s a r a lee n e d e r l a n d

Transcriptie

1 stichting p e n s i o e n f o n d s s a r a lee n e d e r l a n d 08 Jaarverslag

2 INHOUDSOPGAVE PERSONALIA 3 VIJFJARIG OVERZICHT KERNCIJFERS 6 JAARVERSLAG 2008 BESTUURSVERSLAG 8 1. Doelstelling en kernactiviteiten Wijzigingen bestuurssamenstelling en Verantwoordingsorgaan Ontwikkelingen in de administratieve uitvoering Pensioenregelingen Externe ontwikkelingen Pension Fund Governance en medezeggenschap Asset Liability Management (ALM) en risicomanagement Premiebeleid Toeslagbeleid en Continuïteitsanalyse Vermogensbeheer en beleggingsresultaat Financiële positie, toereikendheidstoets en herstelplan Communicatie Toekomstige ontwikkelingen en voornemens van het bestuur...37 Bijlage 1. Samenvatting pensioenregelingen...39 JAARREKENING Balans per 31 december 2008 (na resultaatverdeling)...46 Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht...50 Toelichting behorende tot de jaarrekening Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling...52 Risicobeheer en derivaten...60 Toelichting op de balans per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen...80 Toelichting op de staat van baten en lasten over OVERIGE GEGEVENS 88 Uitvoeringsovereenkomst...89 Actuariële verklaring...90 Accountantsverklaring...92 Verklaring Verantwoordingsorgaan...94 Overzicht gebruikte afkortingen en begrippen

3 STICHTING PENSIOENFONDS SARA SARA LEE LEE NEDERLAND Personalia 3

4 PERSONALIA (stand per 31 december 2008) BESTUUR Het Bestuur bestaat uit acht leden, waarvan er vier zijn benoemd door de onderneming, twee zijn benoemd door de Centrale Ondernemingsraad en twee zijn gekozen door de gepensioneerden. De statutaire zittingstermijn bedraagt vier jaar. Onderstaand is de bestuurssamenstelling per 31 december 2008 vermeld. Het jaar waarin de zittingstermijn eindigt is tussen haakjes vermeld. Aftreden vindt medio van het kalenderjaar plaats, nadat de jaarrekening over vorig boekjaar is vastgesteld. Bestuurleden, benoemd door de onderneming De heer drs. L. Burgers, tevens lid Dagelijks bestuur en voorzitter Beleggingscommissie (2009); De heer ir. E.R. de Groot (2010); Mevrouw drs. C.T.M. van Mierlo, tevens lid Dagelijks bestuur en voorzitter Bestuur (2011); De heer G. Veltman, tevens plaatsvervangend voorzitter Bestuur (2012). Bestuursleden, benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (COR) De heer R. Burema, tevens secretaris Bestuur en lid commissie communicatie (2009); De heer drs. A. Verkruyssen RC, tevens plaatsvervangend secretaris Bestuur (2011). JAARVERSLAG 2008 Bestuursleden, gekozen door de gepensioneerden De heer M. Hildebrand RA, tevens lid Beleggingscommissie (2010); De heer H. Kramer (2012). VERANTWOORDINGSORGAAN (VO) Ultimo boekjaar bestaat het VO uit de volgende 6 personen: Vertegenwoordigers van de onderneming De heer P.W.J. Huiskens (2011); De heer H.J.W. van Wageningen (2009). Vertegenwoordigers van de deelnemers De heer F.U. de Boer (2009); De heer C. de Mol (2011). Vertegenwoordigers van de gepensioneerden De heer H.D.C. de Heus (2011); De heer C. Schipper (2009). COMPLIANCE OFFICER De heer K. Hulzebos. BESTUURSBUREAU De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG, directeur en tevens lid Beleggingscommissie en lid commissie communicatie; De heer mr. drs. E.S. de Vries RC, manager (ad interim); Mevrouw S. Soesbergen, secretaresse (parttime). 4

5 ADMINISTRATEURS Syntrus Achmea Pensioenbeheer (tot en met 31 december 2008); TKP Pensioen (vanaf 1 januari 2009); ABN AMRO Pension Services. ADVIES EN CERTIFICERING Adviserend actuaris: de heer drs. M.R. Stok Actuaris AG, werkzaam bij Watson Wyatt; Certificerend actuaris: de heer ir. drs. G. Veluwenkamp Actuaris AG, werkzaam bij Watson Wyatt; Certificerend accountant: de heer drs. H.C. van der Rijst RA, werkzaam bij PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Adviseur beleggingscommissie: de heer drs. M. Iglesias del Sol CFA INTERN TOEZICHT - VISITATIECOMMISSIE Op 12 december 2008 heeft het bestuur een visitatieopdracht verstrekt aan de volgende visitatoren van het samenwerkingsverband VisitatieOpMaat: De heer D. Wenting AAG RBA; De heer H.J. Strang RA; De heer drs. J. Groenewoud. EXTERNE VERMOGENSBEHEERDERS Aberdeen Asset Management (einde contract in juni 2008); Delta Lloyd Asset Management (vanaf april 2008 omgezet van balanced mandaat in twee aparte gespecialiseerde mandaten, waarvan het vastrentende mandaat in juni 2008 is beëindigd); Goldman Sachs Asset Management (vanaf april 2008 omgezet van balanced mandaat in twee aparte gespecialiseerde mandaten); Kempen Capital Management; Legal & General Investment Management (aanvang contract in juni 2008); Lombard Odier Darier Hentsch (einde contract in juni 2008); Northern Trust Global Investors. CUSTODIAN The Northern Trust Company. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND HERVERZEKERAAR Algemene Levensherverzekeringmaatschappij. 5

6 STICHTING PENSIOENFONDS JAARVERSLAG SARA 2008 LEE NEDERLAND Vijfjarig overzicht kerncijfers 6

7 VIJFJARIG OVERZICHT KERNCIJFERS VIJFJARIG OVERZICHT KERNCIJFERS (bedragen in miljoen) Aantallen Per einde verslagjaar Na fusie 2005 Voor fusie Actieven, exclusief aspirant deelnemers Premievrije deelnemers Gepensioneerden Totaal Staat van Baten en Lasten over verslagjaar Exclusief BPR Na fusie 2005 Voor fusie Premiebijdrage deelnemers <1 <1 Premiebijdrage werkgevers e.a Ontvangen premie - regulier Indexatie Pensioenuitkeringen Toeslagen actieven (1 januari 2009: 3,50%) 3,00% 1,00% 1,25% Nihil Nihil n.v.t. Toeslagen inactieven 1,48% 1,25% 1,45% 0,82% 0,82% Nihil Balans per einde verslagjaar Exclusief BPR Na fusie 2005 Voor fusie Beleggingen en overige assets Waarde beleggingen incl. herverzekering Rendement -12,5% -3,3% 6,5% 14,1% 14,9% 9,5% Verplichtingen op 4%-waarde cf. ABTN Voorziening pensioenverplichtingen n.v.t. n.v.t Reserves n.v.t. n.v.t %-dekkingsgraad n.v.t. n.v.t. 127% 123% 124% 115% Verplichtingen op marktwaarde cf. FTK Voorziening pensioenverplichtingen n.v.t. n.v.t. n.v.t. Reserves n.v.t. n.v.t. n.v.t. FTK-dekkingsgraad 95% 130% 130% n.v.t. n.v.t. n.v.t STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 7

