Regionaal bestuurlijk overleg Sociaal Domein

Transcriptie

1 Onderwerp: Kadernota Regionaal Kompas , Uitvoeringsplan , Mandaatregeling opvang en beschermd wonen. Te behandelen in BOSD van: 4 juni 2015 Bespreektijd: 20 minuten Afkomstig van: Marija Sels/Anny de Gier/Erica Pierik/Hans Feddema Besproken in werkgroep: Regionale werkgroep Wmo datum: diverse overleggen in eerste helft 2015 Besproken in AOSD datum: 19 mei 2015 Vraag/voorstel aan het BOSD (bespreking, besluitvorming e.d.): 1. In te stemmen met het Regionaal Kompas en Uitvoeringsplan In te stemmen om het Uitvoeringsplan Regionaal Kompas zo nodig te laten actualiseren door het bestuurlijk overleg Sociaal Domein 3. In te stemmen met A: de tijdelijke Mandaatregeling opvang en beschermd wonen gemeenten Flevoland 2015 en B: in te stemmen dat een definitieve mandaatregeling wordt besloten door de colleges van de gemeenten Flevoland voor 31 december Aanleiding/proces dat voorafging: Regionaal beleidskader: In de Wmo 2015 is elke gemeente volledig verantwoordelijk geworden voor de opvang en hulpverlening aan de meest kwetsbare groepen. De centrumgemeente constructie is vervallen die onderdeel was van de oude Wmo. Regionale samenwerking tussen gemeenten is verplicht vastgelegd in de Wmo De wijze waarop wordt aan de gemeenten gelaten. De centrumgemeenten worden nog in stand gehouden ten behoeve van de verdeling van de rijksmiddelen (decentralisatieuitkeringen). Mogelijk zal in de toekomst na 2017 de uitkering verder worden door gedecentraliseerd naar alle gemeenten. Landelijk zal een commissie Toekomst zich gaan buigen over de rol van de centrumgemeenten in de toekomst. De Flevolandse gemeenten hebben eind 2014 samenwerkingsafspraken gemaakt over de uitvoering van diverse taken in de sociaal domein. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Centrumregeling Sociaal Domein Flevoland en de precieze uitwerking is omschreven in het Dienstverleningshandvest. De Flevolandse gemeenten hebben eind 2014 ook een mandaatregeling op hoofdlijnen afgegeven zodat Almere haar taken en verantwoordelijkheden voor Jeugdhulp kan uitvoeren. In het huidige voorstel ligt een verder uitgewerkte mandaatregeling voor waarbij met name de regiotaken Wmo 2015 juridisch geborgd is. Voorheen volstond enkel de instemming van de centrumgemeente. De wettelijke verandering zou kunnen leiden tot stagnatie en onduidelijkheid in de regionale besluitvorming over voorstellen. Het Dienstverleningshandvest wordt hierop in het vierde kwartaal 2015 aangepast. Mandaatregeling: Op cliënt niveau bestaat bij de GGD (Centrale Toegang) en gemeenten onduidelijkheid bij wie het juridische mandaat is belegd voor het besluit over de toegang tot de opvang en het beschermd wonen. Ook is onduidelijk in geval van bezwaar en beroep of een burger terecht moet bij de GGD of bij de gemeente waar men heeft gewoond of nog ingeschreven staat. De gemeentelijke WMO verordeningen zijn bovendien gebiedsgebonden (lokaal) waardoor een bezwaarprocedure niet vanzelfsprekend gevoerd kan worden in de gemeente waarin de opvang wordt geboden. Historie: Het vorige beleidskader Stedelijk Kompas omvatte de kwetsbare doelgroepen dak- en thuislozen, zorgmijders, zwerfjongeren en ex-gedetineerden. Aanpalend aan het Kompas zijn destijds vastgesteld de regiovisies Verslavingszorg Flevoland en Huiselijk Geweld (vrouwenopvang) Integraal regionaal beleidskader Het Regionaal Kompas : De decentralisaties en transities in het Sociale Domein vanaf 2015, en de toevoeging van het beschermd wonen, vormen aanleiding de beleidsonderdelen te integreren in één beleidsnota: het Regionaal Kompas Het nieuwe Kompas stelt het beleidskader voor dak- en thuislozen, zorgmijders (OGGZ), zwerfjongeren, ex- gedetineerden, verslaafden, slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling en mensen die gebruik maken van beschermd wonen voorzieningen.

