Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds SNT

Transcriptie

1 Jaarverslag 2006 Stichting Pensioenfonds SNT Datum rapport 19 juni 2007 Nummer/versie Concept Auteur Bestuur Telefoon

2 Profielschets Stichting Pensioenfonds SNT is een ondernemingspensioenfonds. Het pensioenfonds voert de pensioenregeling uit voor het personeel met een arbeidsovereenkomst van KPN Telecommerce B.V. (voorheen SNT Group N.V.). Als deelnemer wordt in het fonds opgenomen (tenzij in de arbeidsovereenkomst anders is bepaald) de werknemer van 22 jaar en ouder met wie een arbeidsovereenkomst is gesloten en de werknemer die door het bestuur als deelnemer in het fonds is toegelaten. Het beleid van het pensioenfonds wordt bepaald door het bestuur. De uitvoering van de pensioenregeling en het vermogensbeheer heeft het bestuur volledig uitbesteed aan TKP Pensioen B.V. Daarnaast maakt het bestuur gebruik van de werkzaamheden van de externe actuaris en accountant. Het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico zijn volledig herverzekerd bij Zwitserleven. Het pensioenfonds wordt bestuurd door zes bestuursleden. Drie bestuursleden (werkgeversleden) worden benoemd door de vennootschap. Drie bestuursleden worden benoemd door de Ondernemingsraad. Vanuit de werkgeversleden wordt de voorzitter benoemd. Vanuit de bestuursleden namens de deelnemers wordt de secretaris benoemd. De bestuursleden werken onafhankelijk van de benoemende partijen en zijn eindverantwoordelijk voor het beleid. Er is sprake van een paritaire stemmenverhouding. De pensioenregeling van Stichting Pensioenfonds SNT is een beschikbare premieregeling. De premie voor deze regeling wordt ingebracht door de werkgever en de deelnemers. De doelstelling van het pensioenfonds is het op lange termijn garanderen van de nominale pensioenrechten, alsmede het streven (voorwaardelijk: voor zover de middelen van het fonds het toelaten en afhankelijk van de dekkingsgraad) naar het gedurig welvaartsvast houden van ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken. 1

3 Inhoudsopgave 1. Kerncijfers 3 2. Personalia 4 3. Voorwoord 5 4. Bestuursverslag Organisatie Algemeen Goed Pensioenfonds Bestuur Bestuursaangelegenheden Risicobeheer Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Gedragscode Organisatie en uitvoering Financiering Financieel Toetsingskader Huidig financieringssysteem Premies en grensbedragen Ontwikkeling vermogenspositie Pensioenen Externe ontwikkelingen Pensioenregeling Dienstverlening aan deelnemers Bestandsontwikkeling Beleggingen Algemeen Beschikbare premieregeling Regulier vermogen Beleggingscategorieën Aandelen Vastrentende waarden Verwachte gang van zaken Jaarrekening Balans Rekening van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Algemeen Wettelijke bepalingen Risicoparagraaf Netto-omzet Bestemming resultaat Waarderings- en berekeningsgrondslagen Specificaties van de posten van de jaarrekening Specificaties van de posten van de Rekening van baten en lasten Actuariële analyse Overige gegevens Accountantsverklaring Actuariële verklaring Informatie over de financieringsovereenkomst Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten Begrippenlijst 39 2

4 1. Kerncijfers Bedragen x * * Aantal verzekerden Deelnemers, actief en voortgezet Gewezen deelnemers Ingegane pensioenen Totaal aantal verzekerden Premie Uitkeringen, afkoop pensioen en premierestitutie Indexatie Betreft ingegane pensioenen en premievrije rechten 1,71% 1,18% n.v.t. n.v.t. Beleggingen Balanswaarde waarvan uit hoofde van Beschikbare Premie Regeling Beleggingsopbrengsten Vermogenspositie Eigen vermogen (vpv rekenrente 4%) Pensioenverplichtingen VPV (rekenrente 4%) waarvan: VPV risico pensioenfonds VPV herverzekerd VPV risico deelnemers Dekkingsgraad (rekenrente 4%) 150% 174% 215% 272% Eigen vermogen (vpv op 350 marktwaarde) Pensioenverplichtingen VPV (marktwaarde) waarvan: VPV risico pensioenfonds VPV herverzekerd VPV risico deelnemers Dekkingsgraad (marktwaarde) 167% * aangepast voor vergelijking 3

5 2. Personalia Bestuur Benoemd namens de werkgever: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot en met Functie/in dienst van drs. ir. M. Aarnoudse bestuurslid Manager ICT & Portfolio drs. B.M.B.E. van den Eijnden-Goderie bestuurslid Manager Human Resources drs. C.J. van Kempen bestuurslid Manager Financiën drs. H. Smitshoek RA bestuurslid Manager Finance & Facilities drs. J.G.A. Visser voorzitter Manager Operations Benoemd namens de deelnemers: Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot en met Functie/in dienst van mw. P.M.L. Boersma- bestuurslid Teammanager SNT Hersbach mr. E.J.J. de Jong bestuurslid Manager Training & Scripting M.R. Patijn bestuurslid HR Beleidsadviseur mw. M.T. Roorda van secretaris Scripting Eijsinga mw. M.A.F. de Wit- Biermans bestuurslid Coördinator personeelsadministratie SNT Management Het beheer van het fonds is opgedragen aan TKP Pensioen BV, waarvan het managementteam op 31 december 2006 als volgt is samengesteld: mr. F.F.F. de Beaufort, algemeen directeur E.J.W. de Bie RA, directeur pensioenen drs. A. Laning RA RC, financieel directeur mw. R. van Wijk, directeur beleggingen Beleggingscommissie De beleggingscommissie van TKP Investments bestaat uit: prof. dr. J.J. van Duijn, voorzitter prof. dr. R.A.H. van der Meer drs. J. Mensonides Adviseurs PricewaterhouseCoopers Accountants NV, extern accountant Watson Wyatt Brans & Co, extern actuaris 4

