Inhoud. Virusse. Virusse. Virusse. Virusse. Hoe versprei n virus? Voorkoming van virusse. Anti-virusprogrammatuur

Transcriptie

1 Inhoud Rekenaarwurms Trojans Spioenprogramme Adware Spam Hoaxes en bedrogskemas Uitvissingsbedrog Pharming E-pos-spoofing Riglyne om die veilig en hoflik te gebruik Algemene riglyne Veilige interaksie met ander mense op die Woordelys n Rekenaarvirus is n program wat geskryf is met die doel om die werking van rekenaars te belemmer Sonder die gebruiker se medewete of toestemming op sy rekenaar gelaai Ontwerp om gapings in die sekuriteit van stelsels uit te buit. Besmette lêers - e- posboodskappe Hoe versprei n virus? Besmette lêers afgelaai Besmette lêers - draagbare media Hoe sal ek weet of my rekenaar n virus het? Lêers begin skielik onverklaarbaar verdwyn. Die rekenaar werk uit die bloute vreeslik stadig. Programme werk nie meer reg nie. Dramatiese afname in beskikbare spasie. Foutboodskappe wat hy nog nie tevore gekry het nie, verskyn. Rekenaar laai nie meer nie. Jou anti-virusprogram sê vir jou dat daar n bedreiging is, of dat jy n virus het Voorkoming van virusse Anti-virusprogrammatuur waarsku jou wanneer daar n virus of enige verdagte aktiwiteite op jou rekenaar is vee outomaties enige virus wat dit identifiseer, uit plaas virusse onder kwarantyn 1

2 Voorkom virusse: Voorkoming van virusse Maak seker dat daar n anti-virusprogram op jou rekenaar geïnstalleer is Databasis van virus-definisies moet op datum bly Anti-virusprogram moet outomaties opdateer wanneer jy aan gekoppel is. Lêers op draagbare media eers vir virusse deursoek voordat jy hulle oopmaak Voorkom virusse: Voorkoming van virusse Soek e-pos-aanhegsels te deur voordat jy hulle oopmaak. Stel jou anti-virusprogram so op dat alle inkomende en uitgaande e-pos deursoek word Maak geen e-pos oop te maak of programme te gebruik wat jy van vreemdelinge gekry het nie Vermy roofprogrammatuur te vermy Skakel die autorun-opsie vir flash-skywe af Rekenaarwurms Trojans n Wurm of worm is malware wat self oor n netwerk versprei, gewoonlik via e-pos, sonder dat die gebruiker eers n besmette program uitgevoer het. Wurms kan hulself soveel keer reproduseer dat hulle al die beskikbare geheue of al die spasie van jou hardeskyf vol maak. Dit veroorsaak dat jou rekenaar baie stadig werk en selfs kan ophou om te werk (crash). n Trojan is n skadelike program wat homself as n nuttige program voordoen. Hierdie program kan lêers op jou rekenaar uitvee, of selfs jou rekenaar vir vertroulike inligting deursoek, en die inligting na die persoon wat die Trojan geskryf het aanstuur Spioenprogramme Spioenprogramme (spyware) is programme wat probeer om die gebruik van jou rekenaar te monitor en daarvan boek te hou en word sonder die gebruiker se medewete geïnstalleer. Maak seker dat jy anti-spyware sagteware het Anti-spyware moet opgedateer word Ignoreer opwipvensters. Spioenprogramme Tekens dat n rekenaar dalk spyware op het Gerapporteer deur anti-spyware sagteware. -aktiwiteit nie deur die gebruiker -verwante opstellings verander Die rekenaar werk merkbaar stadiger Wanneer die gebruiker spesifieke webblaaie wil besoek, word hy outomaties na ander webblaaie herlei Baie opwipvensters met advertensies verskyn 2

3 Adware Spam Adware is programmatuur wat advertensies aflaai en jou bombardeer met advertensies wat opwip wanneer jy aan die gekoppel is.. Spam is die elektroniese ekwivalent van gemorspos (junk mail). Blok opwipvernsters (pop-ups) Spam Wenke om te voorkom dat jy spam ontvang Baie diensverskaffers onderskep soveel as moontlik spam Hoaxes en bedrogskemas n -hoax is n e-posboodskap of artikel wat geskep is met die bedoeling om mense te bedrieg of in te doen. Wees versigting aan wie jy jou persoonlike gegewens en e-posadres gee Ondersoek die fasiliteite van jou e- posprogram anti-spam-programmatuur Hoaxes en bedrogskemas Hoe om jouself teen hierdie bedrogskemas te beskerm Moenie inligting sonder meer aanvaar nie. Stel altyd vas wat die bron van die inligting is Hoax is baie keer gerug Vee dit uit en moenie aanstuur nie Wees veral op die uitkyk vir hoaxes wat jou aanmoedig om sekere lêers uit te vee terwyl jou rekenaar nie sonder hierdie lêers reg kan werk nie. Aktiwiteit 1 3