8 STICHTING PENSIOENFONDS JAARVERSLAG SARA 2008 LEE NEDERLAND Bestuursverslag 8

9 BESTUURSVERSLAG Hierbij bieden wij de lezer van dit jaarverslag ingevolge artikel 14 van de statuten ons verslag aan over de gang van zaken bij Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland (PSLN) over het per 31 december 2008 geëindigde boekjaar. Dit is het derde jaarverslag van de Stichting na de fusie op 1 januari 2006 met Stichting Excedentenpensioenfonds Douwe Egberts en Stichting Pensioenfonds Sara Lee/DE Household and Body Care. PSLN heeft per de fusiedatum alle bezittingen en verplichtingen van de twee verdwijnende stichtingen overgenomen. Evenals in het jaarverslag over 2007 is ook dit jaarverslag gebaseerd op de uitgangspunten van het Financieel Toetsingskader (FTK) en de herziene richtlijn 610 voor de verslaggeving van pensioenfondsen. Alle bedragen zijn vermeld in euro's x Doelstelling en kernactiviteiten De Stichting heeft ten doel het doen van pensioenuitkeringen overeenkomstig de pensioenreglementen en het beheren en doen beheren van de middelen van de Stichting. Het beleid en de kernactiviteiten van het bestuur zijn beschreven in de actuariële - en bedrijfstechnische nota (ABTN), ingangsdatum 1 januari 2008 en door het bestuur vastgesteld op 29 oktober Wijzigingen bestuurssamenstelling en Verantwoordingsorgaan Bestuurssamenstelling Het bestuur bestaat met ingang van 1 januari 2008 uit 8 leden waarvan: 4 leden benoemd zijn door de directie van Koninklijke Douwe Egberts (KDE); 2 leden benoemd zijn door de Centrale Ondernemingsraad (COR); 2 leden gekozen zijn door de gepensioneerden van PSLN. Bij Personalia zijn de namen van de bestuursleden vermeld. In verband met de verschuiving per 1 januari 2008 in de bestuurssamenstelling, waarbij 2 leden zijn verschoven van COR (van 4 naar 2) naar gepensioneerden (van 0 naar 2), is het rooster van aftreden voor de jaren 2009 tot en met 2012 opnieuw vastgelegd (zie Personalia). Hierdoor blijft de toekomstige aftreding voldoende gespreid plaatsvinden. In het algemeen geldt dat in de bestuursvergadering waarin de jaarrekening wordt vastgesteld, tevens de statutaire (her)benoeming van bestuursleden plaatsvindt. De zittingstermijn is gesteld op vier jaar. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Wijzigingen bestuurssamenstelling Door de wijziging van de geledingen in het bestuur per 1 januari 2008 is het bestaande rooster van aftreden aangepast om de continuïteit te blijven waarborgen. In dit boekjaar waren er twee fases ten aanzien van bestuursmutaties: 1. Als gevolg van de bovenvermelde verschuiving zijn de heren P.M Daalhuizen en J.M. van der Heijden (beiden COR-leden) per 31 december 2007 afgetreden en zijn op 1 januari 2008 de heren M. Hildebrand en H. Kramer als nieuwe bestuursleden, gekozen door de gepensioneerden, aangetreden. De verkiezingsprocedure heeft in 2007 plaatsgevonden en is beschreven in hoofdstuk 6 onderdeel a van het bestuursverslag Beide heren hebben in maart 2008 een algemene pensioencursus gevolgd en in mei 2008 een introductiecursus over de regelingen en het beleid bij PSLN; 9

10 BESTUURSVERSLAG 2. De reguliere aftreding in juni conform het rooster van aftreden is in de bestuursvergadering van 20 juni 2008 aan de orde geweest. De heer G. Veltman was in 2008 regulier aftredend en is door KDE herbenoemd voor een periode van 4 jaar (2012). Verantwoordingsorgaan. Per 1 januari 2008 is het Verantwoordingsorgaan (VO) formeel van start gegaan. Bij Personalia zijn de gegevens van de 6 VO-leden vermeld. Het VO heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en beleidskeuzes voor de toekomst. Ook kan het VO het bestuur adviseren over de vergoedingsregeling, de inrichting van het Intern toezicht, de klachtenprocedure en het communicatiebeleid. Het VO woont eventueel voor hen relevante workshops van het bestuur bij. Het VO stelt een verklaring bij het jaarverslag op, waarin zij tevens kort verslag doet van haar werkzaamheden in De verklaring is opgenomen in dit jaarverslag en te vinden in de overige gegevens. In hoofdstuk 13 van dit verslag is een reactie van het bestuur op de verklaring opgenomen. In de samenstelling van het Verantwoordingsorgaan is in 2008 geen wijziging opgetreden. 3. Ontwikkelingen in de administratieve uitvoering JAARVERSLAG 2008 In 2008 is de administratieve uitvoering van de regelingen niet gewijzigd. Als gevolg van de administratieve overdrachten in 2006 en 2007 is in het boekjaar veel aandacht besteed aan het oplossen van openstaande punten (actie Schoon schip ). De grootste onderdelen hierbij waren de correcte opvoer van aanspraken uit het H&BC-bestand, vaststelling van bijzonder partnerpensioen en de correcte aanspraken van (deels) arbeidsongeschikten van wie het arbeidscontract reeds is verbroken ( Exit-WAO-ers ). Verslaglegging De vervaardiging van het jaarverslag 2008 en Kwartaal - en Jaar Staten voor De Nederlandsche Bank (DNB) is uitbesteed aan PVF Achmea (PVF). Voor de verslaglegging wordt uitgegaan van Richtlijn 610. De accountant en actuaris van PSLN zijn ongewijzigd ten opzichte van boekjaar Service Level Agreement (SLA) De SLA rapportages worden vanaf 2008 per kwartaal door PVF beschikbaar gesteld. Deze managementinformatie wordt door PSLN gebruikt om de uitvoering van de regelingen te optimaliseren en de uitbesteding te monitoren. Administratieve uitvoering vanaf 1 januari 2009 door TKP Pensioen Het bestuur heeft in juni 2008 besloten om de administratieve uitvoering vanaf 1 januari 2009 uit te besteden aan TKP Pensioen (TKP) te Groningen. De reden hiervan laat zich als volgt samenvatten: PVF Achmea/Interpolis hebben om organisatorische redenen besloten dat ondernemingspensioenfondsen vanaf 2009 niet meer vanuit de pensioenbeheersystemen (PBS) en de locatie Amsterdam van PVF Achmea zullen worden bediend. De directie van PVF Achmea/Interpolis heeft het dagelijks bestuur van PSLN in maart 2008 op de hoogte gebracht van het voornemen om de pensioenuitvoering in de loop van 2008 te migreren naar het platform van Interpolis (MAIA) en de uitvoering en service in de toekomst tegen aangepaste contractsvoorwaarden vanuit de locatie Tilburg te laten plaatsvinden. Omdat PSLN niet zonder meer akkoord kon gaan met de voorgestelde verhuizing en aanpassing van contractsvoorwaarden, heeft PSLN tussen april en juni 2008 een kort tendertraject met een beperkt aan- 10