6 3. Voorwoord De pensioenwereld is volop in beweging. De Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/Prepensioen en introductie levensloop (Wet VPL) is per 1 januari 2006 ingevoerd en na een jaar uitstel is het Financieel Toetsingskader (FTK) verplicht gesteld met ingang van 1 januari Op 1 januari 2007 is tevens de nieuwe Pensioenwet in werking getreden. In de Pensioenwet zijn de principes van Goed Pensioenfonds Bestuur zoals deze door de Stichting van de Arbeid zijn opgesteld, wettelijk verankerd. Belangrijk kenmerk van deze ontwikkelingen is toenemende eisen aan communicatie en transparantie. Aangezien de gemiddelde marktrente (rentetermijnstructuur DNB) per 31 december 2006 hoger lag dan 4%, is bij de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen uitgegaan van een rekenrente van 4% overeenkomstig de ABTN. Voor de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen per 31 december 2005 is uitgegaan van de rekenrente van 3,7%, aangezien de gemiddelde marktrente lager was dan de vaste rekenrente van 4%. Met ingang van 2007 zal van de gemiddelde marktrente uitgegaan worden bij de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen. In 2006 was het rendement op beleggingen in totaal 4,3% (2005: 1,7%). Het rendement van de benchmark was 5,8%. Het beleggingsrendement van de totale portefeuille was 1,4% lager dan de benchmark. De dekkingsgraad is gedaald van 167% naar 150%. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van de voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds. Het bestuur heeft eind 2005 besloten de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken (conform artikel 27 van het reglement) per 1 januari 2006 te indexeren met de Consumentenprijsindex alle huishoudens. De hoogte van de indexatie bedroeg 1,71%. Gelet op de financiële positie van het fonds, waren de middelen hiervoor toereikend. Per 1 januari 2007 heeft het bestuur, gelet de financiële positie van het fonds, besloten om de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken (conform artikel 27 van het reglement) te verhogen met 1,14% (Consumentenprijsindex alle huishoudens). Heldere communicatie naar alle belanghebbenden toe vindt het bestuur van groot belang. Omdat in een jaarverslag diverse vaktechnische begrippen gebruikt worden, is een begrippenlijst opgenomen in hoofdstuk 7. Hoewel er steeds zwaardere eisen worden gesteld aan het bestuur van een pensioenfonds, is het bestuur van mening over voldoende deskundigheid en draagvlak te beschikken voor het adequaat besturen van het fonds. Zoetermeer, 19 juni 2007 drs. J.G.A. Visser, voorzitter mw. M.T. Roorda van Eijsinga, secretaris 5

7 4. Bestuursverslag 4.1 Organisatie Algemeen Het fonds draagt de verantwoording voor een goede uitvoering van de pensioenregeling voor (gewezen) deelnemers en gepensioneerden, in overeenstemming met wet- en regelgeving. De inhoud van de pensioenregeling is het resultaat van het overleg tussen CAO-partijen. Als bestuur zijn wij verantwoordelijk voor de verwezenlijking van de doelstelling van het pensioenfonds, de strategie, het beleid en de uitvoering hiervan Goed Pensioenfonds Bestuur Goed Pensioenfonds Bestuur behelst het integer en transparant handelen door het bestuur, het geven van rekenschap, en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Het bestuur is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor het goed besturen van het pensioenfonds en zal alles doen wat nodig is voor de handhaving van het vertrouwen in het pensioenfonds en de pensioensector. Vanuit diverse geledingen zijn aanbevelingen gedaan om te komen tot een invulling van het thema Goed Pensioenfonds Bestuur. De Stichting van de Arbeid heeft in 2005 een advies uitgebracht aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over dit onderwerp. Meest in het oog springende elementen daarin zijn de voorstellen om te komen tot een intern toezichthoudend orgaan en een orgaan waaraan het bestuur verantwoording af dient te leggen. De principes van Goed Pensioenfonds Bestuur gaan met ingang van 1 januari 2008 gelden. Wettelijke verankering van de principes heeft plaatsgevonden in de Pensioenwet. Het onderwerp heeft in 2006 de bijzondere aandacht van het fondsbestuur gehad. In de bestuursvergaderingen is veel gesproken over de invulling van zowel een verantwoordingsorgaan als het interne toezicht. Het bestuur heeft gekozen voor een visitatiecommissie als toezichthoudend orgaan. Het bestuur heeft tevens besloten om een verantwoordingsorgaan te kiezen van zes mensen (twee werkgeververtegenwoordigers, twee werknemervertegenwoordigers en twee vertegenwoordigers van gepensioneerden), bestaande uit drie vanuit SNT en drie vanuit KPN Contact. Het bestuur streeft er naar dat het verantwoordingsorgaan in de loop van 2007 kan starten Bestuursaangelegenheden Het bestuur heeft in 2006 een aantal wijzigingen ondergaan. Per 1 september 2006 zijn mevrouw drs. ir. M. Aarnoudse (namens de werkgever), de heer mr. E.J.J. de Jong en de heer M.R. Patijn (namens de deelnemers) afgetreden als bestuurslid. Per diezelfde datum is mevrouw drs. B.M.B.E. van den Eijnden-Goderie benoemd als bestuurslid namens de werkgever. Mevrouw P.M.L. Boersma-Hersbach en mevrouw M.A.F. de Wit-Biermans zijn per 1 september 2006 door de Ondernemingsraad benoemd als bestuurslid namens de deelnemers. Per 1 juni 2007 is de heer drs. C. van Kempen (namens de werkgever) afgetreden 6