2 Het beschermd wonen is een nieuwe centrumgemeente taak in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning Gemeente Almere is voor het eerst verantwoordelijk voor de langdurige Geestelijke Gezondheidszorg (GGz) in Flevoland. Hieronder valt het beschermd wonen voor mensen boven de 18 jaar met GGz problematiek. Tevens is de extramurale ondersteuning en inloop GGz, welke specifiek geboden worden door maatschappelijk opvang en vrouwenopvang instellingen, overgedragen aan de centrumgemeente. Om snel en adequaat te reageren op deze ontwikkeling is het Regionaal Beleidsplan Beschermd wonen 2015 door de gemeenteraad Almere vastgesteld op 18 december In 2015 wordt een regionaal meerjaren beleidsplan beschermd wonen opgesteld en een uitvoeringsplan. Voorafgaand aan de ontwikkeling van het Regionaal Kompas is een evaluatie uitgevoerd van het Stedelijk Kompas De evaluatie is door B&W Almere vastgesteld d.d. 17 maart De aanbevelingen zijn verwerkt in het nieuwe beleid. Uitvoeringsplan Op basis van het regionale beleidskader is het uitvoeringsplan maatschappelijke opvang opgesteld. Hieronder vallen de opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg en het verslavingsbeleid. Om effectief te werk te gaan en een vertaalslag te maken van beleid naar uitvoering kiezen we ervoor een uitvoeringsplan op te stellen. Op die manier kunnen we zorgen voor een gerichte en slagvaardige uitvoering. In dit uitvoeringsplan maken we duidelijk wat jaarlijkse prioriteiten zijn en kunnen we inspelen en anticiperen op actuele ontwikkelingen. In het uitvoeringsplan staat duidelijk omschreven wat de acties en verwachte resultaten zijn maar ook de planning en fasering. Cliëntenorganisaties, maatschappelijke partners en de Flevolandse gemeenten zijn betrokken geweest bij het opstellen van het uitvoeringsplan. De uitvoeringsplannen voor de vrouwenopvang huiselijk geweld en kindermishandeling (ontwikkeling Veilig Thuis Flevoland en de crisisopvangvoorziening na huiselijk geweld het Oranje Huis ) en het beschermd wonen, worden in de tweede helft 2015 aan het college voorgelegd ter besluitvorming. Voor beide terreinen geldt dat de ontwikkelingen voor een groot deel nieuw zijn. Goede uitwerking vraagt nog de nodige tijd alvorens gerichte uitvoeringsopgaven kunnen worden vastgelegd in een plan. Wat betreft de ontwikkeling van het Oranje Huis hebben inmiddels alle Flevolandse colleges een positief besluit genomen; besluitvorming door de gemeenteraden wordt verwacht voor eind juni Het actualiseren van uitvoeringsplannen, binnen de kaders van het Regionaal Kompas, zal worden overgelaten aan het bestuurlijk overleg sociaal domein Flevoland. Regionaal advies van de Wmo adviesraden Met trots kunnen we zeggen dat voor het eerst een gezamenlijk regionaal advies is ingewonnen bij de Wmo adviesraden van de zes gemeenten. Het gezamenlijke advies van de adviesraden is meegenomen in het regionaal kompas. Daar waar het advies voor regionaal beleid overgenomen kon worden is dat gedaan. Een groot gedeelte van het advies waren vragen over uitvoering of te lokaal ingestoken. De adviesraden hebben een brief ontvangen met de beantwoording van de vragen en uitleg bij adviezen die wel of niet zijn meegenomen. Door het verzoek voor een gezamenlijk advies neer te leggen bij de adviesraden is een unieke aanpak en samenwerking ontstaan. De adviesraden hebben hier zelfstandig een persbericht over geschreven. Voorloper Met het integrale regionale beleidskader loopt de regio Flevoland voor ten opzichte van landelijke ontwikkelingen. Het ministerie van VWS is momenteel bezig met het opzetten van een ondersteuningsprogramma voor gemeenten om integraal regionaal beleid te ontwikkelen. Wij kunnen dit ondersteuningsprogramma gebruiken vanaf 2017 en verder, en zijn nu voorloper met het opstellen van integraal regionaal beleid. Samenvatting van de inhoud: 1. Instemmen met het Regionaal Kompas en Uitvoeringsplan De zes gemeenten Flevoland grijpen de transities aan om de ondersteuning van kwetsbare groepen in de samenleving anders en beter in te richten en hun participatie te vergroten. Zij willen de versnippering in de ondersteuning tegengaan en de eigen mogelijkheden van mensen om zelf een oplossing te vinden voor hun problemen versterken. Daarbij willen zij uitgaan van de mogelijkheden