11 tal partijen doorlopen. Er is gebruik gemaakt van diverse meetinstrumenten, waaronder beoordeling van SAS70-procedurebeschrijvingen inclusief de bevindingen van een externe auditor in een recente SAS70 type II rapportage, een groot aantal vragen in een breed opgestelde Request for proposal, output uit het PANRAS systeem waarmee Pensioenadministrateurs onafhankelijk vergeleken kunnen worden, presentaties en diverse referentiegesprekken. Deze informatie is verzameld voor zowel Interpolis als voor TKP Pensioen te Groningen (TKP). Het bestuur heeft in juni 2008 op basis van de beste verhouding tussen prijs en kwaliteit gekozen voor TKP. In december 2008 is een 5-jarige uitbestedingsovereenkomst met TKP voor de periode van 2009 tot en met 2013 overeengekomen. Vanaf augustus 2008 wordt gewerkt aan de implementatie van de regelingen van PSLN in de systemen van TKP en aan de overdracht van PVF naar TKP. De overdracht verloopt voorspoedig en zal voor 1 juli 2009 afgerond kunnen worden. 4. Pensioenregelingen De regelingen zijn voor het laatst per 1 januari 2006 aangepast en vastgelegd in 2006-reglementen. Per 1 januari 2008 zijn de regelingen aangepast aan de Pensioenwet en is rekening gehouden met de opmerkingen die de belastingdienst eind 2007 heeft gemaakt bij de 2006-reglementen. De 2008-reglementen zijn door het bestuur vastgesteld. Schematisch overzicht van de regelingen Groep 1: geboortejaren t/m 1949 (gesloten groep per 31 december 2005) Reglement BPR t/m (2008) Reglement B t/m 1949 Reglement A t/m 1949 Vroegpensioen tot 65 Ouderdomspensioen vanaf 65 Opbouw 1,75%, STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND franchise Groep 2: geboortejaren vanaf 1950 en nieuwe deelnemers vanaf 1 januari 2006 Reglement BPR vanaf (2008) Vanaf 2006 geen opbouw Reglement A vanaf 1950 Vroegpensioen meer Ouderdomspensioen vanaf 65 Opbouw 2,25%, franchise De regelingen worden in bijlage 1 beknopt omschreven. 11

12 BESTUURSVERSLAG Aanpassingen middelloonregeling De middelloonregeling is in werking getreden per 1 januari 2004 en heeft de toenmalige eindloonregeling vervangen. Vanaf 1 januari 2005 is het pensioengevend salaris van de middelloon regeling gemaximeerd. Vanaf 1 januari 2006 is de middelloonregeling gesplitst in 2 groepen zoals hierboven aangegeven. De belangrijkste aanpassingen per 1 januari 2008 zijn: de minimum aanvangsleeftijd is verlaagd naar 21 jaar (geen terugwerkende kracht); de franchises in de pensioenregelingen H&BC en C&T voor geboortejaren tot en met 1949 zijn geharmoniseerd; de terminologie, informatieverplichtingen, afkoopbepalingen en dergelijke die volgen uit de Pensioenwet zijn opgenomen; enkele formele fiscale bepalingen zijn expliciet vermeld; frequentie verwerking wijziging van parttimefactor en ploegenregeling van jaarlijks naar maandelijks; toekenning toeslag actieven voor de ingegane pensioengerechtigde, die als medewerker in het voorgaande jaar een salarisverhoging als gevolg van CAO-stijging heeft ontvangen (eenmalig na pensioeningang). De aanpassingen gelden voor zowel de A- als de B-regelingen. JAARVERSLAG 2008 Aanpassingen beschikbare premieregeling De beschikbare premieregeling (BPR) is in werking getreden per 1 januari Deze regeling is per 1 januari 2008 op de volgende punten aangepast: 1. De aanwendingsfactoren bij het pensioenfonds (ten behoeve van inkoop van pensioen uit BPR-kapitaal) zijn vanaf 1 januari 2008 afgestemd op het Financieel Toetsingskader. Deze factoren worden jaarlijks herzien. In verband hiermee wordt het vanaf 1 januari 2008 tevens mogelijk om bij pensionering het BPRkapitaal over te dragen aan een verzekeraar en aldaar een pensioeninkoop te realiseren. De deelnemer ontvangt een offerte van het pensioenfonds en offertes van twee verzekeraars; 2. De premiestaffels zijn aangepast en over het verleden is een aanvullende storting gedaan (zie jaarverslag 2007 voor een toelichting); 3. De minimum aanvangsleeftijd is verlaagd naar 21 jaar (geen terugwerkende kracht); 4. Frequentie verwerking wijziging van parttimefactor en ploegenregeling van jaarlijks naar maandelijks; 5. De punten bij de A en B-reglementen ten aanzien van Pensioenwet en fiscale regelgeving gelden eveneens voor de BPR-reglementen; 6. Naast de bestaande standaard (TargetClickFondsen) is er een nieuwe standaard (LifeCycleFondsen) ingevoerd. Voor beide geldt dat de beleggingsverantwoordelijkheid niet door de deelnemer wordt overgenomen. Deelnemers die geen keus maken worden ingedeeld in de nieuwe standaard. In maart 2008 is een mailing aan de BPR-deelnemers verstuurd ten aanzien van de Zorgplicht. Er zijn na deze actie nog ongeveer 50 BPR-deelnemers die zelf een beleggingsmix samenstellen en ruim 200 BPR-deelnemers die één van de standaarden volgen. De eerste groep wordt jaarlijks aangeschreven met het oog op de Zorgplicht. In samenwerking met ABN AMRO wordt onderzoek gedaan naar een praktische mogelijkheid om beter rekening te houden met het renterisico op de inkoopdatum. Beoogd wordt dit risico in de standaardoptie te mitigeren door gedurende de laatste jaren voor de pensioeningang de rentegevoeligheid van de beleggingen geleidelijk af te stemmen op de rentegevoeligheid van de aankooptarieven. Dit wordt naar verwachting in overleg met ABN AMRO in 2009 geïmplementeerd. 12