8 als bestuurslid. Per diezelfde datum is de heer drs. H. Smitshoek RA benoemd als bestuurslid namens de werkgever. Het bestuur is mevrouw Aarnoudse, de heer de Jong, de heer van Kempen en de heer Patijn erkentelijk dat zij deze functie voor het pensioenfonds hebben vervuld. Bestuurders hebben zitting voor een periode van drie jaren, met een maximum van twee zittingstermijnen. Bestuursleden zijn herbenoembaar. Een bestuurder benoemd ter voorziening in een tussentijds ontstane vacature heeft zitting voor de tijd die zijn voorganger nog te vervullen had. Het bestuur acht zich onafhankelijk in de uitoefening van zijn functie en zorgt ervoor dat alle belanghebbenden zich op evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen. Het bestuur vindt het belangrijk om inzicht te hebben in het eigen functioneren en beleid, evenals in de uitvoering van het reglement en het beleid van de uitvoeringsorganisatie. Om de twee jaar houdt het pensioenfonds een klanttevredenheidsonderzoek onder de deelnemers en gepensioneerden. In het verslagjaar is drie keer vergaderd. Participatie van bestuursleden bij de vergaderingen was van een goed niveau, per bestuursvergadering waren gemiddeld vijf van de zes bestuursleden aanwezig. In alle vergaderingen is het voor besluitvorming noodzakelijk quorum aanwezig geweest. Op de gebruikelijke pensioen- en beleggingsonderwerpen die in deze vergaderingen aan de orde zijn geweest, wordt nader ingegaan in de hoofdstukken Pensioenen en Beleggingen Risicobeheer Belangrijke taak van het bestuur is het beheersen van de risico s die het fonds loopt, te onderscheiden in beleggingsrisico s, verzekeringsrisico s (waaronder financiering en actuarieel) en operationele risico s. In de paragrafen Beleggingen en Financiering wordt nader verantwoording afgelegd over het beleid van het bestuur hierin. In de jaarrekening is een afzonderlijke risicoparagraaf opgenomen waarin diverse risico s nader worden beschreven. Tevens is in de jaarrekening de actuariële analyse opgenomen Deskundigheids- en integriteitstoets en opleiding Het bestuur is van mening dat men voldoende deskundig is om zijn taak adequaat uit te voeren. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft regels vastgesteld om besturen en directies van pensioenfondsen te toetsen. Concreet houden deze regels in dat bestuurders en directieleden van pensioenfondsen, voordat zij worden benoemd, worden getoetst op integriteit en deskundigheid door DNB. De bestuursleden van het pensioenfonds zijn getoetst en DNB heeft met de benoeming van alle voorgestelde bestuursleden ingestemd. Het bestuur vindt het belangrijk dat zijn deskundigheid op peil wordt gehouden, mede gezien de ontwikkelingen op pensioen- en beleggingsgebied. Het bestuur volgt hiertoe actief de voor het fonds relevante, nieuwe pensioenontwikkelingen. Tevens worden bestuursleden in de gelegenheid gesteld (vervolg)cursussen, seminars en themabijeenkomsten bij te wonen. De nieuwe bestuursleden hebben op 1 december een pensioencursus gevolgd, waarbij onder meer de volgende onderwerpen aan de orde zijn geweest: de Pensioen- en spaarfondsenwet, de fiscale aspecten 7

9 van pensioen, de financiering van pensioen, de pensioenregeling van STPS en pensioendocumenten, de nieuwe Pensioenwet en pensioencommunicatie. Daarnaast wordt er jaarlijks door de uitvoeringsorganisatie voor de bestuursleden een bestuurdersdag georganiseerd. In het verslagjaar heeft deze dag in het teken gestaan van de toekomst van het stelsel van pensioenvoorzieningen in Nederland, beleggen op lange en korte termijn, de visie van DNB op het FTK, indexatiematrix, pensioencommunicatie en het FTK in de praktijk. Bestuursleden worden gefaciliteerd om hun taak goed te vervullen Gedragscode Het pensioenfonds beschikt over een gedragscode. Het doel van de gedragscode is het bijdragen aan het transparant en integer handelen van bestuurders ten behoeve van alle belanghebbenden en tot het waarborgen van de goede naam en reputatie van het pensioenfonds als marktpartij. De gedragscode bevat onder meer regels over hoe een bestuurslid moet omgaan met vertrouwelijke informatie, voorwetenschap, relatiegeschenken en het vervullen van nevenfuncties bij andere ondernemingen en instellingen. De voorzitter van het bestuur is belast met het toezicht op de naleving van de op grond van de gedragscode geldende bepalingen. De uitvoeringsorganisatie hanteert een gedragscode die gelijkwaardig is Organisatie en uitvoering De uitvoering van het pensioenfonds is uitbesteed aan TKP Pensioen en TKP Investments, onderdelen van AEGON NV. Deze uitvoering behelst het administreren van pensioenen, vermogensbeheer en de integrale advisering van het pensioenfonds inzake het beleid op communicatie-, juridisch, fiscaal, actuarieel en beleggingsterrein. Besluitvorming over het beleid vindt plaats door het bestuur. De netto beheerskosten over 2006 bedroegen ,- tegenover ,- over 2005, een daling van 0,7%. De vergoeding voor TKP Pensioen is mede gebaseerd op aantallen deelnemers en aantallen verrichtingen. Over 2006 is van TKP Pensioen een SAS70-rapport ontvangen met betrekking tot alle aan TKP Pensioen uitbestede pensioen- en vermogensbeheerprocessen. Dit rapport bevat een gedetailleerde beschrijving van de wijze waarop TKP Pensioen de kwaliteit van de dienstverlening waarborgt overeenkomstig de Amerikaanse norm voor de certificering van de interne beheersing Statement on Auditing Standards number 70. Op grond van dit rapport zijn wij van oordeel dat de kwaliteit van de procesvoering bij TKP Pensioen van hoog niveau is. 8

10 4.2 Financiering Financieel Toetsingskader In 2006 hebben zich opnieuw de nodige ontwikkelingen met betrekking tot de invoering van het Financieel Toetsingskader (FTK) voorgedaan. Met ingang van 1 januari 2007 is overgegaan op het FTK. De waardering van de pensioenverplichtingen vindt dientengevolge plaats op basis van marktwaarde. Het gevolg hiervan is dat de voorziening pensioenverplichtingen fluctueert door renteveranderingen. In het beleggingsbeleid en het indexatiebeleid zal hiermee rekening worden gehouden Huidig financieringssysteem De premie voor de basisregeling bestaat uit een beschikbare premie die gebaseerd wordt op een leeftijdsafhankelijke staffel en een premie voor het partnerpensioen die per individu wordt bepaald. De premies voor de aanvullende modules worden per individu bepaald. Zowel het overlijdensrisico als het arbeidsongeschiktheidsrisico wordt volledig herverzekerd. Financieringsovereenkomst en ABTN Bij het oprichten van het pensioenfonds is overeengekomen dat de werkgever geen aanvullende betalingsverplichtingen ten aanzien van toegekende periodieke uitkeringen heeft wanneer de middelen van het fonds ontoereikend zijn ten opzichte van de verplichtingen Premies en grensbedragen Voor 2006 golden de volgende premies en grensbedragen: - franchise van ; - de premie voor de beschikbare premieregeling wordt aan de hand van een leeftijdsafhankelijke staffel bepaald. Voor het partnerpensioen wordt separaat een premie in rekening gebracht; - de premie voor de aanvullende modules WIA-excedent en ANW-aanvulling worden per individu bepaald. 9