4 Uitvissingsbedrog Uitvissing (phishing) verwys na pogings wat daarop gemik is om die gebruiker te mislei om sodoende persoonlike en vertroulike inligting soos PIN-nommers en wagwoorde bekend te maak.. Uitvissingsbedrog Wenke om uitvissing te voorkom Moenie op enige e-posboodskappe reageer wat versoek dat jy vertroulike inligting soos bankrekeningnommers, en veral PIN s en wagwoorde, moet bevestig nie. Tik altyd die URL van banke se webtuistes in, en moenie op n skakel in n e-posboodskap klik om hierdie webtuistes te besoek nie. Veilige URL : en nie http: Pharming Pharming Wenke om pharming te voorkom Die gebruiker word outomaties na n ander (vals) webtuiste herlei, selfs al tik die gebruiker die korrekte URL Nuutste anti-spyware-programmatuur geïnstalleer Baie webtuistes waar vertroulike inligting verskaf moet word, word nou só geskep dat jou webblaaier jou sal waarsku as jy na n ander webtuiste verwys word. Moet nie hierdie waarskuwings ignoreer nie. Maak seker dat die webtuiste wat jy besoek, beveilig is. Veilige URL E-pos-spoofing E-pos-spoofing is die vervalsing van n e- posboodskap se opskrif sodat dit lyk asof die oorsprong van die e-posboodskap van iemand anders as van die werklike bron af is. Dit word in spam- en in uitvissings-e-posboodskappe gebruik om die werklike bron te verskans 4

5 Riglyne om die veilig en hoflik te gebruik Netiket Aktiwiteit 2 Etiket Riglyne om die veilig en hoflik te gebruik Netiket Maak seker dat jou e-posboodskappe duidelik is sonder spelfoute. Moenie hoofletters gebruik wanneer jy e-pos tik nie Maak altyd seker n lêer wat jy by n e-pos aanheg nie met n virus besmet is nie. n Smiley of emoticon kan gebruik word om emosies in boodskappe aan te dui. Moet nooit iemand in n e-pos beledig nie. Moet nooit kettingpos, hoaxes of spam aanstuur nie. Moenie te groot lêers by n e-posboodskap aanheg nie.. As jy n e-posboodskap aan baie mense aanstuur, is dit raadsaam om hulle adresse in die Bcc-veld te plaas.. Moet nie te veel persoonlike inligting in n e-posboodskap aan te stuur nie. Algemene riglyne Sorg dat jou bedryfstelsel op datum gehou word. Hou anti-virusprogrammatuur op datum Wees versigtig wanneer jy programmatuur vanaf die installeer. Moenie op skakels in opwipvensters klik nie Algemene riglyne Veilige interaksie met ander mense op die Moenie aanhegsels of programme oopmaak tensy jy weet wat dit is nie. Kry goeie gewoontes in die gebruik van wagwoorde Moenie vertroulike inligting aan enigiemand verskaf Bly ingelig Moenie naïef wees nie Die mense met wie jy kommunikeer, dalk nie is wie hulle sê hulle is nie Nooit enige persoonlike besonderhede aanlyn gee Moenie reëlings tref om iemand wat jy aanlyn leer ken het, te ontmoet nie Staak ongemaklike gesprekke en vertel jou ouers 5

6 Veilige interaksie met ander mense op die Veilige interaksie met ander mense op die Gebruik 'n bynaam of skuilnaam wat nie jou geslag of ouderdom verklap nie Moet nooit lêers van vreemdelinge af aanvaar nie. Dink mooi voordat jy foto s of teks op die plaas Onthou dat geen blad wat jy op n sosiale netwerktuiste skep, privaat is nie Moenie vernederende foto s of kommentaar, op sosiale netwerkblaaie publiseer nie Ignoreer vriendskapsversoeke van vreemdelinge Wees dadelik agterdogtig as iemand net te perfek is Woordelys Adware Anti-virusprogrammatuur E-posspoofing Identiteitsdiefstal Aktiwiteit 3 -hoax Netiket Pharming Rekenaarvirus Rekenaarwurm Spam Spioenprogra mme (spyware) Trojan Uitvissingsbedrog (Phishing) Veilige URL Virusdefinisie of signature 6