13 De gebeurtenissen rond ABN AMRO en Fortis raken tot nu toe de administratie bij ABN AMRO Pension Services niet. De afdeling is onderdeel van ABN AMRO Nederland. Omdat in beleggingsfondsen wordt deelgenomen via Stichting ABN AMRO Beleggingsrekeningen heeft dit tot gevolg dat de inleg van de deelnemers is ondergebracht in een aparte entiteit, namelijk de Stichting ABN AMRO Beleggingsrekeningen die juridisch gescheiden is van de Bank. Een dergelijke stichting heeft alleen een bewaar- en administratiefunctie en mag geen commerciële doeleinden hebben. Bij een eventueel faillissement van de bank valt de inleg van de deelnemers niet in de failliete boedel van de bank, maar blijft in het vermogen van de Stichting. De deelnemer verkrijgt dan een rechtstreekse vordering op deze Stichting voor zijn geadministreerde deel. Stichting ABN AMRO Beleggingsrekeningen staat geheel los van Fortis Investments, het zijn twee afzonderlijke entiteiten. Omdat de Investment Banks van Fortis (FIM) en ABN AMRO (AAAM) eind 2007 al waren samengevoegd, zijn in 2008 de huisfondsen van ABN AMRO en Fortis in elkaar geschoven. De naamgeving van de voormalige ABN AMRO beleggingsfondsen in de keuzelijst van de BPR-regeling is gewijzigd naar Fortis. 5. Externe ontwikkelingen In dit hoofdstuk worden zeven onderwerpen beschreven die door politieke besluitvorming of economische ontwikkelingen een directe impact op PSLN hebben of kunnen hebben: a. Effecten van de wereldwijde kredietcrisis; b. Wettelijke regels voor dekkingstekort, reservetekort en waardeoverdrachten; c. Communicatie eisen Pensioenwet en toezicht AFM hierop; d. Veegwet Pensioenwet; e. Voorbereiding invoering Pensioenregister; f. Algemene Pensioen Instelling (API) en Multi-OPF; g. Gevolgen vergrijzing en ontgroening. Veelal hebben deze onderwerpen in het verslagjaar veel aandacht gekregen van toezichthouders, pensioenkoepels en de pers. Tevens wordt per onderwerp aangegeven hoe het bestuur van PSLN met de externe ontwikkelingen omgaat. a. Effecten van de wereldwijde kredietcrisis Tijdens de kredietcrisis zijn niet alleen de aandelenbeurzen, maar ook de renteniveaus fors gedaald. De rente is van belang voor de vaststelling van de huidige waarde (Voorziening Pensioenverplichtingen) van toekomstige uitkeringen. Een lage rente betekent een hoge contante waarde van de uitkeringsstromen. Vanwege de zeer lange looptijd heeft de rentebeweging van 2008 met een daling van gemiddeld 1,4% een verhogend effect op de Voorziening Pensioenverplichtingen, die hierdoor ongeveer 20% is gestegen. Tezamen met het negatieve beleggingsrendement van -12,5% is de forse daling van de dekkingsgraad grotendeels te verklaren. Zoals in het jaarverslag 2007 is vermeld is PSLN al enige tijd bewust bezig met het managen van de risico s. In dit kader is begin 2008 een nieuwe strategische asset allocatie (SAA) ingevoerd. Doordat het eerste deel hiervan in juni 2008 is geïmplementeerd, heeft het risicobeheersingsbeleid voor een deel al effect gehad. Verdere uitvoering van het voorgenomen beleid wordt in 2009 voorzien, waarbij uiteraard voorzichtig geopereerd zal worden. Zie hoofdstuk 10 voor meer informatie. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 13

14 BESTUURSVERSLAG b. Wettelijke regels voor dekkingstekort, reservetekort en waardeoverdrachten De Pensioenwet stelt in de artikelen 131 tot en met 133 regels voor het geval de dekkingsgraad van een pensioenfonds onvoldoende is. Pensioenfondsen zijn verplicht een dekkingstekort of reservetekort direct te melden bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB). Het pensioenfonds heeft een dekkingstekort als de dekkingsgraad lager is dan 105% en een reservetekort als de dekkingsgraad lager is dan 117,5% (niveau voor PSLN per eind 2007). Op 31 december 2008 was de dekkingsgraad van PSLN gedaald van 130% (2007) tot een niveau van 95% en het vereiste niveau van 117,5% (2007) naar 111,9%. Overigens ervaren bijna alle pensioenfondsen in deze periode dat de dekkingsgraad fors is gedaald, zodat de politiek en de toezichthouders hier specifieke uitvoeringsbepalingen voor naar buiten hebben gebracht. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid erkent dat de kredietcrisis de pensioenfondsen in een moeilijke situatie heeft gebracht. Op 8 oktober 2008 riep DNB de pensioenfondsen op geen overhaaste beslissingen te nemen. Een maand later voerden DNB en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid overleg met vertegenwoordigers van de pensioensector over de gevolgen van de kredietcrisis. Op basis van dit overleg besloot DNB gebruik te maken van haar bevoegdheid tot het verlenen van uitstel: veel pensioenfondsen waaronder ook PSLN kregen uitstel voor het indienen van een herstelplan tot 1 april Wel moesten zij DNB in de tussentijd maandelijks op de hoogte houden van de ontwikkeling van hun dekkingsgraad. De wet kent twee vormen van herstelplannen. JAARVERSLAG 2008 Onderwerp Kortetermijnherstelplan Langetermijnherstelplan Wettelijke naam Dekkingstekort Reservetekort Grens Minimum vereist vermogen. Bij PSLN: 105% Vereist vermogen, afhankelijk van risico s. Bij PSLN:. eind 2007: 117,5%. eind 2008: 111,9% Maximum hersteltermijn Wet: 3 jaar Ministeriële regeling: 5 jaar 15 jaar Het uitstel tot 1 april 2009 geldt voor zowel korte- als langetermijnherstelplannen. Door middel van een ministeriële regeling van februari 2009 ontstond ook de mogelijkheid om het kortetermijnherstelplan onder een vijfjaarsregiem te brengen. PSLN maakt hier geen gebruik van en volgt de oorspronkelijke wettelijke regels. In een herstelplan zet het pensioenfonds de maatregelen op een rij die het treft om ervoor te zorgen dat de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer op peil komt. Het gaat dan bijvoorbeeld om het al of niet toekennen van toeslagen op pensioenaanspraken van ex-deelnemers en ingegane uitkeringen of mogelijke sturing met de hoogte van de pensioenpremie. Het bestuur van PSLN heeft het herstelplan op 25 maart 2009 vastgesteld. In hoofdstuk 11 zijn de hoofdlijnen hiervan beschreven. De communicatie over de maatregelen en monitoring van de oorzaken van verschillen tussen de werkelijke ontwikkeling en de ontwikkeling volgens het herstelplan zal de komende tijd veel aandacht vragen (zie ook hoofdstuk 13). Als een medewerker van baan verandert, heeft hij het wettelijk recht zijn pensioen over te dragen naar zijn nieuwe pensioenfonds (waardeoverdracht). Als de dekkingsgraad van het fonds lager is dan 100% mag het pensioenfonds waardeoverdrachten echter niet uitvoeren. Deze moeten volgens de Pensioenwet worden opgeschort. Deze verplichting geldt voor inkomende en uitgaande waardeoverdrachten ongeacht de fase waarin de waardeoverdracht zich bevindt. Dus ook als de offerte is uitgebracht en geaccepteerd. De 14

