten de bestuurlijke grip op de effecten van potentieel snel veranderende omstandigheden. Bevordering deskundigheid Elk individueel bestuurslid van het fonds, maar ook het bestuur als collectief moet voldoen aan bepaalde deskundigheidseisen. pmt heeft een deskundigheidsplan, dat is gebaseerd op het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. Hierin wordt concreet omschreven in de vorm van zogeheten eindtermen per beleidsterrein welk minimaal kennisniveau ieder bestuurslid moet bezitten (deskundigheidsniveau 1). Nieuwe bestuursleden moeten dit deskundigheidsniveau binnen 1 jaar na benoeming bereiken. Met inschakeling van een externe partij wordt getoetst of die kennis ook daadwerkelijk aanwezig is. Waar nodig worden individuele en collectieve opleidingen verzorgd. Voor het bestuur als geheel geldt dat voor elk beleidsterrein één of meerdere bestuursleden het hoogste deskundigheidsniveau (deskundigheidsniveau 2) moeten bezitten. Jaarlijks wordt de individuele en collectieve deskundigheid van het bestuur geïnventariseerd en vastgelegd in een zogeheten deskundigheidsmatrix. De deskundigheid van het bestuur van pmt, zowel individueel als collectief, is geheel in overeenstemming met het deskundigheidsplan. Het deskundigheidsplan van pmt stelt ook eisen aan de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Deze eisen zijn minder vergaand dan die voor het bestuur, maar ook voor deze organen wordt gestreefd naar een concreet benoemd deskundigheidsniveau. In 2010 zullen met name de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan intensief opgeleid worden. Compliance Compliance houdt in dat de organisatie werkt in overeenstemming met de bestaande interne en externe wet- en regelgeving. Bijzondere aandacht wordt daarbij gegeven aan de financiële toezichtwetgeving en integriteit. In 2009 heeft het Nederlands Compliance Instituut voor pmt in kaart gebracht welke compliance-gerelateerde weten regelgeving op het fonds van toepassing is, welke maatregelen bij pmt en bij Mn Services zijn getroffen en welke verbeteringen gewenst zijn. Het onderzoek van het Nederlands Compliance Instituut resulteerde in drie nieuwe Compliance-regelingen voor het fonds: een Gedragscode, een Regeling Misstanden en een Regeling voor beleid en procedures ten aanzien van de screening van medewerkers.

31 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 31 De nieuwe gedragscode bevat regels die belangenverstrengeling bij persoonlijke transacties door medewerkers en bestuurders moet voorkomen. In de Regeling Misstanden wordt een incidentenregeling en een klokkenluidersregeling gecombineerd. De regeling kent een korte procedure voor het melden van misstanden aan de vertrouwenspersoon, de behandeling daarvan en het treffen van passende maatregelen, inclusief een eventuele melding aan De Nederlandsche Bank. In de Regeling beleid en procedures ten aanzien van screening van medewerkers is onder meer vastgelegd welke screeningsmaatregelen gelden voor medewerkers met integriteitgevoelige functies. Alle functies binnen het bestuursbureau van pmt vallen onder deze regeling. In 2010 wordt de compliance in relatie tot de uitbesteding aan Mn Services verder uitgewerkt. Ook de verdere ontwikkeling van een integriteitsbeleid staat voor 2010 op de agenda. Tot slot wordt een compliance-program opgesteld. Hiermee geeft pmt in de loop van 2010 invulling aan compliance in de meest brede zin. Aansturing en controle van de externe vermogensbeheerders In het crisisjaar 2008 zijn verliezen geleden op posities in de beleggingsportefeuille die weliswaar binnen de kaders van het beleggingsplan pasten, maar waarvan de risico s voor het bestuur van pmt niet volledig transparant bleken. Daarnaast is het aantal beleggingscategorieën, waarvoor door de externe vermogensbeheerder een separaat beleidsplan