11 4.2.4 Ontwikkeling vermogenspositie De samenstelling van het resultaat over het boekjaar 2006 kan als volgt worden weergegeven: Bedragen * Resultaat op premie Resultaat op beleggingen 9 3 Resultaat op kosten 10 0 Resultaat op herverzekering Aanpassing actuariële grondslagen 0-10 Overige resultaten Overgang rentetermijnstructuur Resultaat boekjaar Het resultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen: Verloop eigen vermogen Bedragen * Stand begin boekjaar Mutatie: Resultaat boekjaar Stand einde boekjaar De voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds bedraagt ultimo (2005: ). De dekkingsgraad (eigen vermogen + voorziening pensioenverplichtingen risico pensioenfonds) / (voorziening pensioenverplichtingen risico pensioenfonds) komt ultimo 2006 uit op 149,5% (2005: 167,0%). Wanneer tevens rekening gehouden wordt met de herverzekerde verplichting van bedraagt de dekkingsgraad ultimo ,9% (2005: 153,3%). 10

12 4.3 Pensioenen Externe ontwikkelingen Pensioenwet Op 1 januari 2007 is de Pensioenwet, als vervanger van de Pensioen- en spaarfondsenwet (PSW) in werking getreden. De herziening van de PSW werd noodzakelijk geacht vanwege de vele ontwikkelingen die zich sinds de invoering van de PSW (1953) op pensioenterrein hebben voorgedaan. De Pensioenwet heeft tot doel waarborgen te verschaffen voor financiële zekerheid, individuele zekerheid en uitvoeringszekerheid. In de Pensioenwet is het aantal informatievoorschriften drastisch uitgebreid. Het wetsvoorstel heeft de bijzondere aandacht van het bestuur gehad in Het pensioenreglement is aangepast aan de bepalingen in de Pensioenwet die al gelden met ingang van 1 januari Wet VUT, prepensioen en levensloop (VPL) Wet VPL is op 1 januari 2006 in werking getreden. Met deze wetgeving is de fiscale begeleiding van VUT-regelingen en pensioenregelingen met een eerdere ingangsdatum voor ouderdomspensioen dan de 65-jarige leeftijd, beperkt. Achterliggende gedachte van de overheid daarbij is het vergroten van de arbeidsparticipatie van voornamelijk oudere werknemers. De wet VPL heeft geleid tot wijzigingen in de pensioentoezegging voor bepaalde groepen deelnemers. Voor deelnemers die op 31 december 2005 deelnemer waren aan de 62-jaar pensioenregeling en geboren zijn na 31 december 1949 is de 62-jaar pensioenregeling vervangen door de 65-jaar regeling. Wet WIA Om het groeiende aantal arbeidsongeschikten te beperken is de WAO met ingang van 1 januari 2006 vervangen door de Wet Werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Voor het fonds heeft de invoering van WIA ertoe geleid dat het WAOaanvullingspensioen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2004 niet meer van toepassing is. Het pensioenreglement is aangepast aan nieuwe arbeidsongeschiktheidswetgeving Pensioenregeling De pensioenregeling is van kracht sinds 1 januari 2003 en vastgelegd in het Pensioenreglement van de Stichting Pensioenfonds SNT. De belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling zijn: Basisregeling: Beschikbare premieregeling met een leeftijdsafhankelijke premiestaffel. De standaard pensioendatum is 65 jaar. Het is mogelijk de pensioendatum te vervroegen (tussen 60 en 65 jaar); In de beschikbare premie staffel is inbegrepen een opslag van 5% voor premievrijstelling bij invaliditeit; De BPR-premie moet worden ingelegd in één van de zeven beleggingsdepots van pensioenfonds STPS met verschillende risicoprofielen. De risico s zijn voor rekening van de deelnemer; 11

13 Op de pensioendatum wordt het BPR-saldo omgezet in een pensioenaanspraak tegen de dan geldende actuariële grondslagen waarbij rekening wordt gehouden met de solvabiliteitseisen van DNB; Partnerpensioen op basis van 1,25% van de pensioengrondslag per deelnemersjaar, verzekerd op risicobasis. Aanvullende regelingen: De onderstaande regelingen zijn optioneel en de premies voor deze regelingen komen volledig voor rekening van de deelnemer: Aanvullende regeling WIA-excedent voor de arbeidsongeschiktheidsdekking voorzover het salaris hoger is dan de WIA-loongrens; Aanvullende regeling ANW-aanvulling voor de dekking van het ANW-hiaat; Aanvullende regeling prepensioen geldend voor de werknemer die op 1 januari 2006 deelnemer was en die geboren is vóór 1 januari 1950, voor de periode tussen 62 jaar en 65 jaar en een aanvullende regeling partnerpensioen op basis van een leeftijdsafhankelijke premiestaffel; De premies moeten worden ingelegd in één van de zeven beleggingsdepots van pensioenfonds STPS met verschillende risicoprofielen. Het beleggingsrisico is voor rekening van de deelnemer; Op de pensioendatum worden de saldi omgezet in een pensioenaanspraak tegen de dan geldende actuariële grondslagen. Ingegane pensioenen kunnen per 1 januari worden herzien. Deze herziening is afhankelijk van de dekkingsgraad die behoort tot de ingegane pensioenen, en wel op de volgende wijze: Indien de dekkingsgraad lager is dan het minimumniveau kan het bestuur besluiten tot vermindering van de ingegane pensioenen; Indien de dekkingsgraad hoger is dan de minimale reservegrens kan het bestuur besluiten tot verhoging van de ingegane pensioenen. Deze verhoging zal niet uitgaan boven de ontwikkeling van de kosten van levensonderhoud uitgaande van het consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens (oktober - oktober). Aanpassing ingegane pensioenen De ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken zijn per 1 januari 2006 aangepast, overeenkomstig het indexatiebeleid van het pensioenfonds. Kern van dit beleid is de voorwaardelijkheid van de indexatie. Dit betekent dat er geen recht op indexatie is en het ook op lange termijn niet zeker is of en in welke mate indexatie zal plaatsvinden. Omdat de dekkingsgraad per 1 januari 2006 hoger was dan het streefniveau, hebben wij besloten de ingegane pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken per 1 januari 2006 te verhogen met de consumentenprijsindex alle huishoudens (1,71%). 12