15 dekkingsgraad van PSLN is op 30 november 2008 onder het 100%-niveau terecht gekomen. Vanaf 12 december 2008 zijn alle waardeoverdrachtsprocedures door PSLN opgeschort. c. Communicatie eisen Pensioenwet en toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hierop Niet alle nieuwe regels in de Pensioenwet gelden vanaf 1 januari Voor een aantal onderdelen, waaronder de regels voor communicatie door pensioenfondsen, is een overgangsperiode afgesproken. De nieuwe regels voor communicatie gelden sinds 1 januari Om zorg te dragen voor de implementatie van deze nieuwe regels heeft PSLN in 2007 een commissie communicatie ingesteld en werkt het fonds vanaf 2008 met een communicatieplan (zie hoofdstuk 12). Voor een begrijpelijke communicatie over het toeslagbeleid van het pensioenfonds voerde de Pensioenwet een toeslagenlabel in. Hiermee maken pensioenfondsen en verzekeraars duidelijk of de pensioenen de komende jaren naar verwachting kunnen stijgen. Zodra de prijzen stijgen, dienen immers ook de pensioenen omhoog te gaan om de koopkracht op peil te houden. Zo n stijging heet toeslag of indexatie. Het bestuur van het pensioenfonds beslist jaarlijks of het de pensioenen indexeert. Dit kan alleen als het daarvoor voldoende geld in kas heeft. Doel was dat pensioenfondsen vanaf uiterlijk april 2009 het label zouden gaan gebruiken. Uit overleg tussen AFM en de pensioenkoepels in maart 2009 is echter vanwege de gevolgen van de financiële crisis een alternatieve mogelijkheid geboden zodat voorkomen wordt dat betrokkenen verschillende signalen over de toeslagen zouden ontvangen. PSLN maakt gebruik van deze alternatieve mogelijkheid om verwarring bij de betrokkenen te voorkomen. De AFM is een relatief nieuwe toezichthouder voor pensioenfondsen en concentreert zich in het toezicht onder andere op de communicatie bij pensioenfondsen. De AFM heeft eind 2007 een zogenaamde self assessment (zelfevaluatie) aan alle pensioenfondsen verstuurd. Hierin verzocht de AFM de fondsen informatie te geven over de wijze waarop communicatie aan deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden plaatsvindt. In mei 2008 koppelde de AFM de resultaten terug aan het pensioenfonds. De AFM kende op basis van de gegeven antwoorden aan PSLN een score toe van 69% voor de informatieverstrekking en 76% voor de zorgplicht. De gemiddelde score van ondernemingspensioenfondsen bedraagt 63% respectievelijk 61%. Op 8 december 2008 heeft de AFM een tweede self assessment aan de pensioenfondsen verstuurd. Hierbij waren de scores van PSLN 75% en 74%; branchegegevens zijn voor beide onderdelen 78%. Hoewel al veel aan de verbetering van de communicatie is gedaan, vindt het bestuur dat er nog veel punten te verbeteren zijn. Dit zal de komende jaren nog veel aandacht van de commissie communicatie vragen (zie ook hoofdstuk 12). STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND d. Veegwet Pensioenwet De Pensioenwet van 2007 bevatte een aantal onvolkomenheden en soms waren situaties niet geregeld. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft dit gerepareerd met de Veegwet. Deze Veegwet bevat ook een aantal beleidswijzigingen. De mogelijkheid van benoeming van gepensioneerden door een vereniging van gepensioneerden in plaats van de rechtstreekse verkiezing door alle gepensioneerden is niet in de Veegwet meegenomen. De Tweede Kamer heeft de Veegwet in 2007 behandeld en op 8 juli 2008 is de wet zonder wijzigingen door de Eerste Kamer aangenomen. Voor PSLN hebben de reparaties geen gevolgen. Wel zal op termijn gekeken worden naar mogelijkheden om op onderdelen gebruik te maken van digitale informatievoorziening. 15

16 BESTUURSVERSLAG Voorbereiding invoering Pensioenregister In de Pensioenwet is bepaald dat er een landelijk pensioenregister komt. Op 7 mei 2008 is de Stichting Pensioenregister opgericht, een samenwerkingsverband van de pensioenkoepels, het Verbond van Verzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Deze Stichting gaat de ontwikkeling van het digitale Pensioenregister begeleiden. De kosten worden gedragen door de pensioensector zelf. Het is de bedoeling dat het register per 1 januari 2011 van start gaat. Het register gaat alle opgebouwde rechten onder Nederlandse pensioenregelingen, inclusief AOW, via internet toegankelijk maken. Iedereen tussen de 15 en 65 jaar met een burgerservicenummer en een DigiD code kan vanaf 2011 inloggen en een overzicht opvragen van zijn eigen pensioenregelingen en AOW-rechten. Zo kan iedere Nederlander straks duidelijk zien hoe hoog zijn totale oudedagsvoorziening en nabestaandenvoorziening is, bij welk pensioenfonds of verzekeraar de pensioenaanspraken zijn ondergebracht en waar hij terecht kan voor meer informatie. De nieuwe pensioenuitvoerder van PSLN (TKP) treft de noodzakelijke voorbereidingen voor een tijdige aansluiting op het Pensioenregister en heeft aangegeven hier geen problemen bij te verwachten. JAARVERSLAG 2008 Algemene Pensioen Instelling (API) en Multi-OPF In 2008 is met het concept-wetsvoorstel premiepensioeninstelling ( PPI ) de eerste stap naar een API gezet. Dit wetsvoorstel is op 7 november 2008 door de ministerraad goedgekeurd en daarna voorgelegd aan de Raad van State. Het kabinet laat daarmee zien dat de PPI hoog op de agenda staat. Een grote vertraging zou ertoe kunnen leiden dat nog meer ondernemingspensioenfondsen ophouden te bestaan en de regeling bij een verzekeraar onderbrengen. De Stichting OPF heeft op 15 oktober 2008 een initiatiefwetsvoorstel ingediend waarbij een ondernemingspensioenfonds voor meerdere ondernemingen werkzaam kan zijn, zonder dat de regelingen van deze ondernemingen één financieel geheel vormen ( ringfencing ). In het OPFvoorstel kunnen alleen bestaande ondernemingspensioenfondsen samengaan in een Multi-OPF. Zo zou het voorstel snel - zonder discussie over de taakafbakening - kunnen worden ingevoerd. Minister Donner heeft aangegeven dat hij ook wil kijken naar de mogelijkheid om een verzekerde regeling onder te brengen bij een ondernemingspensioenfonds. Voor het bestuur, de medezeggenschap en pension fund governance blijven volgens Donner dezelfde voorwaarden gelden als voor het huidige ondernemingspensioenfonds. De minister heeft zijn ideeën voor advies voorgelegd aan de Stichting van de Arbeid (STAR). Vanwege de wijziging in de taakafbakening tussen verzekeraars en pensioenfondsen heeft de STAR in een advies haar voorkeur voor het OPF-voorstel aangegeven. Bij PSLN speelt geen discussie over het opheffen van het pensioenfonds of mogelijke aansluiting bij een Multi- OPF. Wel worden uitvoerende werkzaamheden zoveel mogelijk uitbesteed, indien nodig externe adviseurs ingehuurd en zoveel mogelijk gebruik gemaakt van modellen en best practices die door de pensioenkoepels zijn ontwikkeld en voor PSLN op maat worden gemaakt. Dit leidt tot nu toe niet tot problematische situaties. Het bestuur volgt de ontwikkelingen in zowel de wetgeving als de praktijk. Gevolgen vergrijzing en ontgroening Aan het eind van 2008 is de kredietcrisis uitgelopen op angst voor een langdurige economische recessie resulterend in een toenemende werkloosheid. Deze ontwikkeling staat haaks op de eerder gesignaleerde trend dat de komende jaren door vergrijzing en ontgroening juist een tekort aan arbeidsaanbod ontstaat. Aan de groei van de beroepsbevolking van de afgelopen decennia komt immers een einde; al vanaf 2010 neemt de omvang van de beroepsbevolking af. In de periode tot 2040 leidt dit in Nederland tot een daling van de beroepsbevolking met één miljoen mensen. Om hierop in te spelen had de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in december 2007 de Commissie Arbeidsparticipatie ingesteld. Deze commissie moest onderzoeken welke maatregelen nodig zijn om de arbeidsparticipatie structureel te verhogen tot 80% in