en daaraan gekoppeld jaarplan wordt vastgesteld, uitgebreid. Op die manier vergroot pmt de bestuurlijke controle op de externe uitvoering van het vermogensbeheer. In 2009 heeft het bestuur van het fonds de externe vermogensbeheerder Mn Services verzocht een strategische heroriëntatie uit te voeren op haar dienstverlening aan pmt. Die heroriëntatie heeft geleidt tot organisatorische en inhoudelijke aanpassingen van het vermogensbeheer. De aanpassingen hebben onder meer betrekking op een versterking en een meer integrale benadering van het beheer van de portefeuille en een aanscherping van het risicomanagement. Daarnaast is begin 2009 reeds een aantal praktische aanpassingen ingevoerd. Het gaat daarbij onder meer om een verbeterde en meer frequente rapportage rond de zogeheten matching-portefeuille van het fonds. De gesprekken met de externe vermogensbeheerder om te komen tot een verdere verbetering van de dienstverlening aan pmt, duren voort in De inhoudelijke aanpassingen van het vermogensbeheer die relevant zijn voor de risicobeheersing van het fonds, komen in het hoofdstuk Vermogensbeheer aan bod. Strategisch beleggingsbeleid De inhoud van het beleggingsbeleid is uit overweging van een aangescherpte risicobeheersing aangepast. Daarmee werd het al in 2008 ingezette beleid van aangescherpte risicoreductie verder uitgebouwd. Zo wordt een groter deel van de portefeuille vanaf 2010 passief beheerd. Daarbij wordt de markt gevolgd, in plaats van te proberen deze ten koste van mogelijk extra risico te verslaan. Verder is het reeds in 2008 afgebouwde belang in aandelen in 2009 verder teruggebracht. Nieuwe investeringen in relatief meer risicodragende beleggingscategorieën als Private Equity, internationaal vastgoedbeleggingen, infrastructuur en Hedge Funds zijn voorlopig uitgesteld. Het besluit tot opschorting van het uitlenen van aandelen is in 2009

32 32 Voorzichtig herstel Bestuurlijke inrichting, medezeggenschap en verantwoording Financieel overzicht Risicobeheer Pensioenbeheer Vermogensbeheer herroepen. Tenslotte heeft het fonds besloten om voorrang te geven aan de bescherming tegen een rentedaling. Dit maakt onderdeel uit van het beleid om voortaan te sturen op de dekkingsgraad. Beleidskader Het beleid voor de hoogte van de premie en de voorwaardelijke toeslag (de verhoging van de pensioenuitkeringen en opgebouwde pensioenen), stelt het bestuur jaarlijks vast aan de hand van het beleidskader. In dit beleidskader is aangegeven hoe de sturingsinstrumenten kunnen worden ingezet, passend bij de financiële positie van het fonds. Het beleidskader is richtinggevend bij de jaarlijkse besluitvorming, en vormt nooit een automatisme. Het bestuur weegt in de besluitvorming dan ook steeds alle relevante omstandigheden mee bij haar afwegingen. In het herstelplan, dat pmt voorjaar 2009 bij De Nederlandsche Bank heeft ingediend en waarin omschreven is hoe pmt binnen de daarvoor gestelde termijnen de reserves weer op peil krijgt, is uitgegaan van het premie- en toeslagenbeleid zoals omschreven in het beleidskader. Het beleidskader van pmt is weergegeven in de onderstaande figuur. Toeslagenbeleid Premiebeleid 190% 180% 170% 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Dekkingsgraad Centrale spilwaarde Minimale vereiste vermogen dec 06 mrt 07 jun 07 sep 07 dec 07 Premiekortingsgrens mrt 08 jun 08 sep 08 dec 08 mrt 09 jun 09 sep 09 dec 09 Volledige toeslag plus eventueel ruimte voor inhalen gemiste verhogingen Volledige toeslag plus eventueel ruimte voor inhalen gemiste verhogingen Gedeeltelijke Toeslagverlening Geen Toeslagen Verlaging premie maximaal -1% of -2% Kostendekkende premie, aanpassing maximaal -/+ 1% Stijging premie max. +1% of +2%, mits kostendekkend Stijging premie max. 1% of +2%, mits kostendekkend Premie minimum 8% Premie maximum 18% Bij een dekkingstekort, zoals pmt eind 2008 kende, is het uitgangspunt dat de sturingsinstrumenten maximaal worden ingezet: de pensioenen worden niet verhoogd en de premie wordt stapsgewijs naar het maximale niveau gebracht. Om de maximale premie te bereiken, wordt de premie zolang als nodig jaarlijks verhoogd met stappen van maximaal 1 procentpunt tegelijk. De maximale premie bedraagt 18% van de salarissom. Zodra en zolang het fonds een dekkingsgraad heeft die lager is