14 4.3.3 Dienstverlening aan deelnemers Begin 2006 is de nieuwe pensioenregeling bekend geworden. In de STPSpensioenkrant is uitgebreid aandacht besteed aan de deze nieuwe regeling. Pensioenopgave: opgebouwde stand in de oude pensioenregeling In maart is de pensioenopgave met opgebouwde stand per 31 december 2005 verstuurd. Pensioenopgave: te bereiken pensioenen in de nieuwe pensioenregeling De pensioenopgave aan de actieve deelnemers van de pensioenregeling is eind 2006 verstuurd op basis van de nieuwe pensioenregeling per 1 januari De pensioenopgave voldoet aan de richtlijnen van het landelijk verplichte het Uniform Pensioenoverzicht (UPO). Aandacht voor Beleggingsrisico oudere werknemers De medewerkers die 50 jaar of ouder zijn en beleggen in de depots A en B (75% of meer aandelen) hebben een brief ontvangen over de risico s bij beleggen in samenloop met de relatief korte beleggingshorizon. Vernieuwde website Het pensioenfonds heeft al haar uitingen naar de doelgroep aangepast aan de nieuwe regelgeving. De website volledig vernieuwd, waarbij iedere doelgroep met slechts een paar muisklikken specifieke informatie kan vinden. Tegelijkertijd met het verzenden van het Uniform Pensioenoverzicht is de pensioenplanner op het afgeschermde gedeelte van de website beschikbaar gesteld. Instroom deelnemers vanuit pensioenfonds KPN Per 1 juli 2006 is een grote groep deelnemers (ruim 600 personen) opgenomen in de pensioenregeling van SNT. Deze deelnemers waren tot dat moment deelnemer waren bij pensioenfonds KPN. Deze deelnemers hebben de mogelijkheid gekregen om hun aanspraken bij pensioenpensioenfonds KPN over te dragen naar STPS. De meeste deelnemers hebben geen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Pensioenwet Op 1 januari 2007 is de Pensioenwet in werking getreden, als vervanger van de Pensioen- en spaarfondsenwet. In dezelfde periode is het communicatieplan 2007 geschreven, waarin onder andere de voorschriften vanuit de Pensioenwet zijn geconcretiseerd. Het jaar 2007 geldt als overgangsjaar. 13

15 4.3.4 Bestandsontwikkeling Stand ultimo vorig verslagjaar Bij Af Stand ultimo verslagjaar Actieven Vutters Slapers Gepensioneerden waarvan: ouderdomspensioen (incl TOP) arbeidsongeschiktheidspensioen partnerpensioen wezenpensioen Totaal: Beleggingen Algemeen Voor de beleggingen van het fonds kan een onderscheid worden gemaakt tussen het vermogen uit hoofde van de beschikbare premieregeling en het reguliere belegde vermogen Beschikbare premieregeling Het vermogen uit hoofde van de beschikbare premieregeling wordt naar keuze van de deelnemer belegd in één van de voor het fonds beheerde beleggingsdepots, met verschillende risicoprofielen. Zolang nog geen omzetting in pensioen of premievrije aanspraken heeft plaatsgevonden loopt het pensioenfonds geen risico ten aanzien van de tegenover dit vermogen staande verplichtingen. Over het gehele jaar bezien werd het hoogste rendement in depot A gerealiseerd. Per ultimo 2006 was in totaal circa 16,3 miljoen belegd via de beschikbare premieregeling. Depot Samenstelling Omvang Rendement 2006 (bedrag in 1.000) A 100% aandelen, 0% obligaties ,8% B 75% aandelen, 25% obligaties ,6% C 50% aandelen, 50% obligaties ,2% D 25% aandelen, 75% obligaties ,1% E 0% aandelen, 100% obligaties ,0% F 50% aandelen*, 50% obligaties 336 5,6% G 100% Money market fund ,8% *) betreft aandelen die voldoen aan sociaal verantwoorde criteria. 14

16 4.4.3 Regulier vermogen Het bestuur van het pensioenfonds stelt, voor het vermogen uit hoofde van het ingegane pensioen en de premievrije pensioenaanspraken (conform artikel 27 van het reglement) het strategische beleggingsbeleid vast. Vaststelling van het strategisch beleggingsbeleid vindt in beginsel telkens voor een periode van één jaar plaats. Het voor beleggingen beschikbare deel van het reguliere pensioenvermogen is vanaf het eerste kwartaal voor 33,3% belegd in het Money Market Fund, 33,3% in vastrentende waarden en 33,4% in aandelen. Het Money Market Fund heeft een zeer laag risicoprofiel en kan worden vergeleken met een spaarrekening. Resultaten Rendement Portefeuille Benchmark Relatief Aandelen 10,9 14,7-3,3 Vastrentende waarden -0,6-0,5-0,2 Money market fund 2,8 3,1-0,3 Totaal 4,3 5,8-1,4 De underperformance is grotendeels gelegen in de gemaakte transactiekosten. Omdat stortingen en onttrekkingen, in verhouding tot de omvang van het regulier belegd vermogen, op het moment van storten of onttrekken relatief groot zijn geweest, waren de met stortingen en onttrekkingen samenhangende transactiekosten uitgedrukt in een percentage ook relatief hoog Beleggingscategorieën Aandelen Marktontwikkelingen De rendementen op de wereldwijde aandelenmarkten waren over het algemeen goed. Een belangrijke reden hiervan was de solide economische groei die de grootste regio s beleefden, zij het dat de Amerikaanse economie tekenen van afkoeling begon te vertonen. De inflatie bleef laag, de renteniveaus waren historisch gezien laag en de bedrijfswinsten waren goed. De MSCI Wereld index (total return in euro s) steeg met 8,2% in Hoge rendementen werden in Latijns Amerika en Euroland behaald. De Japanse aandelenmarkt presteerde relatief slecht, mede door de depreciatie van de yen. 15