17 Op 16 juni 2008 is het rapport van de Commissie Arbeidsparticipatie verschenen. Een deel van de voorstellen in het rapport richt zich op oudere werknemers, pensioen en AOW. Een ander deel van het rapport richt zich op jongeren, parttimers en mensen die niet werken maar ook geen uitkering ontvangen. Voor pensioenfondsen is vooral het eerste onderwerp van belang: pensioen en AOW. De Commissie Arbeidsparticipatie stelde onder meer voor om de AOW-leeftijd geleidelijk te verhogen naar 67 jaar. Ook wilde de commissie de AOW vanaf 2011 verder fiscaliseren. Dit zou betekenen dat een groter deel van de AOW-uitkeringen wordt gefinancierd uit belastinggeld en gepensioneerden gaan meebetalen aan de AOW. Het kabinet heeft deze adviezen niet overgenomen. Het wil zich namelijk in eerste instantie richten op maatregelen om de arbeidsparticipatie tót 65 jaar te verhogen. Het aantal mensen dat voor het 65ste jaar stopt met werken om met pensioen of vut te gaan moet afnemen. Ook wil het kabinet de werkloosheid onder ouderen aanpakken. Het kabinet heeft daarom besloten om doorwerkbonussen te geven aan mensen die doorwerken tussen hun 62ste en 67ste. Ook geeft het kabinet premiekorting aan werkgevers die werkloze 50-plussers in dienst nemen. Deze maatregelen gelden vanaf Inmiddels is onder invloed van de financiële crisis de verhoging van de AOW-leeftijd weer volop in discussie. Het bestuur volgt de ontwikkelingen nauwlettend. 6. Pension Fund Governance en medezeggenschap Dit hoofdstuk gaat over de kwaliteit van het bestuur van PSLN en medezeggenschap van de stakeholders. Pension Fund Governance (PFG) is een verzamelbegrip voor alles wat met een goed functionerend pensioenfonds te maken heeft. In 2008 was er relatief weinig nieuwe wet- en regelgeving op PFG-gebied, zodat veel aandacht aan de implementatie gegeven kon worden. De STAR-Principes voor goed pensioen fondsbestuur zijn voor PSLN leidend. Deze principes zijn in december 2005 door de STAR opgesteld en zijn per 1 januari 2007 in de Pensioenwet ingebed. De principes beogen verbeteringen te realiseren in de thema s zorgvuldig bestuur, intern toezicht, verantwoording, deskundigheid, openheid en communicatie. De bestuursleden moeten weten waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Zij dienen te weten hoe die verantwoordelijkheid gedragen moet worden en hoe het interne toezicht moet worden geregeld. Het bestuur moet bovendien weten hoe en aan wie het verantwoording aflegt. De Nederlandsche Bank heeft in de zomer van 2008 een enquête gehouden, waaraan PSLN heeft deelgenomen. Hiermee wil DNB de voortgang van de implementatie van de PFG-onderwerpen landelijk meten. De stand van zaken bij PSLN ten aanzien van de diverse PFG-dossiers per ultimo 2008 wordt hieronder beschreven. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND a. Medezeggenschap gepensioneerden Per 1 januari 2008 zijn er 2 zetels in het bestuur van PSLN beschikbaar gekomen voor de vertegenwoordigers van de gepensioneerden. Deze invulling van medezeggenschap gepensioneerden volgde uit een raadpleging onder de gepensioneerden van PSLN, welke in september 2007 is gehouden. Tevens is hier destijds overleg over gevoerd met de onderneming, de COR en de Vereniging van Gepensioneerden Douwe Egberts (VGDE). b. Zorgvuldig bestuur en verantwoording PSLN geeft invulling aan zorgvuldig bestuur door beleidsbeslissingen te baseren op rapportages van deskundigen en fondsdocumenten juridisch en fiscaal te laten toetsen. De aanwezigheid tijdens bestuursvergaderingen wordt vastgelegd. Bij de vergaderingen in 2008 was per vergadering hooguit 1 van de 8 bestuursleden niet aanwezig. 17