33 Jaarverslag 2009 Bestuursverslag 33 dan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105%, worden de lopende pensioenuitkeringen en opgebouwde pensioenrechten in principe niet verhoogd. Dit was in 2009 het geval. Wanneer de reserves van het fonds weer op peil zijn, streeft het fonds ernaar in de toekomst de nu gemiste verhogingen weer in te halen. Een dergelijke extra toeslag is ook in 2007 en 2008 toegekend, waarmee de gemiste verhogingen in de periode vanaf 2003 werden gecompenseerd. Zo n zogenoemde inhaaltoeslag is in principe mogelijk vanaf een dekkingsgraad hoger dan 121%, waarbij dit percentage door de toekenning van de inhaaltoeslag niet onder de 121% mag zakken. Begin 2009 is door pmt een zogenoemde continuïteitsanalyse uitgevoerd. Deze analyse geeft inzicht in de risico s die pmt op lange termijn loopt en de effectiviteit van de verschillende financiële sturingsinstrumenten bij de beheersing van deze risico s. De continuïteitsanalyse had de situatie per eind 2008 als aanvangssituatie. De resultaten zijn gebruikt bij het opstellen van het herstelplan. Begin 2010 is de analyse opnieuw uitgevoerd uitgaande van de situatie per eind 2009 en op basis van aangepaste economische parameters, waaronder ook een extra opslag voor de sterftetrend. De resultaten van de nieuwe analyse zullen worden gebruikt bij de evaluatie van het herstelplan en bij het vaststellen van het toeslagenlabel voor Dat toeslagenlabel wordt met ingang van 1 april 2010 op alle persoonlijke uitingen aan deelnemers getoond. Verzekeringstechnische risico s Onder de verzekeringstechnische risico s van het fonds vallen bijvoorbeeld de inflatie en het ouder worden van de deelnemers. Bij een toenemende inflatie is het voor het fonds moeilijker de pensioenen in de pas te laten lopen met de stijging van de prijzen. Met andere woorden: koopkrachtbehoud wordt dan duurder. Hoewel de jaarlijkse verhoging van de pensioenuitkeringen strikt voorwaardelijk is, heeft het fonds wel de ambitie om op de lange termijn de pensioenen mee te laten groeien met de stijging van de prijzen. De toenemende levensverwachting in Nederland brengt voor het fonds hogere lasten met zich mee. De gemiddelde duur dat een deelnemer geniet van zijn pensioen, neemt bij langer leven immers toe. De werknemers in de Metaal en Techniek leven gemiddeld al langer dan het Nederlands gemiddelde. pmt heeft vanaf eind 2008 de overlevingskansen ontleend aan de pmt-generatietafel. Deze generatietafel is afgeleid van de door het Actuarieel Genootschap opgestelde generatietafel en vervolgens aangepast aan fondsspecifieke overlevingskansen. In 2009 werd, wegens nieuwe sterftecijfers van het CBS, duidelijk dat de toename van de levensverwachting nog sneller gaat dan verwacht. Om op verantwoorde wijze rekening te houden met deze extra toename van de levensverwachting, hanteert pmt nu een extra opslag voor de sterftetrend op de pmt-generatietafel. Renterisico Het renterisico vormt een belangrijk risico voor de financiële positie van het fonds. Sinds de invoering van het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK), moet de waarde van de pensioenverplichtingen worden berekend aan de hand van de voor het fonds relevante actuele marktrente. Wanneer de rente daalt, neemt de waarde van de pensioenverplichtingen toe. Er moet bij een lagere rente dus meer vermogen worden