3 en talenten van mensen en hun vermogen om zich samen voor de samenleving in te zetten. De veranderende wetgeving heeft gevolgen voor de beleidsopgaven, onderlinge samenhang en de noodzaak tot transformatie (van zorgen dat naar zorgen voor) en innovatie (vernieuwende samenwerking en aanbod van producten en voorzieningen). De belangrijkste nieuwe uitgangspunten zoals in de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet zijn opgenomen, richten zich op eigen kracht, integrale oplossingen, de gemeente als meest nabije overheid en waar nodig aanvullende maatschappelijke ondersteuning. In deze nieuwe structuur is samenwerking tussen de regiogemeenten niet langer optioneel. Door zowel regionale als lokale financiering, en de uitwerking van andere regionale beleidsplannen, gaan we de komende jaren intensief onderling afstemmen en besluiten. Uitgangspunten en hoofddoelen De gemeenten hebben zes uitgangspunten geformuleerd. Zij dienen als handvatten die richting geven aan al het beleid voor kwetsbare mensen en ons handelen in de praktijk met en rond hen. We doen zo alles wat nodig is om de mensen om wie het gaat in staat te stellen zelfredzaam en samen met hun sociaal netwerk zo maximaal mogelijk op eigen kracht te leven. De uitgangspunten zijn uitgewerkt in hoofddoelen (preventie, hulpverlening, nazorg) en geoperationaliseerd in het bijbehorende uitvoeringsplan maatschappelijke opvang en verslavingsbeleid. Financiering van het beleid is op basis van de decentralisatie-uitkeringen maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en beschermd wonen. Uitgangspunten 1 We handelen als de meest nabije overheid Versterken van de lokale focus door de transitieplannen / het beleid van de gemeenten als basis te nemen voor de invulling van het regionale beleid. Bijvoorbeeld: We gaan samenwerkingsafspraken maken met de sociale wijkteams over opschalen en afschalen van hulpverlening. We gaan deze nabije manier van samenwerken met cliënten jaarlijks een aantal keren toetsen met behulp van casuïstiek. 2 We doen lokaal wat kan en regionaal wat nodig is Historisch hebben de gemeenten in Flevoland als afspraak dat preventie en nazorg behoren tot de lokale verantwoordelijkheid. De gespecialiseerde opvangvoorzieningen die moeten voldoen aan de landelijke toegankelijkheid hebben een (boven)regionale functie. Deze gebouwde voorzieningen zijn relatief duur en kunnen in principe alleen uit de rijksmiddelen gefinancierd worden. Bijvoorbeeld: Tweedelijns jeugdhulpvoorzieningen zijn weliswaar in regio verband ingekocht, maar de toegang tot deze voorzieningen is een lokale verantwoordelijkheid. Gemeenten kunnen zo zorgen dat het gespecialiseerde aanbod aansluit bij wat door de lokale structuur wordt geboden. Bijvoorbeeld: De zes gemeenten willen extra inzetten op de lokale deskundigheidsbevordering van professionals, zodat zij beter toegerust zijn om te bepalen wanneer gespecialiseerde deskundigheid nodig is (opschalen) en wanneer lokaal (afschalen). Daarnaast is er aandacht voor wanneer er sprake is van onveiligheid voor een kind, het opvangen van signalen en adequaat kunnen handelen. We gaan hiermee inzetten op vroegsignalering. 