18 BESTUURSVERSLAG De monitoring van de pensioenuitvoering werd in 2008 door middel van SLA rapportages van PVF uitgevoerd. Ten aanzien van actuariële werkzaamheden bestaat er een scheiding tussen de adviseur van het pensioenfonds en de certificerend actuaris. Aan de monitoring van de beleggingen is in 2008 veel aandacht besteed. Vanaf de tweede helft van 2008 raakten de rapportages van de custodian achter op schema. Dit werd in eerste instantie veroorzaakt door de herstructurering van de beleggingsportefeuille, waarbij balanced mandaten werden vervangen door gesplitste gespecialiseerde mandaten. In het vierde kwartaal kwamen hier reconciliatieverschillen bij, die met name veroorzaakt werden door verschil in waarderingen door het ontbreken van voldoende marktmechanisme. Het bestuur legt verantwoording af aan de stakeholders door middel van het jaarverslag. Ook tussentijds worden regelmatig bestuursbesluiten aan de stakeholders gecommuniceerd en verantwoord, vooral door hier aandacht aan te geven in de Nieuwsbrief Pensioen, welke in 2008 vier keer is verschenen en aan alle actieve deelnemers en gepensioneerden is verzonden. Vanaf 2008 heeft het bestuur tevens gemiddeld 2 gezamenlijke besprekingen per jaar met het Verantwoordingsorgaan, om eventuele vragen of opmerkingen door te nemen. JAARVERSLAG 2008 c. Gedragscode / compliance officer Voor personen die in en rond PSLN een functie vervullen is een gedragscode van toepassing. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar de inhoud en zwaarte van de rol en functie van de betreffende persoon (verbonden personen, betrokkenen en insiders). De gedragscode wordt bij aanvang van de functie voor akkoord ondertekend en jaarlijks wordt tijdens de vergadering waarin het jaarverslag wordt behandeld een verklaring van naleving ondertekend. De heer K. Hulzebos is in 2007 door het bestuur aangesteld in de functie van compliance officer en is daarmee het aanspreekpunt voor de interpretatie en uitvoering van de gedragscode. De compliance officer meldt zijn bevindingen aan het bestuur na de completering van het dossier met ondertekende verklaringen van naleving. d. Intern toezicht Het bestuur ziet Intern toezicht door onafhankelijke deskundigen als een gelegenheid om de interne bestuursprocessen, besluitvormingsprocedures en de maatregelen ter beheersing van de risico s verder te verbeteren. De Pensioenwet regelt de randvoorwaarden voor Intern toezicht. Het bestuur heeft in 2007 besloten om Intern toezicht bij PSLN in te vullen door de benoeming van een Visitatiecommissie van 3 personen. In december 2008 zijn 3 visitatoren van VisitatieOpMaat aangesteld (zie Personalia) en zijn in een opdrachtbrief nadere afspraken vastgelegd. De visitatoren zullen in de tweede helft van 2009 de eerste visitatie uitvoeren. De frequentie dient nader vastgesteld te worden en is mede afhankelijk van de bevindingen die de eerste visitatie zal gaan opleveren. De hoogste frequentie is 1 keer per jaar en laagste frequentie is 1 keer per 3 jaar. e. Deskundigheid en functioneren bestuursleden In 2008 heeft het bestuur van PSLN een zelfevaluatie over het functioneren van het bestuur uitgevoerd. De bestuursleden hebben 30 vragen beantwoord over verantwoordelijkheid, deskundigheid en tijd. Daarbij werd gevraagd een cijfer te geven ten aanzien van het belang van het onderwerp enerzijds en de beoordeling over de huidige status anderzijds. Hoewel geen absolute waarde aan deze cijfers mag worden gegeven, heeft het bestuur hiermee wel een instrument in handen om speerpunten aan te brengen in de acties die het functioneren van het bestuur kunnen verbeteren. 18

19 De volgende zeven speerpunten zijn naar aanleiding van deze zelfevaluatie geïdentificeerd: (A) : in Nieuwsbrieven nog meer aandacht aan beleidsonderwerpen geven; (B) : jaarlijkse update ABTN in de december vergadering en andere aan te passen formele documenten bijtijds inplannen; (C) : extra aandachtspunt bij besluitvorming door het bestuur: de belangen van alle stakeholders steeds goed in beeld houden; (D) : nulmeting objectivering deskundigheidsniveau door deelname aan Kennisreflector SPO (zie hieronder); (E) : informatie voor bestuursvergaderingen wordt in delen verzonden, zodat meer voorbereidingstijd beschikbaar is. De nieuwe website krijgt een besloten gedeelte waarop bestuursstukken zullen worden geplaatst; (F) : overwogen moet worden om een vastomlijnd gedeelte van de werkzaamheden van het Dagelijks bestuur onder te brengen in een aparte commissie. Het werkterrein van deze commissie wordt nader ingevuld, waarna ook de naam van de commissie zal worden vastgesteld. Naast een betere werkverdeling wordt zo ook bereikt dat de deskundigheid goed over de bestuursleden wordt verdeeld (zie ook hierna bij PensionFundGovernance commissie); (G): een aantal bestuursleden ervaart moeite met de tijdsdruk en extra belasting als gevolg van bestuurstaken in combinatie met de andere verplichtingen. Dit punt wordt onder de aandacht van de directie van KDE en de COR gebracht met als doel dat bij de afspraken rond het PersoonlijkOntwikkelingsPlan rekening wordt gehouden met de werkzaamheden ten behoeve van het pensioenfondsbestuur. PSLN heeft op 1 januari 2008 een update van het deskundigheidsplan gemaakt. De belangrijkste punten van dit plan zijn: een externe basiscursus voor nieuwe bestuursleden; voor elk bestuurslid een eigen abonnement op Opf-Visie; 6 keer per jaar wordt voor het gehele bestuur (en eventueel gasten) gedurende een dagdeel een workshop over een beleidsonderdeel gehouden; Belangrijke ontwikkelingen worden via e-learning onder de aandacht gebracht. Bij vervanging van bestuursleden wordt zoveel mogelijk aangestuurd op adequate aanvulling op de deskundigheidsmatrix. Naar aanleiding van de zelfevaluatie en ter objectivering van deze deskundigheidsmatrix, heeft het bestuur besloten gebruik te maken van het meetinstrument Kennisreflector van de Stichting Pensioen Opleidingen. In februari 2009 hebben alle bestuursleden en de directeur pensioenen hier aan deelgenomen. De evaluatie kan leiden tot aanvullende actiepunten op het gebied van deskundigheidsbevordering, als blijkt dat op specifieke deskundigheidsgebieden bijscholing nodig is. Daarnaast werkt het bestuur naar aanleiding van de zelfevaluatie ook aan een meer evenwichtige verdeling van deskundigheidsgebieden over de bestuursleden. Voor de gebieden Vermogensbeheer/Financieel en Communicatie zijn reeds twee commissies actief. Naar aanleiding van punt (F) is begin 2009 besloten een aparte PensionFundGovernance commissie te benoemen, waarvan de personele invulling inmiddels vergevorderd is. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND f. Transparante, heldere en eenduidige communicatie In 2008 is opnieuw veel aandacht geschonken aan transparante, heldere en eenduidige communicatie. Naast een grote hoeveelheid individuele brieven (waaronder startbrieven, exitbrieven en UPO s) zijn 4 Nieuwsbrieven Pensioen verschenen en heeft de commissie communicatie een Communicatieplan 2009 voorbereid. De administratieve overgang van PVF naar TKP en de financiële positie van het pensioenfonds gaven aanleiding tot extra aandacht voor tijdige informatievoorziening over deze onderwerpen. 19