17 t/m december 2006 Lokaal EUR Latijns Amerika 37,3 28,1 Euroland 21,9 21,9 Verre Oosten 24,7 17,4 Verenigd Koninkrijk 14,6 16,8 Hong Kong 30,4 16,6 Canada 17,4 5,4 Verenigde Staten 14,7 2,6 Japan 7,3-5,0 Wereld 8,2 * MSCI All Countries World Index Activiteiten De aandelenbeleggingen van het fonds vinden plaats via multi-manager fondsen die beheerd worden door TKP Investments, een 100% dochter van TKP Pensioen. De fondsen maken voor de aandelenselectie gebruik van gespecialiseerde externe vermogensbeheerders. De beheerders leveren de regionale expertise. Er wordt gestuurd op een evenwichtige verdeling van themamandaten, zodat een gematigd risicoprofiel ontstaat Vastrentende waarden Marktontwikkelingen De kapitaalmarktrente (10-jaarsrente) in Euroland was in 2006 erg beweeglijk met een maximum van circa 4,2% en een minimum van circa 3,3%. Per saldo steeg de kapitaalmarktrente in 2006 met 68 basispunten tot 4,0%. De stijging van de lange rente werd grotendeels veroorzaakt door de versnelde economische groei, een toename in de groei van de geldhoeveelheid en de stijging van de korte rente. De renteniveaus zijn voor de huidige fase van de economie historisch gezien nog aan de lage kant. Activiteiten De vastrentende beleggingen vinden plaats via deelname in door TKP Investments beheerde fondsen. Naast het passieve fonds (staatleningen binnen Euroland) is er een plus fonds dat actief van aard is. Dit fonds heeft een multi-manager aanpak en streeft outperformance na met behulp van thema s. De thema s in de verslagperiode waren: staatsobligaties in Euroland, Amerikaanse bedrijfsobligaties, bedrijfsobligaties in Euroland, EMU convergentie landen en wereldwijde emerging markets schuldpapier. 16

18 4.5 Verwachte gang van zaken Op 1 januari 2007 is het Financieel Toetsingskader (FTK) ingevoerd. Vanaf deze datum is het pensioenfonds overgegaan op waardering van de pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds tegen marktwaarde. Dit aspect van het FTK zorgt ervoor dat deze voorziening gaat fluctueren door renteveranderingen. De voorziening pensioenverplichtingen per ultimo 2006 is gewaardeerd tegen een vaste rekenrente van 4%, aangezien de gemiddelde marktrente per deze datum boven 4% lag. Indien tegen marktwaarde zou zijn gewaardeerd zou de voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds bedragen. De dekkingsgraad (exclusief de herverzekerde verplichting) zou bij marktwaardewaardering uitkomen op 153,6%, inclusief de herverzekerde verplichting op 143,0%. Zoetermeer, 19 juni 2007 mw. P.M.L. Boersma-Hersbach drs. B.M.B.E. van den Eijnden-Goderie mw. M.T. Roorda van Eijsinga, secretaris drs. H. Smitshoek RA drs. J.G.A. Visser, voorzitter mw. M.A.F. de Wit-Biermans 17

19 5. Jaarrekening 5.1 Balans Bedragen x ACTIVA Beleggingen voor risico deelnemers Aandelen [1] Vastrentende waarden [2] Liquide middelen [3] Totaal beleggingen voor risico deelnemers Beleggingen voor risico pensioenfonds [4] Totaal beleggingen Herverzekerde rechten [5] Vorderingen en overige activa [6] TOTAAL ACTIVA PASSIVA Eigen vermogen [7] Voorziening pensioenverplichtingen: voor risico deelnemers [8] herverzekerd [9] voor risico pensioenfonds [10] Totaal voorziening pensioenverplichtingen Schulden en overige passiva [11] TOTAAL PASSIVA [] de tussen haken vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de balans op vanaf pagina

20 5.2 Rekening van baten en lasten Bedragen x BATEN Premie-inkomsten [12] Beleggingsresultaten [13] Waardeovernames [14] Overige baten [15] 6 0 Totaal baten LASTEN Mutatie voorziening pensioenverplichtingen [16] Pensioenuitkeringen [17] Waardeoverdrachten [18] Herverzekeringscontract [19] Overige lasten [20] 0 18 Uitvoeringskosten [21] Totaal lasten Resultaat [] de tussen haken vermelde nummers verwijzen naar de toelichting op de Rekening van Baten en lasten vanaf pagina

21 5.3 Kasstroomoverzicht Bedragen x Pensioenactiviteiten Ontvangsten Premies en koopsommen Waardeovernames Overig Uitgaven Pensioenuitkeringen Waardeoverdrachten Herverzekering Uitvoeringskosten en overige lasten Totale kasstroom uit pensioenactiviteiten Beleggingsactiviteiten Ontvangsten Directe beleggingsopbrengsten 0 31 Verkopen (marktwaarde) resp. aflossingen beleggingen: Aandelen Vastrentende waarden Overig Uitgaven Aankopen beleggingen: Aandelen Vastrentende waarden Toe- en uittredingskosten Totale kasstroom uit beleggingsactiviteiten Saldo van ontvangsten en uitgaven Liquide middelen primo boekjaar Liquide middelen ultimo boekjaar waarvan: voor risico deelnemers voor risico pensioenfonds

22 5.4 Toelichting op de jaarrekening Algemeen Wettelijke bepalingen De jaarrekening is opgesteld volgens de voorschriften die zijn vastgelegd in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, in het bijzonder Richtlijn 610 Pensioenfondsen. Op een aantal punten maakt het fonds op grond van artikel 362 lid 4 gebruik van de mogelijkheid om af te wijken van de voorschriften, omdat dit vereist is voor het verschaffen van een juist inzicht. Overigens is dit in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving. Dit betreft de volgende punten: Beleggingen worden gerangschikt naar het onderliggende opbrengsten- en risicoprofiel, ongeacht de juridische vorm waarin de belegging plaatsvindt. Voor de indeling van het kasstroomoverzicht is niet gekozen voor de standaard indeling naar kasstromen voortvloeiend uit operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. In plaats daarvan wordt onderscheid gemaakt naar kasstromen die voortvloeien uit de uitvoering van het pensioenreglement en die welke samenhangen met de beleggingsactiviteiten Risicoparagraaf Beleggingen voor risico pensioenfonds De beleggingen worden beleidsmatig ingedeeld naar de aard van de beleggingsmandaten, waarbij overeenkomstig de vastgestelde strategische beleggingsmix drie categorieën worden gehanteerd, namelijk aandelen, vastrentende waarden en liquide middelen. Renterisico Renterisico is het risico wat optreedt bij wijzigingen in de beleggingen als gevolg van de wijziging van de marktrente. Kredietrisico Het kredietrisico dat wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds actief is, is beperkt, omdat weinig wordt belegd in schuldtitels van ondernemingen. Het tegenpartijrisico verbonden aan de inzet van afgeleide financiële instrumenten wordt op marktconforme wijze beheerst. Marktrisico Marktrisico wordt gelopen op de verschillende beleggingsmarkten waarin het pensioenfonds op basis van het vastgestelde ALM-beleid actief is. De beheersing van het risico is geïntegreerd in het beleggingsproces. Valutarisico Bij beleggingen in aandelen wordt de Amerikaanse dollar strategisch afgedekt naar de euro. Bij beleggingen in vastrentende waarden worden nagenoeg alle valuta strategisch afgedekt naar de euro. Van het totaal van de beleggingen voor risico pensioenfonds luidt omgerekend per saldo (ultimo 2005: ) het vreemde valutarisico niet afgedekt. 21