3 We voeren cyclisch beleid met extra inzet op preventie en participatie We verwachten dat de lokale / sociale ondersteuningsteams in een eerder stadium in aanraking komen met mensen die steun nodig hebben. Dit moet meer dan voorheen voorkomen dat zwaardere en duurdere hulpverlening nodig is. Anderzijds continueren we de aandacht voor nazorg, waardoor we terugval willen voorkomen. Zowel preventie als nazorg zijn dus gericht op het voorkómen van hulpverlening daarom spreken we van cyclisch beleid. Bijvoorbeeld: de Participatiewet biedt nieuwe kansen door mensen dagbesteding, werkervaringsplaatsen of garantiebanen aan te bieden. Daarom sluiten we in ons regionale beleid nauw aan op de Participatiewet. Bijvoorbeeld: De preventieve mogelijkheden van de sociale wijkteams willen we versterken door voorlichting en advies over de kwetsbare doelgroepen. 4 Geen mensen tussen wal en schip We willen de stagnatie van de instroom in de opvangvoorzieningen opheffen. Bijvoorbeeld: In relatie met het nieuwe regionale beleid Beschermd wonen moeten samenhangende afspraken gemaakt worden met woningcorporaties en andere partners in de gemeenten. Bijvoorbeeld: Voor zwerfjongeren maken we een sluitende aanpak, zodat elke jongere in onze regio een dak boven het hoofd heeft. Ook werken we aan passende huisvesting voor dakloze

4 gezinnen vanuit het standpunt dat gezinnen niet in de opvang horen. 5 We pakken huiselijk geweld en kindermishandeling integraal en innovatief aan In de wijkteams ontstaat capaciteit om (potentieel) huiselijk geweld te herkennen, en zo nodig met het gezin een plan van aanpak te ontwikkelen of gespecialiseerde hulpverlening in te zetten. Zo komt preventie van geweld dichterbij. Bijvoorbeeld: We realiseren het Oranje Huis: een (boven)regionale 24 uurs crisisopvang voorziening en begeleiding van slachtoffers na huiselijk geweld. Centrumgemeenten Almere (Flevoland) en Hilversum (Gooi & Vechtstreek) werken hierin intensief samen. De bijbehorende nieuwbouw (Almere Poort) zal mogelijk eind 2016 opgeleverd worden. Met deze ontwikkeling kunnen we beter inzetten op regionale en landelijke versterking van de expertise en aanpak van huiselijk geweld, eer-gerelateerd geweld en mensenhandel. Bijvoorbeeld: Veilig Thuis Flevoland (frontoffice) wordt in 2015 doorontwikkeld in samenwerking met Samen Veilig, wat in dit overgangsjaar nog een verantwoordelijkheid heeft voor het advies en onderzoek kindermishandeling. De Jeugdwet is in deze opdracht mede richtinggevend. We beogen te onderzoeken of een integrale aanpak van crisissituaties en positionering in Veilig Thuis een optie is. Ook onderzoeken we of interregionale samenwerking meerwaarde heeft, zowel inhoudelijk als financieel. 6 We sturen op langere termijn op maatschappelijke effecten De gemeenten willen gaan sturen op het bereiken van maatschappelijke effecten in het sociaal domein. Almere is begonnen haar beleid in te richten op basis van onderstaande ambities, de maatschappelijke effecten. Deze effecten kunnen ook regionaal van toepassing zijn op het sociale domein. Het is de intentie dat alle ketenpartners bijdragen aan de maatschappelijke effecten in het sociaal domein, zoals bijvoorbeeld het maatschappelijk effect: - Minder overlast door bepaalde doelgroepen; zoals jongeren, verslaafden, dak- en thuislozen en exgedetineerden. In 2015 ligt het accent van de beleidsdoelen vooral op het realiseren en goed inregelen van de nieuwe lokale en regionale ondersteuningsinfrastructuur. Vanaf 2016 en verder kunnen we stappen zetten om concreet te gaan sturen op het maatschappelijk effect, waarbij elke gemeente zijn eigen aanpak kan ontwikkelen. Hoofdoelen De doelstellingen zijn globaal geformuleerd, omdat bij de verdere uitwerking in de uitvoeringsplannen in veel meer detail op de aangegeven acties ingegaan wordt. Tevens zijn de doelstellingen globaal geformuleerd zodat de komende jaren ruimte is om de doelen in de uitvoering bij te stellen en aan te scherpen op de actualiteit. Hoofddoelen maatschappelijke opvang (inclusief zwerfjongeren en