20 BESTUURSVERSLAG In verband met de overgang naar TKP wordt de website heringericht; de website zal een belangrijke rol gaan vervullen in de communicatie. Zie hoofdstuk 12 voor meer informatie. 7. Asset Liability Management (ALM) en risicomanagement ALM PSLN heeft in 2006 en 2007 een ALM-studie laten uitvoeren door Watson Wyatt. De ALM-studie heeft geleid tot een integrale afstemming van het beleggingsbeleid, toeslagbeleid en premiebeleid. De belangrijkste uitkomsten van de ALM-studie zijn: transparantie en consistentie van het toeslagenbeleid; verkleining van de rentegevoeligheid in de balans; afspraken met de onderneming over het premiebeleid en het beleid ten aanzien van overschotten en tekorten in het pensioenfonds; opsplitsing van de beleggingsportefeuille in een matchingportefeuille en een returnportefeuille. In het jaarverslag 2007 is hierover meer informatie opgenomen. In verband met het einde van de uitvoeringsovereenkomst per eind 2010 en de voorbereiding voor de nieuwe overeenkomst, zal PSLN in 2009 starten met een update van de ALM studie. JAARVERSLAG 2008 Risicobudgetteringsstudie De ALM studie leverde een beleggingsmix op hoofdlijnen op, welke hoort bij de situatie van PSLN en voor de lange termijn uitgaat van een optimale afweging tussen risico en rendement. De hoofdlijnen zijn: Matching portefeuille: staats- en bedrijfsobligaties waarin 60% van de totale beleggingen wordt ondergebracht. Vanwege de langere looptijd van de pensioenverplichtingen, wordt hierover een overlay van renteswaps gelegd. Doelstelling is dat de obligaties en renteswaps samen 75% van de cashflow van verplichtingen afdekken. Dit betekent dat fluctuaties van de voorziening pensioenverplichtingen als gevolg van rentebewegingen voor 75% zijn afgedekt door de beleggingen. Return portefeuille: de resterende 40% van de portefeuille in zakelijke waarden. Hierbij is de doelstelling om via een goed gespreid mandje van risicodragende beleggingscategorieën tegen een aanvaardbaar risico beleggingsresultaat te behalen en daarmee voor de lange termijn de financiering van toeslagen voor inactieven te realiseren en de ambitie op dit vlak zoveel mogelijk waar te maken. Om deze hoofdlijnen nader in te vullen is begin 2008 een aanvullende risicobudgetteringsstudie uitgevoerd. In april heeft het bestuur besloten de volgende beleggingsmix te hanteren: Nieuwe beleggingsmix 5,0% 2,5% 2,5% 5,0% 30,0% 25,0% 30,0% vastrentende waarden: actief vastrentende waarden: passief aandelen in ontwikkelde markten aandelen in emerging markten indirect vastgoed commodities infrastructuur Tabel 1: nieuwe beleggingsmix per 1 april 2008 Toelichting bij tabel 1 (met de klok mee) De matching portefeuille is bij twee managers ondergebracht, een actieve- en een passieve manager, waarbij beiden de helft van deze portefeuille beheren: de actieve manager belegt 30% van het totale vermogen en doet dit in Euro-obligaties en andere instrumenten die horen bij het innemen van posities in de vastrentende markten; de passieve manager belegt eveneens 30% van het totale vermogen, maar beperkt zich tot langlopende Euro-staatsleningen. 20

21 Hiermee is een deel van het renterisico gereduceerd. Eind 2008 is tevens besloten dat deze manager ook de swapoverlay (zie hierboven) zal uitvoeren om tot de 75% afdekking van de cashflow te komen. Dit zal naar verwachting in de loop van 2009 worden geïmplementeerd, mede afhankelijk van de vooraf bepaalde streefhoogte van het renteniveau. De returnportefeuille wordt in vijf onderdelen verdeeld: één van 25%, twee van 5% en twee van 2,5%. Omdat deze onderdelen wereldwijd belegd worden, is over de returnportefeuille een currency overlay gelegd. Hiermee worden de belangrijkste vreemde valuta afgedekt naar de euro, zodat alleen het rendement van de beleggingsmarkten zelf wordt gerealiseerd. De grootste beleggingscategorie van 25% wordt wereldwijd belegd in ontwikkelde markten. Daarbij wordt belegd in de grote economieën van Europa, Noord Amerika en de ontwikkelde Aziatische economieën, zoals Japan. In een apart mandaat ter grootte van 5% wordt vermogen belegd in wereldwijde opkomende markten. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen (Zuid-) Amerikaanse, (Centraal-/Oost-) Europese en opkomende Aziatische (China/India) of Afrikaanse economieën. Om het risico van dit mandaat te beperken worden alle opkomende markten opgenomen. Planning is dat dit mandaat stapsgewijs in de loop van 2009 wordt geïmplementeerd. De andere categorie van 5% is een Europees indirect vastgoedmandaat, welke al enige jaren loopt. De kleinste mandaten van elk 2,5% betreffen categorieën die volgens de economische modellen een link hebben met de inflatie: Commodities (grondstoffen) en Infrastructuur (tolwegen, luchthavens en dergelijke). Omdat dit om vrij beperkte mandaten gaat en er toch voldoende spreiding in aangebracht moet worden, zullen hier gepoolde fondsen voor gebruikt worden. Ook deze mandaten zullen stapsgewijs worden geïmplementeerd. Op basis van de gegevens van de ALM-studie zijn inmiddels twee extra Continuïteitsanalyses uitgevoerd conform de richtlijnen van DNB. Er was in 2007 reeds een analyse uitgevoerd met een startpositie van 125% (september 2007). In 2008 is een analyse uitgevoerd met een startpositie van 110% en begin 2009 met een startpositie van 95%. Zie verder hoofdstuk 9. Risicomanagement Het nakomen van de toegezegde pensioenen aan de deelnemers is de belangrijkste doelstelling van het pensioenfonds. Om die reden is het beleggingsbeleid gericht op het behalen van een optimaal beleggingsrendement tegen voor het fonds aanvaardbare risico s. Hierbij geldt als uitgangspunt een prudente wijze van beleggen op korte en lange termijn, rekening houdend met de structuur van de verplichtingen. Hierbij worden de volgende criteria in acht genomen: met betrekking tot het valutarisico wordt bij de mandaten buiten de EU het risico geheel of gedeeltelijk afgedekt. Dit betreft met name de Amerikaanse dollar, Japanse Yen en het Britse pond; de verandering van de marktrente heeft een grote invloed zowel op de verplichtingen als op de beleggingen van het fonds; het marktrisico (met name door volatiliteit van de koersen van zakelijke waarden) wordt beperkt door een goede diversificatie; het operationele risico wordt beperkt door de processen goed te beschrijven en middels rapportages de uitvoering te monitoren. De hoofduitvoerders PVF Achmea, TKP Pensioen, Northern Trust Company en ABN AMRO Pension Services dienen te werken volgens SAS70 procedures en te beschikken over een SAS70 type II rapport. Daarnaast worden elk kwartaal diverse controles uitgevoerd door het bestuursbureau en eventuele bevindingen worden opgevolgd bij de betreffende partijen. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 21