23 Verzekeringsrisico Verzekeringsrisico is het risico wat voortvloeit uit de mogelijke afwijkingen van actuariële inschattingen. In de actuariële analyse worden de afwijkingen geanalyseerd. Operationeel risico Operationeel risico is het risico wat optreedt bij de uitvoering van de pensioen- en beleggingsactiviteiten. Dit risico wordt afgedekt door het SAS70- rapport dat het fonds van de uitvoerder TKP Pensioen ontvangt Netto-omzet De netto-omzet kan als volgt worden berekend (x 1.000): Premie-inkomsten Directe beleggingsopbrengsten 8 18 Totaal netto-omzet Bestemming resultaat Er zijn geen statutaire bepalingen betreffende de bestemming van het resultaat. Conform de bepalingen in de financieringsovereenkomst is het saldo van de rekening van baten en lasten over 2006 toegevoegd aan de algemene reserve. 22

24 5.4.2 Waarderings- en berekeningsgrondslagen Algemeen De grondslagen zijn gericht op het weergeven van de economische posities. Belangen in door de uitvoerder van het fonds beheerde beleggingsfondsen worden naar rato van het belang hierin gewaardeerd op hun onderliggende marktwaarde en geclassificeerd bij de betreffende beleggingscategorie. De liquide middelen die deel uitmaken van portefeuilles in aandelen, vastrentende waarden en onroerend goed, zijn bij de betreffende beleggingscategorie vermeld. Conform de aanbeveling van de Raad voor de Jaarverslaggeving worden participaties met een beleggingskarakter niet aangemerkt als een groepsmaatschappij en/of deelneming. Voorzover niet anders wordt vermeld, worden de jaarrekeningposten gewaardeerd op nominale waarde. Valuta De jaarrekening is opgesteld in euro s. Alle balansposten in vreemde valuta (inclusief valutatermijntransacties en currency futures) zijn in de jaarrekening omgerekend naar euro s met de valutakoers ultimo het jaar. Mutaties in de loop van een jaar zijn omgerekend tegen de dagkoersen. De koersverschillen worden verwerkt onder de opbrengsten uit beleggingen. Aandelen De in de onderliggende fondsen begrepen aandelen, opties op aandelen en converteerbare obligaties zijn gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum. Tevens zijn hier, omgerekend tegen beurswaarde, opgenomen uitgeleende aandelen en shortposities in aandelen. Vastrentende waarden De in de onderliggende fondsen begrepen obligaties worden gewaardeerd tegen beurswaarde per balansdatum. Leningen op schuldbekentenis worden gewaardeerd tegen marktwaarde, berekend op de contante waarde van de toekomstige kasstromen volgens de actuele rentetermijnstructuur, rekening houdend met het risicoprofiel van de leningen. Herverzekerde rechten Dit betreft de vordering op de herverzekeraar inzake de herverzekerde pensioenaanspraken uit hoofde van arbeidsongeschiktheid, berekend op dezelfde grondslagen als de voorziening pensioenverplichtingen. Liquide middelen Dit betreft uitgezette en opgenomen deposito's en callgeld, alsmede direct opeisbare tegoeden in rekening-courant bij banken, inclusief de lopende interest per balansdatum. De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Vorderingen en kortlopende schulden Deze zijn gewaardeerd tegen nominale waarde verminderd met de noodzakelijk geachte voorziening voor oninbaarheid. 23

25 Eigen vermogen Algemene reserve Voor de algemene reserve is het weerstandsvermogen, zoals gedefinieerd in de ABTN, van belang. Nagestreefd wordt een eigen vermogen van 16,67% van de technische voorziening. Dit percentage is afhankelijk van de strategische assetmix. Voorziening pensioenverplichtingen Voor risico pensioenfonds Er wordt een voorziening aangehouden voor de pensioenverplichtingen als gevolg van pensionering, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Tevens is er een voorziening gevormd voor latent partnerpensioen en extra pensioenopbouw. Aan de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen en te hanteren premies en koopsommen liggen de volgende actuariële grondslagen en onderstellingen ten grondslag: Een rekenrente van 4%, tenzij (vanuit prudentie) de relevante lange rente per balansdatum (2005: 3,75%) lager is dan 4%. Sterftekansen ontleend aan de tafels GBM/GBV (2005: GBM/GBV ) met een leeftijdsterugstelling van 2 jaar. Voor kinderen worden de sterftekansen verwaarloosd. Jaarlijks wordt vooruitlopend op de nieuwe overlevingstafel, een opslag op de voorziening berekend van 0,5% per verstreken jaar, sinds de laatste publicatie van de overlevingstafel. Zolang nog geen pensioenuitkering is ingegaan, wordt de voorziening voor partnerpensioen berekend met het onbepaalde partner systeem met een partnerfrequentie van 100%, voor gepensioneerden wordt de voorziening berekend m.b.v. het bepaalde partner systeem. Verder wordt verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de vrouw. Alleen voor ingegane wezenpensioenuitkeringen wordt een voorziening aangehouden. Voor wezen jonger dan 18 jaar wordt aangenomen dat het wezenpensioen voortduurt tot de 18-jarige leeftijd, voor wezen van 18 jaar of ouder tot de 27-jarige leeftijd. Voor arbeidsongeschikte deelnemers voor wie de pensioenopbouw zonder verdere betaling van bijdragen wordt voortgezet, wordt de voorziening pensioenverplichtingen gelijk gesteld aan de contante waarde van de in totaal bereikbare aanspraken. Aanspraken op arbeidsongeschiktheidspensioen en /of de WAO aanvulling worden niet in aanmerking genomen zolang het pensioen niet is ingegaan. Voor excassokosten wordt een opslag van 1% op de koopsom en premie respectievelijk de voorziening pensioenverplichtingen gelegd, ter dekking van toekomstige administratiekosten wordt de voorziening pensioenverplichtingen met 2% verhoogd. Voor risico deelnemers Betreft de verplichtingen jegens verzekerden op grond van de Beschikbare Premie Regeling, voortvloeiend uit de ingelegde premies en het hierop behaalde beleggingsrendement. Herverzekerde deel Dit betreft de contante waarde van de herverzekerde pensioenaanspraken uit 24