nazorg ex-gedetineerden) oggz Preventie: Voorkomen dak- en thuisloosheid. Hulpverlening: Geen mensen tussen wal en schip. Nazorg: Passende nazorg om terugval te voorkomen. Hoofddoelen verslavingsbeleid Preventie: Het voorkomen van verslavingsproblemen. Hulpverlening: Jongeren; Het realiseren van een sluitende aanpak van jongeren met een verhoogd risico op verslaving en jongeren die verslaafd zijn. Volwassenen; Voorkomen en vroegtijdig signaleren van schadelijk alcoholgebruik bij volwassenen en ouderen en meer voorkomen van maatschappelijke en privé-problematiek. Chronisch verslaafden: -Het voorkomen en verminderen van overlast door chronisch verslaafden. -Het vergroten van de zelfredzaamheid en participatie van inwoners met chronische verslavingsproblemen. -Minder uitval uit zorg. Nazorg: Het bieden van passende nazorg na behandeling van de verslavingsproblematiek. Hoofddoelen aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling Preventie: Het voorkomen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Hulpverlening: -Huiselijk geweld en kindermishandeling stoppen en de veiligheid van betrokkenen vergroten. -De schade ten gevolge van geweld beperken. -Herstellen van de schade ten gevolge van huiselijk geweld en kindermishandeling. Nazorg: Het realiseren van duurzame veiligheid en het voorkomen van recidive.

5 2. In te stemmen om het Uitvoeringsplan Regionaal Kompas zo nodig te laten actualiseren door het bestuurlijk overleg Sociaal Domein De uitvoering van het plan vergt jaarlijkse monitoring en evaluatie waardoor aanpassing noodzakelijk kan zijn. Het is voldoende als het regionaal bestuurlijk overleg jaarlijks besluit over de actualisatie van het plan. Besluitvorming door de colleges van de afzonderlijke gemeenten is niet noodzakelijk. 3. In te stemmen met A: de tijdelijke Mandaatregeling opvang en beschermd wonen gemeenten Flevoland 2015 en B: in te stemmen dat een definitieve mandaatregeling wordt besloten door de colleges van de gemeenten Flevoland voor 31 december 2015 De Wmo 2015 heeft tot gevolg dat opnieuw moet worden bepaald de toegang van burgers tot de maatschappelijke opvang en het beschermd wonen. Op cliënt niveau bestaat nu bij de GGD (Centrale Toegang) en gemeenten onduidelijkheid bij wie het juridische mandaat is belegd voor het besluit tot toegang van de opvang en het beschermd wonen. Ook is onduidelijk in geval van bezwaar en beroep of een burger terecht moet bij de GGD of bij de gemeente waar men heeft gewoond of nog ingeschreven staat. De gemeentelijke verordeningen zijn bovendien gebiedsgebonden waardoor een bezwaarprocedure niet vanzelfsprekend gevoerd kan worden in de gemeente waarin de opvang wordt geboden. Toelichting op beide beslispunten: De juristen van de zes gemeenten hebben na overleg besloten een mandaat regeling aan de colleges ter besluitvorming voor te leggen. De uitvoerende organisaties (onder andere de GGD Flevoland) en burgers die aanspraak op opvang en beschermd wonen willen maken, ontberen op dit moment voldoende juridische basis voor de uitoefening van hun taak enerzijds en anderzijds het recht op toegang tot opvang en beschermd wonen voor burgers. De voorliggende regeling leidt niet tot juridische risico's voor de gemeenten en uitvoerende partijen, noch de betreffende burgers. Nadere uitspraken zijn echter nodig met betrekking tot de vraag of het ondermandaat past binnen de gemeenschappelijke regeling van de GGD, welke regeling echter in de loop van dit jaar wordt herzien. Overigens neemt de GGD al reeds enkele jaren besluiten over maatschappelijke opvang. Ten tweede moet duidelijkheid komen of de regeling kan worden opgenomen in de herziening van de centrumregeling en het dienstverleningshandvest Sociaal Domein Flevoland. De evaluatie van centrumregeling en handvest vindt in de tweede helft 2015 plaats. Om die reden wordt voorgesteld aan voorliggend concept mandaatbesluit het karakter te geven van een tijdelijke regeling tot 1 januari In de voorliggende tijdelijke mandaatregeling zijn de volgende afspraken overeengekomen tussen de zes gemeenten van Flevoland: Artikel 1. Mandaat, volmacht en machtiging De navolgende mandaten, volmachten en machtigingen aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Almere en de burgemeester van Almere, ieder voor wat zijn bevoegdheid betreft, te verlenen tot: 1. Het nemen van besluiten met betrekking tot opvang en beschermd wonen. 