26 hoofde van arbeidsongeschiktheid, berekend op dezelfde grondslagen als de voorziening pensioenverplichtingen en van de toekomstige premievrije inleg. Opbrengsten uit beleggingen Dit betreft de indirecte beleggingsopbrengsten uit hoofde van herwaardering van de beleggingsfondsen waarin geparticipeerd wordt en de directe beleggingsopbrengsten uit hoofde van inkomsten uit interest, onder aftrek van de beleggingskosten. Deze opbrengsten worden verwerkt in de periode waarop zij betrekking hebben. Het beleggingsrendement is de time weighted return berekend op dagbasis. Kosten Kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Overige baten en lasten Overige baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode. Dit houdt in dat alle ontvangsten en uitgaven ook als zodanig worden gepresenteerd. 25

27 5.4.3 Specificaties van de posten van de jaarrekening Bedragen x [1] Aandelen Stand begin boekjaar Aankopen Boekwaarde verkopen Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar Gemiddelde omloopsnelheid aandelen 0,68 0,78 De verkrijgingsprijs van de aandelen per balansdatum is totaal De gemiddelde omloopsnelheid wordt gedefinieerd als het gemiddelde van aankopen en verkopen gedeeld door het gemiddeld vermogen. Bedragen x [2] Vastrentende waarden Stand begin boekjaar Aankopen Boekwaarde verkopen en aflossingen Beurs- en valutakoersverschillen Stand einde boekjaar Gemiddelde omloopsnelheid Vastrentende waarden 0,38 0,45 De verkrijgingsprijs van de vastrentende waarden per balansdatum is totaal De gemiddelde omloopsnelheid wordt gedefinieerd als het gemiddelde van aankopen en verkopen gedeeld door het gemiddeld vermogen. Bedragen x [3] Liquide middelen Participaties Money Market Fund Totaal beleggingen voor risico deelnemers Bedragen x [4] Beleggingen voor risico pensioenfonds: Aandelen Vastrentende waarden Participaties Money Market Fund Banken, rekening-courant Totaal De tegoeden bij banken staan ter vrije beschikking van het fonds. 26

28 Bedragen x [5] Herverzekerde rechten Het aandeel van de herverzekeraar inzake arbeidsongeschiktheid heeft het karakter van een Langlopende lening en wordt voldaan door een jaarrente tot de pensioendatum van de betrokken deelnemers. Bedragen x [6] Vorderingen en overige activa Premies en koopsommen Herverzekeraar, claims overlijden en arbeidsongeschiktheid 2004 en Herverzekeraar, afrekening Herverzekeraar, claim Totaal einde boekjaar Bedragen x [7] Eigen vermogen ALGEMENE RESERVE Stand begin boekjaar Mutatie: Resultaat boekjaar Stand einde boekjaar Bedragen x [8] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Stand begin boekjaar Toevoeging boekjaar Stand einde boekjaar Verloop voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Stand begin boekjaar Inleg en waardeovernames Beleggingsresultaten Afname als gevolg van pensioneren Afname als gevolg van overlijden Waardeoverdrachten/afkopen Overige oorzaken Stand einde boekjaar

29 Bedragen x [9] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds (herverzekerd) Stand begin boekjaar Toevoeging boekjaar Waardering marktwaarde (maximum 4%) -1 1 Stand einde boekjaar Bedragen x [10] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Stand begin boekjaar Toevoeging boekjaar Stand einde boekjaar Verloop voorziening voor risico pensioenfonds Stand begin boekjaar Toename als gevolg van pensioneren Toename als gevolg van overlijden Koopsom extra opbouw pensioneren Benodigde intrest Uitkeringen/Afkopen Waardering marktwaarde (maximum 4%) Overige oorzaken Stand einde boekjaar Bedragen x [11] Schulden en overige passiva Betreft: Restitutie werkgever premie WAOaanvulling 2004/2005 minus afrekening premie Kosten externe accountant/actuaris Afrekening fee TKP Overige schulden Totaal einde boekjaar

30 5.4.4 Specificaties van de posten van de Rekening van baten en lasten Bedragen x [12] Premie-inkomsten Premie en koopsommen Inleg premie (BPR, prepensioen e.d.) Restitutie premie WAO-aanvulling Opslag voor uitvoeringskosten Totaal Premie-inkomsten Bedragen x [13] Beleggingsresultaten Indirecte opbrengsten aandelen Indirecte opbrengsten vastrentende waarden Indirecte opbrengsten liquide middelen Directe opbrengsten liquide middelen Toe- en uittredingskosten Totaal waarvan: Directe opbrengsten 8 18 Indirecte opbrengsten Bedragen x [14] Waardeovernames Betreft ontvangen koopsommen inzake waardeoverdrachten inclusief interest, waarvan in totaal ontvangen van Stichting Pensioenfonds KPN Bedragen x [15] Overige baten Interest overig 6 0 Totaal 6 0 Bedragen x [16] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers voor risico pensioenfonds (herverzekerd) voor risico pensioenfonds Totaal mutatie voorziening pensioenverplichtingen

31 Bedragen x [17] Pensioenuitkeringen Ouderdomspensioen 27 2 Partnerpensioen 7 2 Anw-aanvulling 15 9 Afkoop pensioenen Premierestitutie 13 6 Totaal Bedragen x [18] Waardeoverdrachten Betreft betaalde koopsommen inzake waardeoverdrachten inclusief interest, waarvan in totaal betaald aan Stichting Pensioenfonds KPN 494. Bedragen x [19] Herverzekeringscontract Premie herverzekering Afrekening premie voorgaande jaren Restitutie premie WAO-hiaat Claim inzake overlijden Afrekening overlijden 2004/ Claim inzake arbeidsongeschiktheid 0-13 Mutatie herverzekerde rechten (arb.ong.) Totaal Bedragen x [20] Overige lasten Interest rekening-courant herverzekeraar 0 18 Totaal 0 18 Bedragen x [21] Uitvoeringskosten Door TKP Pensioen in rekening gebrachte Tarieven inzake: Pensioenbeheer Vermogensbeheer Overige kosten Totaal De statutaire bestuurders van het fonds ontvangen geen bezoldigingen van het fonds voor de uitvoering van de functie als bestuurslid. 30