2. Het nemen van een beslissing op bezwaar, voor zover het bezwaar is gericht tegen een besluit dat betrekking heeft op opvang of beschermd wonen. 3. Het nemen van besluiten voor zover deze betrekking hebben op verzoeken om inzage en correctie of uitoefenen van het recht op verzet op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), voor zover deze verzoeken betrekking hebben op informatie over opvang of beschermd wonen die feitelijk berusten onder de gemeente Almere. 4. Het nemen van een beslissing op bezwaar voorzover het bezwaar is gericht tegen een besluit op grond van de Wbp dat is genomen krachtens dit besluit. 5. Het vertegenwoordigen van het college van burgemeester en wethouders in mediationprocedures dan wel bestuursrechtelijke procedures bij de Bezwaarschriftencommissie van de gemeente Almere, de Rechtbanken, de Centrale Raad van Beroep of de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State dan wel andere rechterlijke instanties voor zover deze betrekking hebben op opvang of beschermd wonen, alsmede het voeren van verweer en het verrichten van proceshandelingen. 6. Het uitoefenen van de bevoegdheid tot het namens het college verzoeken om een voorlopige voorziening en het instellen van (hoger) beroep, voor zover het een uitspraak betreft over een besluit dat betrekking heeft op opvang of beschermd wonen. 7. Onder opvang en beschermd wonen als vermeld in deze bepaling wordt verstaan de begripsbepaling als vermeld in artikel 1.1.1, eerste lid van de Wet.

6 Artikel 2. Ondermandaat, -volmacht en -machtiging 1. Het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester van de gemeente Almere, ieder voor wat zijn bevoegdheid betreft, is bevoegd om aan de onder hun verantwoordelijkheid werkzame functionarissen, of aan de directeur van de GGD Flevoland (met het recht van ondermandaat) ondermandaat, volmacht en machtiging te verlenen van de in dit besluit genoemde bevoegdheden. 2. Een besluit op bezwaar bij ondermandaat wordt genomen en getekend door de bevoegde functionaris die in ieder geval hiërarchisch één of meerdere niveaus hoger werkzaam is dan de functionaris die het bestreden besluit heeft genomen. Artikel 3. Slotbepalingen 1. Dit besluit treedt in werking -na instemming als bedoeld in artikel 10:4, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht door het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester van Almere- op de dag na de bekendmaking. 2. Dit besluit wordt aangehaald als het Mandaatbesluit opvang en beschermd wonen gemeenten Flevoland Vervolgproces na behandeling in het BOSD: - 4 juni BOSD: instemmen met Regionaal Kompas en Uitvoeringsplan - (indien haalbaar) 30 Juni college Almere: instemmen Regionaal Kompas, Uitvoeringsplan en mandaatregeling - (indien haalbaar) Eind juni: colleges regiogemeenten: instemmen met Regionaal Kompas, Uitvoeringsplan en mandaatregeling - (na zomerreces) Augustus/september: gemeenteraden Almere en regiogemeenten: instemmen met Regionaal Kompas en mandaatregeling. Bijlage(n): 1. Regionaal Kompas Uitvoeringsplan Advies Wmo adviesraden en reactie op het advies 4. Mandaatregeling opvang en beschermd wonen Flevolandse gemeenten Collegevoorstel regio gemeenten 6. Collegevoorstel gemeente Almere 7. B&W bericht gemeente Almere Versie 28 mei 2015